SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO DẠY HỌC 2 BUỔI/ NGÀY, ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, ĐỔI MỚI SINH HOẠT
Trang 1SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO DẠY HỌC 2 BUỔI/ NGÀY, ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TOÀN DIỆN Ở
TRƯỜNG TIỂU HỌC LUẬN THÀNH
Người thực hiện: Đinh Anh Văn Chức vụ: Phó hiệu trưởng
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Luận Thành SKKN thuộc lĩnh vực: Quản lí
THANH HOÁ NĂM 2018
Trang 2MỤC LỤC Trang
1.5 Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm 2
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 22.2 Thực trạng về việc chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày, đổi mới
phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạt chuyên môn ở trường tiểu
học Luận Thành, Thường Xuân, Thanh Hóa
3
2.3 Đề xuất các biện pháp chỉ đạo việc dạy học 2 buổi/ ngày, đổi mới
phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạt chuyên môn nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện ở trường Tiểu học Luận Thành 6
Biện pháp 1: Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện dạy
học 2 buổi/ ngày theo phương pháp dạy học tích cực ở trường tiểu
học
6
Biện pháp 2: Nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 trong công tác tổ
Biện pháp 3: Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học cho đội ngũ
giáo viên đáp ứng các yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay 9
Biện pháp 4: Bồi dưỡng nâng cao năng lực soạn giảng cho giáo viên
Biện pháp 5: Đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt chuyên môn
Biện pháp 6: Lựa chọn, xây dựng bồi dưỡng đội ngũ tổ khối trưởng,
đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp và theo chiến lược phát
triển giáo dục của nhà trường
15
Biện pháp 7: Xây dựng kế hoạch thanh kiểm tra, đánh giá việ thực
hiện dạy học 2 buổi/ ngày, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới
sinh hoạt chuyên môn
Trang 31 Mở đầu:
1.1 Lý do chọn đề tài:
Giáo dục Tiểu học với mục tiêu là hình thành cơ sở ban đầu cho sự pháttriển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơbản để học sinh tiếp tục học lên bậc trung học cơ sở Vì vậy để nâng cao chấtlượng giáo dục toàn diện và đạt được mục tiêu giáo dục ở mỗi nhà trường đòihỏi chúng ta cần phải đổi mới phương pháp dạy học, lựa chọn được nhữngphương pháp dạy học tích cực nhất, phù hợp với từng nội dung và hình thức dạyhọc cụ thể nhằm phát huy tối đa tác dụng của từng phương pháp dạy học Điềukiện đảm bảo tốt nhất để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học là nhà trườngphải tổ chức dạy học 2 buổi/ngày theo quy định của ngành Thông qua dạy học 2buổi/ngày nhà trường tiến hành thực hiện được việc đổi mới phương pháp dạyhọc đưa lý luận vào thực tiễn một cách nhanh và hiệu quả nhất
Bên cạnh đó việc đổi mới công tác sinh hoạt chuyên môn hiện nay cũng làvấn đề cấp thiết để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện Bởi lẻ sinh hoạtchuyên môn trong các nhà trường là dịp để cán bộ giáo viên trao đổi học tập bồidưỡng về kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ nhằm nâng cao năng lực giảng dạy,giúp đỡ đồng nghiệp cùng tiến bộ, từ đó nâng cao chất lượng giờ dạy đáp ứngđược nhu cầu của người học trong giai đoạn hiện nay Việc xây dựng và chỉ đạocác hoạt động dạy học 2 buổi/ngày của các nhà trường Tiểu học cũng là một vấn
đề cấp thiết trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong giai đoạnhiện nay Để hoạt động học ở mỗi nhà trường Tiểu học được thực hiện tốt điềuthen chốt là phải tăng cường hơn nữa công tác quản lý, chỉ đạo của đội ngũ cán
bộ quản lý đối với hoạt động này Qua đó có cơ sở đánh giá một cách chính xác,khách quan và kịp thời các vấn đề trong quá trình thực hiện đồng thời có nhữngđiều chỉnh hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy học trong các nhàtrường
Với sự nỗ lực của toàn ngành Giáo dục-Đào tạo Thường Xuân mà chấtlượng giáo dục của huyện nhà đã chuyển biến một cách tích cực, bước đầu đạtđược những thành quả nhất định Tuy nhiên để đáp ứng được các yêu cầu mớihiện nay, đáp ứng được sự mong muốn của nhân dân nhà trường còn phải tiếptục tăng cường hơn nữa việc đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạtchuyên môn, chỉ đạo tốt công tác tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, kêu gọi đầu tưxây dựng các phòng học chức năng, làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục Đâychính là lý do tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày,
đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạt chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở trường Tiểu học Luận Thành” để nghiên cứu
tại đơn vị trong khoảng thời gian 3 năm học (Từ năm học 2015- 2016 đến nămhọc 2017-2018)
1.2 Mục đích nghiên cứu
Để tìm ra các biện pháp chỉ đạo việc dạy học 2 buổi/ ngày Nâng cao chấtlượng dạy học buổi 2 nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trườngTiểu học Luận Thành
Trang 4Đề xuất các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới nội dung vàhình thức sinh hoạt chuyên môn theo hướng tích cực nhằm nâng cao chất lượnggiáo dục toàn diện tại trường Tiểu học Luận Thành.
1.3 Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu về công tác chỉ đạo việc dạy học 2 buổi/ ngày; Nghiên cứu vềcác phương pháp dạy học tích cực mang lại hiệu quả giáo dục để tiến hành đổimới tại đơn vị; Nghiên cứu về về nội dung và hình thức sinh hoạt chuyên môn
1.4 Phương pháp nghiên cứu
Đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Quan sát, điều tra,khảo sát, phân tích tổng hợp, thống kê, thực hành, thực nghiệm
1.5 Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Nghiên cứu sâu về công tác chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày Đặc biệt là chấtlượng dạy học buổi 2 Từ đó đưa ra các giải pháp cụ thể nâng cao chất lượngdạy buổi 2 góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
Nghiên cứu sâu về việc đổi mới phương pháp dạy học Đặc biệt chú trọngđến việc bồi dưỡng nâng cao năng lực soạn giảng cho giáo viên góp phần nângcao chất lượng toàn diện
Nghiên cứu về nội dung và hình thức sinh hoạt chuyên môn hiện nay tạiđơn vị Đề xuất biện pháp đổi mới sinh hoạt chuyên môn nâng cao chất lượngbuổi sinh hoạt, từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, nâng cao chấtlượng giờ dạy góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
2 Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
2.1.1 Cơ sở lý luận của việc chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày
Dạy học 2 buổi/ngày ở cấp Tiểu học đã được Bộ Giáo dục và Đào tạotriển khai từ năm học 2000-2001, đây là chủ trương đúng đắn, đáp ứng sự pháttriển giáo dục trong điều kiện kinh tế-xã hội của giai đoạn mới, góp phần nângcao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng nhu cầu về chăm sóc giáo dục trẻ emcủa gia đình và xã hội, đồng thời góp phần giải quyết vấn đề quá tải và dạy thêmhọc thêm tràn lan Tuy nhiên, thực hiện chủ trương này cần được triển khai phùhợp với điều kiện thực tế ở từng địa phương, từng trường tiểu học, có sự đồng ýcủa các cấp quản lý có thẩm quyền
Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định: “Củng cố thành tựu xoá mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, phấn đấu để ngày càng có nhiều trường tiểu học có đủ điều kiện dạy học hai buổi/ngày tại trường, được học ngoại ngữ, tin học Đẩy nhanh tiến độ phổ cập giáo dục Trung học cơ sở”[1].
Dạy học hai buổi/ngày không chỉ đáp ứng nhu cầu của đa số bậc cha mẹhọc sinh muốn gửi con ở trường để an tâm công tác, tránh những tác hại ảnhhưởng xấu đến trẻ mà còn nhằm vào mục đích lớn của giáo dục là nâng cao chấtlượng Việc dạy học hai buổi/ngày tạo điều kiện cho học sinh tiếp thu và chiếmlĩnh tri thức có hiệu quả cao, giảm bớt thời gian học bài và làm bài ở nhà
2.1.2 Cơ sở lý luận của việc đổi mới phương pháp dạy học
Trang 5Để đạt được mục tiêu giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện,một trong những yếu tố quyết định kết quả này là việc đổi mới phương pháp dạyhọc Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi phải thiết thực góp phần thựchiện mục tiêu giáo dục và phải được tổ chức thực hiện đồng bộ với việc đổi mớimục tiêu và nội dung giáo dục, phù hợp với việc đổi mới đào tạo và bồi dưỡngđội ngũ giáo viên, đổi mới cơ sở vật chất thiết bị, đồ dùng dạy học, đổi mới côngtác quản lý chỉ đạo, đổi mới công tác kiểm tra đánh giá.
Các phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, đàm thoại…vẫnrất cần thiết trong quá trình dạy học Điều quan trọng nhất là phải lựa chọn, vậndụng và phát huy các mặt tích cực của các phương pháp đó sao cho phù hợp vớinội dung, hình thức của bài học và đặc biệt là phải phù hợp với đối tượng họcsinh, trong đó cần chú ý khai thác và sử dụng các kĩ thuật dạy học nhằm tích cựchoá hoạt động nhận thức và phát triển tư duy cho học sinh, hình thành cho các
em khả năng độc lập, năng động, sáng tạo trong việc tiếp thu và xử lí thông tin,cũng như trong việc giải quyết những công việc cụ thể sau này Khi dạy họctheo phương pháp dạy học tích cực đòi hỏi người giáo viên cần chú ý các yêucầu sau: Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh; Dạyhọc chú trọng rèn luyện phương pháp tự học; Dạy học tăng cường học tập cáthể, phối hợp với học tập hợp tác
2.1.3 Cơ sở lý luận của việc đổi mới sinh hoạt chuyên môn
Để đáp ứng được việc đổi mới phương pháp dạy học có hiệu quả chúng
ta cần nhìn nhận lại việc tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn hiện nay tại cácnhà trường một cách nghiêm túc Chính vì vậy mà việc đổi mới nội dung, hìnhthức sinh hoạt chuyên môn cần được triển khai một cách đồng bộ cùng với việcđổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực để góp phần nâng cao chấtlượng toàn diện trong các trường tiểu học hiện nay
Thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn mà cán bộ quản lý trong cácnhà trường triển khai tới từng giáo viên hiểu rõ được mục đích, ý nghĩa của việcsinh hoạt chuyên môn từ đó mỗi giáo viên đều xác định rõ được nhiệm vụ củamình cần làm gì và làm như thế nào, mỗi giáo viên đều có ý thức tự giác tự họctập bồi dưỡng trình độ chuyên môn, chủ động trong việc trao đổi những kinhnghiệm đúc kết được trong quá trình thực dạy trên lớp với đồng nghiệp, tạo cơhội cho tất cả giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm đặcbiệt là phát huy hết khả năng sáng tạo của mỗi giáo viên, phát huy trí tuệ tập thểnhằm nâng cao chất lượng giờ dạy, đảm bảo cho tất cả học sinh được học tậpmột cách tốt nhất có chất lượng để nâng cao chất lượng toàn diện cho nhàtrường
2.2 Thực trạng về việc chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạt chuyên môn ở trường tiểu học Luận Thành, Thường Xuân, Thanh Hóa.
