ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN ĐĂNG HƢNG NHỮNG LỖI THƢỜNG GẶP TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HÀNH VÀ TÍNH ĐIỂM WISC-IV PHIÊN BẢN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC HÀ NỘI – 2017 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NHỮNG LỖI THƢỜNG GẶP TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HÀNH VÀ TÍNH ĐIỂM WISC-IV PHIÊN BẢN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC CHUYÊN NGÀNH: TÂM LÝ HỌC LÂM SÀNG TRẺ EM VÀ VỊ THÀNH NIÊN Mã số: THÍ ĐIỂM Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Trần Thành Nam HÀ NỘI – 2017 ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt trình học tập nghiên cứu để hoàn thành luận văn thạc sĩ Tâm lý học, nhận đƣợc hỗ trợ giúp đỡ cá nhân tập thể Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc chân thành tới TS Trần Thành Nam - ngƣời thầy đầy trí tuệ nhiệt huyết ln theo sát dẫn bƣớc khơng ngừng khuyến khích, động viên tơi hồn thành nghiên cứu Tơi xin chân thành cảm ơn tất thầy cô khoa đào tạo sau đại học ln nhiệt tình giảng dạy, hƣớng dẫn truyền lại kiến thức giá trị tới học viên suốt trình học tập nghiên cứu Tôi xin chân thành cảm ơn tới học viên tham gia khóa ”Tập huấn sử dụng trắc nghiệm WISC-IV phiên Việt Nam” tham gia nhiệt tình trình nghiên cứu Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn tới gia đình bạn bè - ngƣời ln hỗ trợ ủng hộ suốt năm hồn thành chƣơng trình thạc sĩ Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 27 tháng 11 năm 2017 Tác giả luận văn Trần Đăng Hƣng iii MỤC LỤC DANH MỤC VIẾT TẮT vi DANH MỤC BẢNG vii DANH MỤC HÌNH ix MỞ ĐẦU - 1 Lý chọn đề tài - - Mục đích nghiên cứu - - Câu hỏi nghiên cứu - - Giả thuyết nghiên cứu - - Nhiệm vụ nghiên cứu - - Đối tƣợng nghiên cứu - - Khách thể nghiên cứu - - Phƣơng pháp nghiên cứu - - Cấu trúc luận văn - - CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN - 1.1 Các nghiên cứu trƣớc lỗi tiến hành, tính điểm lực nhận thức trắc nghiệm đánh giá trí tuệ Wechsler - 1.1.1 Các nghiên cứu nước - - 1.1.2 Các nghiên cứu Việt Nam - 12 - 1.2 Về trắc nghiệm Wechsler - 14 - 1.2.1 Các trắc nghiệm Wechsler - 14 - 1.2.2 Bộ trắc nghiệm WISC-IV WISC-IV phiên Việt - 15 - 1.3 Quy định cách tiến hành, tính điểm diễn giải trắc nghiệm WISC-IV-VN - 23 - 1.3.1 Những nguyên tắc tiến hành WISC-IV-VN: - 23 - 1.3.2 Những nguyên tắc tính điểm WISC-IV-VN - 32 - 1.4 Khái niệm lỗi tiến hành tính điểm trắc nghiệm - 34 - 1.5 Một số yếu tố ảnh hƣởng đến việc mắc lỗi tiến hành tính điểm WISC-IV-VN - 35 - CHƢƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - 37 2.1 Tổ chức nghiên cứu - 37 - 2.1.1 Giai đoạn 1: Nghiên cứu thảo luận nhóm tập trung - 38 - 2.1.2 Giai đoạn 2: Nghiên cứu quan sát tham dự - 40 - 2.1.3 Giai đoạn 3: Nghiên cứu sản phẩm hoạt động - 42 - 2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu - 43 - iv 2.2.1 Nghiên cứu tài liệu - 43 - 2.2.2 Thảo luận nhóm tập trung - 44 - 2.2.3 Nghiên cứu quan sát tham dự - 44 - 2.2.4 Nghiên cứu sản phẩm hoạt động - 45 - 2.2.5 Thống kê xã hội học - 45 - 2.2.6 Nghiên cứu trường hợp - 45 - CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU - 46 3.1 Kết nghiên cứu thảo luận nhóm tập trung - 46 - 3.1.1 Thực trạng kết thảo luận nhóm tập trung - 46 - 3.1.2 Kết luận cho phần nghiên cứu thảo luận nhóm tập trung - 51 - 3.2 Kết nghiên cứu quan sát tham dự - 52 - 3.2.1 Thực trạng lỗi mắc phải trình chuẩn bị bối cảnh trước tiến hành trắc nghiệm WISC-IV-VN - 52 3.2.2 Thực trạng lỗi mắc phải trình tiến hành 10 tiểu trắc nghiệm WISC-IV-VN - 53 3.2.3 VN Thực trạng lỗi mắc phải q trình tính điểm trắc nghiệm WISC-IV - 55 - 3.2.4 Bàn luận kết nghiên cứu sản phẩm quan sát tham dự - 56 - 3.2.5 Kết luận cho phần nghiên cứu sản phẩm quan sát tham dự - 57 - 3.3 Kết nghiên cứu sản phẩm hoạt động - 58 - 3.3.1 Thực trạng lỗi mắc phải trình tiến hành ghi chép kết trắc nghiệm WISC-IV-VN - 59 3.3.2 Thực trạng lỗi mắc phải q trình tính điểm kết trắc nghiệm WISC-IV-VN - 60 3.3.3 Bàn luận kết nghiên cứu sản phẩm hoạt động - 61 - 3.3.4 Kết luận phần nghiên cứu sản phẩm hoạt động - 61 - 3.4 Kết nghiên cứu trƣờng hợp - 62 - 3.4.1 Thực trạng lỗi số phương pháp khắc phục - 62 - 3.4.2 Kết luận phần nghiên cứu tường hợp - 63 - KẾT LUẬN - 64 KHUYẾN NGHỊ - 65 HẠN CHẾ - 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO - 70 - v DANH MỤC VIẾT TẮT CHC Cattell-Horn-Carroll CPI Chỉ số Nhận thức thành thạo Cs Cộng ĐTB Điểm trung bình FSIQ Chỉ số Trí tuệ tổng hợp GAI Chỉ số Nhận thức chung IQ Chỉ số Thông minh (Intelligence Quotient) PRI Chỉ số Tƣ tri giác PSI Chỉ số Tốc độ xử lý SKTT Sức khỏe tâm thần VCI Chỉ số Hiểu lời nói WMI Chỉ số Trí nhớ cơng việc WISC-IV Thang đo trí tuệ Wechsler dành cho trẻ em - ấn lần thứ WISC-IV-VN Thang đo trí tuệ Wechsler dành cho trẻ em - ấn lần thứ - phiên Việt vi DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Tên bảng Trang Tổng hợp kết nghiên cứu trƣớc lỗi tiến hành, tính điểm diễn giải trắc nghiệm trí tuệ Wechsler Bảng 1.2 Tên viết tắt Mô tả tiểu trắc nghiệm 19 phụ Bảng 1.3 Tên viết tắt điểm thành phần 21 Bảng 1.4 Các vật dụng thang đo WISC-IV-VN 23 Bảng 1.5 Quy định điểm bắt đầu, nguyên tắc quay lại, 26 dừng lại cho 10 tiểu trắc nghiệm WISCIV-VN Bảng 3.1 Các lỗi tiến hành 10 tiểu trắc nghiệm WISC-IV-VN 46 theo kết thảo luận nhóm tập trung Bảng 3.2 Tần suất lỗi mắc phải trình chuẩn bị bối 52 cảnh trƣớc tiến hành trắc nghiệm WISC-IV-VN Bảng 3.3 Tỉ lệ trung bình lỗi mắc phải trình tiến 53 hành 10 tiểu trắc nghiệm WISC-IV-VN so sánh với tỉ lệ trung bình nghiên cứu Mrazik cộng Bảng 3.4 Tần suất lỗi mắc phải q trình tính điểm trắc 55 nghiệm WISC-IV-VN Bảng 3.5 Tỉ lệ số lỗi mắc phải trình tiến hành trình tính điểm trắc nghiệm WISC-IV-VN vii 57 Bảng 3.6 Số liệu thống kê lỗi mắc phải trình tiến 58 hành ghi chép kết trắc nghiệm WISC-IV-VN Bảng 3.7 Số liệu thống kê lỗi mắc phải q trình tính điểm kết trắc nghiệm WISC-IV-VN viii 59 DANH MỤC HÌNH Tên hình Hình 1.1 Thành phần cấu trúc