 Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  MỞ ĐẦU Tài sản cải vật chất dùng vào mục đích sản xuất tiêu dùng Khi phân loại tài sản theo chu kỳ sản xuất, ta có tài sản cố định tài sản lưu động Còn phân loại tài sản theo đặc tính cấu tạo vật chất, ta có tài sản hữu hình tài sản vơ hình Chúng ta phân tích đề số 7: “tài sản hoàn thiện quy định pháp luật tài sản” NỘI DUNG I.TÀI SẢN Khái niệm, đặc điểm Tài sản 1.1 Khái niệm tài sản Khi nghiên cứu dòng họ Civil Law, luật La Mã phân chia tài sản thành vật chất liệu tài sản phi chất liệu Bản thân tài sản phi chất liệu quyền phân chia thành hai loại quyền thiết lập vật chất liệu quyền có gía trị kinh tế người khác Và vật chất liệu phân chia thành động sản bất động sản Vào thời đại, pháp luật số nước quy định tài sản rõ ràng Tiêu biểu BLDS Quebec (Canada) xác định: “ Tài sản, hữu hình vơ hình, chia thành bất động sản động sản” (Điều 899) Theo quy định tài sản chia thành bất động sản hữu hình, bất động sản vơ hình, động sản hữu hình động sản vơ hình Pháp luật Hoa Kỳ cho rằng, tài sản hệ thống quyền thừa nhận mặt pháp lý thủ đắc mối liên hệ với người khác mà liên quan tới vật Hoặc BLDS tiểu bang Louisian (Hoa Kỳ) dựa vào phân loại tài sản sau: Tài sản phân chia thành tài sản chung, tài sản công tài sản tư; tài sản hữu hình tài sản vơ hình; động sản bất động sản (điều 448)  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Theo luật gia thuộc dòng họ Comon Law, tài sản định nghĩa sau: “Theo định nghĩa rộng tài sản mớ quyền, tài sản thứ có khả sở hữu, bới cá nhân tập thể cho lợi ích người khác” Các định nghĩa tài sản thường nhấn mạnh tới tài sản quyền thiết lập vật có hiệu lực chống lại người khác Tại đây, người ta thể quan niệm tài sản mối quan hệ người với người liên quan tới vật nhấn mạnh tới vật có đặc tính vật lý hay vật chất liệu Tuy nhiên nói cách định nghĩa khai thác vào chất tài sản, nghiêng giác độ nghiên cứu, có khó khăn định đưa vào văn quy phạm pháp luật Đối với Việt Nam, theo pháp luật hành Điều 163 BLDS năm 2005 quy định cách liệt kê tài sản sau: “Tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá, quyền tài sản” Trong vật hiểu phận giới khách quan mà người cảm nhận giác quan Tuy nhiên, vật nằm chiếm hữu người trở thành đối tượng giao lưu dân coi tài sản Tiền giấy tờ có giá xác định loại tài sản có tính chất đặc biệt Tiền theo kinh tế trị học vật ngang giá chung sử dụng làm thước đo giá trị loại tài sản khác Một tài sản coi tiền có giá trị lưu hành thực tế Giấy tờ có giá loại tài sản phổ biến giao lưu dân đặc biệt giao dịch hệ thống ngân hàng tổ chức tín dụng Nó hiểu giấy tờ trị giá tiền chuyển giao giao lưu dân  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Ngoài vật, tiền giấy tờ có giá tài sản xác định quyền tài sản điều 181 BLDS 2005: “Quyền tài sản quyền trị giá tiền chuyển giao giao lưu dân sự, kể quyền sở hữu trí tuệ” quyền tài sản hiểu theo nghĩa rộng quyền cá nhân, tổ chức pháp luật cho phép trị giá hành vi xử tài sản yêu cầu người khác phải thực nghĩa vụ đem lại lợi ích vật chất cho 1.2 Đặc điểm tài sản 1.2.1 Tài sản có tính giá trị thể việc chúng trị giá tiền Pháp luật quy định tiền thực ba chức là: cơng cụ tốn đa năng, cơng cụ tích lũy tài sản cơng cụ định giá tài sản khác Và tiền thước đo giá trị tài sản khác Theo điều 163 BLDS 2005 tài sản lại vật, giấy tờ có giá quyền tài sản quy đổi tiền 1.2.2 Tài sản phải đáp ứng lợi ích chủ thể có quyền Lợi ích chủ thể có quyền nhu cầu vật chất nhu cầu tinh thần Đây tính lợi ích tài sản Cho dù vật, giấy tờ có giá hay quyền tài sản, chúng trực tiếp hay gián tiếp đáp ứng nhu cầu người 1.2.3 Tài sản đối tượng giao lưu dân Khái niệm tài sản mở rộng hay thu hẹp theo thời kỳ để phù hợp với điều kiện giao lưu dân xã hội Nếu loại tài sản khơng lưu thơng nghĩa khơng có giá trị trao đổi vậy, khía cạnh tài sản khơng mang tính giá trị Thực tiễn cho thấy rằng, tài sản cơng cụ để phát triển kinh tế, trì hoạt động kinh tế đất nước Một loại tài sản không trao đổi khơng thực chức  