Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Môc lôc LÒI NÓI ĐẦU……………………………………………………………………… .3 MỞ ĐẦU…………………………………………………………………… CHƯƠNG1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÂY KIẾN THỨC…………………………………………………………………………………… 1.1 Các khái niệm bản…………………………………………………….7 1.1.1 Phương pháp dạy học………………………………………………… 1.1.2 Đặc điểm của quá trình dạy học……………………………………… 1.1.3 Phương pháp dạy học tích cực……………………………………… 11 1.2 Phương pháp dạy học Cây kiến thức……………………………………15 1.2.1 Đặc điểm của phương pháp dạy học Cây kiến thức………………… 15 1.2.2 Các bước tiến hành phương pháp giảng dạy Cây kiến thức………… 18 CHƯƠNG THỰC TRẠNG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC VÀ VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP CÂY KIẾN THỨC TRONG GIẢNG DẠY MÔN NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MAC-LÊNIN…………………………………………20 2.1 Thực trạng dạy và học môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa MácLênin hệ cao đẳng khóa 5……………………………………………………20 2.1.1 Quá trình dạy………………………………………………………….20 2.1.2 Quá trình học………………………………………………………….21 2.2 Tổ chức thực nghiệm phương pháp Cây kiến thức vào giảng dạy môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin ………………… ……23 2.2.1 Đặc điểm môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa MácLênin…………………………………………………………………………23 2.2.2 Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình vận dụng phương pháp Cây kiến thức vào giảng dạy môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa MácLênin…………………………………………………………………………25 2.2.3 Tổ chức thực nghiệm………………………………………………….27 2.2.4 Đánh giá chung và vấn đề đặt ra…………………………………… 38 CHƯƠNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP CÂY KIẾN THỨC VÀO GIẢNG DẠY MÔN NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN…………………………………………… 39 3.1 Nhóm giải pháp đối với giáo viên………………………………………39 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” 3.2 Nhóm giải pháp đối với sinh viên………………………………………41 Kết luận và khuyến nghị…………………………………………………….43 Tài liệu tham khảo………………………………………………………… 44 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” LỜI NÓI ĐẦU Qua thực tế giảng dạy môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác- Lênin, có thể nói việc gây hứng thú cho học sinh đối với môn học là vô quan trọng vì: Nếu các em có hứng thú đối với môn học thì các em mới nỗ lực phấn đấu hết mình để đạt kết quả cao học tập Để làm điều này thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy là vấn đề mấu chốt Vì thế, sử dụng phương pháp kiến thức- phương pháp dạy học tích cực quá trình giảng dạy của mình Đây là phương pháp dạy học phù hợp với hình thức dào tạo tín chỉ và có nhiều điểm tương đồng với môn học Đó là lý mạnh dạn đưa đề tài này để thảo luận, chia sẻ và rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy Với kinh nghiệm non nớt, chắn đề tài nhiều thiếu sót Vì vậy, rất mong nhận sự góp ý từ quý thầy cô để đề tài hoàn thiện Nhóm tác giả Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” MỞ ĐẦU Lý lựa chọn đề tài Đại hội Đảng lần thứ VII xác định chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động Theo chủ trương đó, Bộ Giáo dục và đào tạo quy định môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin là môn học bắt buộc chương trình đào tạo cao đẳng, đại học Đây là môn học quan trọng nhằm trang bị cho sinh viên thế giới quan đắn, nhân sinh quan khoa học và phương pháp luận biện chứng Song lượng kiến thức rất lớn, thời lượng môn học ít (7,5 đơn vị học trình) đòi hỏi sinh viên phải có sự ý và đầu óc tư cao nên việc học, hiểu và nhớ các nguyên lý, quy luật, phạm trù, học thuyêt là rất khó khăn Từ đó đòi hỏi người giảng viên giảng dạy phải có sự cân nhắc kỹ lưỡng việc lựa chọn phương pháp giảng dạy cho phù hợp, hiệu quả, thu hút sự ý của sinh viên Đây là yếu tố quyết định chất lượng dạy và học của các môn học lý luận nói chung và môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa MácLênin nói riêng Ở trường Đại học Sao Đỏ, công tác giáo dục chính trị cho học sinh, sinh viên nhà trường trọng Tuy nhiên, với đặc thù của một trường kỹ thuật, đa số sinh viên học khối tự nhiên nên thường có tâm lý ngại học các môn lý thuyết dẫn đến chất lượng và kết quả học tập của một số sinh viên chưa cao Một những điểm yếu hiện của việc dạy và học môn học này đó là việc sử dụng và lựa chọn phương pháp nặng về trùn thụ mợt chiều, ít phát huy tính chủ động, sáng tạo của sinh viên Người thầy vẫn giữ vị trí trung tâm các giờ học Các phương pháp giảng dạy phát huy tính tích cực của người học cũng áp dụng phương pháp thảo luận nhóm, nêu vấn đề, đàm thoại, tự học Tuy nhiên hiệu quả của việc sử dụng các phương pháp này chưa cao, quá trình thực hiện chưa mong muốn Vấn đề cấp thiết là phải tìm một phương pháp mới vừa phát huy sự chủ động, tính tích cực của người học vừa phù hợp với đặc thù của môn học lý luận chính trị Đặc biệt thời gian tới chuyển sang hình thức đào tạo tín chỉ, các phương pháp giảng dạy mới cũng khuyến khích đưa vào áp dụng Để đáp ứng những đòi hỏi đó, khảo cứu Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” nhiều phương pháp giảng dạy khác và nhận thấy Cây kiến thức là một phương pháp rất phù hợp và hữu hiệu Phương pháp này có nhiều ưu điểm là làm cho kiến thức, thái độ, hành vi của học sinh hình thành một cách tự nhiên, vững chắc, khiến cho các bài học lý thuyết không trở thành những bài thuyết giáo cứng nhắc, khô khan Việc đánh giá kết quả học tập, lượng giá kiến thức của sinh viên cũng chính xác Trên sở đó, lựa chọn vấn đề “Nghiên cứu và vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” làm đề tài nghiên cứu khoa học của mình Tình hình nghiên cứu Đổi mới phương pháp dạy học là nhiệm vụ bản để nâng cao chất lượng giảng