SỞ Y TẾ QUẢNG NINH TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN VÂN ĐỒN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ TUÂN THỦ VỆ SINH BÀN TAY CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ TẠI CÁC KHOA LÂM SÀNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA VÂN ĐỒN NĂM 2016 Người thực hiện: CNMT Tô Thị Hải – Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn Người tham gia: CNĐD Bùi Thị Hường – Trưởng phòng Điều dưỡng Vân Đồn, Tháng 11 năm 2016 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT 10 11 Chữ viết tắt VSBT NKBV NVYT VSTTQ WHO KTV NHS CDC RTTQ KSNK VST Đọc Vệ sinh bàn tay Nhiễm khuẩn bệnh viện Nhân viên y tế Vệ sinh tay thường quy Tổ chức y tế giới (World Health Organization) Kỹ thuật viên Nữ hộ sinh Trung tâm phòng ngừa kiểm soát bệnh Hoa Kỳ Rửa tay thường quy Kiểm soát nhiễm khuẩn Vệ sinh tay ĐẶT VẤN ĐỀ Bình thường da tay người cán y tế thường có hai loại vi khuẩn: vi khuẩn thường trú vi khuẩn vãng lai Các vi khuẩn thường trú vào thể qua thủ thuật xâm lấn Các vi khuẩn vãng lai thường tác nhân gây nhiễm khuẩn bệnh viện phổ biến thường tồn da không 28 chúng dễ dàng bị loại bỏ vệ sinh bàn tay với nước xà phòng hay dung dịch rửa tay nhanh Tổ chức y tế giới khẳng định “Rửa tay biện pháp đơn giản hiệu phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện” Nhiều nghiên cứu vệ sinh bàn tay giới chứng minh biện pháp VSBT giảm 50% nguy nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) nguy phơi nhiễm bệnh nghề nghiệp cho nhân viên y tế, với hiệu dự phòng NKBV biện pháp VSBT tích cực góp phần giảm chi phí điều trị, giảm thời gian điều trị nội trú, giảm tỷ lệ tử vong… Theo WHO: Rửa tay coi liều vắcxin tự chế, đơn giản, dễ thực hiện, hiệu chi phí cứu sống hàng triệu người Nhiều nghiên cứu khẳng định VSBT biện pháp quan trọng để dự phòng lây truyền tác nhân gây bệnh sở y tế Một nghiên cứu Thụy Sỹ cho thấy: Khi tỷ lệ tuân thủ rửa tay nhân viên y tế tăng từ 48% lên 66% tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện giảm từ 16,9% xuống 9,9% Tại Việt Nam Bộ Y tế ban hành thông tư số 18/2009/TT-BYT ngày 14 tháng 10 năm 2009 hướng dẫn tổ chức thực cơng tác kiểm sốt nhiễm khuẩn sở khám chữa bệnh, quy định thầy thuốc, nhân viên y tế, sinh viên – học sinh người bệnh, người nhà người bệnh đến bệnh viện phải rửa tay theo quy định hướng dẫn sở khám chữa bệnh Một số kết nghiên cứu VSBT bệnh viện Bạch Mai Nguyễn Việt Hùng năm 2008, Bệnh viện Thanh Nhàn năm 2009; bệnh viện Nhi đồng cho thấy tỷ lệ tuân thủ VSBT NVYT thấp thiếu ý thức thiếu phương tiện … Với kết nghiên cứu Bệnh viện lớn cho thấy tỷ lệ tuân thủ thời điểm cần rửa tay nhân viên y tế thấp Bệnh viện Đa khoa Vân Đồn bệnh viện hạng Với quy mô 120 giường bệnh bao gồm 16 khoa phòng 130 nhân viên Bệnh viện tiếp đón 100 lượt người bệnh đến khám điều trị ngày, lại sở thực nhiều hoạt động chuyên khoa nên vấn đề phòng ngừa nhiễm khuẩn trở nên cấp thiết Chính việc rửa tay NVYT khoa lâm sàng có vai trò quan trọng Năm 2015 bệnh viện có nghiên cứu đánh giá thực trạng kiến thức, thái độ yếu tố liên quan đến tỷ lệ tuân thủ rửa tay nhân viên y tế nhiên đánh giá mang tính chất khảo sát thực tế chưa thực can thiệp yếu tố liên quan để đánh giá lại Vì vậy, tiến hành đề tài nghiên cứu “Đánh giá kết tuân thủ vệ sinh bàn tay nhân viên y tế khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa Vân Đồn năm 2016” MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Đánh giá kết kiến thức vệ sinh tay thường quy nhân viên y tế khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa