ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA NGỮ VĂN  NGUYỄN LÊ PHƯƠNG TRÌNH ĐẶC ĐIỂM TIỂU THUYẾT TRINH THÁM HIGASHINO KEIGO KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH CỬ NHÂN VĂN HỌC Đà Nẵng, tháng 5/2018 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA NGỮ VĂN  ĐẶC ĐIỂM TIỂU THUYẾT TRINH THÁM HIGASHINO KEIGO KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH CỬ NHÂN VĂN HỌC Người hướng dẫn : TS Nguyễn Phương Khánh Sinh viên thực hiện: Nguyễn Lê Phương Trình Lớp Khóa : 14CVH2 : 2014 - 2018 Đà Nẵng, tháng 5/2018 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Văn học đường vận động phát triển không ngừng, qua giai đoạn, tiến trình mặt văn học thay đổi theo thời gian thị hiếu đón nhận tác phẩm cơng chúng Chính mà tác giả ln phấn đấu không ngừng nghỉ tư sáng tạo văn chương nghệ thuật Với người đại ngày hôm nay, sống thời đại lý tính, ln nhìn việc góc nhìn tư khoa học lý giải tính chất logic Chính bí ẩn sống ln thúc đẩy kiếm tìm, lật tẩy, giải minh Thực sứ mệnh đó, động lực cho nhiều loại hình nghệ thuật khám phá, phải kể đến thể loại trinh thám Ngày hơm nay, có lẽ chưa thể loại thuộc dòng nghệ thuật đại chúng này, đón nhận nồng nhiệt từ phía người tiếp nhận Thể loại trinh thám đa dạng loại hình sáng tác, từ phim, truyện tranh tiểu thuyết, đời sống trở nên nhộn nhịp Hãy thử đến rạp chiếu phim, có lẽ mặt phim trinh thám, khoa học giả tưởng chọn lựa thể loại “ăn khách” hàng đầu Trong nhà sách, tiểu thuyết trinh thám ln xuất liên tục Các loại hình văn học gần “thức dậy”, bắt đầu có tín hiệu quay trở lại đầy hấp dẫn, sau quãng đường dài, chưa thật ý Trong nhịp điệu chung thể loại văn học trinh thám giới, châu Á, Nhật Bản quốc gia vớidòng trinh thám nói sơi động phong phú Hiện nay, dòng văn học trinh thám Nhật thức dậy vượt bậc với nhiều thể loại tác gia tiếng Nhiều tác giả, tác phẩm dịch bạn đọc đón nhận nồng nhiệt lứa tuổi, đặc biệt với truyện manga Thám tử Conan tác giả Aoyama Gosho Gần văn học trinh thám Nhật gây ý với tên tuổi tác gia trinh thám Higashino Keigovới nhiều tác phẩm đoạt giải văn học danh giá, tơn vinh “Ơng hồng trinh thám Nhật Bản” Ở Việt Nam Higashino Keigo nhanh chóng dịch bán hàng loạt nhà sách Vì dành mối quan tâm đến dòng văn học trinh thám giả tưởng Nhật Bản, lựa chọn tìm hiểu tiểu thuyết trinh thám tác giả Higashino Keigo với đề tài nghiên cứu có tên sau: Đặc điểm tiểu thuyết trinh thám Higashino Keigo Lịch sử nghiên cứu vấn đề Hòa vào dòng chảy văn học Nhật Bản, thể loại trinh thám coi nhánh góp phần tạo nên dòng văn học Nhật đầy màu sắc, chỉnh thể thống Trong tiến trình lịch sử văn học Nhật, văn học trinh thám manh nha vào năm kỷ XVI – XVII Ở châu Á, Nhật Bản quốc gia có thành tựu rực rỡ văn học trinh thám, nguồn gốc văn học trinh thám xuất phát từ nước phương Tây, dòng truyện trinh thám Nhật bắt kịp nhịp điệu chung giới, hòa vào với giai điệu đậm màu xứ sở mặt trời mọc này, lí phương Tây Ngày văn học trinh thám trở lại sốt tồn cầu, dòng văn học coi “văn học ba xu”, “mua vui”,… thu hút nhiều quan tâm bạn đọc dành cho nó, sách trinh thám phát hành rộng rãi ngày nhiều Trong quỹ đạo chung đó, thể loại trinh thám Nhật điểm giao bật dòng văn lí châu Á giới Trong vùng tọa độ văn xuôi trinh thám giới, trinh thám Nhật hạt nhân cấu thành to lớn có sức ảnh hưởng rộng rãi, với nhiều dịch nhiều quốc gia xuất 2.1 Về thể loại văn học trinh thám Văn học hướng hỗn loạn… Trong thời đại hỗn loạn có thứ giữ, giữ cách khiêm tốn, giá trị truyền thồng, truyện trinh thám Đó khẳng định Jorge Luis Borges Bởi ơng cho rằng: ta khơng thể hình dung truyện khơng có mở đầu, thắt mút mở nút [8,707] Trong viết Edgar Allan Poe truyện trinh thám, trích từ Tuyển tập Edgar Allan Poe, Jorge Luis Borges lần khẳng định thật hành trình tìm kiếm thật hạt nhân truyền thống văn chương trinh thám Nghiên cứu truyện trinh thám Việt Nam có tác giả Đặng Anh Đào với cơng trình Việt Nam Phương Tây tiếp nhận giao thoa văn học, có viết bàn thể loại trinh thám toàn cầu với nhà văn nữ nỗi tiếng viết