dạy Vì thế vấn đề nghiên cứu, vận dụng các phương pháp giảng dạy tích cực thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học Tuy nhiên, các công trình chỉ dừng lại ở việc hệ thống hóa các phương pháp hoặc nghiên cứu với tính cách là một phương pháp bộ phận mà ít sâu vào phương pháp giảng dạy Đối với phương pháp Cây kiến thức, nước mới có PGS.TS Nguyễn Đăng Hải - Học viện Quản lý giáo dục nghiên cứu từ những tài liệu tiếng Pháp chỉ dừng lại ở việc xem xét Cây kiến thức với tư cách là một phương pháp giảng dạy bản quá trình đào tạo theo học chế tín chỉ, chưa sâu vào việc áp dụng vào một môn học nào Kế thừa những thành tựu đó tiếp tục phát triển theo hướng sâu vào việc vận dụng phương pháp kiến thức vào giảng dạy môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin Ở trường Đại học Sao Đỏ chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề này Mục tiêu của đề tài - Làm rõ sở lý luận về phương pháp giảng dạy kiến thức - Đưa cách thức xây dựng và vận dụng hợp lý phương pháp kiến thức giảng dạy nhằm phát huy tính tích cực của sinh viên, nâng cao chất lượng dạy và học môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa MácLênin Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Phương pháp kiến thức và việc vận dụng phương pháp kiến thức vào giảng dạy môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin 4.2 Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu về phương pháp Cây kiến thức và quá trình vận dụng phương pháp kiến thức vào giảng dạy môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tại Trường Đại học Sao Đỏ Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 5.1.Ý nghĩa lý luận của đề tài Đề tài góp phần bổ sung, phát triển lý luận về phương pháp Cây kiến thức, làm phong phú thêm lý luận về phương pháp giảng dạy Xây dựng kỹ sử dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy của giảng viên Đề tài hoàn thành là nguồn tài liệu thiết thực cho những quan tâm đến vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục, dạy học hiện 5.2 Ý nghĩa thực tiễn Đề tài góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin ở trường Đại học Sao Đỏ nói riêng và các trường cao đẳng, đại học nói chung Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp khảo sát - Phương pháp so sánh - Phương pháp phân tích, tổng hợp - Phương pháp thực nghiệm Kết cấu đề tài Đề tài gồm: Lời nói đầu, mở đầu, ba chương: Chương 1- Cơ sở lý luận về phương pháp dạy học Cây kiến thức; chương 2- Thực trạng quá trình dạy học và việc vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy môn những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin; chương 3- Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp Cây kiến thức vào giảng dạy môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-Lênin và phần kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÂY KIẾN THỨC 1.1 Các khái niệm bản 1.1.1 Phương pháp dạy học Phương pháp dạy học là một những yếu tố bản của quá trình dạy học Các yếu tố này tương tác với tạo thành một chỉnh thể không tách rời quá trình giáo dục, đào tạo Trong đó mối quan hệ giữa mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học là quan trọng nhất Phương pháp dạy học không những phải phù hợp với mục tiêu, nợi dung mà ảnh hưởng rất nhiều đến việc thực hiện nội dung và mục tiêu chương trình dạy học Trước đề cập đến khái niệm phương pháp dạy học, cần hiểu thế nào là phương pháp? Trong tác phẩm “ Bút kí triết học”, Lênin nêu lại định nghĩa của Hêghen về phương pháp: “ Phương pháp ý thức hình thức của sự tự vận động bên của nội dung” Định nghĩa đó khẳng định giữa nội dung dạy học và phương pháp có sự thống nhất với nhau, không thể tách rời Thuật ngữ phương pháp theo tiếng Hi Lạp là “ Methodos”, có nghĩa là đường, cách thức hoạt động, nhằm đạt mục đích nhất định Vì vậy, phương pháp là hệ thống những hành động tự giác, tuần tự nhằm đạt những kết quả nhất định Từ đó phương pháp là cấu trúc bao gồm mục đích đề ra, hệ thống những hành động (hoạt động), những phương tiện cần thiết (phương tiện vật chất, phương tiện thực hành, phương tiện trí tuệ), quá trình làm biến đổi đối tượng, kết quả sử dụng phương pháp (mục đích đạt được) Theo các nhà lý luận dạy học, phương pháp dạy học là cách thức, là đường tới nhận thức sự vật hiện tượng khách quan hay là sự tập hợp các phương tiện để đạt đến mục đích đề Cũng có các ý kiến cho “phương pháp dạy học là tổ hợp các cách thức phối hợp hoạt động thống nhất của giáo viên và học sinh quá trình dạy học tiến hành dưới vai trò chủ đạo của giáo viên nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học” Như vậy, bàn đến phương pháp dạy học, có nhiều cách hiểu khác song tất cả đều hướng đến tính mục tiêu của quá trình dạy học và vai trò của giáo viên và học sinh quá trình dạy học Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Phương pháp dạy học có những đặc trưng riêng, khác với các phương pháp nói chung: phương pháp dạy học, chủ thể tác động - người thầy giáo và đối tượng bị tác động của mình - học sinh, học sinh lại là chủ thể tác đợng vào đối tượng của mình là nội dung dạy học Vì vậy, người thầy giáo phải nắm vững những quy luật khách quan chi phối đối tượng tác động của mình vào học sinh và nội dung dạy học thì mới đề những biện pháp tác động phối hợp Từ đó có thể nhận thấy đặc trưng của phương pháp dạy học, đó là người học là đối tượng tác động của giáo viên đồng thời là chủ thể, là nhân cách mà hoạt động của họ tương ứng với sự tác động của giáo viên phụ thuộc vào hứng thú, nhu cầu, ý chí của họ Nếu giáo viên không gây cho học sinh có mục đích tương ứng với mục đích của mình thì không diễn hoạt động dạy và hoạt động học và phương pháp tác động không đạt kết quả mong muốn Về cấu trúc của phương pháp dạy học: trước tiên là