2.2.1 Thực trạng về việc chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày.
Trang 6Trong năm học 2017-2018 nhà trường có đủ số lượng cán bộ giáo viên để
tổ chức thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, 100% cán bộ giáo viên đạt trình độ chuẩntrở lên, trong đó tỉ lệ trên chuẩn là 85,7 %
Nhà trường đã và đang tiếp tục chỉ đạo tốt việc tổ chức, lập kế hoạch dạyhọc hai buổi/ngày Tuy nhiên hiệu quả của các tiết dạy chưa thực sự đáp ứngđược yêu cầu hiện nay Đặc biệt là các tiết dạy ở buổi 2 hiện nay còn gặp nhiềukhó khăn vướng mắc Trong thực tế giảng dạy của giáo viên trường Tiểu họcLuận Thành năm học 2015-2016 và 2016-2017 giáo viên vẫn còn chưa thực sự
tự tin khi lên lớp buổi 2, một số giáo viên vẫn còn lúng túng trong việc lựa chọnnội dung, hình thức, phương pháp giảng dạy Phần đa hình thức dạy học buổi 2của giáo viên chưa thực sự phong phú, chưa hấp dẫn, chưa tạo cho học sinh thực
sự yêu thích và hứng thú trong học tập Một số giáo viên vẫn còn chưa dạy họctheo hướng phân hóa theo đối tượng học sinh, chưa dạy theo nhu cầu của họcsinh, chưa phát huy hết khả năng của học sinh năng khiếu, chưa giúp đỡ đượchọc sinh Chưa hoàn thành hoàn thành kiến thức kĩ năng theo chuẩn, học sinh cábiệt chưa được quan tâm đúng mức dẫn đến chất lượng giáo dục toàn diện chưacao, chưa đáp ứng được như mong đợi Nguyên nhân là do còn có những khókhăn vướng mắc như sau:
* Về phía giáo viên: Hầu hết trong các tiết dạy học buổi 2, giáo viên chỉ
mới dừng lại ở việc ôn tập lại, cũng cố rèn luyện các kiến thức kĩ năng đã họctrong sách giáo khoa ở buổi 1 Giáo viên chưa mạnh dạn đưa ra các hình thức vànội dung mới phù hợp cho từng đối tượng học sinh của lớp để dạy theo nhu cầu
của học sinh Do dạy học buổi 2 chưa có những kế hoạch bài học mẫu soạn sẵn
từng tiết để cho giáo viên tham khảo Mặt khác giáo viên chưa thực sự tâmhuyết để đầu tư vào tìm tòi nghiên cứu, tự học tập để xây dựng riêng cho mìnhđược một kế hoạch bài dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh, lựa chọn đượcnhững phương pháp dạy học phù hợp và tích cực, hình thức dạy học phong phú
đa dạng Trong khi đó cường độ lao động của giáo viên cao, thời gian lên lớp cảngày đẫn đến thời gian dành cho việc nghiên cứu các tài liệu, việc tiếp cận thôngtin, việc thiết kế bài dạy còn hạn chế
* Về phía học sinh: Hầu hết ở lớp nào cũng có các đối tượng học sinh:
Học sinh năng khiếu(Hoàn thành tốt), học sinh Hoàn thành và học sinh Chưahoàn thành, học sinh khuyết tật, học sinh cá biệt nên mặt bằng về tiếp thu kiếnthức không đồng đều là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục
Còn một bộ phận học sinh Chưa hoàn thành, gia đình không quan tâmđúng mức, thường là bố mẹ đi làm ăn xa, gửi con lại cho ông bà, cô, dì hay chú,bác chăm nom Do đó những học sinh này thường rất ngại học, có các biểu hiện
ỷ lại, không chú ý đến việc học, chây lười trong việc học hay nghỉ học vô lí do
* Về phía nhà trường: Điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện nghe
nhìn, tài liệu tham khảo cho việc dạy học 2 buổi/ ngày và đổi mới phương phápdạy học chưa thực sự đáp ứng tốt nhất theo yêu cầu
Cảnh quan môi trường chưa thực sự đẹp và hấp dẫn
2.2.2 Thực trạng về việc đổi mới phương pháp dạy học
Trang 7Trong những năm học gần đây nhà trường đã tổ chức triển khai thực hiệnviệc đổi mới phương pháp dạy học nhưng mức độ mới dừng lại ở việc triển khaithực nghiệm chưa thực sự phát huy hết tác dụng của các phương pháp dạy họctích cực trong các môn học đặc biệt là vẫn còn một bộ phận giáo viên chưa thực