Nữ tác giả truyện trinh thám Đầu tiên nhắc đến danh hiệu nữ thần tội ác nhà phê bình đặt cho Agatha Chiristie từ trước năm tám mươi Bài viết bàn vấn đề độc giả truyện trinh thám, bà cho truyên trinh thám đại phải đối đầu với loại độc giả thơng minh có trình độ Tác giả đưa quan niệm nguyên tắc “khuôn vàng thước ngọc” truyện trinh thám Alexandre Lous coi Agatha Chiriste tác giả kiểu mẫu cho truyện trinh thám đưa phân tích tâm lí nhân vật ngược lại với nguyên tắc truyền thống Tác giả chứng minh điều việc đưa dẫn chứng cụ thể, nghệ thuật tồn truyện trinh thám điển hình Shizuki Natsuki sử dụng kĩ thuật tác phẩm Người đàn bà đầu dây điện thoại Brigilte Aubert nữ nhà văn Pháp truyện Rigor Mortis sử dụng kĩ thuật đánh lạc hướng bạn đọc tác phẩm Bàn vấn đề phá vỡ nguyên tắc truyền thống truyện trinh thám có nhà nghiên cứu Phùng Văn Tửu nhận xét cơng trình Tiểu thuyết trinh thám Pháp bên thềm TK XXI: có tiểu thuyết trinh thám chẳng nạn nhân khơng có thủ, chẳng có nhân vật thám tử hay cảnh sát Đó nhũng tác phẩm phá nguyên tắc truyên thống Bên cạnh có Giáo sư Lê Huy Bắc với cơng trình Giả trinh thám tự hậu đại đăng tạp chí khoa học tháng năm 2011, hay tác giả Nguyễn Chiến viết Bản chất tội ác hình thành văn học trinh thám đăng tạp chí văn học nước ngồi số năm 2001 tổng kết thành tựu bật khẳng định giá trị chân tiểu thuyết trinh thám Tạp chí sơng Hương (số 234 – 08/2008) đăng tải viết Truyện trinh thám nhìn từ tượng Tác giả văn học trinh thám nằm bốn tượng văn học bật xảy toàn cầu “Bốn văn học trinh thám có thêm chút tình dục bạo lực, tội ác trừng phạt.” Bài viết đề cập đến tình hình phát triển văn học trinh thám giới qua nhiều đất nước như: Ở Mỹ quê hương Edgar Allan Poe, nhiều người quan niệm truyện ba xu, truyện “mười xen”, hay “pulp fiction” Tuy nhiên Mỹ nơi truyện trinh thám không quốc gia sánh kịp Bài viết đưa vài tác giả điển hình truyện trinh thám phương Tây James Mallahan, Cain với tác phẩm Người phát thư luôn bấm chuông hai lần, hay Dashiell hammelt Raymond chandler Ở Pháp người ta coi dòng thứ yếu văn học hay Roman noir (tiểu thuyết đen), vào năm thập niên 80 -90 kỉ XX truyện trinh thám bắt đầu nở rộ Đất nước Anh quê hương Conan Doyle bật thầy truyện trinh thám, có tác giả Agathic Chiristie mệnh danh “nữ hoàng tội ác”, bà nữ nhà văn đạt đỉnh cao nghệ thuật truyện trinh thám Cuối viết, người viết đánh giá truyện trinh thám quyến rủ hấp dẫn công chúng, niềm khát khao đổi nhà văn Võ Thị Hà Xuân với viết Khởi động lại dòng văn học bị lãng quên, đăng báo Bảo vệ Pháp luật, đưa nhận xét thể loại trinh thám phát triển mạnh phương Tây, châu Á thể loại ngủ quên lâu nay, thức dậy Tác giả nêu quan niệm văn học trinh thám “vụ án thành tố chắn mà văn học trinh thám phải có, kết hợp với khía cạnh đời sống tâm lý nhân vật Trong viết đưa quan điểm PGS TS nhà phê bình Văn Giá tài tình cho văn học trinh thám thể loại người ta cố tình bưng bít phi tang bao che nhiệm vụ nhà trinh thám phải lật tẩy giải minh nó.[21] Người viết khẳng định viết văn học vơ khó khăn, khơng có niềm đam mê thật theo đuổi lĩnh vực này, nhà văn Di Li nói “theo đuổi dòng văn học trinh thám khơng phải lực chọn khơn ngoan”, thể loại kén sách Truyện trinh thám lên sốt toàn cầu, viết tác giả Hà Linh trang báo mạng Giải trí VNEXPRESS.net khái quát lại tranh toàn cảnh văn học giới từ xưa đến Tác giả đề cao văn học trinh thám Nhật, tác phẩm văn xuôi trinh thám Nhật Bản ngày ạt đổ vào Mỹ Trong số quốc gia châu Á, Nhật Bản đánh giá mảnh đất hứa hẹn tiểu thuyết trinh thám, nơi phát triển rộ Vì văn xi trinh thám dễ vượt qua rào cản ngôn ngữ văn hóa lợi lớn để phát triển rộng rãi Truyện trinh thám chủ yếu ý đến cốt truyện nghệ thuật Bài viết bàn tầm ảnh hưởng rộng lớn văn xuôi trinh thám Anh – Mỹ giới, lịch sử hình thành lâu đời loại hình Ở Trung Quốc thể loại xuất sớm với truyện “Giết người cướp của” có từ kỷ XVIII Nhật Bản kỷ XVII có trang viết viết giới tội ác Vào năm 1920 – 1930 tiểu thuyết trinh thám giới bước vào thời kỳ hoàng kim đặc biệt Anh Mỹ Văn học trinh