huyện Vân Đồn trước sau can thiệp Đánh giá kết thực hành tuân thủ vệ sinh tay thường quy nhân viên y tế khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa huyện Vân Đồn trước sau can thiệp CHƯƠNG I TỔNG QUAN TÀI LIỆU Cơ sở khoa học rửa tay: Trong suốt kỷ thứ XIX, Châu Âu Mỹ, 25% bà mẹ sinh bệnh viện tử vong sốt hậu sản Năm 1843, bác sĩ Oliver Wendell Holmes (người Mỹ) yêu cầu bác sĩ khoa sản nơi ông làm việc nghỉ việc tháng sau ca bà mẹ tử vong mà ông cho liên quan đến vấn đề rửa tay bác sĩ đó, ý kiến ơng bị nhiều bác sĩ thời phản đối Vào cuối năm 1840, Bác sĩ Ignaz Semmelweis (1818-1865) công tác bệnh viện đa khoa Viene (nước Áo) khám phá khác biệt tử lệ tử vong bà mẹ sau sinh hai khoa sản bệnh viện Năm 1846 ông nghiên cứu thấy hai khoa sản bệnh viện, thực hành kỹ thuật rửa tay Khoa thứ khoa thực hành sinh viên y khoa, nơi mà có bác sĩ sinh viên y khoa làm việc có tỷ lệ tử vong sốt hậu sản 13,1%, tỷ lệ cao gấp lần so với khoa thứ hai khoa hướng dẫn thực hành cho nữ hộ sinh có tỷ lệ tử vong bà mẹ sau sinh 2,03% Ông quan sát thấy bác sĩ sinh viên y khoa thường không rửa tay sau thăm khám bệnh nhân, chí sau mổ tử thi Ơng cho nguyên nhân sốt hậu sản bàn tay không rửa bác sĩ sinh viên y khoa chứa tác nhân gây bệnh Ông đề xuất sử dụng dung dịch nước vôi (chứa chlorine) để rửa tay vào thời điểm chuyển tiếp sau mổ tử thi sang thăm khám bệnh nhân Tỷ lệ tử vong bà mẹ sau giảm từ 12,24% xuống 2,38% Tuy vậy, thời điểm nhiều người cho khuyến cáo rửa tay lần tiếp xúc với bệnh nhân ông nhiều không bác sĩ chấp nhận đôi bàn tay họ nguyên nhân gây tử vong hậu sản Một số người khác cho kết nghiên cứu ông thiếu chứng khoa học Năm 1849 ông bị xa thải khỏi bệnh viện Vienne tới làm việc khoa sản phụ bệnh viện Pests St Rochus Hungari (1851-1857) Ngày Hungari, người ta lập lên bảo tàng Semminweis, bệnh viện Semminweis Tại Áo người ta thành lập bệnh viện Semminweis ông ghi nhận người mở đường cho học thuyết vô trùng học thuyết nhiễm khuẩn bệnh viện Năm 1879, hội thảo khoa học Paris, bác sĩ Louis Pasteur lên tiếng: “Nguyên nhân gây tử vong bà mẹ bị nhiễm trùng hậu sản bác sĩ sử dụng bàn tay khám bà mẹ bị bệnh khám bà mẹ khỏe mạnh” Sau ơng đưa lý thuyết “Mầm bệnh” phương pháp tiệt khuẩn Pasteur sử dụng tới ngày Trong năm khuyến cáo rủa tay gặp nhiều khó khăn thiếu phương tiện rửa tay, thiếu nước, gia tăng để kháng kháng sinh vi khuẩn NVYT thiếu kiến thức vệ sinh bệnh viện Điều giải thích cho phản ứng bác sĩ trước khuyến cáo rửa tay lần tiếp xúc với bệnh nhân khác nhau, họ cho rửa tay nhiều Trong năm 1975 1985, CDC xuất hướng dẫn thức thực hành rửa tay bệnh viện NVYT khuyến cáo rửa tay xà phòng trung tính lần tiếp xúc với người bệnh rửa xà phòng khử khuẩn trước sau thực thủ thuật xâm lấn chăm sóc người bệnh khu vực có nguy cao mắc NKBV Khử khuẩn cồn áp dụng nơi khơng có bồn rửa tay Năm 1988 1995, hiệp hội chống nhiễm khuẩn Mỹ (APIC) xuất hướng dẫn rửa tay khử khuẩn bàn tay Chỉ định rửa tay hướng dẫn tương tự hướng dẫn CDC Lần Mỹ, biện pháp khử khuẩn tay cồn khuyến khích áp dụng tất sở y tế Năm 2002, CDC yêu cầu bệnh viện tồn nước Mỹ khuyến khích NVYT khử khuẩn tay dung dịch sát khuẩn có chứa cồn thao tác chăm sóc, điều trị người bệnh Tại Việt Nam, nghành y tế quan tâm, trọng đến vấn đề rửa tay Năm 2006, Bộ Y tế bắt đầu thực dự án tăng cường vệ sinh bệnh viện, rửa tay thường quy với nước xà phòng coi biện pháp chiến lược Dự án phát động “ Tuần lễ rửa tay” 21 bệnh viện với khoảng 7000 người tham gia dự án Năm 2009, tuân thủ rửa tay dược