CÁCH ước LƯỢNG THƯƠNG TOÁN lớp 4 ( NGA ST )

CHUYÊN ĐỀ TOÁN LỚP 4Cách ước lượng thương khi chia cho số có hai, ba chữ số.. Khi dạy học sinh bài chia cho số có hai, ba chữ số trong chương trình toán lớp 4, quan trọng nhất là dạy học

CHUYÊN ĐỀ TOÁN LỚP 4

Cách ước lượng thương khi chia cho

số có hai, ba chữ số

Khi dạy học sinh bài chia cho số có hai, ba chữ số trong chương trình toán lớp 4, quan trọng nhất là dạy học sinh cách ước lượng thương Có hai cách ước lượng thương là làm tròn cả

số chia và số bị chia rồi nhẩm thương hoặc lấy chữ số đầu của

số bị chia chia cho chữ số đầu của số chia hoặc lấy hai chữ số đầu của số bị chia chia cho chữ số đầu của số chia (trong trường hợp chữ số đầu của số bị chia không chia hết cho chữ số đầu của

số chia) để thử thương

Nhưng trong thực tế giảng dạy mặc dù giáo viên hướng dẫn hai cách như vậy nhưng học sinh vẫn gặp rất nhiều khó khăn khi thực hiện chia nhất là với học sinh yếu Vậy làm thế nào để các

em nhận ra khi nào ta sử dụng cách làm tròn cả hai số bị chia và

số chia để nhẩm thương; khi nào ta sử dụng cách lấy chữ số đầu (hoặc hai chữ số đầu) của số bị chia chia cho chữ số đầu của số chia sao cho hợp lí Dưới đây là một số kinh nghiệm nhỏ rút ra được trong quá trình giảng dạy xin chia sẻ cùng các bạn:

Ví dụ 1: 672 : 21

- Lượt chia thứ nhất ta lấy 67 chia cho 21; ta nhẩm thương bằng cách lấy 6 chia cho 2 được 3 lần Thử 3 nhân 21 được 63 (hợp lí) Vậy nhận thương là 3

- Lượt chia thứ nhất dư 4 hạ 2 xuống được 42 chia cho 21; ta nhẩm thương bằng cách lấy 4 chia cho 2 được 2 lần Thử 2 nhân

21 bằng 42 (hợp lí) Vậy nhận thương là 2

Vậy: 672 : 21 = 32

Ví dụ 2: 855 : 45

- Lượt chia thứ nhất ta lấy 85 chia cho 45; ta nhẩm thương bằng cách lấy 8 chia cho 4 được 2 lần, thử 2 nhân 45 được 90 ( không hợp lí ) khi đó ta xuống 1 lần

Nhưng để giảm bớt số lần thử thương thì sau khi nhẩm 8 chia 4 được 2 lần, ta nhẩm tiếp 5 chia 4 không được 2 lần Do vậy ta xuống ngay 1 lần

Chú ý: cách nhẩm này chỉ sử dụng trong trường hợp lấy hai chữ

số của số bị chia chia cho hai chữ số của số chia

Tương tự với các phép tính: 9009 : 33 ; 9276 : 39 ta cũng làm vậy

Ví dụ 3: 779 : 18

- Lượt chia thứ nhất ta lấy 77 chia cho 18 Nếu nhẩm thương bằng cách lấy 7 chia cho 1 thì thương được 7 lần nhưng khi thử

lại ta phải thử thương từ 7 lần đến 4 lần mới được Vậy để giúp học sinh giảm bớt số lần thử thương thì ta dạy học sinh nhẩm thương bằng cách làm tròn cả số chia và số bị chia Số bị chia làm tròn thành 80, số chia làm tròn thành 20 Lấy 80 chia cho 20 được 4 lần và thử với 4 lần; 4 nhân 18 được 72 ( hợp lí) ; 77 trừ

72 được 5 hạ 9 thành 59 chia cho 18 Đến đây ta tiếp tục làm tròn 59 thành 60 còn 18 thành 20 rồi nhẩm thương 60 chia cho

20 được 3 lần, thử 3 nhân 18 bằng 54 ( hợp lí)