mục đích của người giáo viên đề và tiến hành một hệ thống hành động với những phương tiện mà họ có Dưới tác động của người giáo viên làm cho người học đề mục đích của mình và thực hiện hệ thống hành động với những phương tiện mà họ có nhằm lĩnh hội nội dung học tập Mỗi phương pháp dạy học cấu thành từ thành phần: - Phương pháp luận dạy học - tức là lý thuyết phương pháp dạy học, mô hình lý thuyết của phương pháp dạy học, triết lý hay nguyên tắc lý luận nào đó, mô tả, giải thích sách báo khoa học Đây là mô hình lý luận của phương pháp dạy học, nó xác định bản chất của phương pháp dạy học, làm cho phương pháp dạy học này khác phương pháp dạy học - Hệ thống khái niệm phù hợp để thực hiện phương pháp luận này bài học với nội dung học vấn đặc trưng của lĩnh vực học tập đó (bài học Toán, Khoa học, Thể dục,… khác thì phương pháp luận đó đòi hỏi những khái niệm khác nhau) – chúng xác định với khả hành động thế nào và cách nào giáo viên có thể biến phương pháp luận chọn thành phương thức tác động thật sự đến người học và quá trình học tập - Những kỹ thuật, công cụ, phương tiện,… sử dụng để thực hiện các khái niệm (thiếu chúng thì các khái niệm không thực thi) và tổ Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” chức theo phương pháp luận chọn – phương pháp dạy học có thực sự là phương pháp dạy học hay không là phần vật chất này quyết định, vì chỉ có phần này của phương pháp dạy học mới tác động đến người học và quá trình học tập Đây là hình thức vật chất của phương pháp dạy học, chẳng hạn lời nói, chữ viết, tranh, ảnh, dụng cụ thí nghiệm, tài liệu media, hành vi giao tiếp, Sự tổ chức thống nhất của phần này tư và hoạt động vật chất mới tạo nên một phương pháp dạy học cụ thể Riêng phần chỉ là phương pháp luận, phần chỉ là khái niệm dạy học, phần chỉ là phương tiện và kĩ thuật dạy học Gộp cả phàn lại một cách tùy tiện thì không thành phương pháp dạy học nào rõ ràng, mà phải tổ chức chúng theo một logic nhất định, trước hết là logic trình bày nội dung bài học Trên sở đó, có thể hiểu phương pháp dạy học là cách thức hoạt động có trình tự, phối hợp, tương tác với của giáo viên và của học sinh nhằm đạt mục đích dạy học Nói cách khác, phương pháp dạy học là hệ thống những hành động có chủ đích theo một trình tự nhất định của giáo viên nhằm tổ chức hoạt động nhận thức và hoạt động thực hành của học sinh nhằm đảm bảo cho họ lĩnh hội nội dung dạy học và chính vậy mà đạt mục đích dạy học Phương pháp dạy học bao gồm phương pháp dạy và phương pháp học với sự tương tác lẫn Trong đó phương pháp dạy đóng vai trò chủ đạo phương pháp học có tính chất độc lập tương đối, chịu sự chi phối của phương pháp dạy Song nó cũng ảnh hưởng trở lại phương pháp dạy Đương nhiên phải thừa nhận phương pháp dạy học tồn tại hiện thực lớp học, quá trình dạy học thực tế, chứ không phải giấy, sách báo và bài giảng ở trường sư phạm Các phương pháp dạy học xuất hiện ở bài học, sự tương tác giữa giáo viên và người học, giữa họ và các yếu tố của môi trường dạy học lúc đó 1.1.2 Đặc điểm của quá trình dạy học Quá trình dạy học là quá trình truyền thụ và lĩnh hội những kĩ năng, kĩ xảo và phương pháp nhận thức của người Dạy học là quá trình hoạt động Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” kép có hai hoạt động chức khác đan xen, tương tác lẫn nhau, đó giáo viên là chủ thể của hoạt động dạy, học sinh là chủ thể của hoạt động học thực hiện các mục đích dạy học Nhiệm vụ dạy học nhà trường không chỉ đảm bảo một trình độ học vấn nhất định mà góp phần hình thành nhân cách người của xã hội Quá trình dạy học phản ánh tính chất hai mặt của quá trình dạy học: Quá trình dạy của giáo viên và quá trình học của học sinh Hai quá trình này không tách rời mà là một quá trình hoạt động chung nhằm hình thành nhân cách của người mới đáp ứng yêu cầu của thời đại Quá trình dạy học có những đặc điểm bản sau: - Mục đích của quá trình dạy học: Mục đích của quá trình dạy học là giáo dục thế hệ trẻ một cách toàn diện và hài hòa, chuẩn bị cho học sinh những phẩm chất và lực cần thiết để đáp ứng nhu cầu của xã hội những điều kiện lịch sử cụ thể Như vậy dạy học, lao động sư phạm có giá trị là một nhân tố xã hội quan trọng góp phần “sáng tạo người”, góp phần tái sản xuất sức lao động xã hội - Đối tượng của quá trình dạy học: Ứng với mục đích nêu trên, quá trình dạy học có đối tượng tác động là người (chủ yếu là thế hệ trẻ) mang mình những nhân cách xác định, tồn tại và phát triển một thực thể xã hội, có ý thức chủ động tiếp thu sự giáo dục Với một đối tượng vậy, kết quả lao động của người giáo viên không chỉ phụ thuộc vào lực, tài sư phạm của bản thân giáo viên mà phụ tḥc vào đặc điểm nhân cách của học sinh, vào thái độ của học sinh việc tiếp thu sự giáo dục và quan hệ của học sinh với giáo viên Việc nắm bắt đối tượng giáo dục của mình một cách cụ thể, toàn diện làm sở cho sự thành công quá trình lao động sư phạm của người giáo viên K.