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  1.2.4 Khái niệm tài sản sống khác với khái niệm tài sản pháp lý Pháp luật công cụ thể quyền lực, thái độ nhà nước với quan hệ xã hội Vì vậy, nhà nước khơng cơng nhận loại tài sản khơng điều chỉnh quy phạm pháp luật Sự quy định đâu tài sản dựa vào ý chí nhà nước đưa vào BLDS Tiêu biểu thời kỳ chiếm hữu nô lệ, chủ nô, coi người nô lệ loại tài sản Họ bị trao đổi loại hàng hóa khác Nhưng xã hội tiến dần đến văn minh, nhà nước tiến hành xây dựng xã hội công văn minh quan niệm tài sản khác biệt so với thời chiếm hữu nô lệ Theo quy định điều 163 BLDS 2005, tài sản liệt kê khép kín tồn bốn loại: Vật, tiền, giấy tờ có giá tài sản Vật 2.1 Khái niệm Vật phận giới vật chất, tồn khách quan mà người cảm giác giác quan Vật có ý nghĩa trở thành đối tượng quan hệ pháp luật nên phận giới vật chất mà người khơng kiểm sốt được, khơng chiếm hữu đồng nghĩa với việc người khơng thể tác động vào Ví dụ: khơng khí tự nhiên, nước suối, nước sông, nước biển… không coi vật Nhưng đóng vào bình nước, hay làm nóng, làm lạnh… lại coi vật Vậy muốn trở thành vật luật Dân phải thỏa mãn điều kiện sau: - Là phận giới vật chất; - Con người chiếm hữu được; mang lại lợi ích cho chủ thể; - Có thể tồn hình thành tương lai  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Do phát triển khoa học, công nghệ, khái niệm vật khoa học pháp lý mở rộng Ví dụ: Phần mềm máy tính chất thải sử dụng làm nguyên liệu coi vật, bình thường khơng coi vật Những vật có thực tài sản khơng vật tồn hữu mà bao gồm vật (hay tài sản) chắn có Điều 175 BLDS xác định loại tài sản là: hoa lợi, lợi tức Đây gia tăng tài sản điều kiện định 2.2 Phân loại vật 2.2.1 Vật vật phụ Vật vật độc lập khai thác cơng dụng theo tính Ví dụ: ti vi, điều hòa, máy ảnh… Vật phụ vật trực tiếp phục vụ cho việc khai thác cơng dụng vật chính, phận vật khơng thể tách rời vật Ví dụ: điều khiển ti vi, điều khiển điều hòa, vỏ máy ảnh… Việc phân loại vật vật phụ có ý nghĩa việc xác định nghĩa vụ giao vật 2.2.2 Vật chia vật không chia Vật chia vật bị phân chia giữ nguyên tính chất tính sử dụng ban đầu, ví dụ: xăng, gạo, vải… Vật không chia vật chia thành nhiều phần nhỏ phần khơng thể có tính chất tính sử dụng ban đầu vật, ví dụ: đồng hồ, tơ, nhà diện tích hẹp… Việc phân loại đặc biệt có ý nghĩa cần phải phân chia tài sản vật Nếu cần phân chia vật người ta chia ln vật để tạo thuận tiện đảm bảo khách quan, công  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Việc phân chia vậy, có ý nghĩa việc xác định phương thức thực nghĩa vụ dân Nếu phân chia nghĩa vụ phân chia theo phần 2.2.3 Vật tiêu hao vật không tiêu hao Vật tiêu hao vật qua lần sử dụng khơng giữ hình dáng, tính chất tính sử dụng ban đầu Ví dụ: gạo, nước, thực phẩm… Vật không tiêu hao vật qua nhiều lần sử dụng mà vẫn giữ tính chất, hình dáng tính sử dụng ban đầu Ví dụ: xe máy, bàn ghế… 2.2.4 Vật loại vật đặc định Vật loại vật có hình dáng, tính chất, tính sử dụng xác định đơn vị đo lường Ví dụ: gạo, mắm, muối, đường… Vật đặc định vật phân biệt với vật khác đặc điểm riêng ký hiệu, hình dáng, màu sắc, chất liệu, vị trí Vật đặc định bao gồm hai loại: Vật đặc định độc nhất: vật tồn mà khơng có thứ hai Ví dụ: Cầu Long Biên, Tháp rùa… Vật đặc định hóa vật trước vật loại nhiều lý khác người đặc định hóa ký hiệu, dấu hiệu riêng Ví dụ: gạo đóng vào bao đánh số, xe máy dập số khung, số càng… 2.2.5 Vật đồng vật không đông Vật đồng vật gồm phần phận ăn khớp, liên hệ với hợp thành thể mà thiếu phần, phận  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  có phần có phận khơng quy cách, chủng loại không sử dụng giá trị sử dụng bị giảm sút Chỉ cần xem xét vật đồng hay không đồng vật bao gồm tập hợp vật đơn tạo thành vật tồn dạng đơn chiếc, độc lập cách xem xét khơng có ý nghĩa Tiền 3.1 Định nghĩa Hiện khoa học pháp lý số ngành học có liên quan có nhiều quan niệm tiền Theo Mac: “tiền tệ thứ hàng hóa đặc biệt, tách khỏi giới hàng hóa dùng để đo lường biểu giá trị tất loại hàng hóa khác Nó trực tiếp thể lao động xã hội biểu