BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ  CAO VĂN LƯƠNG NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM QUẦN XÃ CỎ BIỂN VÀ KHẢ NĂNG LƯU TRỮ CACBON CỦA CHÚNG Ở MỘT SỐ ĐẦM PHÁ TIÊU BIỂU KHU VỰC MIỀN TRUNG VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC Hà Nội, 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ  CAO VĂN LƯƠNG NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM QUẦN XÃ CỎ BIỂN VÀ KHẢ NĂNG LƯU TRỮ CACBON CỦA CHÚNG Ở MỘT SỐ ĐẦM PHÁ TIÊU BIỂU KHU VỰC MIỀN TRUNG VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC Chuyên ngành: Thực vật học Mã số: 9420111 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS Đàm Đức Tiến TS Trần Thị Phương Anh Hà Nội, 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận án “Nghiên cứu đặc điểm quần xã cỏ biển khả lưu trữ cacbon chúng số đầm phá tiêu biểu khu vực miền Trung Việt Nam” công trình riêng thân tơi Các số liệu kết luận án trung thực, chưa sử dụng luận án khác Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Tác giả ii LỜI CẢM ƠN Trước tiên, cho phép bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới PGS TS Đàm Đức Tiến TS Trần Thị Phương Anh– thầy cô hướng dẫn khoa học, tạo điều kiện tối đa, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm, hướng dẫn thực đề tài viết luận án, đồng thời động viên suốt trình thực luận án Xin trân trọng cảm ơn đề tài mã số KC09.26/06-10, ĐTĐL.2009G/10, KC08.25/11-15 Đề án 47 (Hợp phần – Nhiệm vụ số 8) tạo điều kiện cho tham gia thực nội dung nghiên cứu Tôi xin trân trọng cảm ơn Học viện Khoa học Công nghệ, Ban lãnh đạo Viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật, Phòng Quản lý tổng hợp, thầy cô Viện động viên tạo điều kiện thuận lợi cho tơi hồn thành luận án Tơi xin trân trọng cảm ơn Phịng Sinh thái Tài ngun thực vật biển, Phịng Hóa - Mơi trường biển Phịng Địa – Mơi trường biển (Viện Tài ngun Mơi trường biển) tận tình giúp đỡ tạo điều kiện cho thực thí nghiệm Tơi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Viện Tài nguyên Môi trường biển động viên tạo điều kiện cho trình thực luận án Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy giáo, cô giáo, nhà khoa học, đồng nghiệp, bạn bè Viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật, Viện Tài nguyên Môi trường biển truyền dạy kiến thức, dẫn giúp đỡ tơi hồn thành luận án Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới gia đình ln chỗ dựa vững cho tơi suốt q trình thực luận án Xin chân thành cảm ơn vợ cho thêm sức mạnh, động lực để tơi vượt qua khó khăn để hồn thành luận án Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Nghiên cứu sinh iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT vi DANH MỤC CÁC BẢNG vii DANH MỤC CÁC HÌNH, ĐỒ THỊ viii MỞ ĐẦU CHƯƠNG TỔNG QUAN 1.1 Tổng quan cỏ biển số khái niệm 1.1.1 Tổng quan cỏ biển 1.1.2 Khái quát điều kiện tự nhiên môi trường sống 1.1.3 Giá trị vai trò cỏ biển 1.2 Tình hình nghiên cứu giới 1.2.1 Nghiên cứu hệ sinh thái cỏ biển 1.2.2 Nghiên cứu khả hấp thụ lưu trữ cacbon cỏ biển 16 1.3 Tình hình nghiên cứu Việt Nam 20 1.3.1 Nghiên cứu đa dạng loài nguồn lợi thảm cỏ biển 20 1.3.2 Nghiên cứu cacbon thực vật nói chung cỏ biển nói riêng 26 1.4 Một số khái niệm đầm phá 28 1.4.1 Đầm phá 28 1.4.2 Đầm phá ven biển 29 CHƯƠNG ĐỐI TƯỢNG, TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32 2.1 Đối tượng, địa điểm thời gian nghiên cứu 32 iv 2.2 Vật liệu tư liệu nghiên cứu 36 2.3 Phương pháp nghiên cứu 38 2.3.1 Điều tra thu thập mẫu vật 38 2.3.2 Xác định thành phần loài 40 2.3.3 Nghiên cứu định lượng 43 2.3.4 Xác định hàm lượng cacbon hữu lượng giá trữ lượng cacbon 43 2.3.5 Thành lập sơ đồ phân bố cỏ biển 45 2.3.6 Phân tích số liệu 45 CHƯƠNG KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 46 3.1 Thành phần loài cỏ biển số đặc điểm hình thái 46 3.1.1 Thành phần loài 46 3.1.2 Khóa định loại cho taxon 49 3.1.3 Biến động thành phần loài cỏ biển 73 3.2 Các đặc trưng phân bố cỏ biển 77 3.2.1 Đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 77 3.2.2 Đầm Thị Nại 81 3.2.3 Đầm Nại 83 3.3 Độ phủ mật độ chồi cỏ biển 85 3.3.1 Đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 85 3.3.2 Đầm Thị Nại 86 3.3.3 Đầm Nại 87 3.4 Đặc trưng định lượng cỏ biển 88 3.4.1 Đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 88 3.4.2 Đầm Thị Nại 93 v 3.4.3 Đầm Nại 95 3.4.4 Tỷ lệ sinh khối cỏ biển 101 3.5 Khả lưu trữ cacbon