sự thuần thục trong việc lựa chọn và sử dụng các phương pháp dạy học tích cựctrong quá trình dạy học Giáo viên chuẩn bị đầy đủ các loại hồ sơ, đồ dùng dạyhọc theo qui định trước khi lên lớp 100% giáo viên đã dạy học theo phươngpháp tích cực nhưng hiệu quả chưa cao, các tiết dạy còn mang tính hình thức.Một số đồ dùng tự làm của giáo viên thiết kế chưa thực sự phù hợp với nội dungbài học Một số giáo viên còn lạm dụng việc sử dụng đồ dùng dạy học
Qua các đợt kiểm tra dự giờ đột xuất của ban giám hiệu nhà trường đầunăm học 2015-2016 cho thấy: còn 5/25 giáo viên chưa thực sự sử dụng tốtphương pháp dạy học tích cực vào quá trình giảng dạy Đối với số giáo viên nàynhà trường đã có kế hoạch bồi dưỡng định kỳ, thường xuyên trong xuốt các nămhọc từ 2015-2016 đến năm học 2017-2018 để nâng cao chất lượng giờ dạy,nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên từng bước nâng cao chất lượng toàn diệncho nhà trường
2.2.3 Thực trạng về việc đổi mới sinh hoạt chuyên môn
Những buổi sinh hoạt chuyên môn tại đơn vị thường được thực hiện qua
2 hình thức:
Hình thức thứ nhất : Tổ chức triển khai theo các chuyên đề:
Hình thức này bao gồm việc triển khai học tập các văn bản chỉ đạo củangành có liên quan đến chuyên môn ( như triển khai nhiệm vụ năm học, tậphuấn các phương pháp dạy học vv ) Hình thức này thường là do Ban giám hiệutriển khai
Hình thức thứ hai: Dự giờ trao đổi rút kinh nghiệm
Trong mỗi buổi dự giờ thường là có sự tham gia của ban giám hiệu, tổtrưởng và các giáo viên trong tổ Sau mỗi tiết dự giờ tổ sẽ tiến hành thảo luận rútkinh nghiệm và đánh giá xếp loại giờ dạy của giáo viên
Cả hai hình thức nêu trên đều được nhà trường áp dụng thường xuyên liêntục nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy góp phần nâng cao chất lượng toàn diệncho học sinh Tuy nhiên sinh hoạt chuyên môn hiện nay còn bộc lộ một số hạnchế sau:
Một là: Chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn chưa cao
Hai là: Nội dung sinh hoạt chuyên đề chưa được chú trọng, nhất là việc
phổ biến và áp dụng các sáng kiến kinh nghiệm còn hạn chế nhiều Thường làcác SKKN được đánh giá xếp loại rồi để đấy, không được đưa vào áp dụng thực
tế mà chỉ làm để phục vụ công tác thi đua khen thưởng cuối mỗi năm học
Ba là: Việc trao đổi rút kinh nghiệm sau khi dự giờ giáo viên không mấy
hứng thú, họ chỉ biết lắng nghe một chiều từ các ý kiến đóng góp của đồngnghiệp, thậm chí có cả những ý kiến chỉ trích nặng nề Các giờ dạy đạt được yêucầu của các tiêu chí thì được coi là thành công Cuối buổi sinh hoạt chuyên mônngười chủ trì chốt lại ý kiến và đưa ra qui trình thống nhất để dạy một dạng bài
Trang 8hay phân môn nào đó Nhìn chung, không khí buổi sinh hoạt chuyên mônthường nặng nề, có khi là căng thẳng thiếu tinh thần học hỏi để phát triển nănglực chuyên môn cho giáo viên, giáo viên cảm thấy bị áp lực, mệt mỏi.[3].
2.3 Đề xuất các biện pháp chỉ đạo việc dạy học 2 buổi/ ngày, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạt chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở trường Tiểu học Luận Thành.
2.3.1 Nhóm biện pháp chỉ đạo dạy học 2 buổi/ ngày
Biện pháp 1: Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện dạy học 2 buổi/ ngày theo phương pháp dạy học tích cực ở trường tiểu học.
