Nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng và giải pháp phát triển du lịch sinh thái ở các huyện miền núi tỉnh quảng ngãi (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐOÀN SỸ SƠN NGHIÊN CỨU TIỀM NĂNG, HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI Ở CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA L

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐOÀN SỸ SƠN

NGHIÊN CỨU TIỀM NĂNG, HIỆN TRẠNG

VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI

Ở CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ HỌC

Huế, Năm 2018 Demo Version - Select.Pdf SDK

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐOÀN SỸ SƠN

NGHIÊN CỨU TIỀM NĂNG, HIỆN TRẠNG

VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI

Ở CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NGÃI

Chuyên ngành : Địa Lý Học

Mã số: 8310501

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS NGUYỄN TƯỞNG Demo Version - Select.Pdf SDK

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác

Tác giả luận văn Đoàn Sỹ Sơn

Demo Version - Select.Pdf SDK

LỜI CẢM ƠN

Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS Nguyễn Tưởng, người đã trực tiếp hướng dẫn về khoa học và giúp đỡ tận tình trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn

Xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm khoa; quý thầy, cô giáo khoa Địa lý trường Đại học Sư pham - Đại học Huế; quý thầy, cô giáo thỉnh giảng đã nhiệt tình giảng dạy, giúp đỡ trong suốt thời gian học tập tại trường và luôn tạo điều kiện thuận lợi để giúp tác giả hoàn thành luận văn

Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, ban ngành tỉnh Quảng Ngãi: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Phòng văn hóa thông tin các huyện miền núi; Cục thống kê; các đơn vị lữ hành đóng trên địa bàn tỉnh

Xin chân thành cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn

Thừa Thiên Huế, tháng 9 năm 2018

Tác giả luận văn Đoàn Sỹ Sơn Demo Version - Select.Pdf SDK

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA i

LỜI CAM ĐOAN ii

LỜI CẢM ƠN iii

MỤC LỤC 1

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 4

DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU 5

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ 6

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ 7

MỞ ĐẦU 8

1 Lý do chọn đề tài 8

2 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 9

3 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 10

4 Quan điểm và phương pháp nghiên cứu 10

5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 13

6 Lịch sử nghiên cứu đề tài 13

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DU LỊCH SINH THÁI 16

1.1 Cơ sở lý luận 16

1.1.1 Du lịch 16

1.1.2 Du lịch sinh thái 20

1.2 Cơ sở thực tiễn 32

1.2.1.Tình hình phát triển du lịch sinh thái trên thế giới 32

1.2.2 Tình hình phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam 34

CHƯƠNG 2 TIỀM NĂNG VÀ HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI Ở CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NGÃI 39

2.1 Khái quát về các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 39

2.1.1 Vị trí địa lý, giới hạn, diện tích 39

2.1.2 Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên 42

2.1.3 Đặc điểm phát triển kinh tế - xã hội 48

Demo Version - Select.Pdf SDK

2.2 Tiềm năng DLST các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 49

2.2.1.Các loại tài nguyên DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 49

2.2.2 Các điểm du lịch sinh thái tiêu biểu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 57 2.3 Hiện trạng phát triển du lịch sinh thái ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 69

2.3.1 Cơ sở vật chất kĩ thuật phục vụ du lịch 69

2.3.2 Lao động ngành du lịch 72

2.3.3 Khách du lịch 73

2.3.4 Thu nhập du lịch 75

2.3.5 Hiện trạng khai thác các tuyến, điểm du lịch sinh thái 76

2.4 Đánh giá chung về hiện trạng phát triển du lịch sinh thái ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 77

2.4.1 Những kết quả đạt được 77

2.4.2 Những tồn tại 79

2.4.3 Nguyên nhân tồn tại 80

CHƯƠNG 3 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỀN DU LỊCH SINH THÁI Ở CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH QUẢNG NGÃI 81

3.1 Cơ sở đề xuất giải pháp 81

3.1.1 Quy hoạch và định hướng phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi 81

3.1.2 Định hướng phát triển du lịch sinh thái các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi82 3.1.3 Kết quả nghiên cứu về tiềm năng và hiện trạng phát triển DLST các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 84