cỏ biển 103 3.5.1 Trữ lượng cỏ biển 103 3.5.2 Khả lưu trữ hấp thụ cacbon cỏ biển 105 3.5.3 Lượng giá khả lưu trữ hấp thụ cacbon cỏ biển 111 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 115 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 117 TÀI LIỆU THAM KHẢO 118 vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ/nghĩa tiếng Việt HST Hệ sinh thái C cacbon Corg cacbon hữu USD Đô la Mỹ GEF Quỹ Môi trường tồn cầu UNEP Chương trình mơi trường Liên hợp quốc IPCC Ủy ban Liên phủ Biến đổi khí hậu RaCSA Đánh giá nhanh trữ lượng cacbon PES Chi trả dịch vụ hệ sinh thái REDD Chương trình giảm phát thải từ rừng suy thối rừng TG-CH đầm phá Tam Giang – Cầu Hai TN đầm Thị Nại KÝ HIỆU VIẾT TẮT CÁC PHÒNG TIÊU BẢN (Thường gặp mục Loc.class.) BM Herbarium Museum, Institute of Oceanology, Quingdao, China LE Botanical Institute Komarov, Leningrad (St Peterbourgh), RFR (USSR) P Museum National d’Histoire Naturelle, Paris, France S The Swedish Royal Museum of Natural History, Botanical Department, Stockholm, Sweden TI Botanical Institute, Faculty of Science, University of Tokyo, Hongo, Japan UC Herbarium of the University of California, Berkeley, California, USA vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Phân bố cỏ biển liên quan đến đáy Bảng 2.1 Bộ mẫu nghiên cứu 36 Bảng 2.2 Cấp độ phủ cỏ biển 39 Bảng 3.1 Hiện trạng thành phần loài vùng nghiên cứu 46 Bảng 3.2 Ma trận số tương đồng Sorresson thành phần loài 48 Bảng 3.3 Thành phần loài, phân bố cỏ biển Tam Giang – Cầu Hai 74 Bảng 3.4 Biến động thành phần loài cỏ biển đầm Thị Nại 75 Bảng 3.5 Biến động thành phần loài cỏ biển đầm Nại 76 Bảng 3.6 Diện tích số thảm cỏ biển Tam Giang – Cầu Hai 79 Bảng 3.7 Phân bố cỏ biển theo độ sâu đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 80 Bảng 3.8 Diện tích độ phủ số thảm cỏ biển chủ yếu 82 Bảng 3.9 Diện tích độ phủ thảm cỏ biển đầm Nại 83 Bảng 3.10 Mật độ chồi, độ phủ cỏ biển đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 85 Bảng 3.11 Diện tích độ phủ số thảm cỏ biển chủ yếu 86 Bảng 3.12 Diện tích độ phủ thảm cỏ biển đầm Nại 88 Bảng 3.13 Đặc trưng sinh lượng cỏ biển đầm Nại 99 Bảng 3.14 Tổng hợp đặc trưng sinh lượng loài cỏ biển 100 Bảng 3.15 Bảng tổng hợp ước tính trữ lượng cỏ biển 104 Bảng 3.16 Trữ lượng cacbon hữu cỏ biển giá trị quy đổi 105 viii DANH MỤC CÁC HÌNH, ĐỒ THỊ Hình 1.1 Hình thái chung cỏ biển Hình 1.2 Cỏ Năn Syringodium isoetifolium Hình 1.3 Sự sinh sản hạt theo dạng thắt cổ chai 16 Hình 2.1 Vị trí 12 đầm hồ ven biển miền Trung 32 Hình 2.2 Sơ đồ vị trí khảo sát đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 33 Hình 2.3 Sơ đồ vị trí khảo sát đầm Thị Nại 34 Hình 2.4 Sơ đồ vị trí khảo sát đầm Nại 35 Hình 2.5 Đặt khung thu mẫu ngẫu nhiên 39 Hình 2.6 Một số hình thái, cấu trúc sinh sản cỏ biển 41 Hình 2.7 Các đặc điểm sinh dưỡng cỏ biển 42 Hình 3.1 Cỏ Lá dừa Enhalus acoroides 52 Hình 3.2 Cỏ Vích Thalassia hemprichii 54 Hình 3.3 Cỏ Nàn Halophila beccarii 59 Hình 3.4 Cỏ Xoan Halophila ovalis 60 Hình 3.5 Cỏ Xoan lớn Halophila major 61 Hình 3.6 Cỏ Kim biển Ruppia maritima 64 Hình 3.7 Cỏ Lươn nhật Zostera japonica 67 Hình 3.8 Cỏ Hẹ ba Halodule uninervis 70 Hình 3.9 Cỏ Hẹ trịn Halodule pinifolia 72 Hình 3.10 Hình thái chung lồi cỏ biển đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 73 Hình 3.11 Hiện trạng biến động phân bố cỏ biển 78 Hình 3.12 Sơ đồ phân bố cỏ biển đầm Thị Nại 81 Hình 3.13 Sơ đồ phân bố cỏ biển đầm Nại 84 115 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận: Tại đầm nghiên cứu, xác định xây dựng khóa định loại theo danh pháp cho 09 cỏ biển thuộc 04 họ, 06 chi Bao gồm: Enhalus acoroides (L.f) Royle, Halophila beccarii Ascherson, Halophila ovalis (R Br.) Hooker f., Halophila major (Zoll.) Miquel, Thalassia hemprichii (Ehrenb ex Solms) Asch., Ruppia maritima Linnaeus, Zostera japonica Ascherson & Graebner, Halodule pinifolia (Miki) den Hartog, Halodule uninervis (Forssk.) Ascherson Số lượng loài đầm khác có sai khác khơng lớn: đầm phá Tam Giang – Cầu Hai có lồi, cỏ Lươn nhật Zostera japonica chiếm ưu thế; đầm Thị Nại có lồi, cỏ Hẹ tròn Halodule pinifilia chiếm ưu thế; đầm Nại có lồi, với cỏ Lá dừa Enhalus acoroides chiếm ưu Tổng diện tích phân bố cỏ biển ba đầm 2.307 ha, chủ yếu phân bố vùng triều ven bờ đầm phá, nơi có độ sâu từ 0,5 – m Tại đầm phá Tam Giang – Cầu Hai: phân bố 15 khu vực với diện tích khoảng 2.037 ha, độ phủ 58,3%; đầm Thị Nại: phân bố 11 khu vực với tổng diện tích 180 ha, độ phủ 28,1%; đầm Nại: phân bố khu vực với diện tích phân bố 90 ha, độ phủ 43,3% Diện tích phân bố độ phủ cỏ biển có xu thu hẹp so với trước đây, ngoại trừ đầm phá Tam Giang – Cầu Hai Sinh khối loài dao động khoảng 23,6 ± 1,5 g.khô/m (cỏ Nàn Halophila beccarii) đến 2.791,4 ± 145,1 g.khô/m2 (cỏ Lá dừa Enhalus acoroides), trung bình 604,9 ± 174,7 g.khơ/m2 Tỷ lệ sinh khối sinh khối khoảng 0,48 đến 1,95, trung bình 1,1 Tổng trữ lượng cỏ biển ba đầm 10.566,9 tấn.khơ Trong đó, trữ lượng cỏ biển đầm phá Tam Giang – Cầu Hai chiếm phần lớn với 10.153,7 tấn.khô, đầm Thị Nại có 132,1 tấn.khơ đầm Nại có 281,1 tấn.khơ Hàm lượng cacbon hữu trung bình cỏ biển đầm phá Tam Giang – Cầu Hai 26,55 ± 2,3%; đầm Thị Nại 34,30 ± 1,82%, đầm Nại 36,32 ± 4,1% 116 Tổng trữ lượng cacbon hữu cỏ biển hữu 03 (ba) đầm 10.416 tấn.Corg, tương đương với 38.228 tấn.CO2 Giá trị lượng giá khả hấp thụ CO2 cỏ biển ba đầm sử dụng giá tín năm 2030 để quy đổi tương đương với 59 tỷ VNĐ Kiến nghị: Cần mở rộng phạm vi điều tra nghiên cứu đặc điểm quần xã cỏ biển khả lưu trữ cacbon chúng khu vực ven bờ biển, đầm hồ ven biển, đảo tồn lãnh thổ Việt Nam Cần có nghiên cứu lượng cacbon hữu lưu trữ lớp trầm tích bên thảm cỏ biển Vì theo nghiên cứu giới cho thấy, lượng cacbon hữu lưu trữ cỏ biển chủ yếu nằm phần mặt đất cao - lần so với rừng thường xanh cạn Trong đó, cỏ biển Việt Nam với đặc trưng thành phần loài, sinh lượng, phân bố môi trường sống khác biệt Để xác định đầy đủ trữ lượng cacbon hữu cỏ biển, ngồi việc đánh giá vai trị – chức cỏ cỏ biển, nhằm mục tiêu tạo lập sở khoa học vững chặt chẽ cho việc áp dụng thuế môi trường Đồng thời, giúp cho quan quản lý - hoạch định sách thích hợp việc khai thác, bảo tồn cỏ biển Sử dụng phương pháp khác nghiên cứu khả lưu trữ - tích lũy cacbon cỏ biển, trọng đầu tư thiết bị phân tích tự động TOC đại, có độ xác tin cậy cao 117 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN Cao Văn Lương, Đàm Đức Tiến, Nguyễn Thị Nga Quần xã thực vật thủy sinh đầm phá Tam Giang – Cầu Hai Tạp chí Khoa học Cơng nghệ biển (đã chấp nhận đăng, chờ in) Cao Văn Lương, Nguyễn Thị Nga Bước đầu đánh giá khả lưu trữ cacbon cỏ biển qua sinh khối đầm Thị Nại, tỉnh Bình Định Tạp chí Khoa học Công nghệ biển, 2017, 17(1), 63-71 Nguyễn Thị Thu, Cao Văn Lương, Đỗ Văn Mười, Phục hồi hệ sinh thái thảm cỏ biển mơ hình xếp lại hệ thống nò sáo đầm phá Tam Giang – Cầu Hai Tuyển tập Hội nghị Khoa học toàn quốc Sinh học biển Phát triển bền vững lần thứ 2; tiểu ban Đa dạng sinh học Bảo tồn biển Nhà xuất Khoa học tự nhiên Công nghệ, 2014, 227-231 Cao Văn Lương, Đàm Đức Tiến, Nguyễn Đức Thế, Nguyễn Văn Quân Thành phần loài phân bố cỏ biển đầm Nại – Ninh Thuận Tuyển tập Hội nghị Khoa học toàn quốc Sinh học biển Phát triển bền vững lần thứ 2; tiểu ban Đa dạng sinh học Bảo tồn biển Nhà xuất Khoa học tự nhiên Công nghệ, 2014, 131–137 118 TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Văn Tiến, Lê Thanh Bình, Nguyễn Hữu Đại, Trần Hồng Hà, Từ Thị Lan Hương, Đỗ Nam, Đàm Đức Tiến Tiến tới quản lý hệ sinh thái cỏ biển Việt Nam (Approaches to management of seagrass ecosystem in Vietnam) Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật, 2004, 132 J.W Fourqurean, C.M Duarte, H Kennedy, N Marbà, M Holmer, M.A Mateo, E.T Apostolaki, G.A Kendrick, D Krause-Jensen, K.J McGlathery, O Serrano Seagrass ecosystems as a significant global carbon stock Nature Geoscience, 2012, 5, 505–509 C M Duarte, N Marbà, E Gacia, J.W Fourqurean, J Beggins, C Barrón, and E.T Apostolaki Seagrass community metabolism: Assessing the carbon sink capacity of seagrass meadows Global Biogeochemical Cycles, 2010, 24(4), GB4032 H Kennedy, J Beggins, C.M Duarte, J.W Fourqurean, M Holmer, N Marbà, and J.J Middelburg Seagrass sediments as a global carbon sink: Isotopic constraints Global Biogeochemical Cycles, 2010, 24(4), GB4026 E McLeod, G.L Chmura, S Bouillon, R Salm, M Björk, C.M Duarte, C.E Lovelock, W.H Schlesinger, B Silliman A Blueprint for Blue Carbon: Towards an improved understanding of the role of vegetated coastal habitats in sequestering CO2 Frontiers in Ecology and the Environment, 2011, 9(10), 552–560 L Pendleton, D.C Donato, B.C Murray, S Crooks, W.A Jenkins, et al Estimating Global “Blue Carbon” Emissions from Conversion and Degradation of Vegetated Coastal Ecosystems PLoS