NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CỦA TRUNG TÂM BỒI DƢỠNG CHÍNH TRỊ HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM HIỆN NAY

12 chính sách, pháp luật của nhà nước…, trong đó, việc học tập lý luận Mác-Lênin, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước là một nội dung rất quan trọng đối với

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Luận văn hoàn thành dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Đức Luận Các tài liệu trích được trích dẫn trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy

Hà Nội, ngày tháng 11 năm 2018

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lê Thị Thanh Nhàn

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CỦA TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ CẤP HUYỆN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 6

1.1 Lý luận chính trị và giáo dục lý luận chính trị 6

1.2 Trung tâm BDCT cấp huyện 22

1.3 Nội dung chương trình và chủ thể, đối tượng, phương pháp giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện 27

Chương 2 THỰC TRẠNG GIÁO DỤC LLCT VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LLCT CỦA TRUNG TÂM BDCT HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM HIỆN NAY 35

2.1 Khái quát chung về huyện Duy Tiên và Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam hiện nay 35

2.2 Thực trạng giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam hiện nay 42

2.3 Phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam trong thời gian tới 60

KẾT LUẬN 78

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 79

PHỤ LỤC 84

NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT

Bí thư Trung ương Đảng (khóa VII)

1

MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài

Giáo dục lý luận chính trị là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng, nhằm hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nhận thức, tư tưởng, bản lĩnh chính trị, niềm tin, năng lực hoạt động thực tiễn cho cán bộ, đảng viên và nhân dân Nói về vai trò của giáo dục lý luận chính trị Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ:

“Không có lý luận chính trị thì chí khí kém cương quyết, không trông xa thấy rộng, trong lúc đấu tranh dễ lạc phương hướng, kết quả là “mù chính trị”, thậm chí hủ hóa, xa rời cách mạng” Lênin – người thầy vĩ đại của cách mạng vô sản trên thế giới cũng đã từng khẳng định: “Không có lý luận cách mạng thì cũng không có phong trào cách mạng”

Trong giai đoạn hiện nay việc giáo dục lý luận chính trị lại càng trở lên quan trọng, khi đất nước ta đang trên đà phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, có nhiều thuận lợi nhưng cũng có không ít khó khăn, thử thách Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch luôn muốn tìm cách chống phá cách mạng nước ta bằng nhiều âm mưu, thủ đoạn Trong bối cảnh như vậy việc nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện nhằm hình thành thế giới quan, phương pháp luận, nâng cao bản lĩnh chính trị, nâng cao cảnh giác cách mạng, chống “diễn biến hòa bình” cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới là nhiệm vụ rất nặng nề và có ý nghĩa chính trị sâu sắc

Ngày 3/9/2008 Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa X đã ban hành Quyết định

185 – QĐ/TW về “chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện” đã quy định trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện có chức năng bồi dưỡng, giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, quan điểm, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; bồi dưỡng nghiệp vụ công tác đảng, công tác đoàn thể cho cán bộ ở cơ sở góp phần giải quyết kịp thời những vướng mắc, tồn tại trong công tác xây dựng Đảng

Sau quyết định số 100 – QĐ/TW ngày 3/6/1995 của Ban Bí thư trung ương Đảng (khóa VII), Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam cùng các Trung tâm BDCT cấp huyện khác trên cả nước đã lần lượt ra đời và đi vào hoạt động từng bước có hiệu

2

quả, góp phần không nhỏ vào nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên ở cơ sở Trong những năm qua Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác giáo dục lý luận chính trị

Đối với tỉnh Hà Nam, Duy Tiên luôn được xác định là huyện trọng điểm về phát triển công nghiệp của tỉnh Để hoàn thành nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi huyện Duy Tiên phải có đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý vừa hồng vừa chuyên, vừa tinh thông chuyên môn nghiệp vụ, vừa có trình độ lý luận, phẩm chất chính trị, đạo đức cao Tuy nhiên, qua thực tế đào tạo, bồi dưỡng cho thấy, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm Bồi dưỡng LLCT huyện Duy Tiên chưa cao; hơn nữa, có một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở huyện Duy Tiên hiện nay còn hạn chế về trình độ lý luận chính trị, phai nhạt lý tưởng nên vấn để quán triệt, vận dụng chủ trương, đường lối, chính sách còn chậm và chưa hiệu quả Thực tế đó cùng với yêu cầu đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở huyện Duy Tiên hiện nay đòi hỏi phải có những giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên

Xuất phát từ tình hình trên, chúng tôi quyết định lựa chọn vấn đề “Nâng cao hiệu

quả giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam hiện nay” làm đề tài cho luận văn thạc sỹ chuyên ngành Chính trị học

2 Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Đổi mới, nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT tại Trung tâm BDCT cấp huyện là một vấn đề lớn và có ý nghĩa cấp thiết Với chức năng là đơn vị đào tạo, bồi dưỡng về LLCT, chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị ở cơ sở, Trung tâm BDCT cấp huyện là cơ quan gắn bó, gần cơ sở nhất, sát cơ sở nhất, đặc biệt trong điều kiện bùng nổ thông tin và mạng xã hội như hiện nay thì việc nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT là nhiệm vụ quan trọng qua đó góp phần củng

cố, bồi đắp, giữ vững lập trường tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở Việc nghiên cứu, tổng kết và giải quyết các vấn đề đặt ra của các Trung tâm thường được thực hiện thông qua các báo cáo hàng năm của Ban tuyên giáo huyện ủy và Tỉnh ủy các địa phương Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, tổng hợp các vướng mắc, tồn tại và kiến nghị từ

- “Công tác tư tưởng – văn hóa ở cấp huyện” của PGS.TS Đào Duy Quát đã bàn

về công tác giáo dục LLCT ở cấp huyện và vai trò, nhiệm vụ của Trung tâm BDCT cấp huyện, nhưng chủ yếu là bàn nhiều về mảng tư tưởng – văn hóa ở cấp huyện

- “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở”

của TS Vũ Ngọc Am đã đề cập đến yêu cầu khách quan phải tiếp tục đổi mới công tác giáo dục LLCT ở cơ sở trong giai đoạn hiện nay Tác giả đã căn cứ vào thực trạng giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên cấp cơ sở, những khó khăn, hạn chế còn yếu kém tìm ra nguyên nhân của những hạn chế từ đó đưa ra một số giải pháp đổi mới trong công tác đào tạo cán bộ, đảng viên cơ sở hiện nay

- “Chất lượng hoạt động của các Trung tâm BDCT huyện, thị xã, thành phố ở

tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn hiện nay” của Trịnh Thị Hoa, Luận văn Thạc sỹ xây

dựng Đảng, năm 2008 Luận văn đã đánh giá chất lượng hoạt động của các Trung tâm BDCT huyện, thị xã, thành phố thông qua chất lượng của các lớp học, chất lượng học viên Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động ở các Trung tâm BDCT huyện, thị xã, thành phố

Ngoài ra còn có nhiều công trình của các tác giả quan tâm đến hướng nghiên cứu

này Chẳng hạn như: “Nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ở trường Chính trị

tỉnh Bắc Giang dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh” của Lê Quỳnh Mai (Luận văn

Thạc sỹ Hồ Chí Minh học, Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn năm 2012); “Biện

pháp quản lý thực hiện chương trình giáo dục lý luận chính trị tại các trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện tỉnh Thái Nguyên” của Nguyễn Thị Thìn (Luận văn thạc sỹ

quản lý giáo dục, Đại học sư phạm Thái Nguyên năm 2008); “Tỉnh Hải Dương xây dựng

4

Trung tâm BDCT cấp huyện đáp ứng yêu cầu tình hình mới” của Đặng Thị Bích Liên

(Tạp chí khoa giáo của Ban khoa giáo Trung ương số 6 năm 2007)

Các công trình trên là nguồn tư liệu tham khảo rất có giá trị và đã gợi mở cho chúng tôi những ý tưởng sâu sắc trong quá trình thực hiện đề tài của mình Tuy nhiên, trong số các công trình đã đề cập ở trên, chưa có công trình nào tập trung nghiên cứu việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm bồi dưỡng chính trị

huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam hiện nay Điều đó càng thôi thúc chúng tôi trong quá trình

5

5.1 Cơ sở lý luận

Cơ sở lý luận của đè tài là Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng về lý luận chính trị và công tác giáo dục LLCT; nghị quyết, chương trình hành động, Quyết định, Chỉ thị, Báo cáo tổng kết của Tỉnh ủy Hà Nam và Huyện

ủy, Ủy ban nhân dân huyện Duy Tiên về công tác bồi dưỡng, giáo dục LLCT cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân; các tài liệu, sách báo có liên quan đến đề tài

5.2 Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật biện chứng

và chủ nghĩa duy vật lịch sử, phân tích – tổng hợp, quy nạp, diễn dịch, thống kê, điều tra

xã hội học, phỏng vấn,…để thực hiện mục đích mà đề tài đã đặt ra

6 Ý nghĩa lý luận và thực tiễn

- Luận văn góp phần làm rõ hơn một số vấn đề lý luận về hiệu quả giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm BDCT cấp huyện ở Việt Nam hiện nay

- Luận văn góp phần làm rõ hiệu quả giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam hiện nay

- Luận văn đưa ra một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam trong thời gian tới

- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho cấp ủy, chính quyền huyện Duy Tiên đề ra những chủ trương, chính sách nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục LLCT ở địa phương nói chung và của Trung tâm BDCT huyện nói riêng; kết quả nghiên cứu của luận văn cũng có thể được sử dụng cho việc nghiên cứu, giảng dạy những vấn đề có liên quan