3.2 Đề xuất một số giải pháp 85

3.2.1 Nhóm giải pháp về cơ chế chính sách và quản lý 85

3.2.2 Nhóm giải pháp về cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật 86

3.2.3 Nhóm giải pháp về tuyên truyền, quảng bá và xúc tiến du lịch 87

3.2.4 Nhóm giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực và khoa học công nghệ 88

3.2.5 Nhóm giải pháp về hợp tác, liên kết giữa các huyện miền núi trong địa bàn tỉnh Quảng Ngãi 89

3.2.6 Nhóm giải pháp về bảo vệ, tôn tạo tài nguyên du lịch tự nhiên và môi trường 90

Demo Version - Select.Pdf SDK

3.2.7 Nhóm giải pháp về khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vào

việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc 90

3.2.8 Nhóm giải pháp về khai thác, tổ chức các điểm, tuyến DLST 91

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 100

TÀI LIỆU THAM KHẢO 103

PHỤ LỤC 105

Demo Version - Select.Pdf SDK

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đúng

Demo Version - Select.Pdf SDK

DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU

2.1 Diện tích, dân số và mật độ dân số năm 2017 của các huyện

2.2

Đặc trưng nhiệt độ trung bình năm và tổng nhiệt độ năm ở

2.3 Các đặc trưng nhiệt độ (oC) tháng 7 ở một số khu vực của

2.4 Các đặc trưng nhiệt độ (oC) tháng 1 ở một số khu vực của

2.5 Lượng mưa trung bình năm (mm) ở một số khu vực

2.6 Thống kê các điểm du lịch sinh thái ở các huyện

2.7 Thống kê các cơ sở lưu trú và quán ăn ở các huyện

2.8 Thống kê lao động trong ngành du lịch tỉnh

Demo Version - Select.Pdf SDK

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

2.1 Số lượng khách du lịch đến với các huyện miền núi tỉnh

2.2 Doanh thu từ du lịch đến với các huyện miền núi tỉnh

Demo Version - Select.Pdf SDK

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Số

2.1 Bản đồ hành chính các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 42 2.2 Bản đồ tài nguyên DLST các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 56 2.3 Bản đồ CSVC - KT các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 71 3.1 Bản đồ các tuyến điểm DLST các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 94

Demo Version - Select.Pdf SDK

MỞ ĐẦU

1 Lý do chọn đề tài

Ngày nay, du lịch sinh thái (DLST) đã và đang phát triển nhanh chóng trên phạm vi toàn cầu, được tiếp cận dưới góc độ là một nhu cầu tìm về với tự nhiên trong bối cảnh môi trường nhân tạo biến đổi theo hướng tiêu cực với sức khỏe con người (ô nhiễm từ sản xuất công nghiệp, hoạt động giao thông, gia tăng dân số, đô thị hóa,…) DLST trở thành một xu thế chiếm được sự quan tâm của nhiều người, là loại hình du lịch thiên nhiên có trách nhiệm, hỗ trợ cho các mục tiêu bảo vệ môi trường tự nhiên, các giá trị văn hóa bản địa, phát triển cộng đồng, mang lại những nguồn lợi kinh tế to lớn, góp phần vào sự phát triển của du lịch nói riêng và kinh tế -

xã hội (KT - XH) nói chung

Theo Quyết định số 201/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt

“Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” thì Quảng Ngãi thuộc vùng du lịch Duyên hải Nam Trung Bộ Quảng Ngãi

có nhiều địa danh nỗi tiếng như Mỹ Khê, Sa Huỳnh với những bãi cát trắng, làn nước trong xanh, thắng cảnh Núi Ấn – Sông Trà, đảo Lý Sơn với vẻ đẹp hoang sơ

kì vĩ, giá trị sinh thái đa dạng của rừng, thác, suối khoáng nóng, đầm, hồ … Quảng Ngãi còn được biết đến bởi nền văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Chămpa có vị trí trong

sự phát triển LS – VH dân tộc, là nơi sinh sống của các dân tộc Kinh, Kor, Hre, Ca dong với nền văn hóa đa dạng Các khu di tích căn cứ địa Ba Tơ, chiến thắng Vạn Tường, chứng tích Sơn Mỹ, nhà lưu niệm bác Phạm Văn Đồng, các quần thể di tích lịch sử anh hùng: Liệt sĩ – Bác sĩ Đặng Thùy Trâm, với cuốn nhật ký nỗi tiếng, bên cạnh đó Dung Quất là khu công nghiệp hóa dầu đầu tiên của nước ta, có

vị trí quan trọng trong phát triển KT – XH khu vực Miền Trung nói riêng và cả nước nói chung Vì vậy, Quảng Ngãi có điều kiện thuận lợi để phát triển các loại hình du lịch gắn với môi trường tự nhiên, các giá trị văn hóa bản địa, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước, góp phần vào sự phát triển KT – XH