trắc nghiệm WISC-IV Hình 1.2 Ví dụ cách tính tuổi thực tiến hành trắc nghiệm ix Trang 22 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trắc nghiệm tâm lý đƣợc định nghĩa tập hợp thủ tục/quy trình đƣợc tiêu chuẩn hóa để đo cấu trúc tâm lý đƣợc quan tâm Tiêu chuẩn hóa đƣợc hiểu thủ tục chi tiết cho việc thiết lập bối cảnh làm việc, quy trình thu thập liệu, quy trình tính điểm, quy trình diễn giải phải theo quy định chuẩn bắt buộc theo trắc nghiệm Nói theo cách khác, tất thủ tục đo lƣờng trắc nghiệm phải đƣợc tiến hành xác theo quy trình thống để kết so sánh với chuẩn điểm đƣợc tính tốn mẫu (Stinnett cộng sự, 1994) Do đặc thù ngành Tâm lý Việt Nam ngành mới, chƣa có quản lý nghiêm ngặt nhƣ hệ quy chiếu tính xác độ hiệu việc sử dụng trắc nghiệm để đánh giá, dẫn đến việc sử dụng trắc nghiệm cho phù hợp, xác bao gồm từ việc lựa chọn trắc nghiệm, thao tác tiến hành trắc nghiệm, tổng kết tính điểm theo hệ thống quy trình lại vấn đề khó kiểm sốt Nguyên nhân xuất phát từ việc trắc nghiệm khơng đƣợc xây dựng chuẩn hóa theo quy trình tiêu chuẩn khoa học Bởi vậy, kết diễn giải cho trắc nghiệm đƣợc sử dụng nhƣ số liệu tham khảo sử dụng nhƣ sở cho việc đánh giá Hiện có nhiều đơn vị khác tổ chức thực việc chuẩn hóa trắc nghiệm nƣớc ngồi thiết kế để sử dụng hợp chuẩn Việt Nam Việc chuẩn hóa trắc nghiệm giúp cho nhà tâm lý Việt Nam có thêm cơng cụ đánh giá lƣợng giá khoa học, từ diễn giải kết đánh giá cách xác khoa học Những -1- 3.3.1 Thực trạng lỗi mắc phải trình tiến hành ghi chép kết trắc nghiệm WISC-IV-VN Bảng 3.6 Số liệu thống kê lỗi mắc phải trình tiến hành ghi chép kết trắc nghiệm WISC-IV-VN Số lƣợng Tỉ lệ số lỗi Tỉ lệ phần trăm phiếu số lỗi Không ghi chép quan sát 23 0.7 18% Tính sai tuổi nghiệm thể 0.15 4% 57 1.73 45% Cộng sai điểm thô 29 0.88 23% Trừ sai điểm thô 0.15 4% 0.21 6% 126 3.82 Dừng tiến hành thiết lập điểm trần Không đánh dấu điểm đạt đƣợc Tổng Nhóm lỗi nghiệm viên mắc phải trình tiến hành ghi chép kết gồm có: lỗi tính sai tuổi nghiệm thể; lỗi dừng tiến hành tiểu trắc nghiệm sau thiết lập đƣợc điểm trần; lỗi cộng/trừ sai điểm thô tiểu trắc nghiệm; lỗi không ghi chép phần quan sát ban đầu lỗi không đánh dấu vào số điểm mà nghiệm thể đạt đƣợc tiểu trắc nghiệm Theo số liệu thống kê, lỗi tiến hành mắc phải nhiều lỗi dừng sai thiết lập đƣợc điểm trần tiểu trắc nghiệm Có tất 57 lỗi - 59 - tổng số 33 phiếu (trung bình phiếu mắc 1,73 lỗi này), chiếm 45% tổng số lỗi 3.3.2 Thực trạng lỗi mắc phải q trình tính điểm kết trắc nghiệm WISC-IV-VN Bảng 3.7 Số liệu thống kê lỗi mắc phải q trình tính điểm kết trắc nghiệm WISC-IV-VN Số Tỉ lệ số lỗi Tỉ lệ phần lƣợng trăm số lỗi phiếu Không vẽ đồ thị biên dạng điểm quy chuẩn Chép sai điểm thô 24 0.73 44% 0.24 15% 0.15 9% 0 0% 18 0.55 33% 0 0% 55 1.67 Quy đổi sai điểm quy chuẩn từ điểm thô Cộng sai điểm quy chuẩn Quy đổi sai điểm thành phần từ điểm quy chuẩn Tính điểm GAI CPI điểm FSIQ không đủ độ tin cậy Tổng - 60 - Tỉ lệ lỗi mắc phải cao q trình tính điểm không vẽ đồ thị biên dạng điểm quy chuẩn với 24 nghiệm viên, chiếm 44% tổng số lỗi q trình Có lỗi chép sai điểm thô lỗi quy đổi sai điểm quy chuẩn từ điểm thơ Đặc biệt có đến 18 lỗi quy đổi sai điểm thành phần từ điểm chuẩn, chiếm 33% tổng số lỗi 3.3.3 Bàn luận kết nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nhƣ thấy, kết thu đƣợc từ giai đoạn Nghiên cứu sản phẩm hoạt động phƣơng pháp thống kê tƣơng đồng với kết thu đƣợc giai đoạn nghiên cứu quan sát tham dự Số lỗi liên quan đến việc tính sai tuổi nghiệm thể (bảng 3.6) Không vậy, việc nghiên cứu sản phẩm hoạt động đƣợc lỗi chi tiết liên quan đến phần tính điểm kết trắc nghiệm Gần nhƣ tất khâu liên quan đến tính điểm mắc lỗi, từ việc chép điểm thô bảng điểm, quy đổi điểm thô sang điểm quy chuẩn từ điểm quy chuẩn sang điểm thành phần Chỉ có khâu cộng điểm quy chuẩn khâu tính điểm đánh giá số trí tuệ chung khơng có sai sót Qua thấy quy trình chuyển đổi từ điểm thơ sang điểm quy chuẩn điểm thành phần nhiều vấn đề cần khắc phục 3.3.4 Kết luận phần nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nhƣ vậy, thấy, kết giai đoạn nghiên cứu sản phầm hoạt động khẳng định lại lần kết giai đoạn nghiên cứu trƣớc nghiên cứu thảo luận nhóm tập trung nghiên cứu quan sát tham dự Thống kê cho thấy có nhiều lỗi khâu tính điểm Điều gây ảnh hƣởng lớn đến việc diễn giải trắc nghiệm sau này, làm thay đổi kết đánh giá nghiệm thể Những lỗi cần - 61 - đƣợc khắc phục hạn chế để đảmbảo tính trung thực độ tin cậy kết đánh giá trí tuệ sử dụng công cụ WISC-IV-VN 3.4 Kết nghiên cứu trƣờng hợp 3.4.1 Thực trạng lỗi số phương pháp khắc phục Trong phần này, tác vấn nghiệm viên có kinh nghiệm tiến hành WISC-IV-VN để đƣa kết dựa kinh nghiệm cá nhân nghiệm viên nhằm đƣa số kinh nghiệm khắc phục, hạn chế lỗi thực hành tính điểm WISC-IV-VN Việt Nam Những lỗi thu đƣợc tác giả ghi chép theo giai đoạn thực hành trắc nghiệm: chuẩn bị bối cảnh, tiến hành, tính điểm Trong giai đoạn chuẩn chị bối cảnh, lỗi gặp phải phòng khơng đủ tách biệt với bên ngoài, thời gian làm quen với nghiệm thể chƣa đủ lâu sử dụng câu khuyến khích khơng phù hợp Lỗi phòng khơng đủ tách biệt thƣờng bị mắc phải nghiệm viên tiến hành trắc nghiệm nhà nghiệm thể Do cách khắc phục nghiệm viên yêu cầu bố mẹ đƣa trẻ đến phòng làm việc để đánh giá, với trƣờng hợp bắt buộc phải thực địa điểm ngồi phòng làm việc, nghiệm viên gửi u cầu chuẩn bị bối cảnh cho bố mẹ để bố mẹ trẻ xếp hạn chế tối đa vật dụng thừa phòng tiến hành trắc nghiệm Với lỗi thời gian làm quen sử dụng câu khuyến khích khơng phù hợp, theo nhận xét nghiệm viên lỗi chủ yếu phụ thuộc vào kinh nghiệm tiến hành giảm dần kinh nghiệm tiến hành trắc nghiệm nghiệm viên tăng lên Trong giai đoạn tiến hành trắc nghiệm, lỗi gặp phải tính sai tuổi nghiệm thể dẫn đến việc chọn điểm bắt đầu trắc nghiệm sai, lỗi phản hồi không phù hợp nghiệm thể trả lời lỗi ghi chép nguyên văn - 62 - câu trả lời Với lỗi tính sai tuổi, nghiệm viên khắc phục cách tính tuổi lần độc lập sau so sánh kết với