ONE, 2012, 7(9): e43542 C.V Luong, N.V Thao, K Teruhisa, N.D Ve, D.T Tien Status and threats on seagrass beds using GIS in Vietnam Proc SPIE 8525, Remote Sensing of the Marine Environment II, 2012, 852512 Nguyễn Văn Tiến, Nguyễn Xuân Hòa Nguồn lợi thảm cỏ biển đầm Thị Nại, tỉnh Bình Định Tuyển tập Tài ngun Mơi trường biển”, Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật, 2008, 13, 194-203 N.X Vy, H Laura, P Jutta New record of the seagrass species Halophila major (Zoll.) Miquel in ietnam: evidence from leaf morphology and ITS analysis Botanica Marina., 2013, 56(4), 313–321 119 10 UNEP National Reports on Seagrass in the South China Sea - Vietnam UNEP/GEF/SCS Technical Publication, 2008, 12, 32 11 Nguyễn Văn Tiến, Đặng Ngọc Thanh Nguyễn Hữu Đại Cỏ biển Việt Nam; Thành phần loài, phân bố, sinh thái – sinh học Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật, 2002, 164 12 J Kuo, C den Hartog Seagrass taxonomy and identification key In: F.T Short, R.G Coles (eds.) Global Seagrass Research Methods Amsterdam, The Netherlands: Elsevier, 2001, 31-58 13 C den Hartog, J Kuo Chapter Taxonomy and Biogeography of Seagrasses In: A.W.D Larkum, R.J Orth, C.M Duarte Seagrasses: Biology, Ecology and Conservation Springer, 2006, 1-21 14 C den Hartog The seagrass of the world North Holland Publ Co., Amsterdam, 1970, 265 15 R.C Phillips, E.G Menez Seagrasses Publications of the Smithsonan Institution, Washington D.C, 1988, 105 16 J M Philippart Catharina Effects of shading on growth, biomass and population maintenance of the intertidal seagrass Zostera noltii Hornem in the Dutch Wadden Sea Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 1995, 188(2), 199-213 17 M.A Hemminga, C.M Duate Seagrass ecology Cambridge University Press, 2000, 298 18 Nguyễn Hữu Đại, Nguyễn Xuân Hòa, Nguyễn Hữu Trí, Nguyễn Thị Lĩnh Các thảm cỏ biển vùng biển phía nam Việt Nam Tuyển tập Báo cáo Khoa học Biển toàn quốc lần thứ IV, 1999, 2, 967-974 19 Nguyễn Văn Tiến Dẫn liệu thành phần loài phân bố cỏ biển Việt Nam Tuyển tập Tài nguyên Môi trường Biển, 1999, 5, 183-190 20 J.E Vermaat, N.S.R Agawin, M.D Fortes, J.S Uri, C.M Duarte, N Marbá, S Enríquez, y W van Vierssen The capacity of seagrasses to survive increased turbidity and siltation: The significance of growth form and light use Ambia., 1997, 26, 499-504 21 Trần Đức Thạnh, Trần Đình Lân, Nguyễn Hữu Cử, Đinh Văn Huy Tiến hóa Động lực hệ đầm phá Tam Giang – Cầu Hai Nhà xuất Khoa học Tự nhiên Công nghệ, 2010, 215 120 22 E.J.F Wood, W.E Odum, J.C Zieman Influence of seagrass on the productivity of coastal lagoons In Mem Simp Inter Costers (UNAM-UNESCO), 1969, 495-502 23 C.S Kumar, D.V.L Sarada, T.P Gideon, R Rengasamy Antibacterial activity of three South Indian seagrasses, Cymodocea serrulata, Halophila ovalis and Zostera capensis World J Microbiol Biotechnol, 2008, 24, 1989-1992 24 C.M Duarte Seagrass ecology at the turn of the millennium: challenges for the new century Aquat Bot., 1999, 65, 7-20 25 F.T Short, S Wylie-Echeverria Natural and human induced disturbance of seagrasses Environ Conserv., 1996, 23, 17-27 26 C König Addition to M Cavolini’s these on Zostera oceanica L Ann Bot (König & Sims), 1805, 2, 91-99 27 C.G.J Petersen Fiskens biologiske forhold i Holbaek Fjord Report of the Danish Biological Station, 1891, 1, 1-63 28 C.H Ostenfeld Preliminary remarks on the distribution and biology of the Zostera of the Danish seas Bot, Tidsskr., 1905, 27, 123-125 29 P Boysen-Jensen Studies concerning the organic matter of the sea bottom Rep Dan Biol Stat., 1914, 22, 1–39 30 W.A Setchell Geographical distribution of the marine Spermatophytes Bull Torrey Bot Club, 1920, 47, 563-579 31 W A Setchell Geographic elements ofthe marine flora of the North Pacific Ocean Amer.Natur., 1935, 69, 560-577 32 M Arasaki The Ecology of Amamo (Zostera marina) and Koamamo (Zostera nana) Bulletin of the Japanese Society of Scientific Fisheries, 1950, 15, 567 33 R.C Phillips Observations on the ecology and distribution of the Florida seagrasses Prof Pap Ser No.2, Fla St Bd Conserv., Mar Lab., St Petersburg, Fla., 1960, 72 34 R.C Phillips Environmental effect on leaves of Diplanthera du Petit-Thouars Bull Ma Sci Gulf Caribb., 1960, 10, 364-353 35 Nguyễn Văn Tiến, Từ Thị Lan Hương Phương pháp nghiên cứu Cỏ biển (Seagrass research methods) Nhà xuất Khoa học Kỹ Thuật Hà Nội, 2008, 