1 Mục đích: Nhằm tăng thời lượng học tập và rèn luyện các kĩ năng cho
học sinh trên một đơn vị kiến thức, tránh được tình trạng quá tải trong học tập,làm cho việc dạy học trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả hơn
Tạo điều kiện cần và đủ để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học Tăngcường việc áp dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực của đội ngũgiáo viên vào quá trình giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng toàn diện
Giúp học sinh có phương pháp và ý thức tự học, tự tu dưỡng, rèn luyệncủa bản thân Giúp cho nhà trường thực hiện hiệu quả mục tiêu giáo dục toàndiện, tạo cơ hội để các em vươn lên trong quá trình học tập, sớm bộc lộ và pháthuy khả năng của mình
2.Yêu cầu: Bố trí thời gian và nội dung hợp lí đối với các hoạt động dạyhọc và giáo dục để thực hiện chương trình và sách giáo khoa quy định cho mỗilớp; thực hành vận dụng kiến thức đã học và tổ chức học sinh tham gia các hoạtđộng thực tế tại địa phương; học sinh được tự học có sự hướng dẫn của giáoviên để hoàn thành yêu cầu học tập, hoặc bồi dưỡng học sinh năng khiếu; dạyhọc các môn học tự chọn; tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, câulạc bộ, hoạt động ngoại khoá… Tổ chức dạy học 2 buổi/ngày nhằm tăng cườngcác hoạt động thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện Hoạt động ngoại khoá,hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, câu lạc bộ… được tổ chức một cách linhhoạt theo khả năng và nhu cầu của học sinh
Giáo viên chủ động sáng tạo trong việc lựa chọn và áp dụng các phươngpháp dạy học tích cực trong từng tiết dạy, từng môn học cụ thể để nâng cao chấtlượng tiết dạy đảm bảo nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đáp ứng các yêucầu mới trong giai đoạn hiện nay Giáo viên chủ động lựa chọn nội dung, bố tríthời gian hợp lý hướng dẫn học sinh hoàn thành nội dung học tập trong giờ họctrên lớp, sử dụng có hiệu quả các tài liệu bổ trợ, hạn chế việc giao bài tập về nhàcho học sinh Tổ chức cho học sinh để sách, vở, đồ dùng học tập tại lớp…
3 Nội dung: Thực hiện nghiêm túc chương trình giáo dục phổ thông cấp
Tiểu học ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGD&ĐT ngày 05tháng 5 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ giáo dục Dạy học đáp ứng yêu cầu Chuẩnkiến thức kĩ năng và hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học của Bộ và theo quyđịnh của chương trình
Dạy học buổi 2 nhằm củng cố kiến thức, kĩ năng, thực hành kiến thức đãhọc và tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động thực tế nhằm hỗ trợ cho việc
Trang 9học tập đạt hiệu quả Các lớp dạy học buổi 2 chia thành 3 đối tượng: Yếu, trungbình, khá giỏi Nội dung thực hành kiến thức đã học, phụ đạo học sinh yếu và bồidưỡng thêm cho học sinh khá giỏi Rèn ý thức tự học, rèn kĩ năng giao tiếp, giáodục kĩ năng sống.
Môn Toán, Tiếng Việt tập trung thực hành kiến thức đã học thông qua làmcác bài tập trong vở bài tập Lựa chọn những nội dung mà buổi 1 chưa được luyện kĩhoặc khó đối với học sinh, dành thời gian phụ đạo học sinh yếu Trong mỗi tiết họcsinh làm lượng bài tập tương đương buổi sáng Học sinh khá giỏi làm 4 – 5 bài tập.Học sinh trung bình yếu làm 2-3 bài tập Những tiết mà nội dung bài tập ít và dễ,giáo viên soạn thêm bài tập dành cho học sinh khá giỏi và cho học sinh làm vào vở
Tiết tự chọn (Hoạt động ngoài giờ lên lớp): Bao gồm các nội dung hướngdẫn theo vùng miền, giáo dục kĩ năng sống, vệ sinh cá nhân, an toàn giao thông,
vệ sinh môi trường, quyền và bổn phận trẻ em, tham quan, hoạt động từ thiện,múa hát tập thể và trò chơi dân gian theo chủ đề
Luyện năng khiếu (Mĩ thuật, Âm nhạc): Hoàn thành những bài chưa hoànthành ở buổi sáng Dạy cho học sinh kĩ năng vẽ ngoài trời, tổ chức trò chơi Mĩthuật; âm nhạc, thể dục
Về dạy môn tự chọn Tiếng Anh, Tin học: Dạy cho các lớp 3,4,5 trongtoàn trường Môn Tin học: 2 tiết/ tuần; môn tiếng Anh 2 tiết/tuần
4 Hình thức:
* Buổi 1: Dạy hết số tiết theo Quyết định số 16/2006/QĐ- BGD& ĐT và
Chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn học
* Buổi 2: Tổ chức dạy học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm củng
cố kiến thức, giúp đỡ học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi môn toán, tiếngViệt đảm bảo cho học sinh đạt được các yêu cầu của chuẩn kiến thức, kĩ năng
Tổ chức các câu lạc bộ năng khiếu nhằm phát triển năng khiếu phù hợp với nhucầu và khả năng của học sinh có năng khiếu các bộ môn Mĩ thuật, Âm nhạc; Thểdục và tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp
5 Thời gian và thời lượng:
* Buổi sáng: (5 buổi/tuần): Thực hiện kế hoạch giáo dục theo quy địnhcủa Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo QĐ 16/2006/QĐ-BGD&ĐT ngày 5/5/2006, đảm bảo yêu cầu tối thiểu về chuẩn kiến thức và kỹnăng theo các môn học theo tinh thần công văn 896/BGD&ĐT-GDTH của BộGD&ĐT quy định
* Buổi chiều: Học 4 buổi/tuần; Mỗi buổi chiều học sinh được học 3- 4tiết (Khối lớp 1,2 học 3 tiết/buổi; Khối lớp 3, 4,5 học 4 tiết/buổi)
Mùa hè: Thời gian vào lớp: 14 giờ (Giải lao giữa giờ 20 phút); Tan học
Trang 10Giao cho Phó hiệu trưởng chịu trách nhiệm chỉ đạo nội dung, chương trình dạy(Buổi 2) cho từng tổ chuyên môn, đến từng giáo viên đứng lớp Giáo viên đượcphân công chủ nhiệm lớp chịu trách nhiệm lên kế hoạch, chuẩn bị nội dung cầnphụ đạo, bồi dưỡng theo đúng đối tượng đã phân nhóm, đúng theo thời khóabiểu của chuyên môn nhà trường đã lên Giao tổ cho chuyên môn nhà trườngtheo dõi giám sát trong quá trình thực hiện
Biện pháp 2: Nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 trong công tác tổ chức dạy học 2 buổi/ ngày.