quan hệ sản xuất người sản xuất hàng hóa” Theo nhà kinh tế đại tiền định nghĩa chấp nhận chung việc tốn để nhận hàng hóa, dịch vụ việc trả nợ BLDS hành Việt Nam, quy định tiền loại tài sản, lại khơng có quy định để làm rõ chất pháp lý tiền Tuy nhiên, thông qua quan niệm đưa định nghĩa chung tiền sau: “Tiền sử dụng làm thước đo giá trị loại tài sản khác phải có giá trị lưu hành thực tế” Như vậy, có loại tiền lưu hành tức pháp luật thừa nhận thời điểm coi loại tài sản Thực tế cho thấy rằng, đồng tiền cổ khơng tính chất thước đo giá trị loại tài sản thời đại ngày Ví dụ: Những đồng tiền cổ ngày xưa, khơng giá trị lưu hành, khơng coi tài sản  Bài tập lớn học kỳ, mơn Luật Dân Việt nam modul  Có thể nói từ khái niệm tiền thước đo giá trị loại tài sản khác thấy tiền chứa đựng tính chất đặc biệt mà khơng phải loại tài sản có Một tính chất tiền : - Tính chấp nhận rộng rãi: Đây tính chất quan trọng tiền tệ, người dân phải sẵn sàng chấp nhận tiền lưu thơng, khác không coi tiền Kể tờ giấy bạc ngân hàng nhà nước phát hành chất mà thời kỳ siêu lạm phát, người ta không chấp nhận phương tiện trao đổi - Tính dễ nhận biết: Muốn dễ dược chấp nhận tiền phải dễ nhận biết, người ta nhận lưu thơng cách dễ dàng Chính tờ giấy bạc ngân hàng trung ương phát hành in ấn không giống tờ giấy khác Tiền phải có loại mệnh giá khác cho người bán nhận số tiền bán hàng người mua tốn tiền có mệnh giá lớn phải nhận tiền trả lại Tính chất giúp cho tiền tệ khắc phục bất tiện phương thức hàng đổi hàng: người mang bò đổi gạo phải nhận số gạo nhiều mức cần lại khơng có thứ khác cần thiết khơng - Tính lâu bền: tiền tệ phải lâu bền thực chức cất giữ giá trị có ích trao đổi Một vật mau hỏng để làm tiền, tờ giấy bạc in chất liệu có chất lượng cao tiền xu làm kim loại bền - Tính khan hiếm: để dễ chấp nhận, tiền tệ phải có tính chất khan kiếm dễ dàng khơng ý nghĩa việc cất trữ giá trị khơng chấp nhận lưu thơng Vì thế,  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  lịch sử kim loại vàng, bạc, dùng làm tiền tiền ngày ngân hàng trung ương phát hành giới hạn tiền giấy tiền xu Với tính chất đặc biệt tiền ln xem loại tài sản đặc biệt quan hệ pháp luật dân 3.2 Bản chất pháp lý tiền 3.2.1 Tiền loại tài sản đặc biệt Theo điều 163 quy định bốn loại tài sản: vật, tiền, giấy tờ có giá, quyền tài sản Trong nói tiền loại tài sản đặc biệt Như biết tài sản mang tính giá trị thước đo giá trị tiền Người ta dùng tiền để xác định giá trị loại tài sản, qua biết tài sản có giá trị Như vậy, việc tất tài sản quy đổi thành tiền tạo nên tính đặc biệt 3.2.2 Chức tiền - Tiền cơng cụ tốn đa Trong thời kỳ xa xưa tiền chưa hình thành, giao dịch hàng hóa diễn phương thức vật đổi vật Ví dụ: người nơng dân muốn bán thóc cần nơng cụ; thợ rèn muốn bán nơng cụ cần mua thịt Như vậy, hai người không xảy giao dịch người nơng dân cần bán khơng phải mà thợ rèn muốn mua ngược lại Giao dịch diễn hai bên đáp ứng nhu cầu nhau, mà hoạt động giao dịch ngày bị hạn chế Cho đến tiền đời trình đơn giản nhiều Ví dụ: người nơng dân cần bán thóc lấy tiền mua nơng cụ người thợ rèn Vì vậy, tiền dược coi phương tiện toán hữu hiệu Đặc  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  biệt tiền trao đổi với loại tài sản Cho nên nói tiền cơng cụ tốn đa - Tiền cơng cụ tích lũy tài sản Khi tiền tệ xuất người ta dần thay tích lũy hình thái vật tích lũy dạng tiền tệ Vì hình thái có nhiều điểm bật dễ lưu thông loại tài sản có tính khoản cao Thể việc ln ln dùng trực tiếp để tốn, lưu thơng Tuy nhiên, kinh tế lạm phát việc tích lũy tiền tệ giá trị - Tiền thước đo giá trị Chức xuất phát tiền đo lường biểu hàng hóa khác Chúng ta ví đo lường gía trị hàng hóa dịch vụ tiền giống đo khối lượng kilogram đo khảng cách kilomet Khi tiền chưa xuất cơng việc diễn phức tạp Ví dụ kinh tế có ba mặt hàng như: vải, gạo, muối có ba giá để trao đổi thứ với thứ khác; giá mét vải tính kilogram gạo, giá mét vải tính kg muối giá kg gạo tính kg muối Cho đến kinh tế phát triển hơn, có nhiều hàng hóa để trao đổi việc xác định vật rẻ vật hay