thám quan tâm nhiều đến vấn đề tội ác đời sống trị tiêu biểu văn xi số quốc gia (Thụy Điển, Anh, Nam Phi, Italia, ) Văn học trinh thám châu Âu bừng nỡ bình minh hừng sáng, quay lại sau những năm tháng chơn vùi, Nhật khơng lên với nhiều tác giả xuất sắc thành công vang dội Yoshida hay Highashino Keigo nhận nhứng giải thưởng danh giá Một yếu tố cấu thành tác phẩm trinh thám vấn đề tội ác, thật giải mã thật, bàn vấn đề có viết Phạm trù thật tiểu thuyết trinh thám đăng trang Thongtinvanhoc – giới thiệu tạp chí Mosaic – a Joumal tác giả Nguyễn Thị Thu Huệ Văn học trinh thám thể loại xem trò chơi, câu đố trí tuệ, thể loại văn học lí đưa nguyên lý “Whodunit - Ai làm”, qua vài truyện Edgar Allan Poe Conan Doyle Tác giả chứng minh nguyên lý thật truyện trinh thám mang hình thức bí mật cần khám phá thường tội ác nên biến hình theo tội ác Truyện trinh thám cho ta thấy phần bóng tối tranh nhân tính người, tiêu biểu qua tác phẩm truyện Edgar Allan Poe (Vụ án đường Morgue), hay Omega Và Alpha Những cánh rừng vĩnh cửu Nhân cách người không tạo nên từ khoảng sáng mà hố đen” [22] Truyện trinh thám ác có mầm mống từ xã hội viết đưa số dẫn chứng nhiều truyện Khơng có hoa phong lan cho cô Blandsh, chết đến từ trời … 2.2 Về thể loại trinh thám Nhật Bản tác giả Higashino Keigo Trong Tổng quan lịch sử văn học Nhật Bản, chương 32 Văn học đại chúng Nhật Bản đại (2) – Tiểu thuyết trinh thám khoa học giả tưởng Nguyễn Nam Trân bàn lịch sử lâu đời dòng văn học trinh thám Nhật qua thời kỳ với nhiều tác giả tiêu biểu Theo nghiên cứu truyện trinh thám Nhật xuất trễ so với nước khác, có ảnh hưởng nhiều từ Trung Hoa (Đường âm tủ sự) kỷ XVIII - Tiểu thuyết hình án thời Edo, có tác giả Ơin Hiji Truyện xử ándưới bóng anh đào 1689, bên cạnh có truyện lừa đảo bịp bợm xuất sau năm 1700 Sự thành cơng Ơin Hiji có sức ảnh hưởng đến quan án quần chúng ngưỡng mộ, kể từ nhiều tác phẩm trinh thám tương tự đời, đến kỷ XIX có chỗ đứng riêng biệt - Tiểu thuyết phóng tác thời Menji tội phạm, có tác giả Kanagaki Robun với tác phẩm Con mụ Oden ác độc Tiểu thuyết trinh thám kiểu Tây Âu thời Menji chủ yếu có ảnh hưởng từ Jules Verne, Victor Hugô Edgar Allan Poe Cái khác tiểu thuyết đại chúng Nhật thời kỳ là, ngồi mơ tình tiết phạm nhân hay kẻ sống ngồi vòng pháp lt, có tâm lí nhân vật bối cảnh nước Nhật - Tiểu thuyết trinh thám thời Taisô Showa tiền kỳ, giai đoạn có tác giả Taizaki Junichinơ, Yokomizo Seishi Trong thời kỳ văn học Nhật loại đặc thù trinh thám Torimonochơ có nghĩa hồ sơ điều tra bắt quân gian, tầng lớp bình dân thời Edo sử dụng, thể loại có tác giả Okamotokidơ - Về sau giai đoạn thời hậu chiến tiểu thuyết trinh thám tiếp tục phát triển mạnh, có ảnh hưởng nhiều từ phương Tây, mang màu sắc suy luận hay tiểu thuyết đen vào năm 1950 Mỹ mang màu Mafia Morimura Seiichi xem nhà văn tiêu biểu tiểu thuyết suy luận Án mạng tàu siêu tốc hành 1790 Cơng trình tác giả khẳng định phận văn học đại chúng Nhật Bản dòng văn học trinh thám giả tưởng phận yếu, nhờ tiếp thức mơi thể truyền thơng (massa media) hình thành văn hóa hạ tầng (subculture) Nhật Bản Anne - Bayard - Sakai với viết Le Japan offer une Variété de genres quasi unique, đăng tờ báo nước Pháp Dossier : La Littérature Japonaise Le Magazine Littéraire số tháng 5/2012, tác giả Dương Thắng dịch văn học Nhật Bản đa dạng thống Bài viết chủ yếu đặt vấn đề việc dịch thuật đầu sách Nhật Bản giới, không dịch nước văn học Nhật dịch phong phú nhiều quốc gia, loại hình ưa chuộng nhiều tiểu thuyết trinh thám đương đại Trong viết tác giả nói May mắn thể loại sách trinh thám Nhật Bản ưu dịch nhiều tiếng Pháp, yếu tố giúp cân lại tình trạng cân đối việc lựa chọn văn chương Nhật Bản [28] Cuối viết người viết đánh giá tổng thể chung dòng chảy văn học Nhật Bản thị trường văn chương phong phú thống Văn học trinh thám Nhật Bản, tiếp tục phát triển sau thời gian lặng lẽ, sống lại ngòi bút tài hoa nhiều tác giả tiêu biểu, Highashino Keigo Ở Việt Nam ông bạn đọc đón nhận cách nồng nhiệt qua nhiều tác phẩm xuất gần với