103 36 C.M Duarte Seagrasses Encyclopedia of Biodiversity, 2001, 5, 255-267 121 37 Raven, J.V The evolution of vascular land plants in relation to supracellular transport process Advances in Botanical Research, 1977, 5, 153-219 38 A.W.D Larkum, C den Hartog, A.J McComn, S.A Shepherd Biology of seagrasses: a treatise on the biology of seagrasses with species reference to the Australia region Elsevier, Amsterdam, 1989, 841 39 D.H Les, M.A Cleland, M.A Waycott Phylogenetic studies in Alismatidae II Evolution of marine angiosperms (seagrasses) and hydrophily Systematic Botany, 1997, 22, 443-463 40 J Kuo, P.G Wilson Nomenclature of the seagrass Halophila baillonis Ascherson Aquat Bot., 2008, 88, 178-180 41 J Kuo Taxonomic notes on Halophila ovata and Halophila minor Biologia Marina Mediterranea, 2000, 7(2): 79–82 42 N Marbà, J Cebrian, S Enriquea, C.M Duarte Growth patterns of Western Mediterranean seagrasses: species-specific responses to seasonal forcing Marine Ecology Progress Series, 1996, 133, 203-215 43 Từ Thị Lan Hương SeagrassNet: số kết giám sát cỏ biển đảo Thẻ Vàng, tỉnh Quảng Ninh Tuyển tập Tài nguyên Môi trường biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 2005, 9, 189-195 44 C.P McRoy The standing stock and ecology of eelgrass, Zostera marina, Izembek Lagoon, Alaska., Masters thesis University of Washington, Seattle 1966, 138 45 C.M Duarte Seagrass depth limits Aquat Bot, 1991, 40, 341-344 46 C.J Nelson Shoot morphological plasticity of grasses: leaf growth vs tillering In: G Lemaire, J Hodgson, A de Moraes, C Nabinger, P.C.F Carvalho (eds) Grassland ecophysiology and grazing ecology, CAB International, 2000, 101126 47 J.H.G Verhagen, P.H Nienhuis A simulation Model of production, seasonal changes in biomass and distribution of eelgrass (Zostera marina) in Lake grevelinge Mar Eco Pro Ser., 1983, 10, 187-195 48 T.A Nelson, J.R Waaland Seasonality of eelgrass, epiphyte and grazer biomass and productivity in subtidal eelgrass meadows subjected to moderate tidal amplitude Aquat Bot., 1997, 56, 51-74 122 49 S.L Williams Disturbance and recovery of deep water Caribbean seagrass bed Mar Eco Prog Ser., 1988, 42, 63-71 50 W Kiswara, N Behnke, P van Avesaath, A.H.L Huiskes, P.L.A Erftemeijer, T.J Bouma Root architecture of six tropical seagrass species, growing in three contrasting habitats in Indonesian water Aqua Bot., 2009, 90, 235-245 51 C.M Duarte Allometric scaling of seagrass form and productivity Mar Ecol.: Prog Ser., 1991, 77, 289-300 52 M.J.M Hootsmans, J.E Vermaat, W van Vierssen Seed-bank development, germination and early seedling survival of two seagrass species from the Netherlands: Zostera marina L and Zostera noltii Hornem Aquat Bot., 1987, 28, 275-285 53 N.R Loneragan, R.A Kenyon, D.J Staples, I.R Poiner, C.A Conacher The influence of seagrass type on the distribution and abundance of postlarval and juvenile tiger prawns (Penaeus esculentus and P semisulcatus) in the western Gulf of Carpentaria, Australia Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 1998, 228, 175-195 54 B.R Dumbauld, E Wyllie The influence of burrowing thalassinid shrimps on the distribution of intertidal seagrasses in Willapa Bay, Washington, USA Aquat Bot., 2003, 77, 27-42 55 S.N Kwak, D.W Klumpp Temporal variation in species composition and abundance of fish and decapods of a tropical seagrass bed in Cockle Bay, Northn Queensland, Australia Aquat Bot., 2004, 78, 119-134 56 M Nakaoka Plant – animal interactions in seagrass beds: ongoing and future challenges for understanding population and community dynamics Pupol Ecol., 2005, 47, 167-177 57 K.L Jr Heck, C.G Hays, R.L Orth Critical evaluation of the nursery hypothesis for seagrass meadows Mar Ecol Prog Ser., 2003, 253, 123-136 58 F.T Short, S Wylie-Echeverria Natural and human induced disturbance of seagrasses Environ Conserv., 1996, 23, 17-27 59 C.M Duarte The future of seagrass meadows Environ Conserv., 2002, 29, 192206 60 C.M Duarte, C.L Chiscano Seagrass biomass and production: a reassessment Aquat Bot., 1999, 65, 159-174 123 61 M.D Spalding, M Taylor, S Martins, E Green, M Edwards The global distribution and status of seagrass ecosystems World Conservation Monitoring Centre., 2001, 13-34 62 http://www.co2storage.org.uk/ (ngày 5/8/2014) 63 A.D Irving, S.D Connell, B.D Russell Restoring Coastal Plants to Improve Global