đưa vào nội dung Thông tư 18/2009/BYT-TT hướng dẫn tổ chức thực cơng tác kiểm sốt nhiễm khuẩn sở khám, chữa bệnh Tầm quan trọng rửa tay : 2.1 Bàn tay vật trung gian truyền bệnh: NVYT hàng ngày dùng bàn tay công cụ để khám chữa bệnh chăm sóc người bệnh, bàn tay NVYT thường xuyên tiếp xúc với da, máu, dịch tiết sinh học, dịch tiết người bệnh Các vi khuẩn gây bệnh từ bệnh nhân truyền qua tay NVYT, làm cho bàn tay NVYT nguồn chứa vi khuẩn gây bệnh bước bàn tay phát tán mầm bệnh: - Mầm bệnh định cư da người bệnh bề mặt đồ vật - Mầm bệnh bám vào da tay NVYT - Mầm bệnh sống da tay - Rửa tay dẫn đến da tay nhiễm khuẩn - Da tay nhiễm khuẩn phát tán mầm bệnh sang người bệnh viện đồ vật Trong nghiên cứu thực 77 bàn tay NVYT bệnh viện Chợ Rẫy – TP Hồ Chí Minh cho kết quả, trung bình có 267,378 vi khuẩn /cm đó: Bàn tay bác sĩ có chứa 275,110 vi khuẩn/ cm 2; bàn tay điều dưỡng chứa 126,875 vi khuẩn/ cm2 Các chủng vi khuẩn thường có bàn tay NVYT: a) Vi khuẩn định cư: Ít có khả gây nhiễm khuẩn trừ chúng xâm nhập vào thể qua thủ thuật xâm lấn phẫu thuật, đặt catherter lòng mạch Cần rửa tay hóa chất khử khuẩn cồn chlorhexidine với thời gian đủ dài nhằm loại bỏ vi khuẩn b) Vi khuẩn vãng lai: Loại vi khuẩn xuất bàn tay NVYT bàn tay bị nhiễm bẩn từ bệnh nhân đồ vật bẩn mơi trường bệnh viện qua trình chăm sóc điều trị Vi khuẩn vãng lai gồm sinh vật có mặt mơi trường bệnh viện (vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng) thủ phạm gây lên NKBV, loại bỏ hầu hết vi khuẩn biện pháp RTTQ với nước xà phòng thường chà xát tay dung dịch rửa tay có chứa cồn 2.2 Hiệu rửa tay mối liên quan với nhiễm khuẩn bệnh viện: Rửa tay cách làm loại bỏ hầu hết lớp vi sinh vật gây NKBV cho bệnh nhân NKBV lây truyền qua số đường, lây truyền thông qua bàn tay NVYT phổ biến NKBV gây hậu vô nghiêm trọng khơng với bệnh nhân mà với NVYT Sự tuân thủ rửa tay NVYT (RTTQ với nước xà phòng, rửa tay với dung dịch sát khuẩn tay có chứa cồn) coi biện pháp đơn giản hiệu để phòng ngừa hiệu NKBV Nhiều nghiên cứu khẳng định RTTQ dung dịch có chứa cồn biện pháp quan trọng để dự phòng lây truyền tác nhân gây bệnh sở y tế Một nghiên cứu Thụy Sỹ từ năm 1994 đến năm 1997 20.000 hội rửa tay NVYT bệnh viện Geneva cho thấy: Khi tỷ lệ tuân thủ rửa tay NVYT tăng từ 48% (1994) lên 66% (1997) tỷ lệ NKBV giảm từ 16,9% (1994) xuống 6,9% (1997) Tại Việt Nam, can thiệp làm tăng tuân thủ rửa tay NVYT mang lại hiệu tích cực việc làm giảm tỷ lệ NKBV từ 17,1% trước can thiệp xuống 4,8% sau can thiệp Đánh giá tầm quan trọng RTTQ việc phòng ngừa giảm bớt tỷ lệ NKBV, từ năm 1996 Bộ Y tế ban hành Quy trình RTTQ có minh họa hình ảnh Năm 2007, dựa hướng dẫn của WHO phương pháp RTTQ sát khuẩn tay dung dịch sát khuẩn có chứa cồn, Bộ Y tế mời chuyên gia y tế chuyên gia kiểm sốt nhiễm khuẩn (KSNK) sửa đổi quy trình cho phù hợp với điều kiện Việt Nam ban hành công văn số 7517/BYT- Đtr ngày 12 tháng 10 năm 2007 đề nghị Sở Y tế, đơn vị tổ chức cho cán bộ, nhân viên bệnh viện học tập thực theo hướng dẫn theo Quy trình rửa tay hình ảnh vị trí thuận lợi để NVYT thực theo quy định Năm 2009, Bộ Y tế ban hành Thông tư 18/2009/TTBYT: Hướng dẫn tổ chức thực công tác KSNK sở khám chữa bệnh Điều Thông tư quy định: “Thầy thuốc, nhân viên y tế ,học sinh,sinh viên thực tập sở khám chữa bệnh phải tuân thủ rửa tay dung định kỹ thuật theo hướng dẫn Bộ Y tế Người bệnh người nhà người bệnh, khách đến thăm phải rửa tay theo quy định hướng dẫn sở khám, chữa bệnh” Các nghiên cứu kiến thức, thái độ tỷ lệ tuân thủ rửa tay NVYT 3.1 Các nghiên