nhiều lời bình phẩm nhận xét Bài viết Keigo Highashino ơng hồng truyện trinh thám Nhật Bản tác giả Nghĩa Trần ca ngợi vị trí ơng lòng độc giả Việt Nam, tác phẩm trinh thám nhà văn Keigo chưa làm độc giả hồi hộp say mê theo dõi Bài viết đưa số nhận định lối kể chuyện tác phẩm Highashino Keigo Không hấp dẫn tình tiết li kì, phương pháp gây án che dấu manh mối, truyện Keigo hút người đọc mối quan hệ chồng chéo, số phận trớ trêu nhân vật [20] Tất yếu tố tạo nên mê lộ hớp hồn người đọc nhẹ nhàng từ tốn Bên cạnh tác giả đưa số tác phẩm kỳ ảo, tâm linh kỳ bí Keigo Bí mật Naoko Điều kỳ diệu tạp hóa Namiya Truyện trinh thám Highashino Keigo không bối cảnh nước Nhật đương đại, mà đưa bạn đọc năm tháng lịch sử, hồi cổ kí ức nhân vật Bài viết Nỗi buồn hoài cổ trinh thám Highashino Keigo tác giả Bá Đạt đăng trang mạng new.zing.vn bàn vấn đề Bài viết tác giả đánh giá số phận người góc khuất sâu thẳm họ bối cảnh truyện quay năm 1970, 1980 Nhật Bản Tác giả đưa số nhận xét số tác phẩm Bạch hành, Phía sau nghi can X, Điều kì diệu tạp hóa Nayami, hầu hết đánh giá Bá Đạt quy điểm chung tác phẩm Highashino Keigo có khoảng thời gian nước Nhật phát triển vũ bão thời thật hay từ khóa xuất thường xuyên tác phẩm ơng Bên cạnh có nhiều review tác phẩm Highashino keigo : Richard Lim JR Phía Sau nghi can X tiểu thuyết độc đáo chỗ ngày từ đầu vẽ tồn cảnh câu chuyện, bạn dễ dàng biết thủ phạm, cách thức tội phạm thủ phạm vấn đề Liệu bạn có dám khơng sa vào bẫy tư logic Hay viết Phía sau nghi can X : việc khó giải toán hay nghĩ toán tác giả Ái Linh blog Bookaholic vào giải thích mê lộ lạc lối bạn đọc Đi tìm đơn, thể người nhà tốn học Ishigami Khi trang tiểu thuyết khép lại, cảm xúc người đọc trở nên rối bời Ta kinh sợ não ưu việt bày kế hoạch tội ác không hiểu tuyệt vời tàn nhẫn ? Hay ta thương cảm cho kẻ đơn mà đam mê tốn học lẫn tình u khơng thể đạt tới Chính tác phẩm đưa ông đến với giải văn học Naoki danh giá Nhật Bản lần thứ 134, giải thưởng lâu đời sánh ngang với giả Akutagawa Nhật Gần tác phẩm Hoa mộng ảo ông vừa xuất Việt Nam nhận nhiều review tích cực Tác giả Hương Trà blog văn học nước - Văn học Nhật Bản nhận thấy Hoa mộng ảo khía cạnh màu sắc trinh thám Highashino Keigo Ngoài vụ án xương sống sách đưa người đọc sang hướng ý nghĩa nhân văn, giáo dục người trẻ loay hoay với dự định tương lai Nhìn tổng thể tranh truyện trinh thám giới gần quan tâm đáng kể, nhiều cơng trình viết khơi dậy văn học ngủ quên lâu nhân loại Thế giớ đưa lý thuyết chung cho hình mẫu truyện trinh thám, nhiên khơng hẳn mặc định theo lối quy phạm đó, có nhiều nhà văn phá cách tìm dấu chân riêng cho Ở Nhật Bản bước tiếp đường văn chương trinh thám nhân loại sản sinh bật thầy truyện trinh thám tiêu biểu cho quốc gia châu Á Gần Highashino Keigo đã tìm vị riêng cho lòng bạn đọc với tác phẩm trinh thám mang đậm tâm hồn Nhật Bản vừa lý đượm yếu tố bi 10 vào tốn Qua ta thấy tù đọng mà xã hội mang lại cho người, tiếng nói đầy nhân văn mà Keigo muốn gởi gắm, sống đồng hồ, người máy đồng hồ đó, lạc hướng trục chạy lung tung Dưới bánh xe đời sống bạn không phép theo ý mong muốn, bóng nặng thứ xung quanh khơng cho phép bạn làm điều đó, ta vượt qua khỏi trục số lại trở thành nghịch dị với xung quanh Cũng giống người vô gia cư họ thực phản ánh kiếp người nằm lề sống, bơ vơ đời sống đồng loại không quan tâm Số phận họ thuộc “thế giới khác” sống họ cầm chừng, việc tồn họ vô nghĩa đời “Dưới bánh xe này, muốn chạy theo ý khơng phép Thế nên dù ổn định lại tự Trong số người vơ gia cư, có nhiều người không muốn quay lại sống ngày xưa.” [10,292] Mượn trinh thám để chuyển tải nhiều vấn đề Higashino cho bạn đọc cảm nhận thực sống với nhiều điều đáng quan tâm đời sống, tránh thờ vô cảm, đồng thời tiếng nói lên án thực người mảng đen tối Bên cạnh Phía sau nghi can X ơng đề cập vấn đề tiêu cực giáo dục, việc người tài bị thời đại bỏ lỡ số phận của anh chàng dạy tốn Ishigami Thực trạng giáo dục ngày ln có bất cập quốc gia vậy, câu chuyện tiêu cực giáo dục có lẽ chưa chấm dứt Hiện thực