Carbon Storage: Reaping What We Sow PLoS ONE, 2011, 5(6), e18311 64 http://www.theecologist.org/News/news_round_up/337684/forests_and_oceans_ more_effective_than_carbon_capture_technology.html (ngày 5/8/2014) 65 I Valiela, J.L Bowen, J.K York Mangrove forests: One of the world's threatened major tropical environments Bioscience, 2001, 51, 807–815 66 J Cebrian Variability and control of carbon consumption, export, and accumulation in marine communities Limnol Oceanogr., 2002, 47, 11-22 67 C Nellemann, E Corcoran, C.M Duarte, L Valde´s, C De Young, et al Blue carbon - The role of healthy oceans in binding carbon GRID-Arendal, 2009, 78 68 D d’A Laffoley, G Grimsditch The Management of Natural Coastal carbon Sinks Gland, Switzerland, 2009, 53 69 C.M Duarte, J.J Middelburg, N Caraco Major role of marine vegetation on the oceanic carbon cycle Biogeosciences, 2005, 1, 1–8 70 M.A Mateo, O Serrano Carbon storage In: G Pergent, H Bazairi, C.N Bianchi, C.F Boudouresque, M.C Buia, et al., (editors) Mediterranean seagrasses: resilience and contribution to the attenuation of climate change A short summary Gland, Switzerland: IUCN, 2012, 80 71 D Walker, W Dennison, G Edgar Status of Australian seagrass research and knowledge In: A Butler, P Jernakoff (editors) Seagrasses in Australia Collingwood, Victoria: CSIRO Publishing, 1999, 1–24 72 M.A Mateo, J Cebrian, K Dunton, T Mutchler Carbon Flux in Seagrass Ecosystems In: A Larkum, R Orth, C Duarte (editors) Seagrasses: Biology, Ecology and Conservation Netherlands: Springer-Verlag, 2006, 159–192 73 C.M Duarte, N Marba`, E Gacia, J.W Fourqurean, J Beggins, et al Seagrass community metabolism: Assessing the carbon sink capacity of seagrass meadows Global Biogeochemical Cycles, 2010, 24, 1–8 124 74 H Kennedy, J Beggins, C.M Duarte, J.W Fourqurean, M Holmer, et al Seagrass sediments as a global carbon sink: Isotopic constraints Global Biogeochemical Cycles, 2010, 24 1–9 75 J.W Fourqurean, C.M Duarte, H Kennedy, M Holmer, M.A Mateo, et al Supplementary information Nature Geo science, 2012, 5, 1–7 76 T.J.B Carruthers, W.C Dennison, G.A Kendrick, M Waycott, D.I Walker, et al Seagrasses of south–west Australia: A conceptual synthesis of the world’s most diverse and extensive seagrass meadows Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 2007, 350, 21–45 77 C Collier, P Lavery, R Masini, P Ralph Morphological, growth and meadow characteristics of the seagrass Posidonia sinuosa along a depth-related gradient of light availability Marine Ecology Progress Series, 2007, 337, 103–115 78 N Cox, T.C Khuong, E Hines Proceedings of the Workshop on the Conservation of the Dugong and Seagrass Habitats of Vietnam WWF-Indochina, Hanoi – Vietnam, 2003 79 UNEP Seagrass in the South China Sea UNEP/GEF/SCS Technical Publication, 2004, 3, 12 80 Nguyễn Văn Tiến, Đàm Đức Tiến Thành phần lồi phân bố cỏ biển Cơn Đảo Tài nguyên Môi trường biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 1999, 9, 263-269 81 Nguyễn Văn Tiến Nghiên cứu phân bố cỏ biển Việt Nam Tuyển tập Tài nguyên Môi trường biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 2003, 10, 76-88 82 Nguyễn Văn Tiến Chu Thế Cường Quản lý hệ sinh thái cỏ biển đảo Phú Quý (Bình Thuận) Những vấn đề nghiên cứu Khoa học sống Nhà xuất khoa học kỹ thuật Hà Nội, 2005, 1098-1105 83 Đỗ Công Thung Động vật đáy thảm cỏ biển khu vực Quảng Ninh Tuyển tập Tài nguyên Môi trường biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 1998, 5, 103-198 84 Đỗ Công Thung Động vật đáy thảm cỏ biển đầm Lập An (Thừa Thiên Huế) Tuyển tập Tài nguyên Môi trường biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 1999, 6, 239-250 125 85 Nguyễn Thị Thu Nguồn giống tôm, cua, cá thảm cỏ biển Lăng Cô Tài nguyên Môi trường Biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 2001, 8, 211-219 86 Nguyễn Thị Thu Nguyễn Hữu Phụng Thành phần nguồn giống cá đầm phá Tam Giang - Cầu Hai Tuyển tập Tài nguyên Môi trường Biển Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 2002, 9, 283- 294 87 Nguyễn Văn Quân Bước đầu nghiên cứu nguồn lợi cá thảm cỏ biển đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang Báo cáo Khoa học Hội thảo Khoa học, công nghệ kinh tế biển phục vụ nghiệp công nghiệp hóa đại hóa đất nước, 2006, 126-135 88 Đỗ Nam Hiện trạng đánh giá giá trị kinh tế Tiến tới quản lý hệ sinh thái cỏ biển Việt