cứu giới: Nghiên cứu tiếng Pitte cộng Thụy Sỹ cho thấy 48% điều dưỡng tuân thủ RTTQ sau năm có chương trình can thiệp thấy tỷ lệ tuân thủ RTTQ tăng lên tới 66% Một nghiên cứu khác nhằm thu thập thơng tin RTTQ để từ đưa biện pháp KSNK Trong số sinh viên điều dưỡng Thổ Nhĩ Kỳ hỏi theo câu hỏi, có 80,2% sinh viên trả lời có RTTQ sau lần làm thủ thuật cho bệnh nhân, thời gian trung bình lần RTTQ từ phút trở lên chiếm 71,9% Kết luận từ nghiên cứu cho thấy tất sinh viên học cách rửa tay thực sinh viên chưa quan tâm tới rửa tay chưa thực hành kiến thức học Tuân thủ rửa tay phòng tránh NKBV, nhiên tỷ lệ tuân thủ rửa tay NVYT thấp Tại Hoa Kỳ số nghiên cứu tỷ lệ thực khoảng từ năm 1991 đến năm 2000 cho thấy tỷ lệ tuân thủ đạt 20,9% đến 40% Năm 2002, Italia, Nonile cộng tiến hành đánh giá kiến thức, thái độ thực hành rửa tay NVYT khoa hồi sức tích cực 24 bệnh viện vùng Campania Calabria Kết cho thấy 53,2% NVYT có kiến thức đúng, tỷ lệ có thái độ tích cực rửa tay 96,8%, thái độ tích cực nhóm NVYT có trình độ học vấn cao nhóm nữ, lớn tuổi cao có ý nghĩa thống kê so với nhóm khác Trong nghiên cứu tỷ lệ TTRT NVYT thời điểm trước chăm sóc người bệnh đạt 60% sau chăm sóc đạt 72,5% Nghiên cứu Khaled M cộng thực năm 2008 bệnh viện Đại học Ain Shams (Cairo, Ai Cập) cho thấy điều dưỡng có kiến thức rửa tay tốt bác sĩ bác sĩ lại người tuân thủ tốt (37,5%) nhiên tỷ lệ rửa tay họ 11,6% 3.2 Nghiên cứu Việt Nam: Khoảng 10 năm trở lại việc vệ sinh bàn tay mà vấn đề rủa tay NVYT trọng Việt Nam, có nhiều nghiên cứu lên quan tới vấn đề Theo điều tra tình hình thực biện pháp dự phòng Bệnh Viện Bạch Mai số Bệnh viện khu vực phía Bắc cơng bố ngày 17/ 3/ 2007 Tại Bệnh Viện Bạch Mai: Chỉ 26% NVYT thực RTTQ trước thăm khám bệnh nhân 4,2% RTTQ trước chuyển từ thao tác bẩn sang thao tác bệnh nhân Nghiên cứu Nguyễn Việt Hùng cộng thực số bệnh viện khu vực phía Bắc vào năm 2005 cho thấy tỷ lệ NVYT nhận thức rửa tay chưa tốt đối tượng, lứa tuổi Trong nghiên cứu tỷ lệ NVYT có nhận thức tốt rửa tay đạt 41,2% Nghiên cứu can thiệp Nguyễn Việt Hùng, Trương Anh Thư cộng thực năm 2005 cho thấy Trước can thiệp tỷ lệ tuân thủ rửa tay (TTRT) NVYT đạt 6,3% Sau tháng tổ chức chiến dịch vận động NVYT tăng cường rửa tay, tỷ lệ TTRT tăng lên 65,7% Nghiên cứu Hoàng Thị Xuân Hương trước sau can thiệp vệ sinh bệnh viện Bệnh viện Đống Đa, Hà Nội năm 2010 thực đối tượng bác sĩ điều dưỡng cho thấy kiến thức sau can thiệp đạt yêu cầu NVYT rửa tay tăng lên 12,7% (p< 0,001) Đặng Thị Vân Trang năm 2010 khảo sát tỷ lệ TTRT theo thời điểm bệnh viện Chợ Rẫy Kết cho thấy tỷ lệ TTRT NVYT trung bình 25,7%, tỷ lệ TTRT điều dưỡng (67,5%) cao so với bác sĩ (24,6%), kỹ thuật viên (3,1%), nhân viên khác (4,8%) Tỷ lệ TTRT 17,0% trước tiếp xúc bệnh nhân, 31,8% trước thao tác vô khuẩn, 56,75 sau tiếp xúc dịch, 29,2% sau tiếp xúc bệnh nhân 12,3% sau chạm vào môi trường xung quanh bệnh nhân Nghiên cứu Nguyễn Thị Hồng Anh (2012) kiến thức tỷ lệ tuân thủ RTTQ điều dưỡng Bệnh viện Xanh Pon Hà Nội cho thấy 70,1% điều dưỡng có kiến thức tốt thực hành rửa tay Điều dưỡng khoa Ngoại có kiến thức tốt khoa Nội (63,6% so với 36,4%), tỷ lệ tuân thủ hội rửa tay 58%, tỷ lệ tuân thủ buổi sáng cao buổi chiều (60,7% so với 50,3%) CHƯƠNG II ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.