Keigo cách điệu hóa tác phẩm mình, câu chuyện phản ánh nhiều chiều việc người chạy theo sống chuộc lợi cho thân, ham danh vọng, lực chun mơn khơng có Dưới nặng danh tiếng đè bẹp tinh hoa người có đam mê thật nghiên cứu Trường hợp nghiệp Ishigami hình ảnh điển hình, mơi trường làm việc người biết hữu danh trục lợi, mà không nghĩ đến việc đào tạo học giả có ưu tú làm việc có lực hiệu quả, góp ích cho đời Sau tốt nghiệp thạc sĩ với biến cố xảy gia đình anh làm việc đại trường đại học gần nhà, anh nghĩ phát triển đam mê, thất vọng nặng nề “Khơng thể làm việc gọi nghiên cứu trường đại học 83 Các giáo sư nghĩ đến tranh giành quyền lực giữ chỗ cho …Những báo cáo Ishigami nhọc công viết mãi nằm ngăn kéo giáo sư Trình độ sinh viên thấp.” [10,119] Việc theo đuổi nghiên cứu khoa học gây lại khó khăn định, thứ khơng đảm bảo đời sống, đồng lương q ỏi, thứ hai dường người chẳng quan tâm vào nghiên cứu khoa học, có có phần lớn chạy theo danh tiếng Ngày vậy, việc Nghiên cứu khoa học trở thành đề tài “hot” cho báo đài, có nhiều phó giáo sư, tiến sĩ… “chỉ có tiếng mà khơng có miếng”, cơng trình viết để lên meo mốc không đưa vào thực tiễn, khiến cho người muốn theo đuổi đâm nản lòng Trước thách thức lớn xã hội, anh buộc phải cầm lại tốt nghiệp sư phạm dạy cấp III Ở trường cấp III lần anh lại ê chề thái độ học tập học sinh mơn tốn “Igashimi cảm thấy năm, khả động não học sinh lại đi” [10,158] người đứng đầu ln chạy theo tích bỏ qn chất lượng đào tạo Khi ngày có nhiều học sinh thi lại mơn tốn, nhà trường sợ danh tiếng sa sút nên tổ chức nhiều lần thi lại để cho qua Nhật Bản, đất nước với sóng thần có cơng nghiệp phát triển hạt nhân hàng đầu giới Tuy nhiên với điều kiện khí hậu bất ổn mang lại cho vùng đất nhiều tai họa từ ngành điện hạt nhân này, khiến đời sống người gặp khơng khó khăn Là người sinh lớn lên Nhật Bản, Higashino keigo có lẽ chứng kiến thực tác hại mà mang lại Ơng chọn làm chất liệu cho sáng tác mình, phản ánh trạng người đối mặt với khó khăn cầm chừng theo đuổi ngành điện hạt nhân Khắc họa thực truyện trinh thám, Keigo kể câu chuyện đời sống thực thông qua nhân vật Gamo Sota việc theo đuổi ngành điện hạt nhân Sau cố sóng thần nổ nhà máy hạt nhân Fukushima vào ngày 11/3/2011 có hàng loạt cơng nhân làm ngành xin nghỉ việc Sota Fujimura cảm thấy tuyệt vọng tương lai mình, hàng loạt cơng ty nhà máy liên quan đóng cửa, xé tan nát đồ mà họ vạch sẵn Chính cố đẩy suy nghĩ anh sang hướng khác, xong tuyệt vọng, mặc kệ 84 dè biểu người xung quanh anh tìm lại niềm tin vào ngành này, anh tâm theo đuổi nghĩa vụ với đời, người gánh vác ngăn chặn khơng cho tình trạng thảm họa kéo dài Chính lối viết khơng mơ tả tội ác làm trung tâm tác phẩm, trinh thám ông mang sức hút từ nhiều khía cạnh khác Hình tượng người trở thành trung tâm chủ đạo tất cả, đọc trinh thám Keigo khơng giải trí mà mang lại sắc thái sống, mối quan hệ người với người Điều nên sức hấp dẫn riêng Higashino Keigo Ông mở rộng biên độ đường biên thể loại trinh thám, khơng gò bó vụ án mạng, mà tác phẩm ông trao dồi luồng sinh khí từ đời sống đại, phản ánh câu chuyện xã hội người vụ án trinh thám nét đặc sắc tạo nên Higashino Keigo đậm chất Nhật Bản Cá tính sáng tạo thể từ đây, cho thấy lối tư sáng tác, giúp cho thể loại trinh thám xa giải trí Đọc để biết rằng, phần ẩn thể bên người đời sống phức tạp, Ishigami Phía sau nghi can X tình yêu anh sẵn sàng để thành kẻ tội phạm, tội phạm anh thỏa mãn hành động Trinh thám Higashino Keigo tranh dung hòa nhiều trường phái, có chút bừng tỉnh, chút tiếc nuối có màu điều cũ kỹ quạnh Quá nhiều cảm xúc đọc trinh thám “bậc thầy” này, ông mở biển trời mênh mông ngã người, đường tiến đến trình đồng sáng tạo trình tiếp nhận bạn đọc Chính lẽ mà tác phẩm sống mãi, sống tâm khảm người đọc theo cách khác Nhân vật Hoa mộng ảo Phía sau nghi can X Higashino tái với âm khác tạo nên giai điệu chỉnh thể người Có lúc thất vọng lại hi vọng, hướng ngày mai Người đọc không thưởng thức cách đơn thuần, truyền gởi tư tưởng, bạn đọc liên hệ đời sống thực