Đ Usinxki khẳng định: “Muốn giáo dục người về mọi phương diện thì trước hết phải hiểu người về mọi phương diện” - Công cụ thực hiện quá trình dạy học: 10 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” SV phải xem thành phần thiếu kết học tập chung học phần 3.3 Bồi dưỡng phương pháp tự học, tự nghiên cứu cho sinh viên Trong trường ĐH, với học tập, nghiên cứu khoa học (NCKH) hoạt động thiếu SV Hai hoạt động hỗ trợ cho có ý nghĩa đặc biệt quan trọng việc gây áp lực tự học, tự nghiên cứu cho SV Tuy nhiên để tự học, tự nghiên cứu có kết quả, SV cần bồi dưỡng phương pháp tự học, tự nghiên cứu Đây vấn đề có ý nghĩa mấu chốt đào tạo theo HTTC, thời gian học tập lớp giảm đi, thời gian dành cho hoạt động độc lập SV tăng lên Nếu SV khơng tự học, tự nghiên cứu khơng thể đáp ứng yêu cầu đào tạo theo HTTC Nội dung bồi dưỡng phương pháp tự học, tự nghiên cứu cho SV bao gồm vấn đề như: Cách lập thư mục cho chủ đề; cách đọc loại tài liệu; cách thực nhiệm vụ học tập khác nhau; cách xác định đề tài NCKH; cách thu thập xử lý kết điều tra Những nội dung lồng ghép học phần chương trình đào tạo (nhất học phần Phương pháp NCKH ngành học); biên soạn thành chun đề trình bày hội nghị “Học tốt” SV 3.4 Đổi phương pháp dạy học Đổi phương pháp dạy học (PPDH) theo hướng trang bị cách học, phát huy tính chủ động người học; sử dụng cơng nghệ thông tin truyền thông hoạt động dạy học trở thành yêu cầu bắt buộc đào tạo theo HTTC Nếu đào tạo theo HTTC, người GV sử dụng PPDH truyền thống, dựa sở thuyết trình - diễn giảng chủ yếu khơng thể nâng cao chất lượng hiệu phương thức đào tạo Khi đổi PPDH, công việc chủ yếu GV lớp phải tổ chức hoạt động nhận thức SV theo hướng gợi mở, phát giải vấn đề Với cách dạy này, đòi hỏi GV phải nhanh chóng sử dụng sử dụng có hiệu PPDH như: PPDH giải vấn đề; PPDH nghiên cứu; PPDH hợp tác… Còn SV phải đổi phương pháp học tập Trong cách học SV cần trọng đến phương pháp tự học Có hình thành phương pháp tự học, SV thích ứng nhanh với phương thức đào tạo theo hệ thống tín việc học tập suốt đời, bối cảnh khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ Bên cạnh tự học, cần phải ý đến “cùng học” Cùng học (theo nhóm, tổ, lớp) rèn luyện cho SV khả hợp tác, khả thuyết phục khả quản lý 3.5 Tạo môi trường tự học, tự nghiên cứu thuận lợi cho SV Môi trường tự học, tự nghiên cứuảnh hưởng không nhỏ đến kết tự học, tự nghiên cứu SV Vì thế, việc tự học SV cần diễn môi trường thuận lợi Các yếu tố môi trường bao gồm: Sự hướng dẫn tự học chu đáo GV (mục đích, yêu cầu , nội dung, cách thức tự học, tự nghiên cứu ); Hệ thống học liệu (tài liệu, giáo trình) đầy đủ; Công tác kiểm tra tự học SV tiến hành thường xuyên Ngoài ra, cần quan tâm đến việc tổ chức câu lạc học tập theo ngành học SV như: Câu lạc “Nhà sử học trẻ” SV ngành Lịch sử; Câu lạc “Doanh nhân tương lai” SV ngành Kinh tế; Câu lạc “Tư vấn pháp lý” SV ngành Luật Tóm lại: Gây áp lực tự học, tự nghiên cứu cho SV yêu cầu cấp thiết đào tạo theo HTTC Để gây áp lực tự học, tự nghiên cứu cho SV cần thực đồng biện pháp mà đề xuất Tài liệu tham khảo Nghị 14/ 2005/NQ- CP Chính phủ Về đổi toàn diện GDĐH Việt Nam, giai đoạn 2006 -2020 Phạm Minh Hùng, Một số giải pháp nâng cao khả thích ứng với hoạt động dạy học GV SV đào tạo theo HTTC, Tạp chí Giáo dục, số 244/2010 60 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Quy chế 43/2007/QĐ-BGD&ĐT ngày 15/8/2007của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Về đào tạo ĐH CĐ hệ quy theo HTTC Dạy và học là hai quá trình nằm một thể thớng nhất biện chứng Thầy dạy – trò học, dạy thế nào có cách học tương ứng Thực tế giảng dạy nhận thấy không thể phát huy tư sáng tạo của sinh viên, với tính chủ động cao học tập giảng viên sử dụng phương pháp dạy học nặng về truyền thụ kiến thức Trong dạy học theo hệ thống tín chỉ, nhất thiết phải chuyển từ kiểu dạy học tập trung vào vai trò của giảng viên và hoạt đợng dạy sang kiểu tập trung vào vai trò của sinh viên và hoạt đợng học Giảng viên khơng đóng vai trò là người truyền đạt kiến thức mà là người gợi mở, hướng dẫn, tổ chức, cố vấn cho các hoạt động tự học của sinh viên Các môn Lý luận chính trị góp phần hình thành, bồi dưỡng cho sinh viên thế giới quan, phương pháp luận khoa học, trang bị những kiến thức bản về tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối cách mạng của Đảng ta, góp phần định hướng suy nghĩ, hành động và hoàn thiện nhân cách cho thế hệ trẻ Vì vậy, sinh viên đến lớp không phải để nghe những lời diễn giảng một chiều mang tính chủ quan nhất định từ người dạy, mà qua những kiến thức đó, sinh viên nhận thức, đánh giá và vận dụng vào thực tiễn thế nào? Để đạt hiệu quả, ngoài vệc nghe giảng lớp sinh viên phải có phương pháp phù hợp để tự học, tự nghiên cứu Nói cách khác, nếu sinh viên không nỗ lực, phấn đấu việc tự học thì việc dạy học các môn Lý luận chính trị không thể đạt hiệu quả mong muốn Tự học là một công việc tương đối phức tạp, đa dạng hóa, vì sinh viên đều có phương pháp học tập riêng, một thời gian riêng cho mình Do vậy, để đưa những yêu cầu chung cho công tác tự học của sinh viên là một việc làm không dễ, với kinh nghiệm giảng dạy của cá nhân, đưa một số phương pháp nhằm giúp sinh viên nhà Trường tự học các môn Lý luận chính trị đạt hiệu quả cao 61 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Chuẩn bị tài liệu phương tiện theo hướng dẫn của giảng viên Học là hoạt động nhận thức tích cực, tự giác và sáng tạo của sinh viên, hoạt động dạy của người giảng viên không có nghĩa là truyền thụ tri thức, truyền thụ những sản phẩm sẵn có, mà cần phải tổ chức, điều khiển hoạt động tự nhận thức của sinh viên, hình thành cho sinh viên nhu cầu thường xuyên học tập, tìm tòi kiến thức, kích thích lực sáng tạo, trang bị cho các em lực tổ chức lao động trí óc một cách hợp lý, làm cho các em định hướng kiến thức bài học và tự khai thác tri thức Để đạt mục tiêu này, giảng viên cần yêu cầu sinh viên chuẩn bị bài kỹ trước buổi học Bên cạnh giáo trình môn học, sinh viên cần chủ động sưu tầm tài liệu, thông tin các phương tiện; với các yêu cầu cụ thể như: sinh viên trả lời những câu hỏi nào? sử dụng phương tiện gì để phục vụ cho việc học tập? để tiến hành bài học lớp thì giảng viên và sinh viên làm việc tránh tình trạng độc thoại của giảng viên Phương pháp nghe giảng ghi chép Ở trình độ đại học, cao đẳng, sinh viên phải tiếp xúc một phương pháp nghe giảng và ghi chép mới Thực tế giảng dạy nhận thấy vào năm nhiều sinh viên lúng túng trước cách giảng của thầy các em không biết làm thế nào để ghi chép Vậy làm thế nào để sinh viên có phương pháp nghe giảng và ghi chép tốt nhất? Theo chúng tôi, sinh