Đối tượng nghiên cứu: - Điều dưỡng, nữ hộ sinh, kỹ thuật viên làm việc khoa lâm sàng Các khoa lâm sàng gồm: khoa Khám bệnh, khoa Sản, khoa Ngoại, khoa Nội, Khoa Nhi, khoa Phẫu thuật gây mê hồi sức, khoa Đông y – phục hồi chức năng, khoa Truyền nhiễm Thời gian địa điểm nghiên cứu: - Thời gian: từ tháng 01/4 /2016 đến 30/9/ 2016 - Địa điểm: khoa lâm sàng – Trung tâm y tế huyện Vân Đồn Phương pháp nghiên cứu: - Nghiên cứu mô tả căt ngang, quan sát mô tả trực tiếp việc thực hành rửa tay, điền vảo mẫu phiếu điều tra chuẩn Cỡ mẫu nghiên cứu: - Toàn điều dưỡng , nữ hộ sinh kỹ thuật viên khoa lâm sàng Phương tiện, xử lý phân tích số liệu: 5.1 Phương tiện: - Phương tiện: Việc tuân thủ VSTTQ đánh giá phương pháp quan sát không tham gia điền vào bảng kiểm theo mẫu WHO hội VST NVYT ( sử dụng bảng kiểm khảo sát thời điểm cần rửa tay tuân thủ thực hành quy trình rửa tay) - Đo lường kiến thức thái độ VSTTQ NVYT thực phương pháp phát vấn với câu hỏi có cấu trúc thiết kế sẵn - Quan sát kín đáo thực tế việc thực vệ sinh tay điều dưỡng, nữ hộ sinh, kỹ thuật viên khoa lâm sàng 5.2 Xử lý phân tích số liệu: Sau ngày điều tra, nghiên cứu viên kiểm tra làm phiếu trả lời NVYT, ghép cặp phiếu phát vấn bảng kiểm quan sát Mọi thơng tin nhập liệu phân tích phần mềm SPSS 12.0 Xác định tỷ lệ tuân thủ rửa tay: Tỷ lệ tuân thủ rửa tay (%)= Tỷ lệ sai sót quy trình rửa tay (%) = Số hội có rửa tay x 100 Số hội cần phải rửa Số người rửa tay sai quy trình x 100 Số người có rửa tay Mẫu phiếu nghiên cứu ( phụ lục 1, 2, 3, 4, ) 10 Biểu đồ so sánh kết rửa tay với dung dịch chứa cồn Nhận xét: Qua biểu đồ ta thấy kiến thức Thời gian thích hợp cho lần RTTQ với nước xà phòng tăng từ 71% lên 83% Với dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn/ cồn tăng từ 75% lên 89,6% 4.3 Tuân thủ RTTQ NVYT: Bảng 4.8 Tỷ lệ tuân thủ RTTQ NVYT theo thời điểm WHO Tỷ lệ tuân thủ Cơ hội rửa tay Trước tiếp xúc trực tiếp với người bệnh Trước làm thủ thuật vô khuẩn Sau tiếp xúc với bệnh nhân Sau tiếp xúc với máu dịch thể Sau tiếp xúc với đồ dùng, bề mặt vùng xung quanh bệnh nhân Tổng Số hội (240 48 48 48 48 48 240 (100%) Số hội tuân thủ Số hội không tuân thủ Trước Sau Trước Sau 19 (39.58%) 41 (85.41%) 25 (52.08%) 46 (95.83%) 20 (41.67%) 46 (95.83%) 29 (60.41%) 48 (100%) 29 (60.42%) (14.59%) 23 (47.92%) (4.17%) 28 (58,33) (4.17%) 19 (39.59%) (6.25%) (18.75%) 45 (93.75%) 39 (81.25%) 134 152 106 88 (55.83%) (63.33%) (44.17%) (36.67%) 20 Biểu đồ “Số hội tuân thủ” NVYT theo thời điểm WHO Biểu đồ “Số hội không tuân thủ” NVYT theo thời điểm WHO Nhận xét: Qua hai biểu đồ ta thấy tỷ lệ tuân thủ thời điểm vệ sinh tay sau can thiệp yếu tố liên quan tăng từ 55.63% lên 63,33% Tỷ lệ không tuân thủ giảm từ 44,17% xuống 36,67% Các tỷ lệ tăng giảm không đáng kể Bảng 4.9 Thực hành RTTQ nhân viên y tế Thực hành RTTQ Thực hành Đạt Thực hành Không đạt Số lượng (n = 48) Trước Sau 26 31 22 17 Tỷ lệ (%) Trước 54,16% 45,84% Sau 64,58% 35,42% 21 Biểu đồ thực hành RTTQ NVYT Nhận xét: Qua biểu đồ ta thấy tỷ lệ tuân thủ quy trình vệ sinh tay nhân viên y tế sau can thiệp yếu tố liên quan tăng khoảng 10% Tuy nhiên tỷ lệ thấp so với Số bệnh viện tỉnh 4.4 Một số yếu tố liên quan đến tuân thủ RTTQ NVYT: 4.4.1 Mối liên quan thực hành rửa tay thường quy nhân viên y tế với chức danh thâm niên công tác: Bảng 4.10 Mối liên quan thực hành RTTQ với chức danh Thực hành Chức danh Điều dưỡng, y sỹ KTV NHS Tổng Chưa đạt Trước Sau Trước Sau 19 23 18 14 (51,35%) (62,16%) (48,65%) (37,84%) 1 1 (50%) (50%) (50%) (50%) (66,67%) (77,78%) (33,37%) (22,22%) 26 31 22 17 (54,16%) (64,58%) (45,84%) (35,42%) Tổng Đạt N % 37 77% 4.2% 18.8% 48 100% 22 Biểu đồ thực hành RTTQ “Đạt” theo chức danh Nhận xét: Biểu đồ thực hành RTTQ “Không đạt” theo chức danh Nhận xét: Trong nghiên cứu, tỷ lệ điều dưỡng