Nam Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật Hà Nội, 2004, 38-56 89 Nguyễn Hữu Đại Phục hồi Bảo vệ thảm cỏ biển - Mô hình quản lý phát triển bền vững vùng biển ven bờ Hội nghị tồn quốc Mơi trường Bảo vệ nguồn lợi Thủy sản, 2005 90 Nguyễn Văn Tiến, Lê Thị Thanh Một số kết nghiên cứu trồng phục hồi cỏ biển Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) Tài nguyên Môi trường biển, 2003, 10, 262-268 91 Từ Thị Lan Hương Một nhìn tổng quan cỏ biển cho nhà quản lý Tạp chí cục Bảo vệ Môi trường, 2006, 19-20 92 Nguyễn Hữu Đại, Phạm Hữu Trí, Nguyễn Thị Lĩnh, Nguyễn Xuân Vỵ Sự suy giảm thảm cỏ biển Khánh Hoà khả phục hồi chúng Tuyển tập Báo Khoa học Hội nghị Khoa học tòan quốc Biển Đông, Nha Trang, 2002, 359-368 93 Vũ Mạnh Hùng, Đàm Đức Tiến, Cao Văn Lương Nghiên cứu khả hấp thụ cacbon rừng ngập mặn ven biển Hải Phịng Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Biển, 2015, 15(4), 347-354 94 K Kathiresan, R Anburaj, V Gomathi, K Saravanakumar Carbon sequestration potential of Rhizophora mucronata and Avicennia marina as influenced by age, season, growth and sediment characteristics in southeast coast of India Journal of Coastal Conservation, 2015, 17(3), 397-408 95 F Casarim, A Grais LEAF Technical Training on Forest Carbon Assessment Ecosystem Services Unit, Winrock International, 2013, 21 126 96 Cao Thị Thu Trang, Trịnh Thành, Vũ Thị Lựu Năng suất sơ cấp khu vực đầm phá Tam Giang - Cầu Hai Tuyển tập Tài nguyên Môi trường biển, 2013, 17, 196-204 97 Cao Thị Thu Trang, Lưu Văn Diệu, Lê Xuân Sinh, Trần Đức Thạnh Năng suất sơ cấp đầm Thị Nại, Bình Định Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Biển, 2015, 15(2), 185-192 98 Vũ Tấn Phương, Nguyễn Viết Xuân Xây dựng mơ hình tính tốn trữ lượng cacbon rừng trồng Keo lai Việt Nam Tạp chí nơng nghiệp Phát triển nông thôn, 2008, 8, 84-87 99 Võ Đại Hải, Đặng Thịnh Triều Nghiên cứu khả hấp thụ cacbon rừng trồng Thơng mã vĩ trồng lồi Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Công nghệ Lâm nghiệp miền Bắc, 2009, 428 - 436 100 Đặng Thịnh Triều Khả hấp thụ cacbon rừng Thông mã vĩ (Pinus massoniana Lambert) trồng loài cấp đất khác vùng Đơng Bắc Việt Nam Tạp chí Nơng nghiệp Phát triển nông thôn, 2008, 11, 94-99 101 Bảo Huy Ước lượng lực hấp thụ CO2 bời lời đỏ (Litsea glutinosa) mơ hình nơng lâm kết hợp bời lời đỏ - sắn huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai – Tây Nguyên, Việt Nam Báo cáo đề tài nghiên cứu tài trợ Trung tâm Nông Lâm kết hợp giới (ICRAF), Mạng lưới Giáo dục Nông Lâm kết hợp Đông Nam Á (SEANAFE), 2009 102 Bảo Huy Mơ hình sinh trắc cơng nghệ viễn thám – GIS để xác định lượng CO2 hấp thụ rừng rộng thường xanh vùng Tây Nguyên Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật, 2013, 336 103 Trần Đình Đà, Lê Quốc Doanh Đánh giá nhanh khả lưu trữ cacbon số phương thức nông lâm kết hợp đệm quốc gia Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc Nông nghiệp Phát triển Nông thôn, 2009, 7, 93 – 98 104 Bộ Nông nghiệp & PTNT Báo cáo Phát triển ngành lâm nghiệp năm 2011 Hội nghị thường niên FSSP ngày 31/01/2013 105 Forest Trend, Katoomba, UNEP Cẩm nang Chi trả dịch vụ hệ sinh thái (bản dịch tiếng Việt năm 2010), 2008 106 S Pvan The Economics of Ecosystems and Biodiversity Green Week The value of biodiversity & ecosystems Brussels, 4th June 2008 107 Lê Văn Hưng Chi trả dịch vụ hệ sinh thái khả áp dụng Việt Nam Tạp chí Khoa học Phát triển, 2013, 11(3), 337-344 127 108 Nghị định Chính phủ số 99/2010/NĐ-CP ngày 24 tháng năm 2010 Chính sách chi trả dịch vụ môi trường 109 S English, C Wilkinson, V Baker Survey Manual for Tropical Marine Resources 2nd ed, ASEAN-Australia Marine Science Project: Living Coastal Resources, Australian Institute of Marine Science, PMB No 3, Townsville Mail Centre, Australia 4810, 1997, 390 110 F.T Short, L.J McKenzie, R.G Coles, K.P Vidler SeagrassNet Manual for Scientific Monitoring of Seagrass Habitat (QDPI, QFS, Cairns), 2002, 56p 111 Hoàng Chung Các phương pháp nghiên cứu quần xã thực vật NXB Giáo dục., 2008, 214 112 Đặng Ngọc Thanh, Hồ Thanh Hải Cơ sở thủy sinh học (Fundamentals of Hydrobiolgy) Nhà xuất Khoa học Tự nhiên Công nghệ, 2007, 614 113 J Mcneill, F R Barrie, H M Burdet, V Demoulin, D L Hawksorth, K Marhold, D H Nicolson, J Prado, P C Silva, J E Skog, J H Wiersema, N J Turland International Code of Botanical Nomenclature (Vienna Code) Regnum Vegetabile