Truyện ngắn "Bóng đè" dưới góc nhìn phân tâm học

Cũng như rất nhiều độc giả yêu thích văn học nói chung và thích khám phá những hiện tượng văn học mới mẻ nói riêng, từ khi tiếp xúc và tìm hiểu truyện ngắn của Đỗ Hoàng Diệu bản thân tô

TRUYỆN NGẮN “BÓNG ĐÈ” DƯỚI GÓC ĐỘ PHÂN TÂM HỌC

MỞ BÀI

1 Lý do chọn đề tài

Từ sau thời kỳ đổi mới cùng với sự khẳng định, sự vững vàng, chín chắn của

những cây bút lớp trước như Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Quang Sáng, Xuân

Thiều… là sự xuất hiện của hàng loạt các cây bút trẻ, đầy triển vọng, với những phong cách hết sức độc đáo và đa dạng : Võ Thị Hảo, Nguyễn Thị Thu Huệ, Lý Lan, Phan Thị Vàng Anh… và gần đây, “hiện tượng” Đỗ Hoàng Diệu được dư luận

hết sức quan tâm, chú ý Hầu hết truyện ngắn của Đỗ Hoàng Diệu viết về nhân vật chính là người phụ nữ, những người phụ nữ có đời sống nhục cảm hết sức mãnh liệt, mạnh mẽ, thậm chí sống theo bản năng, tuân theo tiếng gọi của tình cảm, con tim Đề cập đến vấn đề hết sức nhạy cảm, tế nhị là những khát vọng nhục cảm của người phụ nữ và với cách viết thẳng thắn, táo bạo nói như Đoàn Hương là cách viết

“lên đồng”, truyện ngắn của chị đã có những ý kiến khen – chê, ca ngợi – phê phán

rất khác nhau Người khen thì khen hết lời, người chê thì chê đến không còn nể nang

Nhiều người không thích "Bóng đè" nhưng số người thích nó vẫn đông hơn

Và dù thích hay không thích thì người ta không thể phủ nhận được ấn tượng mà

"Bóng đè" để lại Lâu lắm mới có một truyện ngắn đặc sắc như vậy Cũng như rất

nhiều độc giả yêu thích văn học nói chung và thích khám phá những hiện tượng văn học mới mẻ nói riêng, từ khi tiếp xúc và tìm hiểu truyện ngắn của Đỗ Hoàng Diệu bản thân tôi thấy rất quan tâm Mặc dù, là hiện tượng văn học gây nhiều tranh luận, nhưng qua tìm hiểu, nghiên cứu nghiêm túc truyện ngắn của chị tôi thấy đây vẫn còn là vấn đề hết sức mới mẻ Những bài phê bình tác phẩm của chị chưa thật

sự sâu sắc và quy mô Hầu hết chỉ mới dừng lại ở các nhận xét, đánh giá ngắn trên các báo, tạp chí, các diễn đàn văn học…Vì vậy, qua bài tiểu luận này tôi muốn hệ

thống lại và đóng góp thêm những ý kiến về truyện ngắn “ bóng đè” Đỗ Hoàng Diệu để có cái nhìn toàn diện, thấu đáo hơn về truyện ngắn ngắn của một cây bút, một nhà văn nữ trẻ trong nền văn học đương đại đặc biệt là dưới góc độ Phân tâm học - một học thuyết không mới nhưng cũng chưa phải là cũ Đỗ Hoàng Diệu “hiệnđại - mới mẻ” ở việc vận dụng những lý thuyết của Phân tâm học như thế nào?

“Bóng đè” ý nghĩa thực và giá trị của nó nằm ở đâu?

2 Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Truyện ngắn “Bóng đè” là một tác phẩm mới trên văn đàn, tuy nhiên nó dànhđược rất nhiều sự quan tâm từ dư luận cũng như các phóng viên, các nhà nghiêncứu Bàn luận về tác phẩm “Bóng đè” có nhiều ý kiến khác nhau và gây nhiều tranh

cãi Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên cho rằng: “Những phản ứng nhiều chiều cho thấy Bóng đè quả thực là một hiện tượng văn học thách thức cảm nhận

và đánh giá của giới trong nghề, và của giới độc giả rộng rãi Vì tư tưởng của tác phẩm, vì cách viết của tác giả Truyện ngắn Đỗ Hoàng Diệu gần như chủ yếu viết