Sau so sánh kết có sai lệch nghiệm viên tiến hành kiểm tra lần để phát lỗi sửa Đối với lỗi liên quan đến việc phản hồi câu trả lời nghiệm thể, lỗi kinh nghiệm thực hành nghiệm viên Khi kinh nghiệm nghiệm viên tốt lỗi giảm dần ngừng xuất Còn lỗi ghi chép lại nguyên văn câu trả lời, cách khắc phục nghiệm viên ghi chép thật nhanh từ khóa câu trả lời nghiệm thể Sau kết thúc tiến hành trắc nghiệm thời gian nghỉ giải lao sau tiểu trắc nghiệm, nghiệm viên bổ sung đầy đủ câu trả lời Trong giai đoạn tính điểm, lỗi gặp phải cộng điểm thơ sai, quy đổi điểm sai, khơng tính điểm GAI điểm FSIQ khơng đủ tin cậy, khơng tính điểm CPI điểm FSIQ GAI không đủ tin cậy Đối với lỗi này, cách khắc phục nghiệm viên tính điểm lần độc lập so kết với xem có khớp khơng Nếu kết có chênh lệch nghiệm viên phải thực tính điểm lần để tìm kết cuối 3.4.2 Kết luận phần nghiên cứu tường hợp Nhƣ vậy, thông qua phần nghiên cứu này, có thêm số kinh nghiệm việc mắc lỗi vài phƣơng pháp dựa kinh nghiệm cá nhân nghiệm thể để hạn chế khắc phục mắc phải lỗi - 63 - KẾT LUẬN Dựa vào kết giai đoạn nghiên cứu, thấy việc mắc lỗi tiến hành đánh giá trí tuệ trẻ em trắc nghiệm WISCIV-VN điều phổ biến Lỗi mắc phải gặp phải trƣớc, sau làm trắc nghiệm (giai đoạn tính điểm) Có thể lỗi xuất yếu tố bên ngồi tác động (bối cảnh tiến hành trắc nghiệm khơng đảm bảo yêu cầu không gian, âm thanh, ánh sáng ), đến từ phía nghiệm viên (chƣa có kỹ sử dụng cơng cụ cách thành thạo, nhiều thời gian để làm quen với nghiệm thể, không đủ điều kiện tiến hành trắc nghiệm môi trƣờng bối cảnh phù hợp ) Việc mắc phải nhiều lỗi gần nhƣ tất giai đoạn tiến hành đánh giá trắc nghiệm khiến cho kết đánh giá khơng xác khơng đủ độ tin cậy Điều gây ảnh hƣởng không tốt đến (i) nhóm chuyên gia chịu trách nhiệm chuẩn hóa trắc nghiệm WISC-IV sang phiên tiếng Việt tổ chức tập huấn sử dụng, (ii) nhóm nhà lâm sàng tham gia tập huấn cung cấp dịch vụ tiến hành đánh giá trẻ (iii) ngƣời sử dụng dịch vụ đánh giá trí tuệ cho trẻ em bao gồm trẻ đƣợc đánh giá lẫn phụ huynh trẻ Do cần sớm tìm phƣơng pháp nhằm khắc phục vấn đề vƣớng mắc để đảm bảo hiệu chất lƣợng cho việc tiến hành đánh giá đƣợc tốt - 64 - KHUYẾN NGHỊ Từ kết thu đƣợc trên, tác giả nghiên cứu xin đề xuất số khuyến nghị với nhóm chuyên gia chuẩn hóa tập huấn sử dụng WISC-IV, với nhóm thực hành WISC-IV-VN, với nhóm gia đình nghiệm thể nhƣ sau: Đối với nhóm chuyên gia chuẩn hóa tổ chức tập huấn sử dụng WISC-IV-VN Về quy trình tập huấn: Chƣơng trình tập huấn nên kéo dài thành đợt đợt chủ yếu hƣớng dẫn cách tiến hành tính điểm; đợt hai tập trung vào giúp rà soát lỗi tiến hành tính điểm trƣớc hƣớng dẫn diễn giải viết báo cáo đánh giá Trong khoảng thời gian hai đợt tập huấn, học viên đƣợc yêu cầu phải thực lần đánh giá với nghiệm thể thực thuộc độ tuổi khác để có trải nghiệm tồn diện q trình đánh giá ghi chép tính điểm cho độ tuổi nghiệm thể Việc tiến hành đánh giá cần đƣợc giám sát nghiêm ngặt theo ca để đảm bảo (i) việc thu thập liệu phục vụ cho nghiên