viên chiếm tỷ lệ cao (77%), tỷ lệ điều dưỡng viên thực hành rửa tay theo quy định thấp chiếm 62,16%, KTV thực hành rửa tay theo quy định chiếm 50%, cao NHS chiếm 77,78 % Bảng 4.11 Mối liên quan thực hành RTTQ với thời gian công tác Thâm niên công tác Dưới năm – 10 năm 11 – 15 năm Thực hành Đạt Trước (50%) 17 (65,38%) Sau (64,28%) 19 (73,07%) Chưa đạt Trước Sau (50%) (35,72%) (34,62%) (26,93%) Tổng N % 14 29% 26 54% 23 16 – 20 năm 21 – 25 năm Trên 25 năm Tổng (25%) (37.5%) (75%) (62.5%) 26 31 22 17 (54,16%) (64,58%) (45,84%) (35,42%) 17% 48 100% Biểu đồ “Đạt” mối liên quan thực hành RTTQ với thời gian công tác Nhận xét: Biểu đồ “Chưa đạt” mối liên quan thực hành RTTQ với thời gian công tác 24 Nhận xét: Thâm niên cơng tác có tác động rõ đến việc tuân thủ rửa tay NVYT Ngược lại với quan điểm chung làm việc lâu năm, NVYT cẩn thận tuân thủ rửa tay thời điểm, qua 02 lần nghiên cứu phát tỷ lệ tuân thủ rửa tay theo quy định nhiều nhóm ≤ 10 năm công tác Thâm niên công tác ≥ 25 năm tuẩn thủ rửa tay theo quy định chiếm tỷ lệ thấp 25 CHƯƠNG V BÀN LUẬN 5.1 Thực trạng kiến thức RTTQ NVYT: Qua nghiên cứu, kiến thức RTTQ điều dưỡng, KTV, NHS khoa lâm sàng chênh lệch Đa số điều dưỡng, KTV, NHS hiểu tác dụng thời gian thích hợp cho lần rửa tay thường quy phòng việc phòng lây nhiễm chéo bệnh, phòng ngừa vi khuẩn cho người bệnh thân NVYT Kiến thức xếp quy trình rửa tay thường quy bước thấp, phần lớn Điều dưỡng, KTV, NHS khoa lâm sàng bỏ qua bước bước động tác khó nhớ, khơng thuận tay, dẽ bị bỏ qn thói quen rửa tay khơng cách hình thành từ trước Theo nghiên cứu Nguyễn Thị An, Đỗ Vân Anh, Nguyễn Thị Hồng Ánh, bệnh viện nhi đồng (2010) nhiều nghiên cứu khác rằng: Vệ sinh tay không kỹ thuật khơng có tác dụng loại bỏ vi khuẩn khỏi bàn tay không đảm bảo chăm sóc an tồn cho người bệnh 5.2.Thực trạng tn thủ quy trình thời điểm vệ sinh tay: Qua nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thực hành tuân thủ rửa tay theo quy trình điều dưỡng, KTV, NHS khoa lâm sàng sau can thiệp yếu tố liên quan tập huấn giám sát tỷ lệ tuân thủ tăng từ 54,16% lên 64,58% Tỷ lệ tuân thủ rửa tay thấp tất năm thời điểm WHO sau can thiệp yếu tố liên quan tăng nhiên tỷ lệ thấp, thấp thời điểm sau tiếp xúc với đồ dùng, bề mặt vùng xung quanh bệnh nhân (18,75%) trước tiếp xúc với bệnh nhân (41,67%); cao sau tiếp xúc với máu dịch thể (100%, nghiên cứu trước 95,83%) Điều cho thấy điều dưỡng, KTV, NHS tập trung rửa tay tình có nguy lây nhiễm rõ ràng mà hay bỏ qua việc rửa tay tình có nguy có lây nhiễm chưa rõ ràng Điều chứng minh tác dụng việc tập huấn làm cho nhân viên y tế có ý thức ôn luyện kiến thức giám sát giúp nhân viên y tế có ý thức hình thành thói quen vệ sinh tay thời điểm khuyến cáo Tỷ lệ tuân thủ quy trình thời điểm vệ sinh tay nhân viên y tế sau can thiệp số yếu tố liên quan như: tập huấn, giám sát năm 2016 tăng so với năm 2015 nhiên tỷ lệ tăng không đáng kể Có thể phần nhân viên khơng có thời gian nên trình rửa tay bỏ qua bước theo quy định cho thấy cần tập huấn nhắc nhở lại qui trình rửa tay để phát động lại thành chiến dịch chiến dịch cần quan tâm hỗ trợ thường xuyên Ban Giám đốc bệnh viện, phòng kế hoạch tổng hợp, phòng điều dưỡng phối hợp chặt chẽ khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, mạng lưới kiểm sốt nhiễm khuẩn khoa phòng tất nhân viên y tế bệnh viện 26 CHƯƠNG VI KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 6.1 Kết luận: Nghiên cứu kiến thức tuân thủ rửa tay điều dưỡng, KTV, NHS khoa lâm sàng bệnh viện đa khoaVân Đồn năm 2016 cho thấy