7 Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục, luận văn được kết cấu gồm 2 chương, 6 tiết

6

Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CỦA TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ

CẤP HUYỆN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 1.1 Lý luận chính trị và giáo dục lý luận chính trị

1.1.1 Lý luận chính trị

Thực tiễn đã chứng minh khi xã hội phân chia thành giai cấp thì bất kỳ một giai cấp chính đảng nào muốn giữ vị trí thống trị thì trước hết phải nâng cao trình độ lý luận chính trị cho giai cấp mình Mặt khác con người là chủ thể tư duy và hành động đồng thời là chủ thể của lý luận, con người sáng tạo ra lý luận không phải một cách chủ quan

mà nó là sự phản ánh đời sống hiện thực thông qua sự nhận thức khoa học, hệ thống hóa, khái quát hóa, trừu tượng hóa khoa học để hình thành lý luận, phản ánh những quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, lý luận được hiểu là một hệ thống những tri thức khoa học được khái quát từ kinh nghiệm thực tiễn phản ánh những mối quan hệ, bản chất, tất nhiên mang tính quy luật của sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan và được biểu đạt bằng hệ thống những khái niệm, phạm trù, nguyên lý, quy luật

Xét về bản chất lý luận là một hệ thống tri thức được khái quát từ thực tiễn, phản ánh những mối liên hệ, bản chất, những quy luật của các sự vật, hiện tượng trong một lĩnh vực nào đó của hiện thực khách quan

Lý luận được khái quát từ những kinh nghiệm thực tiễn, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:

“Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp những tri thức về

tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử” [33, tr.487] Tri thức lý luận thể hiện trong hệ thống các khái niệm, phạm trù, qui luật Khác với kinh nghiệm, lý luận mang tính trừu tượng và khái quát cao, nhờ đó, nó đem lại sự hiểu biết sâu sắc về bản chất, tính tất nhiên, tính qui luật của các sự vật, hiện tượng khách quan Lý luận thể hiện tính chân lý sâu sắc hơn, chính xác hơn, hệ thống hơn, nghĩa là có tính bản chất sâu sắc hơn và do đó, phạm vi ứng dụng của nó cũng phổ biến hơn, rộng hơn nhiều so với tri thức kinh nghiệm Chính C.Mác và Ph.Ăngghen cũng từng chỉ rõ: “Sự quan sát theo kinh

7

nghiệm tự nó không bao giờ có thể chứng minh được đầy đủ tính tất yếu và nhiệm vụ của nhận thức lý luận là đem quy sự vận động bề ngoài chỉ biểu hiện trong hiện tượng về sự vận động bên trong thực sự” [4, tr.343]

Như vậy lý luận chính là “hệ thống những tri thức đã được khái quát tạo ra một quan

niệm hoàn chỉnh về các quy luật và mối liên hệ cơ bản của hiện thực Lý luận là sự phản ánh

và tái hiện hiện thực khách quan Mọi lý luận đều quy định bởi hoàn cảnh lịch sử, được hình thành từ điều kiện cụ thể của lịch sử sản xuất, kỹ thuật và thực nghiệm” [59, tr.14]

Chính trị là một lĩnh vực đặc biệt rất phức tạp, nó liên quan đến lợi ích trực tiếp của

các giai cấp và các lực lượng xã hội nên có rất nhiều cách tiếp cận và nhìn nhận khác nhau

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, chính trị là mối quan hệ giữa các giai cấp, dân tộc, quốc gia đối với quyển lực nhà nước Chính trị là một hiện tượng xã hội đặc biệt, nó xuất hiện cùng với sự xuất hiện giai cấp, phân chia giai cấp và nhà nước Chính trị là sự biểu hiện tập trung nhất của kinh tế đồng thời chính trị có vị trí độc lập và có tác dụng to lớn đối với kinh tế Việc hình thành một quan điểm chính trị đúng là điều kiện để giải quyết có hiệu quả những nhiệm vụ kinh tế - xã hội Chính trị là một lĩnh vực rất tinh

tế, nhạy cảm, nó biểu hiện trên cơ sở các tri thức được tích lũy trong quá trình lịch sử và những quan hệ gắn với con người, với giai cấp, dân tộc và thời đại

Để có thể nhận thức sâu sắc được những quy luật khách quan của sự phát triển xã hội và vận dụng chúng và sự nghiệp cách mạng cần phải dựa trên nền tảng lý luận Mác – Lênin Lý luận chính trị của giai cấp vô sản là sự khái quát tri thức nhân loại và tổng kết kinh nghiệm của phong trào công nhân thế giới làm công cụ đắc lực cho việc giành và giữ chính quyền của giai cấp công nhân ở mỗi quốc gia, dân tộc Theo Lênin, lý luận có vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng: “Không có lý luận cách mạng thì cũng không thể có phong trào cách mạng” và “chỉ đảng nào được một lý luận tiền phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong” [67, tr.30-32]

Hồ Chí Minh cũng cho rằng: “Đảng không có chủ nghĩa cũng như người không

có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam” [47, tr 289] Hệ thống lý luận chính trị của chủ nghĩa cộng sản khoa học không chỉ giải thích thế giới một cách khoa học, bóc trần sự bất công tồn tại trong các xã hội có giai cấp đối kháng mà còn chỉ rõ căn nguyên của những

8

áp bức, bất công đó, đồng thời vạch ra con đường phương thức đấu tranh nhằm xóa bỏ chế độ bất bình đẳng, xây dựng xã hội mới văn minh, tiến bộ Vì vậy LLCT luôn là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của một Đảng

Lý luận chính trị ở Việt Nam hiện nay là hệ thống những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Nó phản ánh tính quy luật của các quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là công cụ quan trọng cho việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa

1.1.2 Giáo dục lý luận chính trị

1.1.2.1.Khái niệm giáo dục lý luận chính trị

Giáo dục LLCT là một bộ phận cơ bản trong công tác tư tưởng của Đảng nói chung, của công tác xây dựng Đảng nói riêng Là quá trình truyền bá có hệ thống Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và nhân dân Công tác giáo dục lý luận chính trị nhằm hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nhận thức tư tưởng, bản lĩnh chính trị, niềm tin và năng lực hoạt động thực tiễn cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân, đáp ứng yêu cầu của từng thời kỳ phát triển của đất nước

Giáo dục LLCT nói chung là một nhiệm vụ quan trọng của tất cả các giai cấp cầm quyền Đối với nước ta giáo dục LLCT được Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng, định hướng và phát triển ngay từ khi chưa có Đảng Trải qua quá trình thực tiễn giáo dục LLCT đã đóng vai trò to lớn đối với những thắng lợi của cách mạng nước ta

Theo TS Ngô Văn Thạo cho rằng giáo dục LLCT là “ quá trình phổ biến, truyền

bá một cách cơ bản, có hệ thống nền tảng tư tưởng, cương lĩnh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và nhân dân Nhiệm vụ

cơ bản của giáo dục LLCT là nâng cao nhận thức lý luận, qua đó xây dựng thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng, phương pháp luận duy vật, biện chứng, đạo đức, lối sống, tạo nên bản lĩnh chính trị, niềm tin vào mục tiêu lý tưởng cho cán bộ, đảng viên

và nhân dân” [57, tr.184]

9

Theo GS.TS Đào Duy Quát thì giáo dục LLCT “là việc làm truyền bá những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân Đó là quá trình tác động vào đối tượng giáo dục bằng cách trình bày, giải thích một cách khoa học những khái niệm, những quan điểm nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức đúng đắn những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội, nhất trí cao với đường lối, quan điểm của Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và năng lực thực tiễn của họ, hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống” [64, tr.38]

Giáo dục lý luận chính trị là giải thích, tuyên truyền những vấn đề thuộc lý luận

chính trị, bằng việc đi sâu giải thích các sự vật hiện tượng diễn ra trong tự nhiên, xã hội, trên cơ sở đó xây dựng cơ sở khoa học cho nhận thức và niềm tin của con người để đi đến hành động đúng đắn Giáo dục lý luận chính trị đem đến cho mọi người những hiểu biết về quy luật phát triển của xã hội, về thế giới quan, nhân sinh quan, đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, để từ đó vạch ra cho mình tư tưởng, lối sống, hoài bão, ý chí, nguyện vọng, những nguyên tắc chuẩn mực đạo đức để gạt bỏ cái cũ, tiếp thu có chọn lọc cái mới Bên cạnh đó giáo dục lý luận chính trị là nghiên cứu tổng kết thực tiễn, xây dựng thành hệ thống quan điểm lý luận chính trị, hình thành và phát triển tư tưởng xã hội, phát triển những mâu thuẫn xã hội và đưa ra những dự báo để phát triển cho tương lai

Nhiệm vụ của giáo dục lý luận chính trị là thông qua các công cụ và phương tiện

để truyền bá những kiến thức phong phú của đời sống xã hội, các quan điểm, những đánh giá về các hiện tượng và xu thế phát triển của của xã hội Với tầm quan trọng như vậy Hồ Chí Minh cho rằng công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng tiên phong phải đạt trình độ tiên phong: "Đảng muốn vững phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam"[38, tr.268] Bên cạnh đó giáo dục lý luận chính trị cần phải định hướng cho nhận thức tư tưởng, mục tiêu và con đường đi lên của các dân tộc trên thế giới Trong tác phẩm "Đường Kách mệnh" Hồ Chí Minh khẳng định:

Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VIII) của Đảng đã xác định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức các cấp từ trung ương đến cơ sở, đặc biệt là cán bộ đứng đầu, có phẩm chất và năng lực, có bản lĩnh chính trị vững vàng trên cơ sở lập trường giai cấp công nhân, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đảm bảo sự chuyển tiếp liên tục và vững vàng giữa các thế hệ cán bộ nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, giữ vững độc lập tự chủ, đi lên chủ nghĩa xã hội.” [10]

Để đạt được mục tiêu đó đòi hỏi việc quản lý thực hiện chương trình giáo dục LLCT cần có một thiết chế tổ chức với những hình thức và phương pháp tiên tiến, phù hợp với những đặc trưng riêng của nó Trong hệ thống đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam chương trình giáo dục LLCT có nhiều cấp độ khác nhau như: Cử nhân, cao cấp, trung cấp, sơ cấp, bồi dưỡng ngắn hạn Ngoài ra còn có các chương trình giáo dục lý luận chuyên đề; chương trình học tập, quán triệt các nghị quyết Đại hội Đảng, nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương và Bộ chính trị, Ban Bí thư, kế hoạch tự học theo hướng dẫn của cơ quan phụ trách

Những phân tích trên cho thấy, trong điều kiện nước ta hiện nay, “Giáo dục

LLCT là truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước tới cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm tạo ra sự thống nhất về tư tưởng, nâng cao nhận thức chính trị, phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn của họ, hướng dẫn

họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống chúng ta học tập lý luận là cốt để áp dụng và thực tế” [46, tr.497]

1.1.2.2 Vị trí, vai trò của giáo dục lý luận chính trị

Giáo dục LLCT có vị trí, vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng Tầm quan trọng đó bắt nguồn từ vai trò của chủ nghĩa Mác – Lênin đối với quá trình

11

phát triển của xã hội với tư cách là khoa học cách mạng của giai cấp công nhân và là hệ

tư tưởng của toàn xã hội trong chế độ xã hội chủ nghĩa

Các nhà mác xít đã chỉ rõ, cũng như thực tiễn cách mạng thế giới và Việt Nam

đã chứng minh: giai cấp công nhân và nhân dân lao động muốn thoát khỏi áp bức và bóc lột của chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa thực dân thì không thể tiến hành cách mạng một cách

tự phát mà phải đặt dưới sự lãnh đạo của một đảng tiền phong được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác – Lênin Chủ nghĩa Mác – Lênin chính là cơ sở để các đảng cộng sản đề ra đường lối, chính sách của mình Lênin đã khẳng định: “Không có lý luận cách mạng thì cũng không thể có phong trào cách mạng chỉ đảng nào được một lý luận tiền phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sỹ tiền phong” [67, tr.30-32]

giàu trí óc của mình bằng sự hiểu biết tất cả những kho tàng tri thức mà nhân loại đã tạo

và hiểu biết đó phải dẫn tới cuộc sống và hành động

Hồ chí Minh từng xác định: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ Học để

phục sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại” [34,

tr.684] Muốn vậy phải có thói quen đem lý luận liên hệ với thực tiễn, “Mỗi cán bộ, đảng

viên phải học lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế Phải chữa cái bệnh kém lý luận, khinh lý luận và lý luận suông” [30, tr.234-235]

Với tinh thần đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng đến tính thực tiễn, bất cứ việc gì cũng phải xuất phát từ yêu cầu thực tiễn Muốn đạt được kết quả đó thì việc học phải xuất phát từ yêu cầu của công việc và phải học cặn kẽ, thấu đáo Người mong muốn việc học - hành, tức là nhận thức - hành động phải đạt tới chỗ thấy cho hết, nhìn cho thấu Vì vậy, theo Người học tập ở trong nhà trường, trong sách vở chưa đủ, phải học cả

trong cuộc sống, học ở người khác… Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Làm nghề gì cũng

phải học, vậy làm cách mạng cũng phải học Nếu không giáo dục cho đảng viên làm cách mạng mà cứ yêu cầu họ làm cách mạng thì họ không làm tròn được nhiệm vụ” [46,

tr.224] Nội dung học tập cũng phải toàn diện: chương trình học vấn phổ thông, đại học, chuyên môn nghiệp vụ, học tập lý luận Mác-Lênin, đường lối chủ trương của Đảng,

12

chính sách, pháp luật của nhà nước…, trong đó, việc học tập lý luận Mác-Lênin, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước là một nội dung rất quan trọng đối với các cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân ở cơ sở được thực hiện trực

tiếp bởi các Trung tâm BDCT cấp huyện

Lý luận chính trị ở Việt Nam là lý luận khoa học và cách mạng, mang bản chất giai cấp công nhân và phản ánh tinh thần thời đại do cách mạng Tháng Mười sản sinh ra

Đó là sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin phù hợp với điều kiện

và hoàn cảnh lịch sử của Việt Nam, thể hiện tập trung nhất lý luận và phương pháp cách mạng trong cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội Đó là tư tưởng chủ đạo xuyên suốt và bao trùm di sản tư tưởng lý luận Hồ Chí Minh trong thời đại mới, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, vạch ra tính tất yếu của lịch sử của cách mạng Việt Nam là quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa

Thấy rõ được vị trí, vai trò, tầm quan trọng của việc học tập lý luận chính trị, Ở nước ta, lý luận Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được xếp chung vào hệ thống các môn khoa học xã hội – nhân văn, giữ vị trí chủ đạo về tư tưởng, lý luận và phương pháp luận cho khoa học xã hội – nhân văn đồng thời là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận chung cho mọi hoạt động nghiên cứu khoa học, là hệ tư tưởng của xã hội thì việc học tập hệ thống lý luận này lại càng cần thiết và càng có ý nghĩa hơn

Giáo dục lý luận chính trị là một nhiệm vụ trọng yếu trong công tác tư tưởng của Đảng nhằm bồi dưỡng về lý luận chính trị, truyền đạt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước; bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ công tác xây dựng Đảng, xây dựng và quản lý Nhà nước cho cán bộ, đảng viên góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức cách mạng để đội ngũ cán bộ cơ sở ngày càng đáp ứng với yêu cầu mới, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao Do đó, đối tượng cán bộ tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn tại hệ thống các Trường Chính trị tỉnh và Trung tâm Bồi dưỡng chính trị huyện không chỉ được lĩnh hội, bồi dưỡng về tri thức mà còn phải rèn luyện những kỹ năng cơ bản về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, chuyên môn, nghiệp vụ, tổ chức phong trào; rèn luyện tác phong, tính sáng tạo, độc lập trong làm việc Giáo dục lý luận chính trị có vai trò cơ bản sau đây:

13

Thứ nhất, giúp cho người học có sự hiểu biết sâu sắc hơn, đầy đủ hơn, toàn diện

hơn những tri thức lý luận chính trị - hành chính; từ đó trang bị cho mình vốn tri thức khoa học lý luận

Thứ hai, việc học tập, nghiên cứu lý luận chính trị nhằm củng cố niềm tin và bản

lĩnh chính trị, ý thức giai cấp và tinh thần yêu nước cho cán bộ, đảng viên; từ đó thúc đẩy cán bộ, đảng viên tự giác, tự nguyện, hăng hái hành động, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng do Đảng đề ra

Thứ ba, việc học tập và nghiên cứu lý luận chính trị nhằm cung cấp cho người

học thế giới quan và phương pháp luận cách mạng và khoa học, từ đó vận dụng vào thực tiễn cuộc sống và công việc, để hoàn thành và hoàn thành xuất sắc công việc được giao Hơn hết là xây dựng mỗi quan hệ giữa người với người trên tinh thần tôn trọng, tương trợ và thương yêu lẫn nhau

Thứ tư, giáo dục lý luận chính trị góp phần hình thành và phát triển trí tuệ, nâng

cao trình độ và năng lực của người học giúp họ khẳng định bản thân và hòa nhập với xã hội hiện đại Thông qua việc trang bị những tri thức lý luận chính trị và phương pháp luận khoa học, học viên tích cực, chủ động cố gắng trong học tập và rèn luyện để nâng cao trình độ và năng lực tư duy lý luận khoa học Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng nhằm giúp họ tăng khả năng thích ứng với xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế sâu rộng như hiện nay

Có thể thấy, trong mọi giai đoạn cách mạng, việc giáo dục học tập lý luận chính trị có vai trò rất quan trọng Qua đó, giúp cán bộ, đảng viên được trang bị đầy đủ, toàn diện hơn, có sự hiểu biết sâu sắc hơn tri thức lý luận chính trị; giữ vững bản lĩnh chính trị; củng cố, tăng cường niềm tin vào tương lai của dân tộc, của cách mạng, lý tưởng cộng sản; làm cho cán bộ, đảng viên tự tin hơn trong công tác, là cơ sở để cán bộ, đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao

1.1.2.3 Nội dung giáo dục lý luận chính trị

Nội dung của giáo dục LLCT rất rộng, bao gồm hệ thống những nguyên lý, luận điểm, đề cập đến nhiều mặt, quy luật khác nhau của đời sống xã hội; bao gồm việc giáo dục những nguyên lý phổ biến của chủ nghĩa Mác – Lênin; đường lối, quan điểm của

14

Đảng về các lĩnh vực của đời sống xã hội, lịch sử Đảng; công tác xây dựng Đảng; đạo đức cách mạng; chủ trương, chính sách pháp luật của Nhà nước; những kinh nghiệm của các nhà nước và tình hình thế giới Đây là những nội dung chính trị cơ bản mang tính bắt buộc mà mọi cán bộ, đảng viên của Đảng đều phải học, phải được đào tạo, bồi dưỡng với những hình thức thích hợp