cứu, điều chỉnh chƣơng trình tập huấn (ii) thủ tục bắt buộc để đảm bảo chất lƣợng cho q trình đánh giá Nội dung tập huấn: Ngồi ra, nội dung tập huấn cần dành thời gian, tập trung hƣớng dẫn lý thuyết minh họa rõ cách tiến hành tiểu trắc nghiệm Hiểu biết chung; Từ vựng, Tìm tƣơng đồng Xếp khối tiểu trắc nghiệm có số lƣợng ý kiến thảo luận nhƣ thống kê số học lỗi nhiều Bên cạnh đó, nội dung tập huấn cần bố trí thời gian để giới thiệu kết nghiên cứu lỗi phổ biến trình tiến hành trắc nghiệm WISC-IV-VN đƣa thủ thuật; cách thức để nghiệm viên tâm hạn chế tối đa mắc lỗi - 65 - Giám sát sau tập huấn: Để giảm thiểu lỗi tiến hành tính điểm sau tập huấn, chƣơng trình cần phải tiếp tục giám sát học viên trình thực hành với 3-5 ca đánh giá tập trung vào lỗi tiến hành tính điểm theo kết thảo luận nghiên cứu Ngoài ra, tổ chức thêm diễn đàn trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm để nhà lâm sàng tham gia tập huấn giám sát đồng đẳng, hỗ trợ trình sử dụng công cụ trắc nghiệm WISC-IV Về lĩnh vực nghiên cứu: Do nghiên cứu khám phá Các lỗi đƣợc liệt kê nghiên cứu tổng hợp ý kiến thảo luận nhóm tập trung theo quan điểm chủ quan học viên tham gia khóa tập huấn Sau sử dụng việc ghi chép, giám sát, thống kê để xác định cụ thể yếu tố xuất gây ảnh hƣởng đến trình tiến hành sử dụng trắc nghiệm Những nghiên cứu tƣơng lai cần có thêm chứng khách quan lỗi tiến hành, tính điểm diễn giải Ví dụ, từ kết nghiên cứu này; tác giả tiếp tục hoàn thiện bảng quan sát cấu trúc q trình tiến hành tính điểm nghiệm viên Sử dụng bảng hỏi để quan sát/giám sát học viên thực hành thân chủ sau đƣợc tập huấn Kết thống kê lần quan sát cho tranh tổng khách quan lỗi học viên mắc phải yếu tố ảnh hƣởng đến khả mắc lỗi nhƣ kinh nghiệm thực hành; trình độ cấp học viên; đặc điểm thân chủ tiến hành trắc nghiệm Hơn nữa, kết đào tạo cho khóa tập huấn sau đƣợc nghiên cứu sử dụng nhƣ minh chứng cho tính hiệu việc nghiên cứu nhằm giúp thay đổi chƣơng trình tập huấn phù hợp với nhu cầu xã hội Về quy trình chuẩn hóa tập huấn sử dụng cơng cụ trắc nghiệm khác: tác giả mong nghiên cứu làm tiền đề để nhóm chuyên gia có thêm gợi ý nhƣ mơ hình nghiên cứu giám sát - 66 - học viên trải qua khóa tập huấn quy trình cách sử dụng trắc nghiệm khác lĩnh vực đánh giá lâm sàng Đối với nhóm thực hành WISC-IV-VN Khuyến nghị dành cho nhóm thực hành WISC-IV-VN tác giả xin tập trung vào trình chuẩn bị bối cảnh, tiến hành, ghi chép tính điểm trắc nghiệm Từ tác giả xin đề xuất số lƣu ý nhƣ cách thức nhằm hạn chế lỗi mắc phải trình thực hành trắc nghiệm Trong giai đoạn chuẩn bị bối cảnh: cần giới thiệu giải thích rõ trắc nghiệm WISC-IV-VN với nghiệm thể gia đình nghiệm thể để nghiệm thể gia đình hiểu rõ hỗ trợ tối đa yêu cầu tiến hành trắc nghiệm Trong giai đoạn tiến hành: cần thực ghi chép đầy đủ tất chi tiết cần thiết ghi kết trắc nghiệm để hạn chế tối đa việc mắc lỗi gây ảnh hƣởng đến kết trắc nghiệm Trong giai đoạn tính điểm: cần tính tốn cẩn thận kết điểm, quy đổi chuẩn xác