ngược lại vấn đề khó khăn phải so sánh với nhiều giá tất mặt hàng Cho đến tiền đưa vào kinh tế dùng tiền để thể giá trị tất mặt hàng, dễ dàng so sánh giá mặt hàng khác Với việc đảm nhận chức thức đo giá trị, tiền tệ giúp cho việc tính tốn kinh tế trở nên đơn giản tính thu nhập, thuế, chi phí sản xuất 10  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Đối với Việt Nam, Từ BLDS năm 1995 BLDS năm 2005 quy định “quyền tài sản” loại quyền tài sản quan hệ pháp luật dân Tại điều 181 BLDS năm 2005 quy định quyền tài sản: “Quyền tài sản quyền trị giá tiền chuyển giao giao dịch dân sự, kể quyền sở hữu trí tuệ” Thơng qua khái niệm quyền tài sản BLDS 2005, thấy quyền tài sản hiểu xử phép chủ thể mang quyền Quyền quyền dân chủ quan chủ thể pháp luật ghi nhận bảo vệ Các nhà lập pháp giải thích quyền tài sản quyền gắn liền với tài sản mà thực quyền chủ sở hữu có tài sản Đó quyền đòi nợ, quyền sở hữu phát minh, sang chế kiểu dáng công nghiệp… Việc quy định tài sản mang ý nghĩa to lớn đời sống kinh tế - xã hội ngày phát triển Nền kinh tế hội nhập lúc quyền tài sản phát sinh nhiều giao lưu dân khơng có quy định điều chỉnh gây hạn chế cho việc lưu thông dân 5.2 Đặc điểm pháp lý quyền tài sản - Quyền tài sản quyền trị giá tiền Có thể thấy tiền loại tài sản đặc biệt, cơng cụ dịnh giá loại tài sản khác Bởi vậy, “quyền” có trị giá số quyền định coi tài sản Ví dụ như: quyền sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất… - Quyền tài sản dùng đối tượng giao lưu dân tuyệt đối - Quyền tài sản tài sản vơ hình Tại Điều 163 BLDS năm 2005 không coi quyền tài sản vật cách hình dung khác tài sản mà quy định loại tài sản khác Quyền tài sản luật thực định Việt Nam xây dựng 17  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  khái niệm đối lập với vật hệ thống phân loại Và cho vật hiểu vật hữu hình, phải nhận biệt giác quan tiếp xúc Như vậy, đối lập với quyền tài sản hiểu tài sản vơ hình II PHÂN LOẠI TÀI SẢN Bất động sản Động sản 1.1 Khái niệm bất động sản động sản Điều 174 Bất động sản động sản Bất động sản tài sản bao gồm: a) Đất đai; b) Nhà, cơng trình xây dựng gắn liền với đất đai, kể tài sản gắn liền với nhà, cơng trình xây dựng đó; c) Các tài sản khác gắn liền với đất đai; d) Các tài sản khác pháp luật quy định Động sản tài sản bất động sản 1.2 Ý nghĩa việc phân loại - Xác lập thủ tục đăng ký tài sản Theo quy định điều 167 BLDS 2005 quyền sở hữu bất động sản đăng ký theo quy định BLDS pháp luật đăng ký bất động sản công quyền sở hữu động sản đăng ký trừ trường hợp pháp luật có quy định khác - Xác định thời điểm chuyển giao quyền sở hữu tài sản : Khoăn Điều 168, BLDSD 2005 quy định việc chuyển giao quyền sở hữu bất động sản có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký quyền sở hữu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; Khoản Điều 168 quy định việc chuyển quyền sở hữu động sản có hiệu lực kể từ thời điểm động sản chuyển giao trường hợp pháp luật có quy định khác 18  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  - Xác dịnh quyền chủ thể quyền loại tài sản định : bất động sản đặc tính vật lý khó di dời nên việc thực quyền quyền sở hữu ;loại tài sản gặp số hạn chế định Pháp luật ghi nhận cho chủ thể có quyền định tài sản người khác để bất động sản khai thác cơng dụng cách tốt quyền sử dụng hạn chế bất động sản liền kề ( từ điều 273 đến điều 278 BLDS 2005) - Xác định địa điểm thực nghĩa vụ cá giao dịch có đối tượng bất động sản trường hợp bên khơng có thỏa thuận khác - Xác định xác lập quyền sở hữu - Xác định hình thức hợp đồng - Xác định thời hạn, thời hiệu thủ tục khác - Xác định phương thức kiện dân - Xác định tòa án có thẩm quyền giải tranh chấp dân Tài sản gốc hoa lợi, lợi tức 2.1 Khái niệm Tài sản gốc tài sản sử dụng, khai thác cơng dụng sinh lợi ích vật chất định Hoa lợi sản vật tự nhiên mà tài sản mang lại Ví dụ: bê bò đẻ ra, hoa thu hoạch từ cối… Lợi tức khoản lợi thu từ việc khai thac tài sản mà khơng phải tài sản tự sinh Ví dụ: tiền lãi, tiền thuê nhà… 2.2 Ý nghĩa việc phân loại