Nâng cao nhận thức cho giáo viên về việc dạy học 2 buổi/ ngày:
Cần tuyên truyền, bồi dưỡng cho giáo viên hiểu rõ về chủ chương, mụctiêu, nguyên tắc dạy học 2 buổi/ ngày để giáo viên định hướng được việc thiết kếbài dạy sao cho phù hợp nhất cho từng đối tượng học sinh
Phân loại đối tượng học sinh, lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp
để tổ chức dạy học phân hóa đến từng đối tượng học sinh Giáo viên cần tìmhiểu, nắm bắt và phân loại được từng đối tượng học sinh trong lớp ngay từ buổiđầu nhận lớp thông qua việc trao đổi với giáo viên chủ nhiệm lớp năm họctrước, thông qua tìm hiểu thông tin học sinh từ phụ huynh, thông qua kinhnghiệm chủ nhiệm vốn có của giáo viên và qua nhiều kênh thông tin khác Từ
đó phân loại được chính xác đối tượng học sinh lớp mình chủ nhiệm
Bên cạnh việc phân loại đối tượng học sinh giáo viên cần chú ý đến nộidung chương trình dạy học theo chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt trong từng bài,từng phần trong từng tiết học chính khóa ở buổi 1 Thông qua đó ở buổi 2 họcsinh năng khiếu(Hoàn thành tốt) cần mở rộng khắc sâu hay nâng cao kiến thức,
kĩ năng đến đâu? Học sinh Hoàn thành cần luyện tập kiến thức, kĩ năng gì? Họcsinh chưa hoàn thành cần bổ sung những kiến thức, kĩ năng gì ? và ở mức độnào?Giáo viên cần tìm hiểu nguyên nhân cụ thể từ đó lựa chọn nội dung kiếnthức nào, dạng bài nào là phù hợp nhất với từng đối tượng học sinh Giáo viêncần lựa chọn nhiều hình thức dạy học sao cho phù hợp với từng đối tượng họcsinh để đưa vào thiết kế bài dạy ở buổi 2 Chẳng hạn giáo viên có thể đan xengiữa hình thức học cá nhân, học nhóm, học cả lớp hay thay đổi linh hoạt giữacác dạng bài tập dạng tự luận, trắc nghiệm, câu đố thông qua việc sử dụng đồdùng dạy học và áp dụng các phương pháp dạy học tích cự vào từng tiết dạy
Giáo viên cần chủ động và mạnh dạn điều chỉnh thời lượng của các tiếthọc theo hướng mở sao cho phù hợp nhất mà vẫn đảm bảo được nội dungchương trình theo chuẩn kiến thức kĩ năng Chẳng hạn như tăng thêm thờilượng cho môn Tiếng việt, môn Toán và có thể bớt thời lượng của các môn phụnhư thủ công, kĩ thuật… để học sinh có thêm thời lượng hoàn thành được mụctiêu của tiết học
Dạy học thông qua các sân chơi trí tuệ như tổ chức hoạt động của các Câulạc bộ Toán, Tiếng việt, Âm nhạc, Mĩ thuật, Tiếng Anh…vv Thông qua việchoạt động của các câu lạc bộ để giáo dục kiến thức, kĩ năng cho các em mà hìnhthức nhẹ nhàng dễ tiếp thu, tạo không khí sôi nổi, vui tươi và gây hứng thú chohọc sinh tham gia hiệu quả hơn T ch c t t các ho t ổ chức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ạt động ngoài giờ lên lớp động ngoài giờ lên lớpng ngo i gi lên l pài giờ lên lớp ờ lên lớp ớp
Trang 11có hi u qu , xem ho t ả, xem hoạt động ngoài giờ lên lớp là một hình thức tổ chức dạy ạt động ngoài giờ lên lớp động ngoài giờ lên lớpng ngo i gi lên l p l m t hình th c t ch c d yài giờ lên lớp ờ lên lớp ớp ài giờ lên lớp ộng ngoài giờ lên lớp ức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ổ chức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ạt động ngoài giờ lên lớp
h c có tính t nguy n, t o i u ki n cho h c sinh ho t ự nguyện, tạo điều kiện cho học sinh hoạt động theo hứng thú, ạt động ngoài giờ lên lớp đ ều kiện cho học sinh hoạt động theo hứng thú, ạt động ngoài giờ lên lớp động ngoài giờ lên lớpng theo h ng thú,ức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp
s thích c a mình T ó b i dủa mình Từ đó bồi dưỡng năng lực riêng cho từng học sinh, giúp ừ đó bồi dưỡng năng lực riêng cho từng học sinh, giúp đ ồi dưỡng năng lực riêng cho từng học sinh, giúp ưỡng năng lực riêng cho từng học sinh, giúpng n ng l c riêng cho t ng h c sinh, giúpăng lực riêng cho từng học sinh, giúp ự nguyện, tạo điều kiện cho học sinh hoạt động theo hứng thú, ừ đó bồi dưỡng năng lực riêng cho từng học sinh, giúp
h c sinh m r ng kh i sâu tri th c v m t s l nh v c nh t ộng ngoài giờ lên lớp ơi sâu tri thức về một số lĩnh vực nhất định, gắn lý luận ức tốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ều kiện cho học sinh hoạt động theo hứng thú, ộng ngoài giờ lên lớp ốt các hoạt động ngoài giờ lên lớp ĩnh vực nhất định, gắn lý luận ự nguyện, tạo điều kiện cho học sinh hoạt động theo hứng thú, ất định, gắn lý luận định, gắn lý luậnnh, g n lý lu nắn lý luận ận