viên cần rèn luyện các khâu sau: 2.1 Chuẩn bị nghe giảng 62 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Để tiếp nhận bài giảng một cách tối ưu, sinh viên cần tìm hiểu đề cương chi tiết học phần để nắm chương trình môn học, biết những vấn đề trình bày theo hướng nào? nội dung, phạm vi của bài học? vấn đề nào sinh viên tự học, tự nghiên cứu? Sinh viên cần làm tốt công tác chuẩn bị, nên việc xem lại bài ghi lần trước, sinh viên nắm vững kiến thức học lĩnh hội nội dung bài mới tốt Khi nghiên cứu nội dung bài mới, những vấn đề khó hoặc chưa hiểu, sinh viên nên ghi chép lại để nghe giảng ý và nếu bài giảng chưa giải thích rõ các em cần trao đổi với thầy hoặc bạn 2.2 Nghe giảng và ghi chép lớp Nghe giảng lớp: Chúng ta đều biết rằng, một lúc có nhiều tín hiệu khác tác động vào các giác quan của sinh viên, không phải tất cả các tín hiệu đó đều vào ý thức, mà người học tiếp nhận những tín hiệu đó một cách có lựa chọn Khi nghe giảng, sinh viên phải hoạt động tư hết sức tích cực, khẩn trương để có thể nắm những vấn đề giảng viên gợi mở, trình bày Ghi chép lớp: Nghe giảng và ghi chép là hai hoạt động tiến hành đồng thời Các nhà tâm lý học chỉ rằng, việc tiến hành đồng thời hai loại hoạt động chỉ có thể đạt kết quả cao một hai hoạt đó trở nên thành thạo đến mức gần tự động hóa Cách ghi chép lại mang sắc thái cá nhân, mơn học lại đòi hỏi mợt phương pháp ghi chép khác nhau, đều có một điểm chung là nếu sinh viên không hiểu bài thì không thể ghi chép tốt Vì vậy, qua cách ghi của sinh viên, giảng viên có thể biết mức độ nắm bài của sinh viên Như vậy, việc ghi lại bài giảng cũng là một nghệ thuật, thay đổi tùy theo đặc trưng 63 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” môn học và phong cách giảng của giảng viên Đối với các môn Lý luận chính trị, cần đảm bảo tính chính xác và tính logic của các quan điểm, luận cứ, luận chứng…Vì vậy, bài ghi của sinh viên phải chính xác, đảm bảo yêu cầu về kiến thức và tính logic của bài học Tuy nhiên, cách ghi bài của sinh viên có thể khác nhau, tùy thuộc vào vốn hiểu biết và sự vận dụng sáng tạo của sinh viên 2.3 Xem lại và chỉnh lý bài ghi Mặc dù lớp sinh viên tích cực động não và ghi chép, nếu sau đó sinh viên xếp vở ghi lại, đợi tới ngày ôn thi mới mở xem mà không chỉnh lý thì việc tiếp thu bài không thể coi là hoàn chỉnh và tốt; ở trình độ đại học và cao đẳng các môn Lý luận chính trị có khối lựợng kiến thức rộng, mang tính trừu tượng tổng hợp từ nhiều lĩnh vực, nên bài giảng của giảng viên lớp chỉ mang tính hướng dẫn, gợi ý chứ không phải trình bày hoàn chỉnh, trọn vẹn về một vấn đề Vì vậy, việc xem lại và hoàn chỉnh bài ghi là việc làm tất yếu đối với sinh viên Để giúp sinh viên có thể nghe giảng và ghi chép thuận lợi, giảng viên nên: - Giới thiệu trước những tài liệu cần đọc để phục vụ cho bài học và đề những yêu cầu cụ thể cho sinh viên đọc các tài liệu đó - Cần có những hình thức, biện pháp kiểm tra việc đọc tài liệu và tự nghiên cứu của sinh viên - Trình bày vấn đề một cách hệ thống, rõ ràng để sinh viên dễ theo dõi vấn đề và ghi chép, tránh tình trạng giáo viên trình bày bài giảng tản mạn, thiếu hệ thống, làm cho sinh viên dù phải tập trung ý cao độ 64 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” vẫn không nắm bắt nội dung bản của vấn đề và không thể ghi chép Phương pháp đọc giáo trình tài liệu Đới với sinh viên ở trình độ đại học và cao đẳng, đọc sách không những là nhu cầu, hứng thú mà là mợt nhiệm vụ tất ́u Đọc giáo trình, tài liệu để tự học, tự nghiên cứu là công việc chính của sinh viên Trong quá trình học tập các môn Lý luận chính trị, 100% sinh viên phải có giáo trình, tài liệu cần thiết, theo để đọc giáo trình và tài liệu có kết quả, sinh viên cần lưu ý: - Sinh viên phải biết lựa chọn sách, báo, tạp chí, văn kiện, nghị quyết,… phù hợp với bài học - Sinh viên cần xác định rõ mục đích đọc tài liệu: Đọc để tìm hiểu toàn bộ nội dung cuốn sách; để tìm hiểu một vấn đề; sưu tầm tài liệu bổ sung cho những vấn đề các em nghiên cứu… hoặc thu thập thông tin để giải quyết một vấn đề thực tiễn nào đó Nói chung, đọc sách vì mục đích gì thì sinh viên phải xác định từ đầu mới đạt hiệu quả thiết thực - Đọc tài liệu để hiểu sâu kiến thức bản của bài, chương và tiến tới cả học phần - Sinh viên biết tự triển khai những vấn đề cụ thể của học phần như: thiết kế, chuẩn bị câu hỏi cho các giờ thảo luận lớp; phương án giải quyết vấn đề, sinh viên nên thiết kế theo hướng từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp Sinh viên lập kế hoạch học tập 65 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Nhằm tránh tình trạng chỉ tập trung học ở những thời điểm nhất định vào các kỳ thi, sinh viên cần thiết lập kế hoạch học tập của mình cho học phần, học kỳ, năm học Để tạo điều kiện cho sinh viên vạch kế hoạch học tập một cách thuận lợi và khoa học, vào đầu học phần giảng viên cần cung cấp cho sinh viên đề cương chi tiết môn học, giới thiệu giáo trình, tài liệu tham khảo, số lượng bài kiểm tra, hình thức thảo luận lớp, hình thức thi kết thúc môn học, hướng dẫn sinh viên những nội dung tự học ở nhà…từ đó sinh viên lập kế hoạch học tập phù hợp với môn học, thời gian và đặc điểm tâm lý của bản thân Kế hoạch học tập của sinh viên phải thực tế và linh hoạt, không thể lập một kế hoạch mà đó công việc đều quy định thời gian cụ thể Vì vậy, các em có thể gặp những tình huống bất ngờ và kế hoạch bị phá vỡ Do đó, kế hoạch học tập của sinh viên không phải là cứng nhắc, mà là một kim chỉ nam, một phương hướng để sinh viên hành động Đặc biệt, đào tạo theo học chế tín chỉ, sinh viên có nhiều thời gian để tự học, nên các em phải có kế hoạch sử dụng quỹ thời gian hợp lý, có vậy các em mới làm chủ quỹ thời gian, không bị động trước nhiều nguồn tư liệu cần phải đọc và các công