về phụ nữ và dục tính Phụ nữ trong quan hệ với dục tính, nhưng quan trọng hơn, phụ nữ và dục tính trong quan hệ với xã hội và lịch sử Ở đây, có phần nào màu sắc nữ quyền Tuy nhiên, chị dùng người nữ và chuyện dục tính như một bộ mã để gửi đi một thông điệp của mình cho cuộc sống này.” Khác với nhà phê bình văn

học Phạm Xuân Nguyên, dịch giả Trần Tiễn Cao Đăng không đánh giá cao tác

phẩm Bóng đè: “Tôi không thích cách hành văn của Đỗ Hoàng Diệu Văn chương được tôi đánh giá cao phải là văn chương giản dị, dứt khoát, trực tiếp Qua Đỗ Hoàng Diệu, tôi thấy người viết văn Việt Nam vẫn bị ràng buộc bởi những mặc cảm về quá khứ, mặc cảm nhược tiểu Tôi mong được đọc những nhà văn mới, viết với một phong thái hào sảng.” Còn rất nhiều ý kiến khác nhau xoay quanh truyện

ngắn “Bóng đè”, bài tiểu luận này xin tập trung tìm hiểu, làm rõ “Truyện ngắn

Bóng đè dưới góc độ phân tâm học”, qua đó ta hiểu được thông điệp nhân văn, ý

nghĩa thực của tác phẩm này

3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

Truyện ngắn“Bóng đè” dưới góc độ phân tâm học

3.2 Phạm vi nghiên cứu

Những tác phẩm cùng thể loại, đi sâu vào nghiên cứu truyện ngắn “Bóngđè” của Đỗ Hoàng Diệu

4 Phương pháp nghiên cứu

Để nghiên cứu truyện ngắn này dưới góc độ phân tâm học, người viết đã sửdụng chủ yếu các phương pháp: tổng hợp tư liệu, logic, so sánh, đối chứng, phântích và bình luận

5 Đóng góp của tiểu luận

5.1 Về lí luận

Có sự nhìn nhận đúng đắn về tác phẩm “Bóng đè” Hiểu được phần nào tâm

tư, tình cảm của tác giả trẻ Đỗ Hoàng Diệu cũng như đưa ra những nhận xét củabản thân về tác phẩm Từ những lí luận chung rút ra một kết luận xác đáng

5.2 Về thực tiễn

Tập thao tác nghiên cứu khoa học Từ những hiểu biết có được qua đề tài,xây dựng cho bản thân một cơ sở lý luận làm hành trang trên con đường tri thứccũng như trong cuộc sống Dẫu biết bài tiểu luận này còn khiêm tốn về tri thứcnhưng cũng mong góp phần nhỏ, phần chưa biết về nhà văn Đỗ Hoàng Diệu vàtruyện ngắn “Bóng đè”, cũng là cơ hội để thực hành, sử dụng những kiến thức đạtđược qua học phần Phân tâm học để đi vào phân tích một tác phẩm cụ thể

6 Cấu trúc của bài tiểu luận

Ngoài phần Mở đầu, Nội dung, kết luận, Tài liệu tham khảo, bài tiểu luận

được cấu trúc thành hai chương như sau:

Chương 1 Những vấn đề lý luận liên quan đến đề tài

Chương 2 Truyện ngắn “Bóng đè” dưới góc độ Phân tâm học

NỘI DUNG

Chương 1 Những vấn đề lý luận liên quan đến đề tài

1.1 Thuyết phân tâm học

Phân tâm học là khoa học (nghiên cứu) phân tích tâm lý chiều sâu của con người trong tính bản chất của nó với hoàn cảnh và đặc biệt là vô thức và tính dục Phân tâm học ra đời đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc nhận thức những vấn đề thầm kín, vi diệu nhất của tâm sinh lý con người Nó trở thành khoa học phân tích tâm lý chiều sâu của mọi hành vi trong đời sống ý thức và vô thức của mối cá thể người Từ khi hình thành và phát triển, phủ định, bổ sung bởi các thế hệ phân tâm học gia, khoa học phân tích tâm lý này đã có tiến trình gần hàng trăm năm lịch sử Điều ấy cho thấy sức mạnh và sức quyến rũ của nó đối với các chuyêngia và đối với công chúng tiếp nhận qua nhiều giai đoạn là một thực tế