tuân thủ rửa tay nhân viên y tế cải thiện nhiên mức thấp 64,58% Mặc dù có thuận lợi trước thực giám sát, Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn phối hợp với phòng Điều dưỡng tổ chức tập huấn hướng dẫn lại cho nhân viên tầm quan trọng rửa tay Quy trình rửa tay bước - Rửa tay trước sau tiếp xúc với người bệnh, sau tiếp xúc môi trường xung quanh người bệnh chưa tuân thủ đầy đủ (lần lượt tỷ lệ tuân thủ 41,67%, 60,41% 18,75%) - Rửa tay bước theo hướng dẫn Bộ Y tế chủ yếu thường thiếu xót bước bước - Chương trình tập huấn rửa tay thường quy Trung tâm y tế huyện Vân Đồn cần ý tới 02 thời điểm (bước bước 4) nhắc nhở làm đủ bước rửa tay Bộ Y tế - Cần cung cấp đầy đủ phương tiện vệ sinh tay: Dung dịch rử tay, khăn lau tay dung dịch rửa tay nhanh phù hợp - Có biện pháp động viên, khen thưởng kịp thời khoa cá nhân tuân thủ tốt rửa tay phê bình, xử phạt khoa cá nhân chưa quan tâm mức việc rửa tay chăm sóc điều trị bệnh nhân 6.2 Khuyến nghị: Với kết luận rút từ nghiên cứu, để nâng cao kiến thức, thái độ NVYT RTTQ, tăng cường tuân thủ rửa tay NVYT Trung tâm y tế huyện Vân Đồn, chúng tơi có đưa số khuyến nghị sau: - Đối với Trung tâm: + Thường xuyên đào tạo kiến thức tầm quan trọng RTTQ kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện cho NVYT, nhóm NVYT có thâm niên công tác lâu năm Trong nội dung tập huấn cần nhấn mạnh định rửa tay hội + Tăng cường giám sát tuân thủ RTTQ NVYT áp dụng nhiều biện pháp giám sát khác + Trang bị đủ bảo đảm trang thiết bị, phương tiện RTTQ phù hợp để tạo điều kiện thuận lợi cho NVYT tuân thủ RTTQ thực hành điều trị chăm sóc bệnh nhân + Phát động chiến dịch vệ sinh tay toàn đơn vị, Các khoa phòng ký cam kết tuân thủ quy định vệ sinh tay chăm sóc điều trị - Đối với khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn: 27 + Kiện tồn cơng tác KSNK tốt Tập huấn cho đội ngũ nhân viên khoa cách thực giám sát cơng tác KSNK có giám sát tn thủ RTTQ + Thường xuyên cử người tập huấn, cập nhật kiến thức RTTQ để phổ biến cho NVYT bệnh viện - Đối với cán nhân viên: + Tham dự đầy đủ buổi tập huấn RTTQ kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện tổ chức + Tuân thủ nghiêm quy trình RTTQ, đặc biệt tuân thủ đầy đủ hội rửa tay + Tham gia chiến dịch vệ sinh tay đơn vị tổ chức, thực ký cam kết tuân thủ vệ sinh tay với khoa, phòng 28 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Y tế 2003, Tài liệu hướng dẫn quy trình Chống nhiễm khuẩn bệnh viện- Tập I- Nhà xuất Y học 2003 Bộ Y tế 2012, Tài liệu đào tạo liên tục kiểm soát nhiễm khuẩn cho nhân viên y tế tuyến sở Giáo trình kiếm sốt nhiễm khuẩn bệnh viện - Nhà xuất Y học năm 2011 Thông tư số 18/2009/TT-BYT, Hướng dẫn tổ chức thực công tác kiểm soát nhiễm khuẩn sở khám bệnh, chữa bệnh Vụ điều trị Bộ Y tế, Công văn số 7517/BYT- ĐTr ngày 12/10/2007 Hướng dẫn quy trình rửa tay thường quy Nguyễn Thị An, Đỗ Vân Anh, Nguyễn Thị Ánh Hồng (2010) “Khảo sát vi sinh bàn tay trước sau rửa tay nhân viên y tế bệnh viện Nhi đồng năm 2010” Nguyễn Thị Hồng Anh (2012), Thực trạng yếu tố liên quan đến rửa tay thường quy điều dưỡng viên lâm sàng bệnh viện Xanh Pôn, Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ quản lý bệnh viện, Đại học Y tế công cộng, Hà Nội Nguyễn Việt Hùng cộng (2007), Thực trạng kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện cơng tác kiểm sốt nhiễm khuẩn số bệnh viện phía Bắc năm 2006 – 2007, Hội nghị triển khai thông tư 18/2009/BYT-TT việc Hướng dẫn tổ chức thực công tác Kiểm soát nhiễm khuẩn sở khám chữa bệnh , Hà Nội Đặng Thị Vân Trang