Nhiệm vụ của giáo dục lý luận chính trị là thông qua các công cụ và phương tiện

để truyền bá những kiến thức phong phú của đời sống xã hội, các quan điểm, những đánh giá về các hiện tượng và xu thế phát triển của của xã hội

Sớm thấy được vai trò của tác giáo dục lý luận chính trị, Chủ tịch Hồ Chí Minh

đã chỉ rõ: "Tất cả các đảng viên phải cố gắng học tập, coi việc học tập lý luận chính trị

là nhiệm vụ quan trọng của mình"[37, tr.117] Bên cạnh đó, giáo dục lý luận chính trị

cần phải định hướng cho nhận thức tư tưởng, mục tiêu và con đường đi lên của các dân

tộc Do đó, Người khẳng định: “Đảng muốn vững phải có chủ nghĩa làm cốt, trong

Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam”[38, tr.268]

Từ ý nghĩa quan trọng như vậy có thể thấy giáo dục LLCT bao gồm những nội dung cơ bản đó là:

Một là: giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước

Giáo dục LLCT trang bị cho cán bộ, đảng viên những nội dung cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, hiểu biết sâu sắc đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, biết vận dụng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, giáo dục ý thức, tinh thần yêu nước, bảo vệ thành quả cách mạng, quan điểm sống tích cực và tinh thần lao động hăng say; có trách nhiệm với bản thân, gia đình, quê hương, đất nước, có ý thức tự hào, tự tôn dân tộc, có ý thức cần cù, tiết kiệm, có tính tích cực chính trị xã hội, không chạy theo lối sống thực dụng

Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh có vị trí đặc biệt quan trọng vì trước hết nó là cơ sở để Đảng xác định rõ mục tiêu cách mạng Đảng muốn lãnh đạo có hiệu quả, đưa cách mạng đến thành công phải đặc biệt coi trọng công tác xây dựng

15

Đảng; phải coi trọng công tác xây dựng, hoàn thiện Cương lĩnh chính trị, đường lối đúng đắn; từ mục tiêu chiến lược lâu dài đến mục tiêu cụ thể trước mắt của từng chặng đường; xây dựng, tập hợp lực lượng, lựa chọn hình thức, bước đi và phương pháp cách mạng thích hợp; giải quyết đúng đắn các mối quan hệ cơ bản Muốn có Cương lĩnh, đường lối đúng đắn, Đảng phải nắm vững và vận dụng đúng đắn quy luật khách quan, nghĩa là phải

có trí tuệ và trình độ cao về lý luận

Đối với mọi cán bộ đảng viên “Phải ra sức học tập chủ nghĩa Mác – Lênin, củng

cố lập trường giai cấp vô sản, cố gắng nắm vững những quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, phải luôn luôn nâng cao đạo đức cách mạng, kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, bồi dưỡng chủ nghĩa tập thể của giai cấp vô sản” [39, tr.21]

Chủ nghĩa Mác – Lênin là tiền đề để có lập trường giai cấp vững vàng Chủ tịch

Hồ Chí Minh đã viết: “ Không có lý luận về chủ nghĩa xã hội khoa học thì không có lập trường giai cấp vững vàng” [40, tr.92]

Ngày nay dù cục diện thế giới có thay đổi, nhưng Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn luôn kiên quyết bảo vệ giá trị bền vững những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin và sức sống mãnh liệt của học thuyết Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII thông qua đã khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động”, “làm cho thế giới quan Mác – Lênin và tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội” [9, tr.26-31]

Bên cạnh việc giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì một nội dung quan trọng khác không thể thiếu trong công tác giáo dục LLCT là giáo dục đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước Đây là những nội dung không chỉ định tính trong nhận thức lý luận cho cán bộ, đảng viên mà còn định hướng, định lượng cho cán bộ, đảng viên hành động; cũng chính là một biểu hiện của nội dung gắn liền lý luận với thực tiễn, học đi đôi với hành Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết:

“Những chính sách và nghị quyết của Đảng đều vì lợi ích của nhân dân Vì vậy đạo đức

16

cách mạng của của người đảng viên là bất kỳ khó khăn đến mức nào cũng kiên quyết làm đúng chính sách và nghị quyết của Đảng” [36, tr.288]

Bước vào thời kỳ đổi mới đẩy mạng CNH, HĐH đất nước, sự vận dụng đúng đắn

và sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước càng trở nên quan trọng và cần thiết hơn bao giờ hết Học tập, quán triệt những quan điểm cơ bản và vận dụng có hiệu quả tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tế cuộc sống trong học tập và rèn luyện là nhân tố quan trọng cho việc nâng cao chất lượng giáo dục LLCT trong tình hình hiện nay

Hai là: giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng và truyền thống yêu nước, truyền thống văn hóa của dân tộc

Giáo dục LLCT không chỉ giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin , tư tưởng Hồ Chí Minh mà còn giáo dục cho cán bộ, đảng viên tinh thần yêu nước, yêu chế độ, trung thành với đường lối bảo vệ Tổ quốc của Đảng ta Đồng thời, có tác dụng cổ vũ mỗi cán bộ, đảng viên có tinh thần giữ gìn an ninh trật tự và trật tự an toàn xã hội, đề cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu đập tan mọi âm mưu thực hiện “diễn biến hòa bình” của kể địch, nhằm bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa

Giáo dục truyển thống dân tộc, truyền thống cách mạng cho cán bộ, đảng viên là một nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục chủ nghĩa yêu nước chân chính Giáo dục truyền thống lịch sử và cách mạng thật sự có ý nghĩa lớn lao trong việc xây dựng con người mới Nhớ về cội nguồn và hiểu sâu sắc những bước đi đầy chông gai của cha ông, những hy sinh cao đẹp của lớp lớp những người con đi trước từ đó nuôi dưỡng tư tưởng, tâm hồn con người để sống và làm việc xứng đáng với các thế hệ đi trước Và để thực hiện được điều đó thì điều quan trọng cần phải thực hiện đó là giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh với người cách mạng trước hết phải giác ngộ đạo đức cách mạng, cách mạng trước hết phải giáo dục lý luận chính trị và đạo đức cách mạng thật tốt cho cán bộ, đảng viên “Có như thế mục đích mới đồng; mục đích có đồng, chí mới đồng; chí có đồng, tâm mới đồng; tâm đã đồng, lại phải biết cách làm thì làm mới chóng” [38, tr.261]

17

Nhiệm vụ giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng, giáo dục cho cán bộ, đảng viên truyền thống tốt đẹp của dân tộc qua mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước để chúng ta luôn tự hào về truyền thống xây dựng và đấu tranh chống xâm lược của dân tộc Giáo dục về lịch sử ra đời và phát triển của Đảng, đường lối lãnh đạo của Đảng trong thời kỳ mới, tìm hiểu về tư tưởng Hồ Chí Minh trong đấu tranh cách mạng và truyền thống đấu tranh cách mạng vẻ vang của giai cấp công nhân, của các lực lượng vũ trang bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên lòng kính trọng, tình thương yêu sâu sắc với đồng bào, đồng chí, đấu tranh bảo vệ đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đồng thời nâng cao ý thức cảnh giác cách mạng trước những âm mưu chia rẽ xuyên tạc của kẻ thù

Trong giáo dục LLCT bên cạnh việc giáo dục lý luận Mác – Lênin cần phải chú trọng đến việc giáo dục các mặt: đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hóa,

kỹ thuật, lao động và sản xuất, học đi đôi với hành Vì học tập lý luận Mác – Lênin mới củng cố được đạo đức cách mạng, giữ vững được lập trường, nâng cao sự hiểu biết, mới làm tốt nhiệm vụ được giao Nội dung của giáo dục LLCT chính là những vấn đề nhằm xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; là nền độc lập, tự do; là sự toàn vẹn lãnh thổ; là sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người một cách toàn diện nhất, triệt để nhất như trong Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa IX tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã nêu: “Xã hội xã hội chủ nghĩa mà Đảng, Nhà nước và nhân dân ta xây dựng là một xã hội dân giàu, nước mạnh , công bằng, dân chủ, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người được giải phóng khỏi áp bức, bất công, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tượng trợ và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân,

vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới” [13, tr.17-18]

1.1.2.4 Phương pháp tổ chức, dạy và học LLCT

Phải giành nhiều thời gian cho khâu tự học của học viên, bao gồm tự nghiên cứu làm đề cương, thảo luận, tranh luận theo sự hướng dẫn của giáo viên Đây là phương pháp dậy học hiện đại tới nay còn nguyên ý nghĩa – là phương pháp lấy người học làm trung tâm, giáo viên là người tổ chức hướng dẫn: nêu vấn đề, đặt câu hỏi, tạo tình huống, khêu gợi thắc mắc, hình thành mâu thuẫn, kích thích độc lập suy nghĩ, tìm tòi giải pháp

để cuối cùng người học đạt tới tri thức, trong đó có sự gắn chặt giữa lý luận và thực tiễn Phương pháp này được thực hiện tốt ở các trường Đảng thì sẽ chuyển từ phương pháp

cũ, từ cách truyền thụ kiến thức một chiều – thầy giảng, trò ghi, sang cách tổ chức quá trình nhận thức năng động của người học, thông qua người học và người dạy cùng làm việc trên lớp, trong thảo luận hoặc người học tự động làm việc theo hướng dẫn của giảng viên