Việc phân loại tài sản thành tài sản gốc, hoa lợi, lợi tức có ý nghĩa pháp lý số trường hợp sau: 19  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  - Trong việc xác định chủ sở hữu tài sản Về nguyên tắc hoa lợi thuộc quyền sở hữu chủ sở hữu tài sản, lợi tức thuộc người có quyền sử dụng hợp pháp tài sản Do đó, thuê mượn tài sản hoa lợi thuộc người sử dụng tài sản đó, trừ trường hợp có thỏa thuận khác - Xác định số trường hợp người chiếm hữu tài sản gốc hưởng hoa lợi sinh từ tài sản mà không khai thác sử dụng tài sản để hưởng lợi tức Ví dụ: trường hợp chiếm hữu hợp pháp gia súc, gia cầm thất lạc người chiếm hữu hưởng nửa số gia súc toàn số gia cầm sinh ( Điều 242, Điều 243 BLDS 2005); trường hợp cầm giữ tài sản hợp đông song vụ bên cầm giữ tài sản có quyền thu hoa lợi từ tài sản cầm giữ dùng để bù trừ nghĩa vụ (Điều 416 BLDS 2005) Tài sản có đăng ký quyền sở hữu, tài sản khơng đăng ký quyền sở hữu 3.1 Khái niệm Tài sản có đăng ký quyền sở hữu tài sản mà pháp luật quy định bắt buộc phải đăng ký , không đăng ký không công nhận quyền sở hữu tài sản Tài sản có đăng ký quyền sở hữu như: nhà, máy bay, tàu biển, ô tô, sung săn, sung thể thao… Tài sản không đăng ký quyền sở hữu tài sản mà pháp luật không bắt buộc phải đăng ký quan nhà nước có thẩm quyền 3.2 Ý nghĩa việc phân loại - Xác định thời điểm phát sinh, chuyển giao quyền sở hữu: Đối với tài sản có đăng ký quyền sở hữu theo quy định pháp luật quyền sở hữu phát sinh hồn thành thủ tục đăng ký, khơng phụ thuộc vào tài sản ddoognj sản hay bất động sản ( Điều 439 BLDS 2005) - Xác định phương thức kiện dân sự: Đối với động sản tài sản phải đăng ký quyền sở hữu chủ thể có quyền kiện đòi tài sản từ người chiếm hữu 20  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  tình trừ trường hợp người có tài sản thơng qua bán đấu giá với người mà theo án, định quan nhà nước có thẩm quyền chủ sở hữu tài sản sau người chủ sở hữu tài sản án, định hủy sử (Điều 258 BLDS 2005) Còn tài sản động sản khơng phải đăng ký quyền sở hữu chủ thể có quyền đòi lại từ gười chiếm hữu tình trường hợp người chiếm hữu tình có tài sản thơng qua hợp đồng khơng có đền bù với người khơng có quyền tự định đoạt tài sản; trường hợp hợp đồng hợp đồng có đền bù chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản động sản bị lấy cắp, bị trường hợp khác bị chiếm đoạt ngồi ý chí sở hữu (Điều 257 BLDS 2005) - Xác định hình thức hợp đồng: Theo quy định Điều 467 BLDS 2005 tặng cho bất động sản phải lập thành văn có cơng chứng, chứng thực phải đăng ký, theo quy định pháp luật bất động sản phải đăng ký quyền sở hữu Tài sản cấm lưu thông, hạn chế lưu thông, tự lưu thông 4.1 Khái niệm Tài sản cấm lưu thơng tài sản mà lợi ích kinh tế quốc dân, anh ninh quố phòng, lợi ích quốc gia mà Nàh nước cấm giao dịch vú khí qn dụng, ma túy, chất phóng xạ, động vật quý hiếm… Tài sản hạn chế lưu thông tài sản dịch chuyển giao dịch dân nhát thiết phải tuân theo quy định riêng pháp luật Trong số trường hợp phải đồng ý, cho phép quan nhà nước có thẩm quyền Ví dụ: vũ khí thể thao, toán ngoại tệ với số lượng lớn… Tài sản tự lưu thông tài sản mà khơng có quy định pháp luạt hạn chế việc dịch chuyển tài sản đó, có dịch chuyển 21  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  chủ thể không cần phải xin phép Hầu hết tài sản tồn thực tế tài sản tự lưu thông xe máy, ti vi, tủ lạnh, lương thực, thực phẩm… 4.2 Ý nghĩa việc phân loại Việc xác định loại tài sản có ý nghĩa lớn việc xác định hiệu lực pháp lý giao dịch dân Cụ thể là: Tài sản caams lưu thông trở thành đối tượng giao dịch dân vậy, bên xác lập giao dịch giao dịch giao dịch vơ hiệu tuyệt đối có nội dung vi phạm điều cấm pháp luật; tài sản giao dịch, hoa lợi, lợi tức thu bnị tịch thu sung cơng quỹ Còn tài sản hạn chế lưu thơng xác lập giao dịch bên phải tuân thủ chặt chẽ điều kiện giao dịch, pháp luật có quy định phải đăng ký xin phép bên phải tuân theo thủ tục Tài sản có, tài sản hình thành tương lai 5.1 Khái niệm Tài sản có tài sản tồn vào thời điểm xác lập quyền