việc phải hoàn thành theo yêu cầu và sự hướng dẫn của giảng viên Ngoài ra, để thực hiện tốt kế hoạch học tập, sinh viên phải có đủ phương tiện để học tập như: giáo trình, tài liệu tham khảo, các phương tiện hỗ trợ khác Tuy nhiên, việc tự học của sinh viên chỉ có kết quả có sự kiểm tra và đánh giá của giảng viên một cách thường xuyên hoặc sinh viên tự đánh giá, vì thông qua kiểm tra đánh giá giúp các em biết rõ ưu, nhược điểm của mình để có sự điều chỉnh hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả học tập 66 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Trên là những trao đổi của về một số phương pháp để sinh viên nhà Trường tham khảo nhằm nâng cao chất lượng tự học các môn Lý luận chính trị, rất mong nhận sự trao đổi từ các em sinh viên và đồng nghiệp Minh Duyên ( Bộ môn LLCT ) Chủ nhiệm đề tài: ThS Đỗ Thu Hà Đơn vị công tác: Trung tâm nghiên cứu giáo dục Đại học Nghề nghiệp, Viện KHGD Việt Nam Thư điện tử: dothuha08@gmail.com Điện thoại: 04389423390 Thư ký đề tài: ThS Đỗ Thu Hà Thành viên: ThS Trần Thị Ninh Giang; ThS Hoàng Thị Minh Anh; ThS Đào Thanh Hải Thời gian thực hiện: Từ 7/2009 đến 9/2010 Mục tiêu nghiên cứu Xác định thực trạng sử dụng quỹ thời gian lên lớp sinh viên số trường đại học địa bàn Hà Nội Từ đề xuất số khuyến nghị việc sử dụng quỹ thời gian lên lớp sinh viên Nội - dung Nghiên cứu nghiên sở lý luận cứu đề tài; - Nghiên cứu xác định thực trạng việc sử dụng quỹ thời gian lên lớp sinh viên số trường Đại học địa bàn Hà Nội; - Đề xuất số khuyến nghị việc sử dụng quỹ thời gian lên lớp sinh viên Phương pháp nghiên cứu Hồi cứu tư liệu, so sánh đối chiếu, phân tích tổng hợp, điều tra khảo sát, xử lí thống kê KẾT 1/ QUẢ NGHIÊN CỨU Về lí luận Quỹ thời gian ngồi lên lớp sinh viên đại học lượng thời gian sinh viên khơng bắt buộc phải có mặt lớp học phòng thí nghiệm, xưởng thực hành để thực nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo chương trình, kế hoạch giáo dục nhà trường tự lựa chọn hình thức thể để thỏa mãn nhu cầu thân Những hoạt động sinh viên 67 thời gian lên lớp: Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Hoạt động tự học: bao gồm việc thực nhiệm vụ học tập mà giảng viên giao cho hay thực nhiệm vụ mà thân sinh viên đề Song song với hình thức mang tính cá nhân, đơn lẻ, hoạt động tự học thể buổi tọa đàm, thảo luận chuyên đề, sinh hoạt ngoại khóa, sinh hoạt câu lạc giao lưu khoa, trường để trao đổi kinh nghiệm, tự học theo kinh nghiệm; tự học theo nhóm nơi thư viện… Hoạt động trị xã hội: hoạt động tập thể vừa có mục đích phục vụ cộng đồng, vừa có mục đích phục vụ xã hội, cộng đồng, vừa có mục địch giáo dục.Theo qui chế Bộ giáo dục Đào tạo, hoạt động trị xã hội năm nhiệm vụ sinh viên Hoạt động văn hóa, văn nghệ: hình thức sinh hoạt văn hóa văn nghệ nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho sinh viên diễn đa dạng, phong phú Những hình thức hoạt động văn hóa văn nghệ sinh viên ưa chuộng hội diễn văn nghệ, thi nhằm tôn vinh vẻ đẹp tài sinh viên, hoạt động tham gia du lịch, tìm hiểu thực tế…Những hoạt động vừa làm phong phú them đời sống tinh thần sinh viên vừa giải tỏa căng thẳng sống Hoạt động thể dục thể thao: hoạt động diễn nhiều hình thức mơn thể thao luyện tập: bóng đá, cầu lơng, bóng bàn, cờ vua… Thời gian dành cho hoạt động thể thao lên lớp sinh viên xuất phát từ nhu cầu cá nhân Hoạt động vui chơi, giải trí: hoạt động thư giãn sau học tập căng thẳng, mệt mỏi giúp sinh viên giữ trạng thái cân sinh hoạt học tập giảm stress, có thư thái, sảng khoái tinh thần Hoạt động vui chơi giải trí diễn nơi, lúc với nhiều hình thức khác Theo xu nay, số hình thức giải trí sinh viên ưa chuộng chơi Game, xem phim, nghe nhạc, trò chuyện với bạn bè (trực tiếp gián tiếp)… Hoạt động tạo thu nhập: việc làm sinh viên thực để có thêm tiền trang trải cho sinh hoạt Đây nhu cầu lớn sinh viên nay.Công việc làm thêm sinh viên đa dạng tự phát, chưa tổ chức chặt chẽ Những yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng thời gian lên lớp sinh viên gồm yếu tố chủ quan khách quan Về yếu tố chủ quan: Nhận thức sinh viên vai trò hoạt động ngồi lên lớp, tính kế hoạch nỗ lực thực kế hoạch, khả tham gia hoạt động lên lớp sinh viên Về yếu tố khách quan: Điều kiện sở vật chất, môi trường đáp ứng yêu cầu hoạt động sinh hoạt sinh viên thời gian lên lớp, mục tiêu đào tạo trường đại học, quy định nhà trường việc đánh giá kết làm việc sinh viên 2/ Về thực tiễn Thực trạng sử dụng thời gian lên lớp sinh viên vào hoạt động cụ thể: Thực trạng sinh viên sử dụng thời gian lên lớp vào hoạt động tự học: Nhìn chung sinh viên nhận thức đắn hoạt động tự học lên lớp dành thời gian đáng kể cho hoạt động Bên cạnh phân sinh viên nỗ lực nhiều cho tự học phận sinh viên khơng nhỏ dành cho hoạt động tự học Có khác biệt rõ sinh viên trường, nơi cư trú, giới tính việc sử dụng thời gian ngồi lên lớp có sinh viên Thực trạng sinh viên sử dụng thời gian (TG) vào hoạt động trị xã hội: Kết khảo sát cho thấy thời gian tham gia hoạt động trị xã hội sinh viên năm thứ nhiều so với sinh viên (SV) năm thứ hai; có khác biệt việc sử dụng thời gian cho hoạt động trị xã hội nhóm sinh viên nơi cư trú khác Nguyên nhân thực trạng SV dành thời gian cho hoạt động trị xã hội trước hết 68 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” tâm lí e ngại, cách tổ chức hoạt động trị xã hội nghèo nàn… Thực trạng SV sử dụng TG vào hoạt động vui chơi giải trí: kết khảo sát cho thấy, tuần sinh viên dành 11,8 cho hoạt động Song lượng thời gian dành cho vui chơi, giải trí nhóm sinh viên có chênh lệch đáng kể Khác biệt sinh viên trường, SV năm thứ thứ 3, khác biệt SV nơi cư trú khác Thực trạng SV sử dụng TG vào hoạt động văn hóa, văn nghệ: Kết khảo sát cho thấy trung bình sinh viên sử dụng 2,23 giờ/tuần cho hoạt động văn