Vậy trong trường hợp số chia có chữ số đầu tiên là 1 và số bị chia có chữ số đầu tiên lớn hơn 5 ta nên dùng cách làm tròn cả

số bị chia và số chia để nhẩm thương

Tương tự các phép tính 6260 : 156 ; 81350 : 18

Ví dụ 4: 1154 : 62

- Lượt chia thứ nhất ta lấy 115 chia cho 62; ta nhẩm thương lấy

11 chia cho 6 được 1 lần; ta thử 1 nhân 62 bằng 62, lấy 115 trừ

62 bằng 53 hợp lí Hạ 4 xuống bằng 534 chia cho 62; ta nhẩm thương bằng cách lấy 53 chia cho 6 được 8 lần rồi thử với 8

Ví dụ 5: 2120 : 424

- Lượt chia thứ nhất ta lấy 2120 chia cho 424; ta nhẩm thương bằng cách lấy 21 chia cho 4 được 5 lần Thử với 5 lần là hợp lí

Như vậy trong các phép tính chia phần lớn dạy học sinh cách ước lượng thương bằng cách lấy chữ số đầu (hoặc hai chữ số đầu) của số bị chia chia cho chữ số đầu của số chia Chỉ một số trường hợp như trong ví dụ 3 thì ta dạy học sinh làm tròn cả số

bị chia và số chia để nhẩm thương

Ví dụ 6: Phép chia 813 : 187

- Che 2 chữ số tận cùng của số chia 187 vì 8 gần 10 làm tròn tăng 1 thành 2

- Che 2 chữ số tận cùng của số bị chia 813 vì 1 gần 0 giữ nguyên

8 (làm tròn giảm)

- Lấy 8 : 2 được 4, nên ta ước lượng thương 813 : 187 là 4

- Thử lại: 187 x 4 = 748, 813 – 748 = 65 , 65 < 187 (số dư < số chia)

- Vậy 813 : 187 = 4 (dư 65)

Trong thực tế khi thực hiện phép chia có phép chia làm tròn tăng cả số bị chia và số chia , nhưng cũng có phép chia vừa làm tròn tăng và giảm ở số bị chia hoặc số chia (như ví dụ trên) Còn đối với phép chia có chữ số tận cùng là 4, 5, 6 có thể làm tròn cả tăng lẫn giảm

Ví dụ 7: Phép chia 3650 : 451

+ Làm tròn giảm :

- Che 2 chữ số tận cùng của số chia 451 còn lại số chia là 4 (làm tròn giảm)

- Che 2 chữ số tận cùng của số bị chia 3650 còn lại số bị chia là 36

- Lấy 36 : 4 được 9, nên ta ước lượng thương 3650 : 451 là 9

- Thử lại : 451 x 9 = 4059 > 3650, không phù hợp

+ Làm tròn tăng:

- Che 2 chữ số tận cùng của số chia 451 còn lại 4, làm tròn tăng

4 thành 5

- Che 2 chữ số tận cùng của số bị chia 3650 còn lại số bị chia là 36

- Lấy 36 : 5 được 7, nên ta ước lượng thương 3650 : 451 là 7

- Thử lại: 451 x 7 = 3157; 3650 – 3157 = 493 > 451 (số dư > số chia), chưa

phù hợp

Có thể ước lượng thương như sau:

- Vì 7 < 8 < 9, nên ta thử với thương là 8

451 x 8 = 3608 ; 3650 – 3608 = 42 ; 42 < 451 là phù hợp

Vậy 3650 : 451 = 8 (dư 42)

Khi hướng dẫn học sinh thực hiện phép chia, số chia có tận cùng là 4, 5, 6 thì nên làm tròn cả tăng lẫn giảm rồi thử lại với

số giữa của 2 thương vừa ước lượng (như ví dụ trên)

- Để giúp cho học sinh dễ hiểu trong việc làm tròn số (che bớt số), với số bị chia và số chia thì làm tròn giảm (số tận cùng l, 2, 3), làm tròn tăng (số tận cùng 7, 8, 9), làm tròn cả tăng lẫn giảm (số tận cùng 4, 5, 6)

Chúc các em học tập tốt nhé !