BÁO CÁO GIỮA KỲ-PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DƯỢC LIỆU -MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM VI PHẪU VÀ BỘT DƯỢC LIỆU(LONG NÃO)

BÁO CÁO GIỮA KỲ,PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, DƯỢC LIỆU,MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM VI PHẪU ,VÀ BỘT DƯỢC LIỆU(LONG NÃO)

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA DƯỢC

BỘ MÔN DƯỢC LIỆU

--BÁO CÁO GIỮA KỲ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DƯỢC LIỆU

MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM VI PHẪU VÀ BỘT DƯỢC LIỆU

(LONG NÃO)

(Cinnamomum camphora (L.) Presl Lauraceae)

Người thực hiện: Vũ Thị Ngọc An

Trần Thị Mỹ Hà

Buổi thực tập : Chiều thứ 7

I THỰC VẬT HỌC

I.1 Tên gọi

Tên Việt Nam : Long não

Tên gọi khác : Chương não, rã hương

Tên khoa học : Cinnamomum camphora (L.) Presl.

I.2 Phân loại thực vật

Ngành Ngọc Lan (Magnoliophyta)

Lớp Ngọc Lan (Magnoliopsida)

Phân Lớp Ngọc Lan (Magnoliidae)

Bộ Long Não (Laurales)

Họ Long Não (Lauraceae) Chi Cinnamomum

I.3 Đặc điểm thực vật

Mô tả cây

Long não là một loại cây thân gỗ, lớn, có thể cao tới 20 - 30 m Vỏ thân dày, nứt nẻ theo chiều dọc

Tán lá rộng Lá có cuống dài, mọc so le, không có lá kèm, gân lá hình lông chim Bề mặt lá nhẵn và bóng, có mùi long não khi vò nát Mặt trên phiến lá long não, đoạn gần cuống, ở gốc của gân chính và 2 gân phụ lớn nhất có 2 tuyến nhỏ

Cụm hoa hình sim 2 ngả ở ngọn cành Hoa nhỏ màu vàng lục Quả mọng đựng trong đế hoa tồn tại và rắn lại, mọc thành cụm, khi chín có màu đen, đường kính khoảng 1 cm Hạt không nội nhũ Mùa hoa tháng 3 – 4, mùa quả tháng 10 – 11

Phân bố, sinh thái

Long não được trồng lâu đời và được khai thác camphor từ thế kỷ XIII Nơi phát triển nhất là Đài Loan, Nhật Bản, các nước Đông Nam Á, Bắc Mỹ, Bắc Phi, Pháp

Ở Việt Nam, long não được trồng ở các tỉnh miền núi Ở các thành phố lớn, long não được trồng để cho bóng mát

Hình I.1 Một số hình ảnh về cây long não

II BÓC TÁCH BIỂU BÌ

Biểu bì gồm các tế bào hình đa giác xếp khít nhau, vách uốn lượn, chứa nhiều diệp lục Lỗ khí tập trung nhiều ở biểu bì dưới, kiểu song bào Biểu bì trên không quan sát thấy lỗ khí

Hình II.1 Mảnh biểu bì lá long não (40x)

(a), (b): biểu bì trên; (c), (d), (e), (f): biểu bì dưới có lỗ khí kiểu song bào

III VI PHẪU LÁ

Hình III.1 Vi phẫu lá long não (10x)

(a), (b): Vi phẫu lá không qua tuyến tiết (c): Vi phẫu lá cắt ngang tuyến tiết

(a)

(b)

(c)

Mô dày góc

Mô mềm

Mô cứng

Mô mềm gỗ Mạch gỗ 1 Libe 1

Mô cứng

Mô mềm

Mô dày góc Cutin

Hình III.2 Một phần vi phẫu lá (10x)

Mô tả vi phẫu lá

Gân chính

Lồi ở cả 2 mặt, mặt trên lồi nhẹ, mặt dưới lồi tròn Biểu bì trên và biểu bì dưới cấu tạo bởi 1 lớp tế bào gần tròn, nhỏ, xếp đều đặn Lớp cutin mỏng Dưới lớp biểu bì là 3 – 4 lớp tế bào

mô dày góc, nhiều ở biểu bì dưới Mô mềm gồm những tế bào vách mỏng, hình tròn hay đa giác, kích thước không đều, tế bào kích thước lớn tập trung ở phía trong Rải rác trong vùng

mô mềm có các tế bào hóa mô cứng Cụm libe – gỗ hình cung nằm giữa gân lá, với cung gỗ ở trên, libe ở dưới, bao quanh bởi vòng mô cứng không liên tục gồm 2 – 3 lớp tế bào hình đa giác Mạch gỗ xếp thành các dãy, hình đa giác hay bầu dục, không đều, xen kẽ giữa các tế bào

mô mềm gỗ nhỏ, hình đa giác Libe xếp thành từng đám nằm dưới mạch gỗ

Phiến lá

Biểu bì trên và dưới gồm 1 lớp tế bào hình chữ nhật, lớp cutin mỏng bao ngoài Biểu bì dưới

có lông che chở đơn bào hay đa bào, ngắn, nằm rải rác Dưới lớp biểu bì là mô mềm giậu gồm

1 – 2 lớp tế bào hình chữ nhật, thẳng góc với biểu bì Mô mềm khuyết gồm 2 – 3 lớp tế bào hình tròn hoặc đa giác, xếp chừa những khuyết to hay nhỏ Vùng thịt lá chứa nhiều tinh bột và các tế bào tiết tinh dầu

Biểu bì

Hình III.3 Sơ đồ cấu tạo vi phẫu lá long não

Vi phẫu lá cắt ngang tuyến tiết

Hai tuyến tiết nằm trong phần thịt lá sát 2 bên gân chính, tiết diện lớn so với bề dày phiến lá, trống, vòng ngoài gồm 2 – 3 lớp tế bào hình chữ nhật xếp sát nhau, vách tẩm chất gỗ Trong tuyến tiết có lông tiết và dịch tiết

Cutin Biểu bì

Mô dày

Mô mềm

Mô cứng

Mô cứng

Mạch gỗ 1

Mô mềm gỗ

(a)

(b)

Mạch gỗ 1

Mô mềm gỗ Libe 1

Mô cứng

Mô mềm

Mô mềm

Mô dày Biểu bì Cutin

Hình III.4 Chi tiết vi phẫu lá (gân chính) từ biểu bì trên xuống biểu bì dưới (40x)

(a)  (b)  (c)  (d)

(c)

(d)

Hình III.5 Cụm libe – gỗ (40x)

Hình III.6 Chi tiết vi phẫu phiến lá (40x)

Lông che chở

Hình III.7 Vi phẫu lá cắt ngang tuyến tiết (40x)

Hình III.8 Lông tiết chân đa bào (40x)

IV BỘT DƯỢC LIỆU

IV.1 Cảm quan

Bột lá màu nâu sẫm, có mùi thơm

Hình IV.1 Bột dược liệu

IV.2 Mô tả cấu tử

Mảnh biểu bì trên với các tế bào hình chữ nhật hay đa giác xếp khít nhau Mảnh biểu bì dưới

có lỗ khí kiểu song bào Lông che chở đơn bào hay đa bào Tinh bột nhiều, nhỏ, hình tròn, đứng riêng hay tập trung thành đám Mảnh mạch xoắn

Hình IV.2 Mảnh biểu bì (40x)

(a), (b), (c): Mảnh biểu bì trên; (d): Mảnh biểu bì dưới mang lỗ khí

Hình IV.3 Lông che chở

Hình IV.4 Mạch xoắn Hình IV.5 Đám hạt tinh bột