ngày hôm Khi người cố gắng chạy theo thực dụng đời, xã hội vật chất lên ngơi, ngã biến thể theo nó, có muốn sống với giá trị đam mê điều khó tưởng 85 Higashino Keigo kéo bạn đọc với tiếc nuối cách nhìn nhìn nhận “tơi” qua nhân vật cách thỏa đáng đầy thuyết phục • TIỂU KẾT Higashino Keigo khỏi lằn ranh văn học trinh thám, không tái lại vụ án giết người, hay nhân vật thám tử tội phạm man rợ Mà tiểu thuyết trinh thám ông thế, ví rơ bốt Na nơ Nhật sâu vào khai phá mảng ẩn ức bên tâm hồn người, vũ khí sát thương trí tưởng tượng bạn qua pha gây cấn tình tiết truyện, buồn man mác câu chuyện người Con người sống hai thái cực xúc cảm lý tính ln đấu tranh, vấn đề thấm sâu tác phẩm trinh thám Keigo Ẩn sau lớp chữ với kỹ thuật kể chuyện điêu luyện, ông đưa người đọc vào ham muốn đến cuối cùng, trang sách khép lại thỏa lòng người đọc kết việc giết người đền mạng, tiến xa mà văn học trinh thám truyền thống đại kết kiếm tìm đồng điệu cảm thông người đọc số phận nhân vật 86 KẾT LUẬN Nếu ví văn học Nhật Bản vườn hoa, văn học trinh thám loài hoa rực rỡ với nhiều thành tựu đáng kể Trong phải kể đến gương mặt tiêu biểu dòng văn học trinh thám giả tưởng Nhật Bản đương đại – Higashino Keigo Keigo biết đến bật thầy thể loại trinh thám đương đại Nhật Bản, năm gần ông tác giả ưa chuộng nhiều Nhật Bản với đầu sách trinh thám Các sáng tác ông mang nhiều sắc thái từ óc khoa học lý tính đỉnh điểm cực độ cảm xúc người ông chuyển tải thành công Với tầm ảnh hưởng rộng lớn có đặc trưng riêng biệt không nhầm lẫn, trinh thám Keigo mang gương mặt cho phận văn học trinh thám Nhật nước châu Á Nhìn từ phương diện nghệ thuật thiết lập tác phẩm trinh thám, nhận thấy giá trị việc phát huy tối đa tư logic câu chuyện kể, vụ án đổi hoàn toàn, không vụ án đơn nguyên, mà kết cấu cốt truyện ông án nằm lên án, truyện lồng truyện Qua nhà văn kể chuyện nhiều trinh thám đảm bảo tính chất lắc léo, bí ẩn vấn đề Để thể thành cơng điều đó, ơng xây dựng hệ thống nhân vật đa dạng nhân vật thám tử kẻ phạm tội Hình tượng nhân vật ơng cụ thể hóa mang nhiều màu sắc đại đời thường Tiếp phải nói đến nghệ thuật kể chuyện “bật thầy”, lối kể chuyện có tính điện ảnh, với nhiều phân mảnh rời rạc lắp ghép vào lúc cuối, người kể chuyện triệt để vắng mặt, lại đời sống nhân vật Thủ pháp trần thuật – trùng điệp xen kẻ, bỏ dỡ Trinh thám Higashino keigo không đặc sắc mặt nghệ thuật, mà mang nặng nội dung phản ánh Đi xa vụ án, chết, tác phẩm ông phản ánh đầy đủ đời sống nội tâm người trẻ Nhật Bản chấn thương Câu chuyện kể mang thở người đại với nhiều vấn đề xã hội ông nhào nặn đằng sau vụ án mạng Truyện ông kêt thúc người đọc không hồi hộp, say mê với tình căng não, mà chạnh lòng kết đầy bi kịch 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO I Tài liệu sách, báo tạp chí Lại Nguyên Ân (1984), 150 thuật ngữ văn học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội Đặng Anh Đào (2007), Việt Nam Phương Tây, Tiếp nhận giao thoa văn học, NXB Giáo dục Đặng Anh Đào (chủ biên 2006), Văn học phương Tây, NXB Giáo dục – Hà Nội Andre Gau Dreault, Franecois Jost, (2005), Thế trần thuật học điện ảnh, Lưu Vân Châu dịch, Nhà sách Thụ Vương Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (1999), Từ điển thuật ngữ văn học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội Nguyễn Văn Hạnh, (2002), Văn học văn hóa, vấn đề suy nghĩ, NXB Khoa học xã hội Nguyễn Thị Huyền (2011), Nhân vật tiểu thuyết trinh thám Sidney Sheldon, Đại học Quốc gia Hà Nội Ngô Tự Lập (tuyển chọn 2002), Tuyển tập Edgar Allan Poe, NXB Văn học Phương Lựu (2006), Lí luận văn học, NXB Giáo dục 10 Higashino Keigo, (Trương Thùy Linh dịch) (2017), Phía sau nghi can X, NXB Nhã Nam – Hội nhà văn 11 Higashino Keigo, (H M dịch) (2017), Hoa mộng ảo, NXB Nhã Nam – Hội nhà văn 12 Hữu Ngọc (2006), Dạo chơi vườn văn chương Nhật Bản, NXB Văn nghệ 13 Nhiều tác giả (2001) – Tạp chí văn học nước số 1, NXB Hội nhà văn Việt Nam 14 Trần Đình Sử (2008), Lí luận văn học tập 2,tác phẩm thể loại văn học, NXB Đại học sư phạm 15 Trần