sở hữu cho chủ sở hữu tài sản Ví dụ: nhà xây, dây chuyền sản xuất lắp ráp hồn thiện Tài sản hình thành tương lai tài sản chưa tồn chưa hình thành đồng vòa thời điểm xem xét ( thường thời điểm xác lập nghĩa vụ giao dịch giao kết) chắn có hình thành tương la Ví dụ: tiền lương hưởng, vụ mùa thu hoạch… Ngồi tài sản hình thành tương lai bao gồm tài sản hình thành thời điểm giao kết giao dịch sau thời điểm giao kết giao dịch tài sản thuộc sở hữu bên, ví dụ tài sản có mua 22  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  bán, trao đổi, tặng cho, cho vay, thừa kế chưa hoàn thành thủ tục chuyển giao quyền sở hữu 5.2 Ý nghĩa việc phân loại - Xác định đối tượng phép giao dịch: tài sản có hoawch tài sản hình thành tương lai xác định trở thành đối tượng giao dịch tài sản chủ thể nghĩ có tương lai mà khơng có để xác định chắn có khơng coi đối tượng giao dịch quan hệ nghĩa vụ - Xác định hình thức, thủ tục xác lập: vào thời điểm xem xét tài sản hình thành tương lai chưa tồn tại, chưa hồn thiện chủ sở hữu chưa xác lập quyền sở hữu Chính vậy, tính chất, vào thời điểm quyền sở hữu người sở hữu tài sản hình tành tương lai thực chất quyền tài sản Do đó, việc xác lập giao dịch liên quan tới đối tượng tài sản có tương lai buộc bên phải bàn giao giấy tờ chứng minh người có quyền sở hữu tài sản hình thành tương lai III MỘT SỐ VƯỚNG MẮC VÀ BỔ SUNG HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ TÀI SẢN TRONG BLDS 2005 Một số vướng mắc BLDS 2005 quy định Tài sản 1.1 Cách quy định tài sản Điều 163 – BLDS 2005 chưa đầy đủ Theo điều 163 BLDS năm 2005 tài sản quy định sau: “ Tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá quyền tài sản” Có thể thấy cách đưa định nghĩa theo kiểu liệt kê loại tìa sản mà chưa đưa phạm vi Điều gây bất cập phát sinh tài sản đời sống kinh tế - xã hội phát triển ngày 23  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Bản thân tài sản khái niệm động, ngày có nhiều yếu tố xem xét tài sản: hồ sơ khách hàng, giọng hát ca sĩ Vì vậy, quy định theo cách liệt kê tạo hạn chế giao lưu dân phát sinh tài sản xã hội Bên cạnh đó, quy định Điều 163 dường tách biệt quyền sở hữu khỏi khái niệm tài sản Đây thiếu sót luật dân coi vật chất liệu tài sản Đối với nước thuộc họ pháp luật La Mã Đức cho rằng: quyền sở hữu bao gồm quyền sử dụng vật, quyền hưởng lợi ích từ vật quyền quản trị hay định đoạt vật Tại đây, việc xác định đối tượng quyền sở hữu, luật tài sản cho phép tạo nơi dung mà cac quyền trao đổi Các quy định bên chấp nhượng bán tài sản chấp trách nhiệm người mua tài sản chấp bên nhận chấp việc bên nhượng chấp chuyển nhượng chấp thể điển hình chức Nhưng nói, pháp luật Việt Nam chưa thể đặc điểm quy định tài sản 1.2 Thiếu vắng quy định tiền luật dân Tiền quy định loại tài sản có đặc điểm pháp lý đặc trưng thực tế cho thấy luật dân lai khơng có quy định giải thích cụ thể tiền từ dẫn đến cách hiểu không thống chất pháp lý tiền Hiện có nhiều tranh cãi xung quanh việc ngoại tệ có phải “tiền” theo Điều 163 hay không ? Về chất nội tệ ngoại tệ tiền Nhưng pháp luật dân ngoại tệ lưu thơng hạn chế khơng đáp ứng chức cơng cụ tốn đa Chỉ có chủ thể định phép giao dịch Như vậy, nên để ngoại tệ vào 24  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  loại tài sản loại tài sản Điều 163? Đây khó khăn xuất phát từ việc quy định khái niệm tài sản cách khép kín điều luật từ rút hướng hoàn thiện cho nhà làm luật cần quy định tiền BLDS tiền nội tệ 1.3 Sự chưa phù hợp quy định quyền tài sản Trước hết phải kể đến thiếu sót quy định điều 181 BLDS năm 2005 quyền tài sản nhà làm luật không quy định quyền tài sản không chuyển giao giao lưu dân Đó quyền giá trị tiền gắn với nhân thân nên khơng thể chuyển giao (ví dụ quyền yêu cầu cấp dưỡng) Bên cạnh đó, khái niệm quyền tài sản Việt Nam xây dựng loại tài sản độc lập với vật Tức loại tài sản vơ hình, ta kết hợp cách phân loại vật quyền với cách phân loại bất động sản không tạo khái niệm quyền tài sản mang tính chất bất động sản Do vậy, Trong trường hợp quyền tài sản động