Demo Version - Select.Pdf SDK

Các huyện miền núi ở Quảng Ngãi có nguồn TNDLST tương đối toàn diện: Các giá trị sinh thái đa dạng của rừng, thác Cà Đú, thác Trắng, núi Cà Đam, đèo Violét, suối khoáng nóng Thạch Bích, suối Trà Bói, hố Dội, hồ Nước Trong, hồ Đồng Cần,… Văn hóa các dân tộc miền núi: Hrê, Kor, Ca Dong, đã nhào nặn vùng đất này nhiều sắc thái văn hóa rất độc đáo Các tuyến đường giao thông quan trọng như: Đường sắt Bắc – Nam, quốc lộ 1A, quốc lộ 24, tỉnh lộ 622, 623, 627,…tạo điều kiện thuận lợi cho DLST phát triển

DLST các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi có nhiều tiềm năng và đặc trưng riêng, tuy nhiên vấn đề khai thác tài nguyên DLST còn nhiều hạn chế Hiện nay đa số các địa điểm có tiềm năng DLST có quy hoạch nhưng chưa hiệu quả hoặc hiện chưa được quy hoạch và một số nơi đang bị khai thác bất hợp lý như tích nước làm thủy điện, khai thác đá,… làm mất đi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ của núi rừng Quá trình khai thác, sử dụng và bảo vệ chưa thực sự hợp lý, các sản phẩm về DLST chưa đa đạng và còn kém chất lượng, số lượng khách du lịch đến còn hạn chế, số ngày khách lưu trú tại điểm DLST còn thấp, số khách du lịch quay trở lại lần sau còn hạn chế, việc thu hút đầu tư phát triển du lịch chưa được quan tâm đúng mức

Việc phát triển DLST bền vững ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi là vấn

đề cấp thiết nhưng hiện nay chưa ai nghiên cứu Chính vì vậy tôi chọn đề tài

“Nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng và giải pháp phát triển Du lịch sinh thái ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi” làm luận văn Thạc sĩ

2 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1 Mục tiêu

Đề xuất các giải pháp phát triển DLST phù hợp với các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi

2.2 Nhiệm vụ

- Tổng quan, hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn phục vụ nghiên cứu về DLST

- Phân tích tiềm năng và hiện trạng phát triển DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi

- Tìm kiếm các giải pháp phát triển DLST phù hợp với các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi

Demo Version - Select.Pdf SDK

3 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

3.1 Phạm vi

- Về nội dung: Nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng và đề xuất các giải pháp phát triển DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi

- Về không gian: 6 huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi bao gồm: Ba Tơ, Minh Long, Sơn Hà, Sơn Tây, Trà Bồng và Tây Trà

- Về thời gian:

+ Nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng phát triển DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2017

+ Đề xuất giải pháp phát triển DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2025

3.2 Đối tượng

DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi

4 Quan điểm và phương pháp nghiên cứu

4.1 Quan điểm

- Quan điểm tổng hợp

Quan điểm này xem các yếu tố và hiện tượng của môi trường tự nhiên là một

tổ hợp có tổ chức, giữa chúng có mối quan hệ qua lại với nhau Sự tác động của con người vào một hợp phần hay bộ phận tự nhiên nào đó có thể gây ra những biến đổi lớn trong hoạt động của cả tổng thể Tuy nhiên, quan điểm này không yêu cầu nhất thiết phải nghiên cứu tất cả các thành phần mà có thể lựa chọn một số đại diện có vai trò chủ đạo, là những nhân tố có vai trò quyết định đến các thuộc tính cơ bản nhất của tổng thể Áp dụng quan điểm này khi nghiên cứu về DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi Ta cần xem sự tác động của khách du lịch đến cảnh quan thiên nhiên, sẽ gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp

- Quan điểm hệ thống

Tiếp cận hệ thống theo quan điểm cấu trúc trong địa lí học đó là việc nghiên

Demo Version - Select.Pdf SDK

nhiên Cấu trúc thẳng đứng là các thành phần cấu tạo như: Địa hình, khí hậu, thủy văn, thổ nhưỡng, sinh vật và mối quan hệ giữa chúng Đối với việc nghiên cứu tác động kinh tế, xã hội và môi trường của hoạt động DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi ta phải đặt trong mối quan hệ có tính hệ thống giữa các yếu tố kinh tế,

xã hội và môi trường Mặt khác cần xem xét mối quan hệ của người dân sinh sống trên địa bàn các huyện với các hoạt động của DLST từ đó có nhận định đúng đắn và