v i th c ti n ớp ự nguyện, tạo điều kiện cho học sinh hoạt động theo hứng thú, ễn để học sinh có thể vận dụng trong đời sống hàng ngày để học sinh có thể vận dụng trong đời sống hàng ngày h c sinh có th v n d ng trong ể học sinh có thể vận dụng trong đời sống hàng ngày ận ụng trong đời sống hàng ngày đờ lên lớp ốt các hoạt động ngoài giờ lên lớpi s ng h ng ng y.ài giờ lên lớp ài giờ lên lớp
(Tổ chức các hoạt động CLB đọc sách thôn) (Hoạt động Đội TNTP Hồ Chí Minh)
2.3.2 Nhóm biện pháp đổi mới phương pháp dạy học
Biện pháp 3: Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học cho đội ngũ giáo viên đáp ứng các yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay
Để thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học cho đội ngũ giáo viênnhằm đáp ứng các yêu cầu mới trong giai đoạn hiện nay yêu cầu của mỗi đơn vịgiáo dục cần thực hiện các nội dung sau:
Thành lập ban chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học Nâng cao nhận thứccho đội ngũ giáo viên về nhu cầu cấp thiết của việc phải đổi mới phương phápdạy học Cải tiến các hình thức tổ chức dạy học, tích hợp hiệu quả các hình thức
tổ chức dạy học truyền thống với các hình thức tổ chức dạy học hiện đại
1 Phương pháp vấn đáp :Là phương pháp mà người dạy đặt ra các câu hỏi
để người học trả lời, qua đó người học lĩnh hội được nội dung kiến thức cầntruyền đạt Phương pháp vấn đáp được chia làm 3 loại cơ bản đó là: Vấn đáp táihiện; vấn đáp giải thích và vấn đáp tìm tòi
2 Phương pháp động não :Là phương pháp dạy học mà người học đưa ra
chủ đề, tổ chức lớp học thành các nhóm để các cá nhân tự suy nghĩ và đưa ra các
ý tưởng, các phương án trả lời Các ý tưởng, các phương án trả lời này được ghilại Người dạy đóng vai trò là người điều khiển, động viên người học liên tụcđưa ra các ý tưởng Công việc đánh giá lựa chọn những ý tưởng tốt được tiếnhành trên cơ sở thảo luận tập thể, tôn trọng ý kiến của tập thể
3 Phương pháp đặt vấn đề và giải quyết vấn đề:Là phương pháp dạy học
mà người dạy đặt ra vấn đề hoặc (nêu vấn đề, cung cấp những thông tin tạo tìnhhuống có vấn đề) để người học thực hiện cách giải quyết vấn đề theo sự hướngdẫn của giáo viên hoặc (người học thực hiện cách giải quyết vấn đề với sự trợgiúp của người dạy khi cần) Người dạy hoặc (cả người dạy và người học) cùngđánh giá kết quả làm việc
4 Phương pháp hoạt động nhóm: Là phương pháp dạy học mà lớp học được chia thành các nhóm nhỏ, tùy theo mục đích, yêu cầu của vấn đề học tập Trong nhóm có sự phân công mỗi người làm một việc, mỗi thành viên trong
Trang 12nhóm đều làm việc tích cực, không ỷ vào một vài người hiểu biết và năng động hơn.
Sau khi thống nhất cách giải
quyết vấn đề trong nhóm, mỗi
nhóm cử ra một đại diện trình bày
kết quả thảo luận của nhóm trước
lớp Các nhóm khác nhận xét bổ
sung, cuối cùng người dạy là người
đánh giá và kết luận các vấn đề
(Học sinh đang hoạt động nhóm)
5 Phương pháp trò chơi :Là phương pháp dạy học được tiến hành theo 3
bước cụ thể đó là: Bước chuẩn bi, bước tiến hành và bước kết thúc có đánh giá.Phương pháp này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong việc lựa chọn trò chơi saocho phù hợp với nội dung bài học, tổ chức nhanh gọn, vừa gây hứng thú đồngthời phải có kỹ luật dựa trên luật chơi rõ ràng Phần kết thúc ngoài việc tổ chứcđánh giá những kết quả đạt được cũng phải cần nhận xét thái độ tham gia củangười học
6 Phương pháp đóng vai (Đóng kịch):Là phương pháp dạy học được tổchức dưới hình thức cho học sinh thực hành một số cách ứng xử nào đó trongmột tình huống cho trước
* Để tiến hành đổi mới phương pháp dạy học cho đội ngũ giáo viên đạthiệu quả cao trước hết phải tìm hiểu kỹ về nội dung của các phương pháp dạyhọc tích cực đã xác định được, từ đó nhà trường có kế hoạch tập huấn phươngpháp dạy học cho giáo viên Tiến hành dạy mẫu các môn học được thiết kế theophương pháp dạy học tích cực ở một số lớp Tiến hành sinh hoạt chuyên môn đểđúc rút kinh nghiệm ngay sau mỗi tiết dạy mẫu để xây dựng các mô hình điểm
và nhân rộng Xây dựng kế hoạch, xây dựng nội qui, quy định về đổi mớiphương pháp dạy học Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kếhoạch đổi mới phương pháp dạy học
Biện pháp 4: Bồi dưỡng nâng cao năng lực soạn giảng cho giáo viên theo phương pháp dạy học tích cực.