nghệ TG lên lớp sinh viên có khác theo giới tính SV; theo trường đại học Nguyên nhân thực trạng SV chưa ý thức cách sâu sắc tác dụng hoạt động văn hóa, văn nghệ Hình thức tổ chức hoạt động văn hóa, văn nghệ chưa đa dạng, phong phú, hấp dẫn; kinh phí cho hoạt động eo hẹp Thực trạng SV sử dụng thời gian vào hoạt động tạo thu nhập: Kết khảo sát cho thấy, trung bình tuần SV sử dụng 3,1 cho hoạt động tạo thu nhập.Việc đầu tư cho hoạt động tạo thu nhập có có khác đáng kể nhóm SV, trường, hai giới tính; sinh viên cư trú nơi khác Mối quan hệ việc sử dụng thời gian lên lớp với kết học tập sinh viên: Kết khảo sát cho thấy việc sử dụng quỹ thời gian lên lớp với kết học tập sinh viên có mối quan hệ với Trong tác động rõ việc học việc sử dụng thời gian lên lớp vào hoạt động tự học Việc đầu tư thời gian cho hoạt động tự học lên lớp điều kiện quan trọng để sinh viên tiến hành hoạt động học tập lớp đạt kết tốt Song ý nghĩa đầu tư vào thời gian kết học tập tốt mà vấn đề cách học, phương pháp học… Việc sử dụng thời gian cho hoạt động ngồi lên lớp có mối liên hệ định đến kết học tập sinh viên Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng khơng ngang Xem xét mức độ tác động việc sử dụng thời gian lên lớp sinh viên tới kết học tập mạng tính chất tương đối thực tế kết học tập phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác Mặc dù việc đầu tư thời gian hợp lí vào hoạt động ngồi lên lớp vấn đề cần sinh viên quan tâm việc quản lý chi tiêu thời gian nói chung cá nhân kỹ quan trọng cần thiết thời đại ngày 3/ Một Đối với số Bộ khuyến giáo dục nghị Đào tạo: - Bộ giáo dục Đào tạo cần tiếp tục xem xét, nghiên cứu, ban hành văn hướng dẫn việc tổ chức, triển khai quản lí kế hoạch thực hoạt động lên lớp sinh viên; có chế độ ưu đãi, qui định cụ thể khuyến khích sinh viên tích cực tham gia hoạt động lên lớp, hoạt động tích cực việc rèn luyện phát triển nhân cách sinh viên; - Bộ đạo trường Đại học tổ chức xây dựng nội quy, qui định để hướng dẫn sinh viên, xây dựng, quản lí việc sử dụng thời gian ngồi giờ; Đối với Nhà trường tổ chức đoàn thể: - Nhà trường cần hướng dẫn sinh viên năm thứ lập kế hoạch sử dụng quỹ thời gian giờ; Nhà trường tổ chức đồn thể cần có phối hợp để đưa kế hoạch hoạt động lên lớp dài hạn 69 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Đối với gia đình: - Gia đình cần ý quan tâm tới việc sử dụng thời gian lên lớp em qua kênh thơng tin khác nhau; Có trao đổi định kỳ gia đình Nhà trường Đối với sinh viên: - Sinh viên cần nhận thức tầm quan trọng việc quản lý, sử dụng thwoif gian lên lớp.Tinh thần thái độ nghiêm túc tự giác sinh viên yếu tố có ý nghĩa định tới hiệu sử dụng thời gian; Sinh viên cần có kế hoạch bản, lâu dài bên cạnh kế hoạch chi tiết Sử dụng thời gian lên lớp vào hoạt động cách hợp lí TỪ KHĨA: 1/ Thời gian ngồi lên lớp; 2/ sinh viên đại học; 3/ giáo dục Đại học Chi tiết xin liên hệ: Phòng Thư viện, số điện thoại: 04-39423754 theo địa thư điện tử: tttv@vnies.edu.vn Vai trò thầy giáo, giáo việc rèn luyện tự học sinh viên Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên hình thành phương pháp tự học hiệu (ảnh minh hoạ) Giáo viên nên tăng cường hình thức dạy học nhóm, trao đổi thảo luận, nêu lên kiến Điều buộc sinh viên phải nghiên cứu tài liệu, phân tích, mổ xẻ vấn đề nhiều khía cạnh khác để tham gia đóng góp tranh luận để bảo vệ ý kiến Để định hướng cho sinh viên vạch kế hoạch tự học cá nhân, giảng viên cần đề kế hoạch dạy học cụ thể toàn học phần (hoặc chương), cung cấp trước cho sinh viên nghiên cứu để biết làm làm q trình học tập mơn Đặc điểm tự học sinh viên 70 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” trường đại học Hoạt động dạy học hay đào tạo, bồi dưỡng lý luận trị-hành Trường Chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trình tổ chức, giáo dục, truyền bá cách bản, có hệ thống chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm Đảng, pháp luật Nhà nước…cho đội ngũ cán lãnh đạo chủ chốt dự nguồn hệ thống trị cấp, đặc biệt cấp sở địa phương Từ đó, hình thành người học giới quan, phương pháp luận khoa học, nhân sinh quan cộng sản; nâng cao trình độ tư lý luận, lực lãnh đạo, quản lý phẩm chất đạo đức cách mạng tạo nên lĩnh trị vững vàng, niềm tin vững vào mục tiêu lý tưởng xã hội chủ nghĩa tinh thần tự giác, tích cực trình cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội Trong năm qua, hoạt động dạy học Trường Chính trị tỉnh Bến Tre bước đổi nội dung, phương pháp, cách thức quản lý…đã thu tiến đáng nghi nhận, chất lượng đào tạo chuyển biến theo chiều hướng tích cực Học viên sau tốt nghiệp phát huy tốt lực, vận dụng tốt kiến thức học hoàn thành tốt nhiệm vụ giao Nhìn chung hoạt động dạy học Trường Chính trị tỉnh Bến Tre đạt thành tựu đáng trân trọng chất lượng đào tạo cán bộ, đáp ứng nhu cầu cán lãnh đạo ngành, cấp tỉnh Tuy nhiên, hoạt động dạy học Trường Chính trị tỉnh Bến Tre bộc lộ bất cập, hạn chế: Hiệu chưa cao, chưa có đồng kết học tập môn học, phần học, học viên lớp, học viên hệ lớp chưa có ổn định cần thiết… Hiện phải đương đầu với khơng khó khăn thách thức Cuộc đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp diễn sâu sắc liệt Các lực thù địch tìm cách cơng phá hoại nghiệp cách mạng nhân dân, sức xuyên tạc lịch sử dân tộc, vu cáo Đảng Nhà nước, chúng công vào hệ tư tưởng, cương lĩnh, đường lối trị Đảng cách mạng nước ta Cách mạng khoa học, kỹ thuật công nghệ phát triển vũ bão, trình độ nhận thức, trình độ trí tuệ nhiều hạn chế, khơng vấn đề lý luận thực tiễn chưa tổng kết chưa đủ sở để làm sáng tỏ, ý kiến khác Trước yêu cầu đòi hỏi nêu trên, hoạt động dạy học nhà trường cần phải cải tiến, đổi nhằm đáp ứng tốt yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ cán chủ chốt sở mà thực tiễn đặt ra, phục vụ đắc lực cho