Thực hiện phương pháp này bắt buộc người học phải chuẩn bị kỹ nội dung qua các khâu học tập trên cơ sở giáo trình, giáo khoa và tài liệu tham khảo có liên quan Người nói: phải khiêm tốn, thật thà trong học tập, cái gì biết thì nói biết, không biết thì nói là không biết Kiêu ngạo, tự phụ, tự mãn là kẻ thù số một của học tập Mặt khác cũng phải tự nguyện, tự giác, xem công tác học tập cũng là một nhiệm vụ mà người cán bộ phải hoàn thành cho được nêu cao tinh thần chịu khó, cố gắng, không lùi bước trước bất kỳ khó khăn nào trong việc học tập

Thực hiện phương pháp này cũng đòi hỏi người giảng viên phải có sự đầu tư và chuẩn bị thật chu đáo từ khâu soạn bài giảng, thực hiện bài giảng, thảo luận Đồng thời, người giảng viên phải không ngừng cập nhật, bổ sung kiến thức về lý luận cũng như thực tiễn để không ngừng nâng cao tri thức của người thầy Như vậy mới có thể “biết mười

19

dạy một” mà những điều dạy đó lại phải là kết quả của sự chọn lọc, gợi mở hướng dẫn cho học viên biết tự động học tập nâng cao hiểu biết Người dạy: Trong khi giảng dạy cần phải khơi dậy tính chủ động của người học Đặc biệt là gợi ý để trao đổi những kinh nghiệm công tác (cả kinh nghiệm thành công cũng như kinh nghiệm thất bại), từ đó gom lại thành bài học quý Bởi vì mỗi cán bộ ở các lĩnh vực công tác khác nhau đều có những bài học kinh nghiệm bổ ích, nếu biết tập hợp lại và đem ra trao đổi sẽ làm cho hiệu quả công tác của các đồng chí khác cao hơn, tránh những sai lầm đã gặp phải

Hai là, trong dạy và học lý luận chính trị, phải thực hành phương pháp “nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ và tự do tư tưởng”

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “phải khiêm tốn, thật thà đào sâu suy nghĩ khi nghiên cứu các tác phẩm của Mác – Lênin, các bài giảng của các đông chí giáo sư bạn, khiêm tốn học tập các đồng chí giáo sư bạn, cái gì biết thì nói biết, không biết thì nói không biết Kiêu ngạo, tự phụ, tự mãn là kẻ thù số một của học tập” [42, tr.499]

Đối với phương pháp này, không chỉ yêu cầu đối với người học mà còn đòi hỏi đối với người dạy phải độc lập suy nghĩ, đào sâu hiểu kỹ, suy nghĩ chín chắn mới có thể giúp người học hiểu sâu lý luận, nâng cao tư tưởng, giữ vững lập trường

Hồ Chí Minh yêu cầu trong giảng dạy phải nắm chắc lý luận, phải xác định được nội dung cốt lõi, nội dung chính, trọng tâm cần nắm vững và vận dụng; có như vậy mới khắc phục được tình trạng phiến diện chỉ nhìn thấy cây mà không thấy rừng, tình trạng chung chung, đại khái, chỉ biết rừng mà không biết các loại cây cụ thể Đồng thời trong huấn luyện phải chú ý vào rèn phương pháp, kỹ năng, tạo cho người học nắm được bản chất linh hồn của các quan điểm lý luận, có thể độc lập, tự chủ xử trí đúng công việc trong bất cứ hoàn cảnh nào

Ba là, công tác giáo dục lý luận chính trị phải thiết thực, cụ thể, phù hợp với đối tượng, với thực tiễn

Công tác giảng dạy phải xuất phát từ tình hình cụ thể của đất nước, của địa phương phù hợp với từng đối tượng cán bộ công tác ở cơ quan, ban ngành cấp tỉnh, cấp huyện, thị Việc huấn luyện cốt yếu ở thiết thực, chu đáo hơn tham nhiều Nhằm “cốt yếu là phải làm cho người đọc thấu hiểu vấn đề Nhưng thấu hiểu vấn đề cũng có nhiều

20

cách: có cách thấu hiểu thật tỷ mỉ, nhưng dạy theo cách đó tốn rất nhiều thì giờ Trái lại, cũng có cách dạy bao quát mà vẫn làm cho người học hiểu thấu được” [41, tr.47]

Giảng viên cần hiểu rõ và nắm chắc nhu cầu nhận thức của người học và mối liện

hệ giữa nội dung học tập với chức trách, nhiệm vụ của người học và thực tiễn địa phương, đơn vị công tác của họ Đồng thời Hồ Chí Minh cũng lưu ý rằng giảng dạy và huấn luyện phải gắn lý luận với thực tế trong quá trình giảng dạy Phải dạy người học cả kỹ năng tiếp cận và phương pháp thực hành để vận dụng lý luận đó vào cuộc sống và thực tế công tác của

họ Nếu chỉ dạy lý luận mà không dạy thực hành thì mới chỉ đạt một nửa yêu cầu mà thôi Người viết, lý luận cũng như cái tên (hoặc viên đạn) Thực hành cũng như cái đích để bắn

Có tên mà không bắn, hoặc bắn lung tung, cũng như không có tên

Bốn là, xây dựng đội ngũ cán bộ giảng dạy

Điều kiện có ý nghĩa quyết định hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị là đội ngũ và chất lượng giảng viên làm công tác đào tạo

Hồ Chí Minh cho rằng: không phải ai cũng huấn luyện được nhất là người huấn luyện của Đoàn thể cần phải có trình độ hiểu biết chuyên sâu Người đã đặt vấn đề “phải lựa chọn rất cẩn thận những nhân viên phụ trách việc huấn luyện đó Những người lãnh đạo cần phải tham gia việc dạy” [43, tr.273], người huấn luyện phải làm kiểu mẫu về mọi mặt: tư tưởng, đạo đức, lối làm việc

Hồ Chí Minh cho rằng, do chức năng của mình, một đặc trưng, phẩm chất của người giảng dạy lý luận chính trị là phải không ngừng học tập, người giảng viên phải có lòng đam mê, khiêm tốn học tập, không có thái độ kỳ thị, học thêm mãi, biết kết hợp và làm giàu trí tuệ của mình Người giảng viên nào tự cho mình là đã biết đủ cả rồi, thì người đó dốt nát nhất và người đó không thể làm công việc giảng dạy được Người giảng viên lý luận chính trị phải thực hiện học không biết chán, dạy không biết mỏi Nếu ngưng học tập thì kiến thức lý luận đó sẽ trở nên cũ, xơ cứng, nó không phản ánh thực tiễn sinh động nên làm cho việc dạy và học không có hiệu quả

Năm là, tổ chức quản lý học viên trong quá trình đào tạo

Muốn huấn luyện lý luận chính trị trước hết phải có tổ chức, có lãnh đạo sâu sát tỉ

mỉ và chu đáo

21

Tổ chức huấn luyện phải bám sát cả yêu cầu số lượng và chất lượng, cách thức tổ chức lớp Các lớp huấn luyện phải được tổ chức thường xuyên; chương trình, giáo trình phải có tính hệ thống theo từng mức độ từ thấp đến cao, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp “ Sắp xếp thời gian và bài học phải logic, mạch lạc với nhau mà không xung đột với nhau” Phải xem giáo dục lý luận là công việc thường xuyên của Đảng, của đoàn thể; là nhu cầu thường trực của cán bộ, đảng viên, gắn liền với quá trình hoàn thiện nhân cách nói chung

Đối với người học, Hồ Chí Minh cho rằng, vì nhiệm vụ cách mạng mà ai cũng phải học lý luận Đối tượng cần huấn luyện bao gồm: Cán bộ, hội viên của đoàn thể, cán

bộ các ngành chuyên môn của chính quyền và nhân dân Trong đó huấn luyện cán bộ là quan trọng nhất, vì cán bộ là tiền vốn của đoàn thể Cán bộ tốt thì thành công, cán bộ không tốt thì hỏng việc

Sáu là, để giáo dục lý luận chính trị đạt hiệu quả cao cần chuẩn bị tốt các phương tiện, trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy và học tập của đội ngũ giảng viên và học viên

Ngoài nguồn lực con người như là nhân tố quyết định, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị còn phụ thuộc vào phương tiện, trang thiết bị, cơ sở vật chất kỹ thuật trực tiếp phục vụ cho việc dạy và học Đó là các loại giáo trình, giáo khoa, lớp học, phương tiện

hỗ trợ giảng dạy tài liệu là một trong những yếu tố giữ vai trò cơ bản và có ý nghĩa quyết định đến kết quả, chất lượng giáo dục lý luận chính trị

Hồ Chí Minh cho rằng: “Phải lấy những tài liệu về chủ nghĩa Mác - Lênin làm gốc Tài liệu phải được lựa chọn, xếp đặt lại, vì trình độ người học không đều nhau, cần

có tài liệu thích hợp với từng hạng Tài liệu không thích hợp thì học không có lợi gì” [41, tr.49]; các nhà kinh điển mác xít đã để lại một kho tàng kinh điển đồ sộ thông qua những bài nói, bài viết và những tác phẩm phản ánh những vấn đề - những nguyên lý cơ bản về cách mạng của giai cấp vô sản nhưng không pahir là một bộ sách giáo khoa hay một bài giảng có sẵn

Muôn học lý luận chính trị tốt thì người học phải có một trình độ văn hóa nhất định Điều đó rất hợp lý bởi chủ nghĩa Mác – Lênin (nội dung chủ yếu của giáo dục