Dạy học 2 buổi/ ngày là điều kiện đủ về mặt thời lượng, tạo điều kiệnthuận lợi cho việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực đạt hiệu quả caogóp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho nhà trường
1 Đổi mới cách thiết kế kế hoạch bài học:
* Thay đổi về mục tiêu: Ngoài mục tiêu cần đạt theo chuẩn kiến thức kỹ
năng ra thì mục tiêu đó còn phải được xác định rõ mức độ hoàn thành việc họctập của học sinh Mục tiêu không đơn thuần là chủ đề bài học mà là cái đích cuốicùng mà bài học phải đạt tới Chính vì vậy mục tiêu bài học phải nói rõ kết quảcủa bài học chứ không phải là mô tả lại tiến trình bài học
* Hướng dẫn giáo viên đổi mới cách thiết kế kế hoạch bài học theo hướng tích cực: Cần chỉ rõ các yêu cầu của theo từng hoạt động cụ thể Hướng dẫn giáo
Trang 13viên xác định được các hoạt động cơ bản cho từng nội dung cụ thể của bài học
từ đó lựa chọn được các phương pháp dạy học vừa phù hợp với nội dung vừaphát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo tự giác của học sinh và có ứngdụng công nghệ thông tin hỗ trợ giáo viên trong quá trình thực hiện
Yêu cầu tổ khối chuyên môn nghiên cứu rõ nội dung, trao đổi, bàn bạc để
đi đến thống nhất trong tổ khối về mục tiêu bài học, thống nhất về nội dung,phương pháp, phương tiện, đồ dùng dạy học, hình thức tổ chức dạy học của từngtiết học Cụ thể ở khâu soạn bài giáo viên cần thực hiện đúng, đủ các yêu cầusau:
Soạn đầy đủ các bước theo qui định chung của ngành, cần ngắn gọnnhưng đảm bảo đầy đủ các thông tin cơ bản
Lựa chọn hình thức dạy học cho từng hoạt động cụ thể phải phù hợp vớinội dung và phương pháp giảng dạy, đặc biệt là phải phù hợp với từng đối tượnghọc sinh trong lớp
Thể hiện rõ nội dung bài học
Thể hiện rõ kiến thức trọng tâm
Thể hiện rõ phần kiến thức mở rộng (áp dụng cho từng đối tượng họcsinh) Thể hiện rõ về giáo dục môi trường
Chuẩn bị tốt hệ thống các câu hỏi để hệ thống hóa kiến thức bài học Yêucầu các câu hỏi phải mang tính logic, từ ngữ phải dễ hiểu, phù hợp với từng đốitượng học sinh
Phân bổ thời gian cho từng phần, từng hoạt động một cách hợp lí Phầnthực hành, luyện tập cần được xác định rõ ràng, cụ thể mục tiêu cần đạt cho từngđối tượng học sinh để lựa chọn các hình thức và phương pháp cho phù hợp nhất(Ví dụ: Ở phần này cần dự kiến học sinh làm miệng, làm nháp, làm vào vở haylàm vào bảng con)
Thể hiện rõ hình thức tổ chức dạy học cho từng phần theo nội dung bàihọc Dự kiến các tình huống có thể xảy ra để chủ động có phương áp giải quyếtchuẩn bị trước
* Thiết kế giáo án theo từng hoạt động cụ thể là: Đặt học sinh vào cáctình huống có vần đề cụ thể, qua đó học sinh tự đưa ra các phương án để tự giảiquyết vấn đề dưới sự giám sát trợ giúp của giáo viên Giáo viên không nên rậpkhuôn theo mẫu sẵn có mà nên hướng dẫn gợi mở để mỗi học sinh tự giải quyếtvấn đề theo cách suy nghĩ của mình thông qua các hành động cụ thể
* Hướng dẫn giáo viên lựa chọn các hoạt động cơ bản trong một bài học:
Để đạt được mục tiêu bài học trước hết cần đạt được các mục tiêu riêng của từngnội dung cụ thể Muốn vậy cần phải lựa chọn các hoạt động phù hợp với trình độnhận thức của học sinh Phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi Ngoài ra lựachọn các hoạt động cần phải có sức cuốn hút học sinh, tạo hứng thú và kíchthích mọi khả năng để học sinh tích cực tham gia Hoạt động lựa chọn phải đảmbảo sự tương tác hiệu quả giữa giáo viên và học sịnh
Lưu ý khi lựa chọn các hoạt động là phải đảm bảo nguyên tắc từ dễ đếnkhó, từ đơn giản đến phức tạp, từ thụ động đến chủ động