VN U KHOA Y DƢỢC an d Ph ar m NGUYỄN MINH QUÂN ac y, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI of M ed ici ne NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC, LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE TẠI KHOA TRUYỀN NHIỄM – BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2017 Co py rig ht @ Sc ho ol KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH Y ĐA KHOA Hà Nội - 2018 VN U ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ac y, KHOA Y DƢỢC an d Ph ar m Ngƣời thực hiện: NGUYỄN MINH QUÂN of M ed ici ne NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC, LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE TẠI KHOA TRUYỀN NHIỄM – BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2017 ho ol KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH Y ĐA KHOA Sc KHÓA: QH.Y.2012 ht @ NGƢỜI HƢỚNG DẪN 1: PGS.TS ĐỖ DUY CƢỜNG Co py rig NGƢỜI HƢỚNG DẪN 2: PGS.TS LÊ THỊ LUYẾN Hà Nội – 2018 VN U LỜI CẢM ƠN Ph ar m ac y, Lời đầu tiên, xin bày tỏ lòng kính trọng biết ơn sâu sắc người thầy: PSG.TS Đỗ Duy Cường – Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai dành đề tài cho tơi, tận tình hướng dẫn, dạy bảo, động viên giúp đỡ suốt q trình thực khóa luận Tơi xin bày tỏ lòng kính trọng biết ơn sâu sắc PSG.TS Lê Thị Luyến – Chủ nhiệm môn Liên chuyên khoa tận tình hướng dẫn, động viên tơi suốt q trình thực khóa luận an d Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo khoa Truyền nhiễm – Bệnh viện Bạch Mai toàn thể cán bộ, viên chức khoa tạo điều kiện giúp đỡ tơi q trình thu thập số liệu ici ne Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc Ban lãnh đạo Khoa, thầy, cô Khoa Y Dược - Đại học Quốc gia Hà Nội dìu dắt tơi sáu năm học vừa qua Hà Nội, ngày 26 tháng 04 năm 2018 Sinh viên Co py rig ht @ Sc ho ol of M ed Cuối cùng, xin cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè – người bên chia sẻ, động viên, giúp đỡ tơi suốt q trình học tập hồn thành khóa luận Nguyễn Minh Qn VN U DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Hồng cầu BC Bạch cầu BC ĐNTT Bạch cầu đa nhân trung tính TC Tiểu cầu SXHD Sốt xuất huyết Dengue d Tiếng Anh Dengue Hemorrhagic Fever (Sốt xuất huyết Dengue) DSS Dengue Shock Syndrome (Hội chứng sốc Dengue) HCT Hematocrit (Dung tích hồng cầu) AST Aspartate aminotransferase ALT Alanine aminotransferase WHO World Heath Organization (Tổ chức Y tế Thế giới) IgG Imuglobulin G of M ed ici ne an DHF Imuglobulin M py rig ht @ Sc ho NS1-Ag ol IgM Co Ph ar m HC ac y, Tiếng Việt Nonstructural protein – Antigen VN U DANH MỤC CÁC BẢNG Nội dung Trang Phân bố bệnh nhân theo giới Bảng 3.3 Tiền sử bệnh sốt xuất huyết gia đình Bảng 3.5 Diện chuyển tuyến Bảng 3.6 Lý vào viện Bảng 3.7 Các triệu chứng Bảng 3.9 Các triệu chứng thực thể Bảng 3.10 Xét nghiệm công thức máu Bảng 3.11 Xét nghiệm đông máu Bảng 3.12 Xét nghiệm men gan Bảng 3.13 Xét nghiệm huyết chẩn đoán Bảng 3.14 Siêu âm bụng màng phổi 27 Bảng 3.15 Phân loại mức độ bệnh 27 Bảng 3.16 Tuổi giới hai nhóm bệnh nhân 27 Bảng 3.17 Mức độ sốt hai nhóm bệnh nhân 28 Bảng 3.18 Các biểu đường tiêu hóa 29 Bảng 3.19 Biểu xuất huyết hai nhóm bệnh nhân 29 Bảng 3.20 So sánh số số huyết học hai nhóm 30 Bảng 3.21 So sánh kết xét nghiệm huyết chẩn đoán 30 Sc ol of M ed ici ne an d Ph ar m ac y, Bảng 3.1 ho STT 19 20 21 21 22 23 25 25 26 26 ht @ hai nhóm bệnh nhân Co py rig Bảng 3.22 Biểu tràn dịch màng hai nhóm bệnh nhân 31 STT Nội dung Trang ac y, Muỗi Aedes aegypti – Trung gian truyền bệnh sốt xuất Hình 1.1 Phân bố bệnh nhân theo độ tuổi Hình 3.4 Phân bố bệnh nhân