Lê Anh thư (2010), Tỷ lệ tuân thủ rửa tay nhân viên y tế theo thời điểm Tổ chức Y tế giới, Hội nghị khoa học kỹ thuật Bệnh viện Chợ rẫy PHỤ LỤC 01 29 Kiến thức tác dụng rửa tay thường quy Tác dụng RTTQ Đúng Kết Không biết Sai Rửa tay thường quy chăm sóc bệnh nhân nhằm để tránh lây nhiễm NVYT với bệnh nhân NVYT tuân thủ quy trình rửa tay làm giảm nguy nhiễm khuẩn người bệnh thân Rửa tay quy trình phương pháp đơn giản, hiệu khơng tốn để phòng ngừa NKBV RTTQ loại bỏ hầu hết vi khuẩn thường trú da NVYT cần rửa tay trước sau tiếp xúc với bệnh nhân PHỤ LỤC 02 Kiến thức thời gian thích hợp cho lần rửa tay 30 Nội dung Rửa tay với nước xà phòng Rửa tay với dung dịch chứa cồn/ cồn – 15 giây 30 -35 giây 35 – 40 giây Không biết 31 PHỤ LỤC 03 Kiến thức xếp quy trình rửa tay thường quy STT CÁC BƯỚC VỆ SINH TAY Bước Làm ướt hai lòng bàn tay nước lấy xà phòng vào lòng bàn tay (Nếu rửa tay thường quy) Hoặc lấy 3ml cồn khử khuẩn (Nếu sát khuẩn tay nhanh cồn) Sau chà sát lòng bàn tay vào Chà lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ ngón tay Xoay đầu ngón tay vào lòng bàn tay ngược lại Rửa tay vòi nước chảy đến cổ tay làm khô tay Chà mặt ngồi ngón tay bàn tay vào lòng bàn tay ngược lại Chà lòng bàn tay lên mu kẽ ngồi ngón tay bàn tay ngược lại Dùng bàn tay xoay ngón bàn tay ngược lại 32 Phụ lục SỞ Y TẾ QUẢNG NINH BỆNH VIỆN ĐA KHOA VÂN ĐỒN BẢNG KIỂM CÁC THỜI ĐIỂM VỆ SINH TAY Ngày tháng năm 2016 Họ tên người đánh giá:……………………………………… Giới tính:………………………………………………………… Thời gian cơng tác: … năm Trình độ chun mơn: …………………………………………… Khoa: ……………………………………………………………… STT CÁC THỜI ĐIỂM VỆ SINH TAY TUÂN THỦ KHÔNG TUÂN THỦ Trước tiếp xúc với người bệnh Trước làm thủ thuật vô trùng Sau tiếp xúc với máu dịch thể Sau tiếp xúc với người bệnh Sau tiếp xúc với vật dụng xung quanh người bệnh NGƯỜI ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ ( Ký, ghi rõ họ tên) NGƯỜI ĐÁNH GIÁ ( Ký, ghi rõ họ tên) Phụ lục 33 SỞ Y TẾ QUẢNG NINH BỆNH VIỆN ĐA KHOA VÂN ĐỒN BẢNG KIỂM QUY TRÌNH VỆ SINH TAY Ngày tháng năm 2016 Họ tên người đánh giá:……………………………………… Giới tính:………………………………………………………… Thời gian cơng tác: … năm Trình độ chun môn: …………………………………………… Khoa: ……………………………………………………………… STT CÁC BƯỚC VỆ SINH TAY TUÂN THỦ KHÔNG TUÂN THỦ Bước 1: Làm ướt hai lòng bàn tay nước lấy xà phòng vào lòng bàn tay (Nếu rửa tay thường quy) Hoặc lấy 3ml cồn khử khuẩn (Nếu sát khuẩn tay nhanh cồn) Sau chà sát lòng bàn tay vào Bước 2: Chà lòng bàn tay lên mu kẽ ngồi ngón tay bàn tay ngược lại Bước 3: Chà lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ ngón tay Bước 4: Chà mặt ngồi ngón tay bàn tay vào lòng bàn tay ngược lại Bước 5: Dùng bàn tay xoay ngón bàn tay ngược lại Bước 6: Xoay đầu ngón tay vào lòng bàn tay ngược lại Rửa tay vòi nước chảy đến cổ tay làm khô tay NGƯỜI ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ ( Ký, ghi rõ họ tên) NGƯỜI ĐÁNH GIÁ ( Ký, ghi rõ họ tên) 34 ... CỨU Đánh giá kết kiến thức vệ sinh tay thường quy nhân viên y tế khoa lâm sàng Bệnh viện Đa khoa huyện Vân Đồn trước sau can thiệp Đánh giá kết thực hành tuân thủ vệ sinh tay thường quy nhân viên. .. khuẩn tay chứa cồn/ cồn Đánh giá tỷ lệ tuân thủ thời điểm cần rửa tay nhân viên y tế 2.1 Vệ sinh tay thường quy: - Vệ sinh tay thường quy làm bàn tay nước với xà phòng bánh dung dịch rửa tay chà... ngồi ngón tay bàn tay ngược lại Bước 3: Chà lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ ngón tay Bước 4: Chà mặt ngồi ngón tay bàn tay vào lòng bàn tay Bước 5: Dùng bàn tay xoay ngón bàn tay ngược lại