đề xuất các giải pháp phát triển du lịch phù hợp

- Quan điểm lãnh thổ

Mỗi một công trình nghiên cứu địa lí tự nhiên nói riêng cũng như địa lí nói chung đều được gắn với một lãnh thổ cụ thể Các thành phần tự nhiên luôn có sự thay đổi theo thời gian và phân hóa theo không gian Với quan điểm này, khi nghiên cứu DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi, cần xác định sự phân hóa không gian theo lãnh thổ và việc đánh giá cần gắn liền trên một lãnh thổ cụ thể được phân chia,

để từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp

- Quan điểm phát triển bền vững

Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thỏa mãn các nhu cầu hiện tại nhưng không làm tổn hại đến khả năng của các thế hệ tương lai trong việc đáp ứng nhu cầu của chính họ Do đó, đây vừa là xu thế, vừa là yêu cầu bắt buộc trong bất kì hoạt động KT – XH nào Quan điểm này được tác giả vận dụng xuyên suốt quá trình nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng và giải pháp phát triển DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi

- Quan điểm lịch sử, viễn cảnh

Mọi sự vật, hiện tượng đều có quá trình phát sinh, vận động và biến đổi Do đó khi đánh giá chúng chỉ đúng ở một thời điểm nhất định Đứng trên quan điểm lịch

sử, phân tích nguồn gốc phát sinh, đánh giá đúng đắn hiện tại sẽ là cơ sở để đưa ra các dự báo xác thực về xu hướng phát triển trong giai đoạn sắp tới Vận dụng quan điểm này, đề tài nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng và giải pháp phát triển DLST ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi với chuỗi số liệu nhiều năm nhằm phản ảnh cơ bản nhất đặc điểm của đối tượng

Demo Version - Select.Pdf SDK

4.2 Phương pháp

- Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết: Đây là phương pháp được sử dụng

nhiều nhằm thu thập các thông tin từ sách, báo, tạp chí, các công trình nghiên cứu,… liên quan đến DLST, từ đó tiến hành xử lý, chọn lọc, phân tích và tổng hợp thành hệ thống những nội dung đáp ứng yêu cầu nghiên cứu để đạt được mục tiêu đề ra

- Phương pháp bản đồ: Là phương pháp đặc trưng của khoa học Địa lí Sử

dụng bản đồ địa hình, bản đồ hành chính và một số bản đồ KT - XH có liên quan đến vấn đề nghiên cứu như hiện trạng tài nguyên du lịch, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi,… làm nền tảng cho việc khai thác thông tin, phân tích các yếu tố không gian lãnh thổ phục vụ nghiên cứu về DLST

- Phương pháp khảo sát thực địa: Phương pháp này nhằm cập nhật thông tin về

đối tượng nghiên cứu bằng cách đi thực địa, khảo sát các địa điểm để thu thập các dữ liệu và hình ảnh thực tế các địa điểm DLST trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh Làm tăng độ chính xác, cập nhật và thuyết phục của các kết quả nghiên cứu cũng như các tài liệu thu thập được Qua đó tăng cường cơ sở thực tiễn để nghiên cứu tiềm năng, hiện trạng và đề xuất giải pháp phát triển DLST ở các huyện miền núi của tỉnh, làm cho nội dung nghiên cứu phong phú và mang ý nghĩa thực tiễn cao hơn

- Phương pháp toán học: Sử dụng các công thức toán học và phần mềm Excel

để tập hợp, xử lý thông tin từ phiếu điều tra Các kết quả phân tích thống kê mô tả được thể hiện bằng các bảng biểu và biểu đồ

- Phương pháp điều tra xã hội học: Tiến hành điều tra, phỏng vấn những cảm

nhận của du khách, người dân bản địa và các nhà quản lý về tiềm năng, hiện trạng phát triển DLST trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh một cách khách quan theo phiếu điều tra đã được chuẩn bị sẵn Phương pháp này được thực hiện với hệ thống các câu hỏi lựa chọn và câu hỏi mở Trong quá trình điều tra, có thể tìm hiểu những

ý kiến khác liên quan đến vấn đề nghiên cứu

- Phương pháp chuyên gia: Được thực hiện thông qua việc lắng nghe các ý

kiến đóng góp của các cán bộ chuyên trách trong bộ máy chính quyền, cán bộ ngành

du lịch, cán bộ nghiên cứu trong lĩnh vực du lịch có nhiều kinh nghiệm và am hiểu trong nghiên cứu DLST để vận dụng vào nghiên cứu, rút ngắn được quá trình điều

Demo Version - Select.Pdf SDK