Đình Sử (2004), Tự học, số vấn đề lý luận lịch sử, NXB Đại học Sư phạm 16 Nguyễn Nam Trân (2011), Tổng quan lịch sử văn học Nhật bản, NXB Giáo dục Việt Nam 88 17 Nguyễn Văn Tùng (2009), Bạn biết văn học trinh thám? Tạp chí văn học tuổi trẻ, số tháng (185) 18 Tzevetan Todorov (2004), Thi Pháp văn xuôi, Đặng Anh Đào, Lê Hồng Sâm dịch, NXB Đại học Sư phạm 19 Lê Hải Anh (2017), Truyện kinh dị Việt Nam đại, Đặc điểm đại chúng, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội II Tài liệu internet 20 Nghĩa Trần, ( 21.7.2017), Higashino Keigo – Ơng hồng truyện trinh thám Nhật Bản, nguồn: http://esquirevietnam.com.vn/lifestyle/giai-tri-lifestyle/keigo-higashinoong-hoang-truyen-trinh-tham-nhat-ban/ 21 Võ Thị Hà Xuân ( 21 01.2016), Khởi động lại dòng văn học bị lãng quên, nguồn: http://baobaovephapluat.vn/van-hoa-xa-hoi/van-hoc/201601/khoi-dong-lai- mot-dong-van-hoc-bi-lang-quen-2465483/ 22 Nguyễn Thị Ngọc Huệ (2011), Phạm trù thật tiểu thuyết trinh thám nguồn:file:///C:/Documents%20and%20Settings/MemberQS/My%20Documents/Do wnloads/Pham-tru-su-that-trong-tieu-thuyet-trinh-tham%20(1).html 23 Christian Bensel and Tony Watkins (23/3/2010), “A hunger for Truth and Justice” (an interview), nguồn: http://www.tonywatkins.co.uk/stuff/a-hunger-for-truth-andjustice/ 24 Nguyễn Xớn ( 2008), Truyện trinh thám nhìn từ tượng, Tạp chí sơng Hương tháng 08, nguồn: http://www.tapchisonghuong.com.vn/tap-chi/c96/n549/Truyentrinh-tham-nhin-tu-hien-tuong.html 25 Ái Linh (24.05.2010), Phía sau nghi can X: Việc khó giải tốn hay nghĩ tốn?, nguồn: http://bookaholic.vn/phia-sau-nghi-can-x-viec-nao-kho-hon-giaitoan-hay-nghi-ra-bai-toan.html 26 Hương Trà (24.05.2017), Review Hoa mộng ảo – Higashino Keigo, thể loại văn học nước ngoài, văn học Nhật Bản http://Phanthanbinhblog- wordpress.com 89 – tiểu thuyết trinh thám, nguồn: 27 Hà Linh (22.07.2010), Truyện trinh thám lên sốt toàn cầu, nguồn: http://tonvinhvanhoadoc.vn/truyen-trinh-tham-len-con-sot-tren-toan-cau.html/ 28 Văn học Nhật Bản: đa dạng thống nhấtDương Thắng dịch từ nguyên tiếng Pháp “Le Japon offre une variété de genres quasi unique”,đăng “Dossier: La littérature japonaise” Le Magazine Littéraire, số tháng 5, 2012, nguồn: https://vandoanviet.blogspot.com/2014/10/van-hoc-nhat-ban-dang-trong-thongnhat.html 29 Cao Kim Loan (2.6.2010), Văn chương dư luận, Mấy vấn đề thi pháp cốt truyện, trang Văn học quê nhà, nguồn : http://vanhocquenha.vn/van-chuong-va-du-luan/mayvan-de-thi-phap-cot-truyen-105877.html 90 PHỤ LỤC DANH SÁCH CÁC TÁC PHẨM CỦA HIGASHINO KEIGO ĐƯỢC XUẤT BẢN Ở VIỆT NAM STT TÊN TÁC PHẨM NĂM NHÀ XUẤT XUẤT BẢN THỂ LOẠI BẢN Phía sau nghi can X 2009 Nhã Nam Trinh thám Hoa mộng ảo 2017 Nhã Nam Trinh thám Bạch hành 2014 Nhã Nam Trinh thám Ngôi nhà người cá ngủ say 2017 Mintbook Trinh thám Bí mật Naoko 2011 Nhã Nam Giả tưởng Điều kỳ diệu tiệm tạm hóa 2016 Nhã Nam Giả tưởng Namiya Trước nhắm mắt 2018 Đinh Tị Trinh thám Thánh giá rỗng 2016 Skybook Trinh thám Trứng chim cúc cu thuộc 2018 Mintbook Trinh thám 10 Ảo 2018 Nhã Nam Trinh thám 91 BẢNG HỆ THỐNG CỐT TRUYỆN – NHÂN VẬT TRONG “HOA MỘNG ẢO” VÀ “PHÍA SAU NGHI CAN X” TÊN TÁC CỐT TRUYỆN VỤ ÁN PHẨM – “ÁN MẠNG LÀ MẤU CHỐT CỦA TẤT CẢ TRUYỆN TRINH THÁM” VỤ NẠN THỦ NHÂN VẬT ÁN/CÁI NHÂN PHẠM ĐIỀU TRA GIẢI MÃ VỤ ÁN CHẾT Hoa mộng ảo Cái chết Akiyama Masaya ơng Điều tra viên Tìm mấu chốt chậu hoa Hayase khiến ngưu, bị cắp Quan sát trường, phân Akiyama tích thu thập thông tin từ “ba phiếu ăn” nhà ông Akiyama, truy tìm thủ Vụ án Shinichi MM Tanaka Kazumichi (Marilyn Hành trình Tham gia nhập tìm khám phá thủ giết ơng Akiyama Rino + Sota tìm hiểu bí mật Monroe) Gamo Yasuke Nhưng lại Gia đình khám phá hoa khiên Shinichi ngưu vụ MM quận bị chém Merugo, cách theo dõi truy tìm xuất Iba Takami loài hoa khiên ngưu, dẫn họ với vụ MM, tìm nguồn gốc gia đình Sota Phía sau nghi can X Yasuko Điều tra viên Xác chết vứt bên bờ Togashi Misato, Kusanagi/ nhà sông Sumida Điều tra bị sát hại Ishigami vật lý Yugawa khám phá xác chết Vụ án Togashi 92 trợ giúp Togashi