A.R.G Gantner Verlag KG., 2006, 146, 568 114 Phạm Hoàng Hộ Cây cỏ Việt Nam Nhà xuất trẻ, 2000, 3, 1020 115 TCVN 8726:2012 Tiêu chuẩn Quốc gia Phương pháp xác định chất hữu đất phòng thí nghiệm Hà Nội, 2012, 12 116 E Micheal Total Organic Carbon Analysis for Sediment Environment Monitoring Branch, Calif Department of Pesticide Regulation, CA, USA, 2011 117 A S Brian Methods for the determination of total organic carbon (toc) in soils and sediments United States Environmental Protection Agency, Environmental Sciences Division National, Exposure Research Laboratory, P.O Box 93478 Las Vegas, NV 89193-3478, 2002, 23 118 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories Published: IGES, Japan, 2006 119 Quyết định số 22/2007/QĐ-BTNMT ngày 17 tháng 12 năm 2007 việc Ban hành Quy định Thành lập đồ trạng sử dụng đất Bộ Tài nguyên Môi trường, 2013 128 120 Nguyễn Văn Tiến Nguồn lợi thảm cỏ biển Việt Nam Nhà xuất Khoa học Tự nhiên Công nghệ, 2013, 346 121 Dự án IMOLA Huế GCP/VIE/029/ITA Nguồn lợi tự nhiên Môi trường đầm phá Tam Giang – Cầu Hai, phần “Cỏ biển thực vật thủy sinh nước đầm phá Tam Giang - Cầu Hai” Viện Tài nguyên Môi trường biển, 2007, 73 122 https://vi.wikipedia.org/wiki/L%C5%A9_l%E1%BB%A5t_mi%E1%BB%81n_T rung_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%C3%A1ng_11_n%C4%83m_1999 123 www.iucnredlist.org/sotdfiles/halophilabe-ccarii.pdf, (15h00, 18/7/2014) 124 Nguyễn Xn Hịa, Nguyễn Thị Thanh Thủy, Tống Phước Hồng Sơn, Phạm Thị Lan Thành phần loài phân bố rừng ngập mặn, thảm cỏ biển đầm Thị Nại, tỉnh Bình Định Hội nghị Khoa học tồn quốc Sinh thái Tài nguyên sinh vật lần thứ 4, 2011, 635-641 125 Nguyễn Trọng Nho Đặc trưng hệ sinh thái đầm phá ven biển miền Trung Trung tâm khoa học Tự nhiên Công nghệ quốc gia Chuyên khảo biển Việt Nam, 1994, 4, 421 – 475 126 127 Đặng Ngọc Thanh, Nguyễn Trọng Nho Đặc trưng sinh thái đầm phá ven biển Biển Đông – IV: Sinh vật Sinh thái Biển Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2003 128 UBND Thừa Thiên - Huế Quyết định 1142/QĐ-UBND ngày 06/6/2011 việc phê duyệt “Kế hoạch giải toả, xếp lại nò sáo đầm phá Tam Giang – Cầu Hai, huyện Phú Vang”, 2011 129 Nguyễn Văn Tiến, Phạm Đình Trọng, Nguyễn Thị Thu cộng Báo cáo tổng kết đề tài “Điều tra khảo sát bãi giống, bãi đẻ loài thủy sản kinh tế hệ đầm phá Thừa Thiên – Huế Viện Tài nguyên Môi trường Biển , 2000, 126 130 Nguyễn Văn Tiến Báo cáo đề tài “Đánh giá nguồn lợi cỏ biển vùng ven biển Trung bộ, Tây Nam đề xuất giải pháp sử dụng bền vững” Viện Tài nguyên Môi trường Biển, 2006, 182 129 131 Cao Văn Lương Hiện trạng thảm cỏ biển Cửa Đại (Hội An, Quảng Nam) Tuyển tập Tài nguyên Môi trường biển Nhà xuất Khoa học Tự nhiên Công nghệ, 2011, 16, 144-150 132 J Terrados, C.M Duarte, M.D Fortes, J Borum, N.S.R Agawin, S Bach, U Thampanya, L Kamp-Nielsen, W.L Kenworthy, O Geertz-Hansen, J Vermaat Changes in community structure and biomass of seagrass communities along gradients of siltation in SE Asia Estuarine, Coastal and self Science, 1998, 46, 757-768 133 Nguyễn Hữu Đại Cỏ biển phía Nam Việt Nam Dự án UNEP/GEF/SCS Viện TN & MT biển, 2002, 63 134 C M Duarte, C L Chiscano Seagrass biomass and production: A reassessment Aqua Bot., 1999, 65, 159-174 135 J E M Brouns Quantitative and dyamic aspects of a mixed seagrass meadow in Papua New Guinea Aqua Bot., 1997, 29, 33-47 136 Cao Văn Lương Hiện trạng thảm cỏ biển đầm phá Tam Giang – Cầu Hai (Thừa Thiên – Huế) Tuyển tập báo cáo Hội nghị Khoa học biển toàn quốc lần thứ V Nhà xuất Khoa học Tự nhiên Công nghệ, 2011, 4, 312 – 318 137 www.reuters.com/article/us-carbon-price-forecast-dUSTRE69O2G820101025 138 C Carraro, A Favero The Economic and Financial Determinants of Carbon Prices Czech Journal of Economics and Finance (Finance a uver), 2009, 59(5), 396-409 ... cacbon chúng số đầm phá tiêu biểu khu vực miền Trung Việt Nam? ?? Mục tiêu nghiên cứu luận án - Xác định thành phần loài, phân bố, cấu trúc quần xã cỏ biển số đầm phá tiêu biểu miền Trung Việt Nam; ... cam đoan Luận án ? ?Nghiên cứu đặc điểm quần xã cỏ biển khả lưu trữ cacbon chúng số đầm phá tiêu biểu khu vực miền Trung Việt Nam? ?? cơng trình riêng thân Các số liệu kết luận án trung thực, chưa... VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ  CAO VĂN LƯƠNG NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM QUẦN XÃ CỎ BIỂN VÀ KHẢ NĂNG LƯU TRỮ CACBON CỦA CHÚNG Ở MỘT SỐ ĐẦM