phát triển KT-XH địa phương thời gian tới Để nâng cao chất lượng đào tạo giai đoạn Trường Chính trị tỉnh Bến Tre, bên cạnh việc đổi nội dung, phương pháp giảng dạy, cách thức quản lý; vấn đề cần quan tâm xây dựng nâng cao ý thức tự học cho học viên Tự học giúp phát huy tính tự giác, tích cực, lực đọc sách nghiên cứu người học để thực nhiệm vụ giáo dục trường, biến “quá trình đào tạo thành q trình tự đào tạo học viên” Do đó, tổ chức tốt việc tự học cho học viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo trường điều kiện cần thiết Tự học q trình nhận thức cách tự giác, tích cực, tự lực khơng có tham gia hướng dẫn trực tiếp giáo viên nhằm đạt mục đích, nhiệm vụ dạy học Vì vậy, tự học bước giúp học viên đào sâu suy nghĩ, hệ thống lại tri thức học, liên hệ với hoạt động, biểu thực tế xây dựng kế hoạch nghiên cứu tài liệu cho điều biết ln có ích khơng xa rời thực Tự học tổ chức tốt cung cấp cho học viên kiến thức mới, bổ ích mà giúp họ nhiều cơng tác sau Q trình tự học rèn cho học viên thói quen độc lập suy nghĩ, giải vấn đề khó khăn cơng việc, sống, qua giúp họ tự tin hoạt động Khi tự học, học viên tiếp cận nhiều thuật ngữ, nhiều cách đề cập vấn đề, họ trở nên động hơn, tự 71 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” chủ việc tiếp thu tri thức Từ đó, thấy tự học khơng nhân tố quan trọng lĩnh hội tri thức mà có ý nghĩa to lớn việc hình thành nhân cách người học Tuy nhiên, hoạt động tự học học viên Trường Chính trị tỉnh Bến Tre năm gần hạn chế, không thường xuyên, tập trung trước kỳ kiểm tra, thi Điều ảnh hưởng không nhỏ đến kết học tập học viên Phần lớn học viên hệ lớp đào tạo Trung cấp lý luận Chính Trị - Hành học viên chưa đào tạo chuyên môn từ Cao đẳng trở lên, thường không tiến hành hoạt động tự học cách hợp lý, khoa học Chỉ đến bắt buột phải học để kiểm tra thi hết môn bắt đầu học nội dung theo câu hỏi ôn tập Nhiều học viên không tự chuẩn bị nội dung ôn tập mà photo lại người khác nên khó học thuộc Thực tế cho thấy bước vào phòng thi nhiều học viên nắm nội dung ôn thi (học tủ), đề thi “trật tủ” chép người khác sử dụng tài liệu để làm Nội dung tự học học viên Trường Chính trị chủ yếu: Soạn đề cương theo câu hỏi ôn tập giảng viên, làm tập, xem trước nghe giảng đọc thêm tài liệu tham khảo khác Thực hoạt động giúp học viên hiểu sâu hơn, nắm kiến thức mơn học, từ giúp học viên phát triển tư duy, trí tuệ nhận thức Đây hoạt động nhằm nâng cao chất lượng học tập học viên chất lượng giáo dục nhà trường Để nâng cao ý thức tự học cho học viên Trường Chính trị tỉnh Bến Tre nay, cần ý vấn đề sau: Nâng cao nhận thức cho giảng viên, chủ nhiệm lớp học viên chủ yếu học viên hệ lớp chưa qua đào tạo chuyên môn từ Cao đẳng trở lên vấn đề tự học Vì nhận thức nói chung thành tố cấu trúc tâm lý, nhân cách người, đóng vai trò vơ quan trọng đối hoạt động người, có nhận thức có hành động Vì vậy, để nâng cao hiệu hoạt động tự học học viên nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nhà trường, trước hết cần nâng cao nhận thức nội dung, mục tiêu, ý nghĩa tác dụng vấn đề tự học cho đội ngũ giảng viên, chủ nhiệm lớp học viên; xem giải pháp hàng đầu cần thực cách thường xuyên Đối với giảng viên giảng dạy mơn khóa học đội ngũ chủ nhiệm lớp cần nắm rõ tác dụng ý nghĩa vấn đề tự học, từ đầu khóa học cần giúp học viên lớp hình thành ý thức tự học tổ chức tự học cách tích cực, tự giác Kết hợp lòng ghép nội dung hướng dẫn, bồi dưỡng phương pháp kỹ tự học cho học viên trình giảng sinh hoạt lớp Chú ý tăng cường giáo dục động cơ, thái độ học tập cho học viên; hướng dẫn, đạo học viên xây dựng kế hoạch tự học Giảng viên môn thiết kế giảng theo chuỗi tình có vấn đề hướng dẫn học viên tự giải Lồng ghép bồi dưỡng phương pháp kỹ tự học cho học viên lớp, tạo điều kiện cho học viên bộc lộ khả tự học như: Phân tích, tổng hợp, khái quát, trừu tượng hóa vấn đề; đồng thời bồi dưỡng phương pháp đọc sách, tóm tắt, hệ thống hóa tài liệu phương pháp nghiên cứu nói chung Tác động, hướng dẫn tạo điều kiện để học viên tự giác, độc lập xây dựng kế hoạch, phương pháp tự học phù hợp với thân Tự động, tìm tòi, phân tích sách vở, tài liệu liên quan để tự làm chủ tri thức, kỹ năng, kỹ xảo học lớp Đảm bảo điều kiện tự học cho học viên xây dựng phòng đọc thư viện, tăng cường thiết bị nghe nhìn, tạo điều kiện thời gian, kinh phí cho hoạt động sinh hoạt ngoại khóa nghiên cứu thực tiễn tỉnh Tổ chức thi, kiểm tra, đánh giá kết học tập cách nghiêm túc, cơng bằng, khách quan nhằm kích thích nỗ lực, cố gắng lòng say mê học tập học viên làm tăng ý thức tự học cho học viên Ngoài cần ý tạo động lực học tập cho học viên thông qua việc: Đổi phương pháp dạy học, tổ chức 72 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” điều khiển hợp lý hoạt động học; nâng cao chất lượng sinh hoạt Đảng, đoàn thể nhằm nâng cao nhận thức nhiệm vụ học tập, mục đích, ý nghĩa, tác dụng việc học chương trình đào tạo Trung cấp lý luận Chính trị - Hành để hình thành động học tập nói chung ý thức tự học học viên 73 Khoa GDCT&TC – Đề tài NCKH cấp sở năm học 2010-2011 “Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác-lênin” Mối quan hệ Bản chất – hiện tượng Khả – hiện thực Khái niệm Mối quan hệ Khái niệm Mối quan hệ 74 ... Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác- lênin phương pháp Cây kiến thức sau: Môn những. .. VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP CÂY KIẾN THỨC TRONG GIẢNG DẠY MÔN NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MAC- LÊNIN 2.1 Thực trạng dạy và học môn Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác- ... 2010-2011 Nghiên cứu vận dụng phương pháp Cây kiến thức giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng môn học Những nguyên lý bản của chủ nghĩa Mác- lênin Trong phương pháp Cây kiến thức,