từ điểm thô sang điểm chuẩn, từ điểm chuẩn sang điểm thành phần Nếu có thể, nghiệm viên nên thực việc tính điểm lần sau so sánh kết Q trình giúp hạn chế việc tính sai điểm cho nghiệm thể Ngồi ra, tồn q trình từ chuẩn bị bối cảnh đến tính điểm kết quả, nghiệm viên cần giữ cho trạng thái sức khỏe tốt thể chất lẫn tinh thần để thực hành trắc nghiệm cách tốt Đối với nhóm gia đình nghiệm thể Trắc nghiệm công cụ đo lƣờng đáng tin cậy Tuy nhiên trắc nghiệm đƣợc thực thủ công ngƣời nên kết khó tránh hồn - 67 - tồn khỏi sai sót Vì vậy, gia đình đồng ý cho nghiệm viên tiến hành trắc nghiệm trẻ có kết quả, cần kiểm tra kỹ kết hợp tác với nghiệm viên để đƣa định hƣớng tốt cho trẻ Nếu kết trắc nghiệm thu đƣợc không phù hợp với mong đợi gia đình, nên bình tĩnh trao đổi với nghiệm viên để xác định rõ vấn đề nhƣ tìm cách khắc phục, tránh tình trạng nơn nóng đƣa trẻ làm trắc nghiệm lại (thời gian lần làm trắc nghiệm WISC-IV-VN cho trẻ đƣợc khuyến cáo năm) không hợp tác với nghiệm viên - 68 - HẠN CHẾ Do giới hạn thời gian nghiên cứu nhƣ trình độ nghiên cứu tác giả, luận văn hoàn thành nhƣng tồn vài hạn chế cần bổ sung nhƣ sau: Về vấn đề lỗi mắc phải trình thực hành trắc nghiệm: nghiên cứu chƣa đƣa đƣợc phân tích lỗi thuộc chất lỗi thuộc biểu Do vậy, nghiên cứu chƣa đƣa đƣợc chuẩn xác định lỗi số liệu định tính liên quan đến độ hiệu lực kết trắc nghiệm dựa số liệu lỗi mắc phải Về nhóm nghiệm viên thực hành trắc nghiệm: nghiên cứu chƣa xác định đƣợc mức độ ảnh hƣởng yếu tố nhân nhóm nghiệm viên (tuổi, giới tính, trình độ chuyên môn, số năm kinh nghiệm thực hành ) đến trình thực hành trắc nghiệm Về ảnh hƣởng lỗi mắc phải trình thực hành WISC-IV-VN: chƣa xác định đƣợc ảnh hƣởng tiêu cực việc mắc lỗi Tác giả mong nhận thêm nhiều ý kiến thảo luận đóng góp để hồn thiện khơng cơng trình nghiên cứu mà cơng trình nghiên cứu sau tác giả Bạn đọc muốn trao đổi, chia sẻ ý kiến xin gửi địa thư cá nhân tác giả: hungtran.psy@gmail.com Xin trân trọng cảm ơn! - 69 - TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Alfonso, V C., Johnson, A., Patinella, L., & Rader, D E (1998) Common WISC-III examiner errors: Evidence from graduate students in training Psychology in the Schools, 35(2), 119-125 [2] Aurelio Prifitera, Donald Saklofske, Lawrence Weiss (2004) WISCIV Clinical Use and Interpretation - 1st Edition [3] Belk, M S., Lobello, G., Ray, G E., & Zachar, P (2002) WISC-III administration, clerical, and scoring errors made by student examiners Journal of Psychoeducational Assessment, 20, 290-300 [4] Vũ Cao Đàm (2005) Phƣơng pháp luận nghiên cứu khoa học Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật [5] Fantuzzo, J W., Sisemore, T A., and Spradlin, W H (1983) A competency-based model for teaching skills in the administration of intelligence tests Prof Psychol 14, 224-231 doi: 10.1037/07357028.14.2.224 [6] Gilmore, L., and Campbell, M (2009) Competence in intelligence testing: a training model for postgraduate psychology students