Kusanagi phi tang phía cảnh sát tìm nghi phạm, khơng có xác chứng để bắt Kusanagi tìm đến Yugawa, nhà vật lý nhập gặp lại người bạn đại học, trình tiếp xúc, nhận thấy điều bất ổn từ Ishigami, suy luận biết Ishigami giúp đỡ mẹ Yasuko chết Togashi Cái chết Ơng già ơng già vô Ishigami Nhà vật lý Sau gặp lại Ishigami, vô gia Yugawa nhận đường đến nhà anh ta, cư biết Yugawa nhận thấy gia cư xuất sống người vô gia cư, suy nghĩ Ishigami họ Bằng thí nghiệm, nắm cách giải tốn Ishigami qua câu chuyện toán học trường, nhận thấy anh có tình cảm với Yasuko Yugawa suy đoán rằng, Ishigami giết ông già vô gia cư để đảo xác Togashi, đưa cảnh sát sai hướng 93 SƠ ĐỒ “ÁN TRONG ÁN” CỦA HOA MỘNG ẢO VÀ PHÍA SAU NGHI CAN X Sơ đồ 1: Tác phẩm Hoa Mộng Ảo Cái chết Akiyama Hoa khiên ngưu vàng Quốc cấm Một chậu hoa lạ biếnmất (Hino đánh cắp) Cấp 1:Vụ án chính: + Khám phá Hayase + Gamo Yosuke tìm thủ Masaya Cấp 2: Vụ án bên trong: Shinichi bị giết Naoto tự sát Vụ MM 1962 Rino + Sota khám phá Tất liên quan đến loài hoa -Sơ đồ 2: Tác phẩm Phía sau Nghi can X Cấp 1: Cấp 2: Togashi bị giết Yasuko Misato - Ishigami giúp đỡ Ishigami giết ông “Kỹ sư” tráo xác Togashi 94 Ishigami đầu thú biến thành tội phạm SƠ ĐỒ “TRUYỆN LỒNG TRUYỆN’ TRONG HOA MỘNG ẢO VÀ PHÍA SAU NGHI CAN X Hoa mộng ảo: Cái chết ông Akiyama + Hoa khiên ngưu Câu chuyện cảnh sát Hayase Câu chuyện bơi lội Rino Ngành điện hạt nhân nhsnh Câu chuyện Gia đình Gamo Hoa khiên ngưu Phía sau nghi can X: Điều tra chết Togashi Câu chuyện hôn nhân Yosuke Câu chuyện Igashimi 95 Câu chuyện tốn học Câu chuyện tình bạn MỤC LỤC MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Lịch sử nghiên cứu vấn đề 2.1 Về thể loại văn học trinh thám 2.2 Về thể loại trinh thám Nhật Bản tác giả Higashino Keigo Đối tượng phạm vi nghiên cứu 11 3.1 Đối tượng nghiên cứu 11 3.2 Phạm vi nghiên cứu 11 Phương pháp nghiên cứu 11 Bố cục đề tài 11 NỘI DUNG 13 CHƯƠNG 1:BỨC TRANH VĂN HỌC TRINH THÁM NHẬT BẢN HIỆN ĐẠI VÀ TÁC GIẢ HIGASHINO KEIGO 13 1.1 Về thể loại văn học trinh thám 13 1.1.1 Khái niệm 13 1.1.2 Một vài đặc điểm truyện trinh thám 15 1.2 Văn học trinh thám Nhật Bản đại tác giả Higashino Keigo 19 1.2.1 Một số tác giả trinh thám Nhật Bản đại tiêu biểu 19 1.2.2 Tác giả Higashino Keigo đóng góp cho dòng văn học trinh thám giả tưởng Nhật Bản 22 CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TIỂU THUYẾT TRINH THÁM HIGASHINO KEIGO 27 2.1 Cốt truyện giải mã vụ án 27 2.1.1 Truy tìm thủ 28 2.1.2 Án án – truyện truyện 33 2.2 Hình mẫu nhân vật “tội phạm – thám tử” 38 2.2.1 Kẻ gây tội ác 38 2.2.2 “Thám tử” – điều tra viên 44 2.3 Lối kể hấp dẫn li kỳ đậm tinh thần trinh thám 51 2.3.1 Nghệ thuật đặt tình - bẫy 51 96 2.3.2 Người kể chuyện biến hóa 55 2.3.3 Lý giải màu sắc giả tưởng tính chất khoa học, logic 65 CHƯƠNG 3: GIÁ TRỊ NÔI DUNG TIỂU THUYẾT TRINH THÁM HIGASHINO KEIGO, ĐẰNG SAU NHỮNG VỤ ÁN 69 3.1 Sau vụ án mạng… 69 3.1.1 Chân dung người Nhật Bản đại 69 3.1.2 Những chấn thương tinh thần dẫn tới tội ác 73 3.2 Khát vọng nhân văn đằng sau vụ án 76 3.3 Mô tả tội ác điều hấp dẫn 81 KẾT LUẬN 87 PHỤ LỤC 91 DANH SÁCH CÁC TÁC PHẨM CỦA HIGASHINO KEIGO ĐƯỢC XUẤT BẢN Ở VIỆT NAM 91 BẢNG HỆ THỐNG CỐT TRUYỆN – NHÂN VẬT TRONG “HOA MỘNG ẢO” VÀ “PHÍA SAU NGHI CAN X” 92 SƠ ĐỒ “ÁN TRONG ÁN” CỦA HOA MỘNG ẢO VÀ 94 PHÍA SAU NGHI CAN X 94 SƠ ĐỒ “TRUYỆN LỒNG TRUYỆN’ TRONG HOA MỘNG ẢO VÀ PHÍA SAU NGHI CAN X 95 97 ... văn học trinh thám Nhật Bản đại tác giả Higashino Keigo ➢ Chương 2: Đặc điểm nghệ thuật tiểu thuyết trinh thám Higashino Keigo ➢ Chương 3: Giá trị nội dung tiểu thuyết trinh thám Higashino Keigo. .. ơng mang đến cho văn học trinh thám giả tưởng Nhật Bản, kinh dị không kinh dị, trinh thám không trinh thám 26 CHƯƠNG ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TIỂU THUYẾT TRINH THÁM HIGASHINO KEIGO 2.1 Cốt truyện giải... cốt truyện trinh thám “phạm trù thật” câu chuyện tìm thật nhân vật trinh thám Trinh thám chia 17 nhiều thành phần, trinh thám tâm lý, trinh điều tra hình sự, trinh thám phiêu lưu, trinh thám kinh