22

LLCT) là một môn khoa học, muốn nắm vững cần phải có trình độ và khả năng nhất định; hơn nữa vì học lý luận là để vận dụng vào thực tiễn Cho nên có “nắm vững vấn đề, thảo luận kỹ lưỡng, nhận thức thấu suốt” mới có thể “truyền đạt chu đáo cho toàn thể cán

bộ và đảng viên” được [44, tr.488]

Người còn chỉ ra rằng, ngoài những tài liệu có sẵn như trên, còn có những tài liệu thiết thực khác Đó là những kinh nghiệm do những người đi học mang đến, kinh nghiệm thành công cũng như kinh nghiệm thất bại Những kinh nghiệm đó đem trao đổi, gom góp lại tức là những bài học quý

Tóm lại, Hồ Chí Minh vạch rõ: “Chúng ta làm cách mạng nhằm mục đích cải tạo thế giới, cải tạo xã hội Muốn cải tạo thế giới và cải tạo xã hội thì trước hết phải tự cải tạo bản thân chúng ta” [42, tr.498] Phải cố gắng học tập để cải tạo mình, cải tạo tư tưởng của mình

và giúp vào việc cải tạo xã hội; phải nâng cao nhận thức chính trị để có lập trường vững vàng

và xem xét đúng đắn các vấn đề quốc tế cũng như trong nước “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời Suốt đời phải gắn lý luận với công tác thực tế Không ai có thể tự cho mình là

đã biết đủ rồi, biết hết rồi Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân”[42, tr 215] Hồ Chí Minh yêu cầu: “Tất cả các đảng viên phải cố gắng học tập, coi việc học tập lý luận và chính trị là một nhiệm vụ quan trọng của mình” [45, tr.95]

Như vậy, để giáo dục lý luận chính trị hiệu quả, cần phải lựa chọn đượng phương pháp tổ chức, phương pháp giảng dạy và học tập khoa học, có khả năng truyền tải hiệu quả nội dung đặc thù của những môn học này

1.2 Trung tâm BDCT cấp huyện

1.2.1 Khái niệm Trung tâm BDCT cấp huyện

Vào cuối những năm 80 đầu những năm 90 của thế kỉ XX, chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ, đã ảnh hường rất lớn đến cách mạng Việt Nam,

đã gây ra những khó khăn không nhỏ trong công tác giáo dục LLCT Xác định việc học tập LLCT là việc làm có ý nghĩa quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, Đảng ta đã luôn chú trọng tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc học tập LLCT Điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển giáo dục LLCT ở các đơn vị, địa phương trên khắp cả nước

100-QĐ/TW “Về việc tổ chức Trung tâm Bồi dưỡng chính trị cấp huyện”, các trường

Đảng cấp huyện được đổi tên thành Trung tâm BDCT cấp huyện Ngày 03-9-2008, Ban

Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) ban hành Quyết định số 185-QĐ/TW về chức năng,

nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Trung tâm BDCT cấp huyện Theo đó, ngày 27-7-2009,

Ban Tuyên giáo Trung ương và Ban Tổ chức Trung ương ban hành Hướng dẫn liên ban

số 29-HD/BTCTW-BTGTW - Hướng dẫn thực hiện Quyết định 185-QĐ/TW về chức

năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Trung tâm BDCT huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; ngày 04-3-2010, Ban Tuyên giáo Trung ương ban hành Quyết định 1853-

QĐ/BTGTW về uy chế Giảng dạy và học tập của Trung tâm BDCT huyện, quận, thị

xã, thành phố thuộc tỉnh Các quyết định trên đã làm rõ hơn vị trí, vai trò, vị thế của

Trung tâm BDCT cấp huyện

Theo Quyết định 100 – QĐ/TW ngày 3/6/1995 Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa VII) ban hành về việc thành lập Trung tâm BDCT cấp huyện đã nêu rõ: “Trung tâm BDCT cấp huyện là đơn vị sự nghiệp giáo dục trực thuộc cấp ủy, có chức năng tổ chức, bồi dưỡng về lý luận chính trị; các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, kiến thức và nghiệp vụ xây dựng Đảng, đoàn thể, xây dựng và quản lý Nhà nước cho cán bộ, đảng viên trên địa bàn cấp huyện, cán bộ trong hệ thống chính trị ở cơ sở, không thuộc đối tượng đào tạo và bồi dưỡng của trường chính trị tỉnh, thành phố” [2]

Quyết định số 1853 – QĐ/BTGTW ngày 4/3/2010 của Ban tuyên giáo Trung ương chỉ rõ: “Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện (dưới đây gọi tắt là Trung tâm) là

24

đơn vị sự nghiệp trực thuộc cấp ủy và ủy ban nhân dân cấp huyện, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của ban thường vụ cấp ủy cấp huyện, làm nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên ở cơ sở, chịu sự hướng dẫn trực tiếp về nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng của Ban Tuyên giáo cấp tỉnh” [16]

Luật giáo dục (điều 49 mục 1 chương III) đã đưa ra khái niệm Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện là: “Trường của cơ quan nhà nước, của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức” [28]

Như vậy Trung tâm BDCT cấp huyện là đơn vị sự nghiệp trực thuộc cấp uỷ và uỷ

ban nhân dân cấp huyện, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của ban thường vụ cấp uỷ cấp huyện, là cơ quan hoạt động theo thiết chế của nhà trường, có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng LLCT cho cán bộ đảng viên trong hệ thống chính trị ở cơ

sở trên địa bàn cấp huyện không thuộc đối tượng đào tạo, bồi dưỡng của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

1.2.2 Chức năng, nhiệm vụ của trung tâm BDCT cấp huyện

Trung tâm BDCT là trường học chính trị và nghiệp vụ gần cơ sở nhất, sát với cơ

sở nhất, mang lại hiệu quả không nhỏ trong việc bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đảng viên ở

cơ sở Ngày 03/6/1995 Ban Bí thư Trung ương ( khoá VII) đã ra quyết định số 100 - QĐ/TW về việc tổ chức các Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện Quyết định số 100- QĐ/TW đã nêu rõ “Mỗi huyện, quận, thị xã và thành phố trực thuộc tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương thành lập Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện hoặc Trung tâm giáo dục chính trị hoặc những hình thức tổ chức khác nay tổ chức lại thành Trung tâm BDCT theo quyết định này”

Ngay sau khi có quyết định số 100 – QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa VII) thì Ban tổ chức và Ban tuyên giáo Trung ương đã kịp thời có hướng dẫn số

08 – HD/TC-TTVH ngày 26/8/1995 về việc thực hiện quyết định 100 – QĐ/TW Ngày 3/9/2008 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Quyết định số 185 – QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Trung tâm BDCT cấp huyện, đã nêu rõ chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm BDCT cấp huyện đó là:

- Về chức năng:

25

“Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện là đơn vị sự nghiệp trực thuộc cấp uỷ

và uỷ ban nhân dân cấp huyện, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của ban thường vụ cấp uỷ cấp huyện

Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị - hành chính; các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiến thức, kỹ năng và chuyên môn, nghiệp vụ công tác xây dựng đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, kiến thức quản lý nhà nước cho cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị ở cơ sở trên địa bàn cấp huyện, không thuộc đối tượng đào tạo, bồi dưỡng của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương” [15]

- Về nhiệm vụ

“1- Đào tạo sơ cấp lý luận chính trị - hành chính; bồi dưỡng các chương trình lý luận chính trị cho các đối tượng theo quy định; các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước cho cán bộ, đảng viên trên địa bàn huyện

2- Bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới về chuyên môn, nghiệp vụ công tác xây dựng Đảng, quản lý nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội và một

số lĩnh vực khác cho cán bộ đảng (là cấp uỷ viên cơ sở), cán bộ chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở cơ sở

3- Bồi dưỡng chính trị cho đối tượng phát triển đảng; lý luận chính trị cho đảng viên mới; nghiệp vụ công tác đảng cho cấp uỷ viên cơ sở

4- Tổ chức thông tin về tình hình thời sự, chính sách cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên ở cơ sở

5- Thực hiện một số nhiệm vụ khác theo yêu cầu và tình hình thực tế do chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền địa phương” [15]

Đội ngũ cán bộ của Trung tâm BDCT cấp huyện gồm giám đốc (có thể là trưởng Ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện kiêm nhiệm), phó giám đốc, giáo vụ, giảng viên, cán

bộ hành chính, biên chế từ 4 đến 6 người

Thực tiễn cho thấy hoạt động bồi dưỡng LLCT tại Trung tâm BDCT cấp huyện là

vô cùng quan trọng, đặc biệt trong thời kỳ đất nước ta đang trên đường đổi mới, hội nhập

26

quốc tế, các thế lực thù địch thường xuyên chống phá thì việc nâng cao năng lực, sức chiến đấu của Đảng thông qua việc bồi dưỡng LLCT cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân là việc làm thiết thực

Quản lý thực hiện chương trình giáo dục lý luận chính trị tại Trung tâm BDCT cấp huyện thực chất là quản lý thực hiện chương trình giáo dục nên nó mang những đặc điểm chung về quản lý thực hiện chương trình giáo dục , có hệ thống, cơ bản, đồng bộ

Trung tâm BDCT cấp huyện do cấp ủy cấp huyện quyết định thành lập và trực tiếp lãnh đạo; Ủy ban nhân dân huyện quản lý về cơ sở vật chất, trang thiết bị và cấp kinh phí hoạt động

Ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện phối hợp Trung tâm BDCT huyện có trách nhiệm tham mưu giúp cấp ủy kiểm tra về định hướng chính trị, tư tưởng trong tất cả các chương trình bồi dưỡng, giáo dục cán bộ, đảng viên ở Trung tâm