sản Điều trở nên không phù hợp với quyền sử dụng đất (một loại quyền tài sản) Trong luật Việt Nam hành, quyền sử dụng đất phương diện thực quyền tức phần đất tính chất bất động sản rõ ràng, luật hành lại không ghi nhận quyền sử dụng đất bất động sản Ngoài ra, quan niệm quyền tài sản BLDS VN khơng có khái niệm quyền thực trực tiếp vật (quyền vật) Quyền luật Vn mối quan hệ chủ thể nhiều chủ thể khác mà chủ thể hưởng lợi ích Có thể lấy ví dụ trường hợp chấp tài sản Đối với luật VN thừa nhận chủ sở hữu tài sản có quyền chấp tài sản theo quy định pháp luật để đảm bảo việc thực nghĩa vụ Tuy nhiên, Luật VN lại không thực coi 25  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  quyền chủ nợ nhận chấp quyền đối vật Khi xây dựng quan niệm quyền vật, ta dễ dàng xác định người cầm cố chấp tài sản chủ sở hữu tài sản lien quan thời gian có hiệu lực biện pháp bảo đảm 1.4 Cách hiểu không giấy chứng nhận quyền sử dụng đất coi loại tài sản Pháp luật VN khơng thừa nhận chế độ sở hữu đất đai cơng dân Những người có quyền sử dụng dất quan nhà nước làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Khi vay tiền ngân hang, người có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đến làm thủ tục chấp vay tiền Từ thực tế số nười quan niệm giấy tài sản, việc chấp nhận tài sản khác ngân hàng, tiền VN đồng Trong thực tiễn xảy vụ việc sau: Anh Nguyễn Văn H anh Phạm Đức K có thực hợp đồng mua bán lô đất Ngày 15/3/2005 anh K anh H làm hợp đồng mua bán lô đất Hai người thỏa thuận anh K giao tiền anh H giao tồn giấy tờ lơ đất Ngày 2/4/2005, anh K giao tiền cho anh H hẹn tuần sau nhận giấy tờ lô đất Vì anh H chưa chuẩn bị đầy đủ giấy tờ Tuy nhiên vào ngày 9/4/2005 anh H không giao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị trộm vào ngày hôm trước Một tháng sau H giao giấy tờ cho K Sau anh K kiện anh H tòa với lý khơng thực nghĩa vụ tài sản Còn anh H trình báo quan cơng an việc tài sản Từ vụ việc thấy rằng, người dân coi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất loại tài sản Và trộm họ coi bị tài sản 26  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Thực chất giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chứng ghi nhận quyền tài sản Đây tờ giấy ghi bề mặt ký tự, thơng tin lơ đất Vì vậy, giấy tờ bị trộm khơng coi bị tài sản quan điều tra không khởi tố vụ án với tội danh trộm cắp tài sản quy định Điều 138 Bộ luật hình 1999 Có thể nhận thấy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất văn chứng quyền, coi tài sản khơng nên xem loại giấy tờ có giá tốn trao đổi 3.1.3 Sự quy định giấy tờ có giá BLDS nhiều lỗ hổng Phương hướng hoàn thiện quy định pháp luật tài sản Bổ sung hoàn thiện quy định pháp luật tài sản BLDS Có thể nói, điều 163 BLDS 2005 quy định tài sản cần quy định theo lối mở rộng Bởi phạm vi tài sản ngày mở rộng hơn, số lượng yếu tố coi tài sản ngày nhiều Do thiết nghĩ cần thiết lập điều luật theo hướng mở phạm vi tài sản để phù hợp với xu hướng cảu đời sống xã hội Bên cạnh đó, loại tài sản quy định điều 163 BLDS 2005: vật, tiền, giấy tờ có giá quyền tài sản cần có giải thích ró luật loại tài sản để tạo tính đồng BLDS với văn luật chuyên ngành Đối với “vật” BLDS 2005 nhà làm luật nên bổ sung thêm quy định khái niệm vật đưa giải thích cụ thể để làm ró thêm chất pháp lý Xây dựng khái niệm giấy tờ có giá theo hướng: giấy tờ có giá với tư cách loại tài sản quan hệ pháp luật dân hiểu chứng xác nhận quyền tài sản chủ thể xét mối quan hệ pháp lý với 27  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  chủ thể khác, trị giá tiền chuyển giao giao lưu dân Pháp luật cần tạo cho thị trường nhiều loại giấy tờ có giá trao đối, mua bán song bên cạnh cần có chế tài phù hợp để giải tranh chấp, đồng hóa thể chế định chế liên quan Do vậy, việc đưa khái niệm giấy tờ có giá, pháp luật nên giải thích cụ thể giấy tờ có giá theo hướng: giấy tờ có giá vơ danh, tự chuyển nhượng thị trường coi tài sản giao lưu dân sự(kể loại vận đơn đươgn biển xuất trình coi giấy tờ có giá) Đối với quyền tài sản cần