Aust Educ Dev Psychol.26, 165-173 [7] Jaclyn Alper (2013) Graduate students’ administration and scoring errors on the WISC-IV: RTeducing inaccuracies with traning and experience A Doctoral dissertation, Proquest data base [8] Kuentzel, J G., Hetterscheidt, L A., and Barnett, D (2011) Testing intelligently includes double-checking Wechsler IQ scores J Psychoeduc Assess 29, 39–46 doi: 10.1177/0734282910362048 [9] Loe, S A., Kadlubek, R M., and Marks, W J (2007) Administration and scoring errors for the WISC-IV among graduate student - 70 - examiners J Psychoeduc Assess 25, 237–247 doi: 10.1177/0734282910362048 [10] Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Hoàng Minh, Bùi Thị Thúy Hằng, Trần Thành Nam, Trần Văn Công, Nguyễn Cao Minh (2011) Phƣơng pháp quy trình thích nghi trắc nghiệm tâm lý nƣớc ngồi vào Việt Nam: Một số kinh nghiệm rút từ việc thích nghi trắc nghiệm WISCIV, WAIS-IV, NEO-PI CPAI Hội Thảo Tâm lý học học đƣờng (Huế, 2011) [11] Mrazik, M., Janzen, T M., Dombrowski, S C., Barford, S W., & Krawchuk, L L (2012) Administration and Scoring Errors of Graduate Students learning the WISC-IV: Issues and Controversies Canadian Journal of School Psychology 27(4) 279 -290 [12] Sherrets, S., Gard, G., & Langner, H (1979) Frequency of clerical errors on WISC protocols Psychology in the Schools, 16, 495-496 [13] Slate, J R., & Jones, C H (1990) Student error in administering the WISC-R: Identifying problem areas Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 23, 137-140 [14] Stinnett, T.A., Havey, M.J., Oehler-Stinnett, J (1994) Current Test Usage by Practicing School Psychologists: A National Survey, Journal of Psychoeducational Assessment December 1994 vol 12 no 331-350 [15] Van Widenfelt, B.M., Treffers, P.D.A., de Beurs, E., Siebelink, B.M & Koudijs, E (2005) Translation and cross-cultural adaptation of assessment instruments used in psychological research with children and families Clinical Child and Family Psychology Review, 8, 135147 - 71 - [16] Phạm Viết Vƣợng (2004) Phƣơng pháp luận nghiên cứu khoa học Nhà xuất Đại học Quốc gia [17] Wechsler, D (2003) Wechsler intelligence scale for children (4th ed.) San Antonio, TX: The Psychological Corporation [18] Weiss, L., Saklofske, D., Prifitera, A., & Holdnack, J (2006) WISC– IV advanced clinical interpretation San Diego: Academic Press - 72 - ... nghiệm WISC- IV phiên Việt thƣờng gặp lỗi giai đoạn q trình tiến hành, tính điểm trắc nghiệm WISC- IV phiên Việt khách thể Những lỗi thƣờng gặp diễn giai đoạn trình tiến hành, tính điểm trắc nghiệm WISC- IV. .. định thực đề tài Những lỗi thƣờng gặp trình thực hành tính điểm trắc nghiệm WISC- IV phiên Việt Nam Nghiên cứu đƣợc kỳ vọng đƣa đƣợc kết -3- lƣợng giá (1) Những lỗi thƣờng gặp trình thực hành. .. hành nhằm phát lỗi thƣờng gặp trình thực hành tính điểm trắc nghiệm WISC- IV phiên Việt khách thể chuyên gia trải qua q trình tập huấn tiến hành tính điểm diễn giải trắc nghiệm WISC- IV phiên Việt