theo nơi sống Hình 3.8 Tính chất sốt py rig ht @ Sc ho ol of M ed ici ne an d Hình 3.2 Ph ar m huyết Co VN U DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ 19 20 23 VN U MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ -1 ac y, CHƢƠNG TỔNG QUAN 1.1 Sốt xuất huyết Dengue Ph ar m 1.1.1 Khái niệm 1.1.2 Tác nhân gây bệnh -3 1.1.3 Dịch tễ học -4 d 1.1.4 Cơ chế bệnh sinh an 1.1.5 Triệu chứng lâm sàng 1.1.6 Cận lâm sàng 10 ne 1.1.7 Chẩn đoán 11 ici 1.2 Điều trị - 14 ed 1.2.1 Điều trị triệu chứng 14 of M 1.2.2 Điều trị sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết Dengue nặng 15 CHƢƠNG ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 16 ol 2.1 Đối tƣợng nghiên cứu - 16 ho 2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu - 16 Sc 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu 16 ht @ 2.2.2 Tiêu chuẩn chọn mẫu 16 2.2.3 Cỡ mẫu - 16 Co py rig 2.2.4 Nội dung nghiên cứu - 16 2.2.5 Phương pháp thu thập số liệu 17 2.2.6 Sai số cách khống chế sai số 17 2.2.7 Xử lý phân tích số liệu 17 VN U 2.2.8 Đạo đức nghiên cứu 18 CHƢƠNG KẾT QUẢ 19 Ph ar m ac y, 3.1 Đặc điểm dịch tễ, lâm sàng cận lâm sàng bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue Khoa Truyền nhiễm – Bệnh viện Bạch Mai năm 2017 - 19 3.1.1 Đặc điểm dịch tễ - 19 3.1.2 Đặc điểm lâm sàng 21 3.1.3 Đặc điểm cận lâm sàng 24 an d 3.2 Một số đặc điểm dịch tễ, lâm sàng cận lâm sàng có ý nghĩa tiên lƣợng nặng - 27 ne 3.2.1 Đặc điểm dịch tễ nhóm bệnh nhân - 27 ici 3.2.2 Một số đặc điểm lâm sàng - 28 ed 3.2.3 Một số đặc điểm cận lâm sàng 29 CHƢƠNG BÀN LUẬN - 32 M 4.1 Dịch tễ 32 of 4.1.1 Tuổi - 32 ol 4.1.2 Giới tính 32 ho 4.2 Triệu chứng lâm sàng sốt xuất huyết - 32 Sc 4.3 Biểu cận lâm sàng sốt xuất huyết - 33 ht @ 4.4 Các biểu lâm sàng, cận lâm sàng có ý nghĩa tiên lƣợng nặng - 34 CHƢƠNG KẾT LUẬN - 36 Co py rig 5.1 Đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng cận lâm sàng 36 5.2 Một số yếu tố có ý nghĩa tiên lƣợng nặng - 36 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC VN U ĐẶT VẤN ĐỀ Ph ar m ac y, Sốt xuất huyết Dengue bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây dịch, types virus Dengue gây Virus truyền từ người bệnh sang người lành muỗi đốt Muỗi Aedes aegypti trung gian truyền bệnh Bệnh có đặc trưng sốt, xuất huyết huyết tương dẫn đến sốc tử vong không điều trị kịp thời [7] M ed ici ne an d Bệnh sốt xuất huyết lưu hành vùng nhiệt đới cận nhiệt đới Ở châu Á, bệnh lưu hành hầu hết quốc gia, bệnh gặp vùng thành thị nông thôn, nhiên tập trung cao khu vực có mật độ dân cư đơng, tình trạng thị hóa cao Theo ước tính WHO, hàng năm có khoảng 50 đến 100 triệu người nhiễm virus Dengue, có 500.000 người phải nhập viện Ở quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á, sốt xuất huyết Dengue 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trẻ em từ đến 14 tuổi Vì vậy, sốt xuất huyết xếp hàng ưu tiên cơng tác phòng chữa bệnh khu vực Đơng Nam Á Tây Thái Bình Dương [8,19] Co py rig ht @ Sc ho ol of Việt Nam coi vùng dịch lưu hành, chủ yếu tỉnh miền Nam Nam Trung Bộ Thống kê Bộ Y tế Việt Nam năm 2009 cho thấy, sốt xuất huyết Dengue đứng thứ 10 nguyên nhân nhập viện hàng đầu [2] Tại Việt Nam, mùa dịch Miền Bắc thường tháng 6-7 đạt đỉnh cao vào tháng 8-11 Ở Miền Nam dịch có xu hướng xuất quanh năm, tăng lên từ tháng đạt đỉnh cao vào tháng 6,7,8 Tuy nhiên năm 2017, dịch sốt xuất huyết có xu hướng xuất sớm năm số ca mắc số lượng tử vong sốt xuất huyết tăng so với năm gần Theo báo cáo Cục Y tế Dự phòng thành phố Hà Nội Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh, từ tháng đến tháng năm 2017, Hà Nội có 6699 ca mắc sốt xuất huyết với trường hợp tử vong; thành phố Hồ Chí Minh có 13429 ca mắc sốt xuất huyết với trường hợp tử vong VN U ac y, Dịch sốt xuất huyết năm 2017 diễn biến phức tạp với số ca mắc tăng nhanh số ca tử vong tăng cao, chủ yếu tập trung đô thị lớn, có thành phố Hà Nội Do tiến hành đề tài “Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng cận lâm sàng sốt xuất huyết Dengue Khoa Truyền nhiễm – Bệnh viện Bạch Mai năm 2017” với mục tiêu sau: Co py rig ht @ Sc ho ol of M ed ici ne an d Ph ar m - Mục tiêu 1: Mô tả đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng, cận lâm sàng bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue Khoa Truyền nhiễm – Bệnh viện Bạch Mai thời gian dịch sốt xuất huyết năm 2017 - Mục tiêu 2: Phân tích số yếu tố liên quan đến tình trạng nặng bệnh nhân sốt xuất huyết Khoa Truyền nhiễm – Bệnh viện Bạch Mai thời gian dịch sốt xuất huyết năm 2017 7.2 20.4 1.3 12 20 VN U 17 48 ac y, Tiêu chảy (n=20) Đau bụng (n=53) Gan to (n=4) Ph ar m Tỷ lệ gan to bệnh nhân SXHD nặng (4%) cao nhóm SXHD (1.3%), tỷ lệ bệnh nhân có nơn nhóm SXHD nặng cao nhóm SXHD (32% so với 16.6%), tỷ lệ tiêu chảy nhóm SXHD nặng cao nhóm SXHD (12% so với 7.2%) Bảng 3.19 Biểu xuất huyết hai nhóm bệnh nhân d an ne ici 6.8 12 21.7 10 40 ed 16 51 SXHD nặng (n=25) Số BN % 20 p >0.05 150 G/L 12 d 11 bệnh nhân nhóm SXHD (4.7%) bệnh nhân SXHD nặng (4%) có xét nghiệm HCT > 50% an Có 155 bệnh nhân nhóm SXHD (66%) 22 bệnh nhân nhóm SXHD nặng (88%) có sụt giảm số lượng tiểu cầu < 100 G/L ici ne Có 13/25 bệnh nhân nhóm SXHD nặng (chiếm 52%) có số lượng bạch cầu giảm < G/L Trong hai nhóm tỷ lệ 69.6% M ed Bảng 3.21 So sánh kết xét nghiệm huyết chẩn đốn hai nhóm bệnh nhân ol NS1-Ag; IgM; IgG với xét nghiệm dương tính.(n=231) NS1-Ag; IgM; IgG âm tính (n=29) SXHD (n=235) Số BN % SXHD nặng (n=25) Số BN % of Kết xét nghiệm 88.9 22 88 >0.05 26 11.1 12 ht @ Sc ho 209 p Co py rig Xét nghiệm huyết chẩn đốn nhiễm virus Dengue dương tính xuất với tỷ lệ tương đối đồng nhóm bệnh nhân (88.9% nhóm SXHD so với 88% nhóm SXHD nặng) Bảng 3.22 Biểu tràn dịch màng hai nhóm bệnh nhân 30 0 VN U SXHD nặng (n=25) Số BN % 14 56 12 48 24 Ph ar m Tràn dịch màng bụng Tràn dịch màng phổi Tràn dịch màng bụng tràn dịch màng phổi SXHD (n=235) Số BN % 0 0 p 39oC) nhóm SXHD 39.1%, nhóm SXHD nặng 36% Mức độ sốt không liên quan tới mức độ nặng bệnh, p>0.05 Đa số bệnh nhân trải qua triệu chứng sốt (98.1%), nhức đầu (45.8%), đau (57.3%),…(bảng 3.8) ed ici ne an d Khảo sát số triệu chứng đường tiêu hóa như: Nơn, tiêu chảy, đau bụng, gan to Chúng tơi thấy rằng: Tỷ lệ gan to nhóm bệnh nhân SXHD nặng (4%) cao nhóm SXHD (1.3%), tỷ lệ bệnh nhân có nơn nhóm SXHD nặng cao nhóm SXHD (32% so với 16.6%), tỷ lệ tiêu chảy nhóm SXHD nặng cao nhóm SXHD (12% so với 7.2%) Tuy nhiên khác biệt khơng có ý nghĩa thống kê, p>0.05 Kết Đỗ Tuấn Anh Lê Văn Nam (2014) cho thấy gan to gặp nhóm SXHD nặng chiếm 100%, nhóm SXHD 49% [1] Biểu cận lâm sàng sốt xuất huyết ho 4.3 ol of M Các triệu chứng da phổ biến bệnh nhân sốt xuất huyết Triệu chứng da xung huyết chiếm 50.8%, phát ban dát đỏ chiếm 3.8%, xuất huyết da chiếm 36.9% (trong xuất huyết da dạng chấm 27.7%) Theo Lê Thị Lựu cộng (2010), tỷ lệ bệnh nhân xuất huyết da chiếm 94.33% [8] Co py rig ht @ Sc Với xét nghiệm cơng thức máu: Có 11 bệnh nhân SXHD (4.7%) bệnh nhân SXHD nặng (4%) có xét nghiệm HCT > 50% Kết khác biệt so với Lê Vũ Phong cộng (2013) Theo nghiên cứu họ, 75% bệnh nhân HCT > 50% thuộc nhóm SXHD nặng, cao gấp lần so với 25% bệnh nhân nhóm SXHD, p