Ban tổ chức phối hợp với Ban tuyên giáo và Trung tâm BDCT xây dựng kế hoạch bồi dưỡng trên cơ sở quy hoạch cán bộ Đảng, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở, xây dựng bộ máy biên chế, cán bộ và thực hiện chế độ chính sách đối với cán bộ giảng viên

và học viên tại Trung tâm

Các cơ quan, ban, ngành đoàn thể thuộc cấp ủy và ủy ban nhân dân cấp huyện thường xuyên phối hợp với Trung tâm BDCT thực hiện những nhiệm vụ chính trị có liên quan đến các lĩnh vực công tác thuộc đơn vị

Chương trình giáo dục LLCT tại Trung tâm BDCT chủ yếu là chương trình bồi dưỡng ngắn hạn; tổ chức, bồi dưỡng về lý luận chính trị; các chỉ thị, nghị quyết, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước cho cán bộ, đảng viên trên địa bàn huyện, cán bộ trong hệ thống chính trị ở cơ sở, không thuộc đối tượng đào tạo và bồi dưỡng của trường chính trị tỉnh, thành phố phụ trách, các thành viên của các đoàn thể nhân dân ở cơ sở Tất

cả những ai muốn trở thành đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam đều phải trải qua các lớp tìm hiểu về Đảng, lớp lý luận cơ sở dành cho đảng viên mới do Trung tâm BDCT huyện tổ chức Đội ngũ chi ủy viên của các chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở, trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố, cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở cơ sở, được trung tâm bồi dưỡng những kiến thức cơ bản về lý luận chính trị, kỹ năng, nghiệp

Tóm lại Trung tâm BDCT cấp huyện là trường học chính trị, nghiệp vụ gần và sát với cơ sở nhất, mang lại hiệu quả không nhỏ trong việc bồi dưỡng, quản lý chương trình giáo dục LLCT cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị, niềm tin, năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân, đồng thời có ý nghĩa hết sức quan trọng trong suốt tiến trình cách mạng của đất nước, đặc biệt là trong giai đoạn cách mạng hiện nay

1.3 Nội dung chương trình và chủ thể, đối tượng, phương pháp giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện

1.3.1 Nội dung chương trình giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện

Chương trình giáo dục LLCT tại Trung tâm BDCT do Ban tuyên giáo Trung ương biên soạn, phát hành và hướng dẫn thực hiện Trung tâm triển khai thực hiện dưới

sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Ban tuyên giáo huyện ủy, cấp ủy cấp huyện

Nội dung giáo dục LLCT là những khối kiến thức cơ bản, có hệ thống về lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận về nhà nước và pháp luật Tùy theo từng đối tượng và nhu cầu thực tế của từng đơn vị, cơ sở mà nội dung bồi dưỡng LLCT sẽ được cụ thể đối với từng đối tượng, phù hợp với nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng, nhằm trang bị những kiến thức thực tiễn phù hợp với vị trí, chức năng, nhiệm vụ công tác của cán bộ cơ sở đồng thời chú trọng cả bồi dưỡng, rèn luyện về

+ Chương trình LLCT dành cho học viên lớp đối tượng kết nạp đảng;

+ Chương trình học tập LLCT dành cho đảng viên mới

- Thực hiện các chương trình bồi dưỡng chuyên đề bao gồm:

+ Chuyên đề chủ nghĩa yêu nước Việt Nam;

+ Chuyên đề giáo dục đạo đức cách mạng trong thời kỳ mới;

+ Chuyên đề hội nhập quốc tế;

+ Chuyên đề vấn đề tôn giáo và chính sách tôn giáo;

+ Chuyên đề vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc;

+ Chuyên đề tư tưởng Hồ Chí Minh

- Thực hiện các chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ bao gồm:

+ Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ công tác đảng cho bí thư chi bộ và cấp ủy viên cơ sở;

+ Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ tuyên giáo lĩnh vực nghiên cứu, giáo dục LLCT

+ Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ công tác tuyên giáo cơ sở;

+ Chương trình bồi dưỡng chuyên đề công tác tuyên truyền miệng và báo cáo viên

+ Chương trình bồi dưỡng phương pháp giảng dạy LLCT cho giảng viên Trung tâm BDCT cấp huyện

29

- Thực hiện các chương trình bồi dưỡng LLCT và nghiệp vụ cho cán bộ Mặt trận tổ quốc; Hội liên hiệp phụ nữ; Công đoàn; Hội cựu chiến binh; Hội nông dân; Đoàn thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh ở cơ sở

- Thực hiện chương trình bồi dưỡng cập nhật kiến thức cho cán bộ đảng viên các cấp

- Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng (cho đối tượng 4 – 5) và bồi dưỡng LLCT, nghiệp

vụ cho cán bộ chính quyền cơ sở (tổ trưởng dân phố, trưởng thôn, trưởng bản )

- Thực hiện chương trình học tập các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương Đảng, Nhà nước; đảng bộ, chính quyề địa phương

- Tổ chức các hội nghị báo cáo viên hàng tháng; các nhiệm vụ chuyên môn theo chức năng

Ngoài ra Trung tâm BDCT còn thực hiện những nhiệm vụ khác do cấp ủy cấp huyện chỉ đạo

Nội dung chương trình giáo dục LLCT ở cơ sở là những vấn đề cơ bản, thiết thực,

dù là cán bộ, đảng viên hay quần chúng nhân dân đề rất cần được bồi dưỡng các kiến thức chung, cơ bản về LLCT, giúp cho họ củng cố niềm tin vào lý tưởng cộng sản, kiên định, trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, hình thành và phát triển thế giới quan, phương pháp luận khoa học Hiểu đúng, bảo vệ và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng vào thực tế công tác ở có sở Đồng thời giúp cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân nâng cao được bản lĩnh chính trị, phẩm chất, đạo đức, lối sống, có

ý thức tổ chức kỷ luật cao, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước

1.3.2 Chủ thể giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện

Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện là nơi tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị - hành chính; các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiến thức, kỹ năng và chuyên môn, nghiệp vụ công tác xây dựng đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, kiến thức quản lý nhà nước cho cán bộ, đảng viên

30

Với vai trò là chủ thể trực tiếp của quá trình giảng dạy LLCT, giảng viên Trung tâm BDCT là yếu tố cơ bản quyết định chất lượng và hiệu quả của công tác giáo dục lý luận chính trị, giữ vị trí quan trọng trong việc định hướng và nâng cao năng lực, phẩm chất, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ở cơ sở Trong một quá trình đào tạo, bồi dưỡng thì giảng viên là người tác động trực tiếp đến người học, thông qua bài giảng những nội dung, thông tin có định hướng, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, từ đó định hướng suy nghĩ, cổ vũ, động viên, thôi thúc học viên vận dụng những kiến thức đó vào hoạt động thực tiễn của bản thân, cơ quan, địa phương

Trong giai đoạn hiện nay, trước sự đổi mới và phát triển của đất nước đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với công tác giáo dục LLCT thì việc đổi mới nội dung

và phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT tại Trung tâm BDCT cấp huyện là việc làm quan trọng và cấp thiết vì đây là đơn vị trực tiếp thực hiện nhiệm

vụ chính trị gần với cơ sở nhất Tuy nhiên dù đổi mới nội dung hay áp dụng phương pháp giảng dạy hiện đại thì vai trò chủ thể của người giảng viên vẫn là quan trọng nhất

Trong công tác giáo dục LLCT tại Trung tâm BDCT cấp huyện thì người cán bộ giảng viên có nhiệm vụ không chỉ trình bày những vấn đề lý luận, những nội dung cơ bản trong chương trình đào tạo, bồi dưỡng được quy định thực hiện tại Trung tâm mà người cán bộ giảng viên phải luôn bổ sung, cập nhật những kiến thức mới trong thực tiễn

để bài giảng trở nên thu hút và hấp dẫn người học, khơi dậy được ý thức học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ kiến thức, năng lực tư duy trong mỗi học viên từ đó thực hiện tốt mọi nhiệm vụ mà cơ quan, đơn vị, địa phương đã giao phó, luôn tin tưởng vào con đường mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả chất lượng giáo dục LLCT cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân trên địa bàn huyện nói riêng và trong toàn tỉnh nói chung

1.3.3 Đối tượng giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện

Theo quyết định 185 – QĐ/TW ngày 3/9/2008 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) thì “Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị - hành chính; các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách,

31

pháp luật của Nhà nước; kiến thức, kỹ năng và chuyên môn, nghiệp vụ công tác xây dựng đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, kiến thức quản lý nhà nước cho cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị ở cơ sở trên địa bàn cấp huyện, không thuộc đối tượng đào tạo, bồi dưỡng của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương” [15]

Đối tượng giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện là cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân trên địa bàn huyện, không thuộc đối tượng đào tạo, bồi dưỡng của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Để nâng cao hơn nữa nhận thức, định hướng tư tưởng và bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân trên địa bàn huyện là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của công tác giáo dục LLCT tại Trung tâm BDCT huyện Mục đích giúp cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân xác định rõ mục tiêu lý tưởng, có định hướng chính trị đúng đắn, có lối sống lành mạnh, từ đó giúp họ nâng cao kiến thức lý luận, năng lực thực tiễn, hiểu rõ và nắm vững chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thực hiện tốt mọi đường lối, chủ chương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, cũng như những chỉ thị, nghị quyết phát triển của cấp ủy cấp huyện