1.2 Thuyết Phân tâm học trong văn học hiện đại Việt Nam

Thuyết phân tâm học của S.Freud và về sau là C.G.Jung và các người kế nghiệp đã có ảnh hưởng sâu rộng đến tư tưởng của con người hiện đại, bao gồm cả nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực văn học nghệ thuật Nó trở thành khoa học phântích tâm lý chiều sâu của mọi hành vi trong đời sống ý thức và vô thức của mỗi cá thể người.Tuy vậy, ở ta, do nhiều lý do chủ quan và khách quan, chưa có công trìnhnào đi sâu nghiên cứu về sự ảnh hưởng của phân tâm học trong văn học - nhất là văn học hiện đại Việt Trong khi đó, nhà văn - qua các giai đoạn, luôn có ý thức vận dụng những yếu tố, nội dung tích cực của phân tâm học vào trong sáng tác của mình ngày càng đa dạng, phong phú và có sáng tạo tích cực.Thực chất của việc vậndụng những yếu tố Phân tâm học vào sáng tác, các nhà văn đã có ý thức học hỏi và đạt những thành tựu đáng kể, làm cho văn xuôi nước ta có những cách tân quan trọng về thi pháp và hiệu quả nghệ thuật, nhằm thể hiện nội dung xã hội và tâm lý con người một cách vi tế và đa dạng; đồng thời thể hiện sự cách tân thi pháp, phù hợp với tầm đón nhận của độc giả thời hiện đại

Phân tâm học du nhập vào Việt Nam , ngay từ đầu đã chứng tỏ sức năng động của nó Trong lĩnh vực sáng tác, các nhà văn đã có ý thức vận dụng Phân tâm học trong tác phẩm của mình Cụ thể là từ 1930 đến 1945, các nhà văn thuộc trào lưu văn học hiện thực phê phán và Tự lực văn đoàn đã chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Phân tâm học để miêu tả tính cách nhân vật và cuộc sống một cách có hiệu quả như

Vũ Trọng Phụng, Nam Cao, Nhất Linh, Khái Hưng… Chưa kể trong lĩnh vực thi

ca, các thi sĩ lãng mạn cũng đã có ý thức vận dụng Phân tâm học để thể hiện sự thăng hoa cảm xúc và những trạng thái dục tính, tâm linh của mình

Và đặc biệt, từ 1975 đến 2005, các nhà văn Việt Nam - đặc biệt là các nhà văn trẻ - đã có ý thức vận dụng những yếu tố tích cực của Phân tâm học (từ S.Freudđến C.G.Jung…) như là một thủ pháp nghệ thuật độc đáo để xây dựng tác phẩm Phải nói rằng, ở giai đoạn này, việc vận dụng Phân tâm học của các nhà văn đã nhuần nhuyễn hơn, đa dạng hơn; có biến hoá, tích hợp và sáng tạo mới trên cơ sở nền tảng của lý thuyết Phân tâm học Tác phẩm của họ thực sự đem lại hiệu quả

nghệ thuật mới mẻ và độc sáng Tiêu biểu cho giai đoạn này là Nguyễn Huy Thiệp, Xuân Thiều, Chu Lai, Bảo Ninh, Nguyễn Quang Lập, Phạm Thị Hoài, Võ Thị Hảo, Nguyễn Thị Thu Huệ, Phạm Hoa, Tạ Duy Anh, Nguyễn Đình Chính, Hồ Anh Thái, Nguyễn Bình Phương, Nguyễn Việt Hà…Sự phức cảm, phức điệu trong cuộc sống

tâm lý của từng cá nhân được các nhà văn ngày càng quan tâm khắc hoạ đa dạng, biến ảo, giúp ta thấy được sự sáng tạo của họ là đáng ghi nhận Họ không chỉ vận dụng rập khuôn, máy móc mà thật ra, họ sáng tạo lại Phân tâm học và lý giải từ góc

nhìn nghệ thuật

Chương 2 Truyện ngắn “Bóng đè” dưới góc độ Phân tâm học

2.1 Truyện ngắn “ Bóng đè” và việc vận dụng những yếu tố của Phân tâm học

Thông thường, trong thực tế những ước mơ của con người - nhất là về dục tính nếu không thực hiện được sẽ dẫn đến rối loạn, ức chế, khi ấy, trạng thái lưỡng phân giữa ý thức và vô thức càng đẩy nhân vật đến những hành vi không bình

thường Đó là triệu chứng của những bản năng thác loạn và ám ảnh tâm linh, làm cho con người không làm chủ được mình trong từng tình huống, dẫn đến sự đau khổ, dằn vặt, uất ức Thổ cẩm của Nguyễn Huy Thiệp, Xin hãy tin em của Nguyễn Thị Thu Huệ, Yêu pháp của Triệu Thuấn, gần đây nhất là Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu,…