xây dựng đối trọng quyền nhân thân Mói chung quyền chuyển giao cho người khác quyền nhân thân Trong luật nước La tinh quyền gọi “quyền tài sản”, Việt Nam, quyền tài sản hiểu theo nghĩa hẹp, khơng bao hàm tất quyền không phait quyền nhân thân Vì vậy, cần có chế định quyền tài sản mở rộng phạm vi khái niệm quyền tài sản để phù hợp với thực tiễn KẾT LUẬN Như vậy, qua phân tích trên, quy định pháp luật Tài sản BLDS 2005 số ý kiến nhằm bổ sung hoàn thiện quy định này, mong nhà làm luật sớm có quy định để hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam 28  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật dâ Việt Nam, Tập I, Nxb Hà Nội, 2009 Lê Đình Nghị (chủ biên), Giáo trình luật dân Việt Nam, tập 1, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2009 Trường Đại học Luật Hà Nội , Phạm Minh trang DS 31 C, Tài Sản Theo quy định BLDS, Khóa luận tốt nghiệp, Hà Nội Năm 201 Giấy tờ có giá loại tài sản quan hệ pháp luậ dân - Luận văn thạc sỹ - Nguyễn Anh Thơ Nghiên cứu tài sản Luật Dân Việt Nam, Nxb Trẻ, TP.HCM, 1999 Tiền loại tài sản quan hệ pháp luật Việt Nam, Tiến Sỹ Bùi Đăng Hiếu, Tạp chí Luật học số 1/ 2005 Bộ luật Dân năm 2005 29  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  MỤC LỤC MỞ ĐẦU NỘI DUNG .1 I.TÀI SẢN 1 Khái niệm, đặc điểm Tài sản .1 1.1 Khái niệm tài sản 1.2 Đặc điểm tài sản 1.2.1 Tài sản có tính giá trị thể việc chúng trị giá tiền .3 1.2.2 Tài sản phải ln đáp ứng lợi ích chủ thể có quyền 1.2.3 Tài sản đối tượng giao lưu dân 1.2.4 Khái niệm tài sản sống khác với khái niệm tài sản pháp lý Vật 2.1 Khái niệm 2.2 Phân loại vật 2.2.1 Vật vật phụ 2.2.2 Vật chia vật không chia .5 2.2.3 Vật tiêu hao vật không tiêu hao 2.2.4 Vật loại vật đặc định 2.2.5 Vật đồng vật không đông Tiền .7 3.1 Định nghĩa .7 3.2 Bản chất pháp lý tiền .8 3.2.1 Tiền loại tài sản đặc biệt .8 3.2.2 Chức tiền 3.2.3 Phân biệt tiền vật .10 Giấy tờ có giá 11 4.2 Phân loại giấy tờ có giá .12 4.2.1 Với chức cơng cụ tín dụng – toán phục vụ cho hoạt động thương mại hối phiếu nhận nợ, hối phiếu đòi nợ, séc hiểu giấy tờ có giá .12 4.2.2 Giấy tờ có chức cơng cụ tài .13 4.2.3 Giấy tờ có giá – loại tài sản quan hệ pháp luật dân 13 4.2.4 Phân biêt giấy tờ có giá loại tài sản khác 14 30  Bài tập lớn học kỳ, môn Luật Dân Việt nam modul  Quyền tài sản 16 5.1 Khái niệm quyền tài sản .16 5.2 Đặc điểm pháp lý quyền tài sản 17 II PHÂN LOẠI TÀI SẢN .17 Bất động sản Động sản 17 1.1 Khái niệm bất động sản động sản 17 1.2 Ý nghĩa việc phân loại 17 Tài sản gốc hoa lợi, lợi tức 18 2.1 Khái niệm 18 2.2 Ý nghĩa việc phân loại 19 Tài sản có đăng ký quyền sở hữu, tài sản không đăng ký quyền sở hữu 19 3.1 Khái niệm 19 3.2 Ý nghĩa việc phân loại 19 Tài sản cấm lưu thông, hạn chế lưu thông, tự lưu thông 20 4.1 Khái niệm 20 4.2 Ý nghĩa việc phân loại 21 Tài sản có, tài sản hình thành tương lai 21 5.1 Khái niệm 21 5.2 Ý nghĩa việc phân loại 22 III MỘT SỐ VƯỚNG MẮC VÀ BỔ SUNG HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ TÀI SẢN TRONG BLDS 2005 22 Một số vướng mắc BLDS 2005 quy định Tài sản 22 1.1 Cách quy định tài sản Điều 163 – BLDS 2005 chưa đầy đủ 22 1.2 Thiếu vắng quy định tiền luật dân .23 1.3 Sự chưa phù hợp quy định quyền tài sản 24 1.4 Cách hiểu không giấy chứng nhận quyền sử dụng đất coi loại tài sản 25 Phương hướng hoàn thiện quy định pháp luật tài sản 26 KẾT LUẬN 27 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 27 31 ... 2005 quy định quy n tài sản loại quy n tài sản quan hệ pháp luật dân Tại điều 18 1 BLDS năm 2005 quy định quy n tài sản: Quy n tài sản quy n trị giá tiền chuyển giao giao dịch dân sự, kể quy n... hướng hồn thiện quy định pháp luật tài sản Bổ sung hoàn thiện quy định pháp luật tài sản BLDS Có thể nói, điều 16 3 BLDS 2005 quy định tài sản cần quy định theo lối mở rộng Bởi phạm vi tài sản ngày... MẮC VÀ BỔ SUNG HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ TÀI SẢN TRONG BLDS 2005 Một số vướng mắc BLDS 2005 quy định Tài sản 1. 1 Cách quy định tài sản Điều 16 3 – BLDS 2005 chưa đầy đủ Theo điều 16 3