Trong giai đoạn hiện nay, các thế lực thù địch luôn muốn tìm cách chống phá thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình” nhằm gây mất đoàn kết, chia rẽ nội bộ, nếu cán bộ, đảng viên không xác định rõ hoặc mất phương hướng chính trị thì sẽ không có khả năng phân biệt đúng sai, dễ giao động trước những khó khăn thử thách, dễ bị lệch lạc trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ Chính vì vậy việc nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện là một trong những nhiệm vụ quan trọng và có ý nghĩa cấp thiết cần phải được thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả

1.3.4 Phương pháp đặc trưng được sử dụng trong giáo dục LLCT ở Trung tâm BDCT cấp huyện

Bồi dưỡng LLCT là một hoạt động giáo dục mang tính đặc thù Do vậy phương pháp bồi dưỡng LLCT cũng mang tính đặc thù, mang tính tích cực: sử dụng và kết hợp linh hoạt các phương pháp giảng dạy, phát huy những ưu điểm của phương pháp giảng dạy truyền thống kết hợp với sử dụng các trang thiết bị, đồ dùng dạy học hiện đại để

32

nâng cao chất lượng bài giảng, phát huy tính tích cực tự giác, chủ động và tư duy sáng tạo của người học trong việc lĩnh hội, tiếp thu kiến thức, tăng cường hoạt động đối thoại trao đổi thông tin, kiến thức và kinh nghiệm giữa giảng viên với học viên, giữa học viên với nhau

Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị cơ bản, đặc trưng vẫn là phương pháp thuyết trình Nhưng để giảng dạy LLCT hiệu quả thì cần phải kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa phương pháp thuyết trình với các phương pháp giảng dạy tích cực, hiện đại như phương pháp hỏi đáp, phương pháp phỏng vấn, phương pháp đóng vai, phương pháp hỏi

ý kiến chuyên gia,

Phương pháp giảng dạy ở Trung tâm theo hướng tăng cường đối thoại, gắn lý luận với thực tiễn; lấy hoạt động của người học làm trung tâm, phát huy tính tích cực, sáng tạo của học viên, tăng cường hướng dẫn các bài tập xử lý tình huống, thực hành nhằm giúp người học vừa nắm được lý luận cơ bản, vừa nắm vững kỹ năng thực hành và giải quyết những vấn đề thực tiễn đang đặt ra ở cơ sở

Đối với cán bộ cơ sở, phương pháp bồi dưỡng phải gắn chặt lý thuyết, quan điểm

lý luận với hoạt động thực tiễn ở cơ sở, phương pháp và kỹ năng giải quyết các tình huống cụ thể trong quản lý điều hành Khích lệ học viên tích cực tham gia trao đổi, thảo luận nhưng đồng thời cũng giành thời gian nhất định để học viên suy ngẫm, tìm hiểu nội dung Phương pháp giảng dạy dẫn dắt vấn đề chậm rãi, rõ ràng, kết hợp giảng dạy trên lớp với khảo sát thực tế, trao đổi kinh nghiệm từ cơ sở

Phương pháp dạy học cùng tham gia hay phương pháp lấy người học làm trung tâm tạo cơ hội cho học viên tham gia vào quá trình dạy và học Cốt lõi của phương pháp này là sự trao đổi, chia sẽ kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng giữa giảng viên và học viên thông qua hành vi học và hành, do đó phương pháp này giúp học viên tiếp thu bài nhanh, hiểu sâu, nhớ lâu các kiến thức đã học và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn

Quá trình dạy - học là sự kết hợp hài hòa giữa giảng viên và người học Vì vậy để nâng cao hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện, một trong những nhiệm vụ cần phải thực hiện đó là đổi mới phương pháp giảng dạy, khơi dậy và phát huy

33

tính chủ động, sáng tạo, chịu khó, đào sâu suy nghĩ của học viên để có thể tham gia đặt

và giải quyết các tình huống Chính vì vậy giảng viên cần chuẩn bị kỹ nội dung trước khi lên lớp và khuyến khích, động viên, tạo điều kiện để người học phát huy tính chủ động, tích cực trong quá trình học tập

1.3.5 Hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện

Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng:“Giáo dục LLCT là truyền bá chủ nghĩa Mác –

Lênin, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước tới cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm tạo ra sự thống nhất về tư tưởng, nâng cao nhận thức chính trị, phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn của họ, hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết

ấy vào cuộc sống chúng ta học tập lý luận là cốt để áp dụng và thực tế” [45, tr 497]

Luận điểm này thể hiện rõ nội dung, đối tượng, mục đích của giáo dục lý luận chính trị ở

nước ta hiện nay Trên cơ sở đó và căn cứ vào nguồn lực, vai trò, vị trí, chức năng, đối

tượng, nội dung của giáo dục lý luận chính trị của Trung tâm BDCT cấp huyện, có thể khái quát về hiệu quả của giáo dục LLCT của trung tâm BDCT cấp huyện như sau:

Thứ nhất, thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện,

các nguồn lực của trung tâm BDCT cấp huyện đều được sử dụng hiệu quả, phát huy tốt vai trò trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị Nội dung chương trình đào tạo, bồi

dưỡng được chuyền tải đầy đủ, dễ hiểu, dễ tiếp nhận đối với người học

Thứ hai, thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện,

người học lĩnh hội được những tri thức thuộc phạm vi của chương trình đào tạo, bồi dưỡng, từ đó nâng cao được sự hiểu biết, năng lực tư duy lý luận chính trị

Thứ ba, thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện, lập

trường chính trị tư tưởng, phẩm chất đạo đức, phong cách, lối sống, được củng cố, nâng cao

Thứ tư, thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện,

năng lực, kỹ năng vận dụng lý luận chính trị, vận dụng chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước và chỉ thị, nghị quyết của cấp trên vào thực tiễn địa phương được củng cố, nâng cao

34

Thứ năm, thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện,

hình thành năng lực tổng kết thực tiễn của địa phương để góp phần bổ sung, phát triển lý luận chính trị, hoàn thiện chủ trương, chính sách của cấp ủy, chính quyền địa phương

Nhìn chung, hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện thể hiện tập trung ở những thay đổi tích cực của người học Thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện, người học phải hình thành, củng cố, nâng cao được trình độ lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, năng lực, kỹ năng vận dụng lý luận chính trị vận dụng vào thực tiễn và tổng kết, khái quát thực tiễn để bổ sung, phát triển lý luận chính trị Trên cơ sở đó, người học, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo, quản lý ở cấp phường, xã, thị trấn, phòng, ban của huyện (hoặc tương đương) thực hiện tốt nhiệm

vụ chính trị được giao

Tiểu kết chương

Như vậy, trong điều kiện nước ta hiện nay, giáo dục lý luận chính trị là một nhiệm vụ trọng yếu trong công tác tư tưởng của Đảng nhằm bồi dưỡng về lý luận chính trị, truyền đạt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước; bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ công tác xây dựng Đảng, xây dựng và quản lý Nhà nước cho cán bộ, đảng viên góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức cách mạng để đội ngũ cán bộ cơ sở ngày càng đáp ứng với yêu cầu mới, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao Trung tâm BDCT cấp huyện là trường học chính trị, nghiệp vụ gần và sát với cơ sở nhất, mang lại hiệu quả không nhỏ trong việc bồi dưỡng, quản lý chương trình giáo dục LLCT cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị, niềm tin, năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân, đồng thời có ý nghĩa hết sức quan trọng trong suốt tiến trình cách mạng của đất nước, đặc biệt là trong giai đoạn cách mạng hiện nay Hiệu quả giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện thể hiện tập trung ở những thay đổi tích cực của người học Thông qua công tác giáo dục LLCT của Trung tâm BDCT cấp huyện, người học phải hình thành, củng cố, nâng cao được trình độ lý luận chính trị, đạo đức cách mạng và năng lực, kỹ năng vận dụng lý luận chính trị vận dụng vào thực tiễn cũng như năng lực tổng kết, khái quát thực tiễn để bổ sung, phát triển lý luận chính trị

35

Chương 2 THỰC TRẠNG GIÁO DỤC LLCT VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LLCT CỦA TRUNG TÂM BDCT HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH

HÀ NAM HIỆN NAY 2.1 Khái quát chung về huyện Duy Tiên và Trung tâm BDCT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam hiện nay

2.1.1 Khái quát chung về huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam

2.1.1.1 Điều kiện tự nhiên

* Vị trí địa lý

Huyện Duy Tiên thuộc vùng đông bằng châu thổ Sông Hồng, là một huyện nằm

ở phía bắc của tỉnh Hà Nam, gồm có 18 xã, thị trấn Tổng diện tích tự nhiên 12.100,35 ha

Huyện Duy Tiên nằm trong vành đai của Vùng đô thị Hà Nội là của ngõ phía nam và cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 60 km, với việc hình thành tuyến cao tốc Bắc - Nam là yếu tố thuận lợi để Duy Tiên phát triển; là điều kiện quan trọng tạo lợi thế

so sánh cho Duy Tiên trong việc mở rộng hợp tác, giao lưu kinh tế với các địa phương khác Đây chính là ưu thế của Duy Tiên nói chung trong việc phát triển kinh tế gắn với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa

* Địa hình

Huyện Duy Tiên có địa hình đặc trưng của vùng đồng bằng thuộc khu vực châu thổ Sông Hồng Nhìn chung địa hình của huyện khá thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa và cây vụ đông Địa hình của huyện được chia thành 2 tiểu địa hình