Bóng đè bắt đầu từ cốt truyện Một cô gái thành phố (được viết theo ngôi thứnhất) kết hôn với chàng trai gốc gác nông thôn Họ sống với nhau khá hạnh phúc

dù chàng trai lắm khi phát hoảng trước đòi hỏi tình dục mạnh mẽ của cô vợ trẻ Bi kịch bắt đầu xảy ra khi cô gái theo chồng về quê ăn giỗ, cả thảy bốn lần Đời sống tinh thần tù hãm, lưu cữu của làng quê cộng với sự đối xử sự khắc nghiệt của gia đình nhà chồng đã đem đến cho cô những cơn bóng đè nửa thực, nửa hư rất đáng

sợ Cô bị một hồn ma, có lẽ là ông bố chồng cưỡng hiếp Có điều là ngoài những cảm giác sợ hãi, xấu hổ, cô gái còn cảm nhận được những khoái lạc thể xác mà chồng cô không thể mang lại Chồng và mẹ chồng cô dường như biết việc này nhưng không ra tay can thiệp mà chỉ tỏ thái độ ghẻ lạnh, xa cách Sau bốn lần về quê chồng ăn giỗ hôn nhân của cô bị đe dọa Kết thúc truyện cô gái có thai, bằng cảm nhận của mình cô chắc chắn hồn ma kia chính là cha của đứa trẻ

Một cốt truyện đặc biệt như vậy đủ để “Bóng đè” được dư luận chú ý

Nhưng tác giả của “Bóng đè” không chỉ đầu tư vào cốt truyện, dường như có vài

chi tiết tác giả cố ý đưa vào cốt để độc giả sau khi đọc có những suy diễn giống nhau Cũng có thể coi đó là những ám chỉ khiến cho “Bóng đè” mang dáng dấp một

tác phẩm văn học minh họa Rất nhiều bạn đọc sau khi đọc “Bóng đè” đã liên tưởng

ngay đến một đoạn viết nổi tiếng trong truyện ngắn “Vàng lửa” của Nguyễn Huy Thiệp Đó là đoạn bút ký của nhân vật người Pháp tên Phăng, y là một trong số vài

người châu Âu giúp việc cho vua Gia Long: “Đặc điểm lớn nhất của xứ này là nhược tiểu Đây là một cô gái đồng trinh bị nền văn minh Trung Hoa cưỡng hiếp

Cô gái ấy vừa thích thú, vừa nhục nhã, vừa căm thù nó Vua Gia Long hiểu điều ấy

và đấy là nỗi cay đắng lớn nhất mà ông cùng cộng đồng phải chịu đựng” Đây là

đoạn viết ấn tượng nhất trong Vàng lửa Nó cũng là một trong những phát ngôn nặng ký nhất xuất hiện trong các tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp.Trong một bài trả lời phỏng vấn của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp năm 2001, ông đã nói một câu rất

hay liên qua đến trí tưởng tượng của nhà văn: "Số đỏ, đấy là một tác phẩm tuyệt vời Nó chứng minh khả năng tưởng tượng rất phong phú của nhà văn mà là nhà văn trẻ Sở dĩ Vũ Trọng Phụng có được trí tưởng tượng ghê gớm như vậy là do ông viết Số đỏ khi còn rất trẻ Trí tưởng tượng là ưu thế của tuổi trẻ Khi đã sống quá dày dạn thì trí tưởng tượng sẽ mất dần đi, tôi cũng thế Tôi chắc chắn là không viết được cái gì như Vũ Trọng Phụng Vũ khí của ông là trí tưởng tượng và cũng là tuổi trẻ còn vũ khí của tôi có lẽ là một phong cách đa dạng bao gồm nhiều yếu tố khác nhau.” Trong bài viết này, một lần nữa Bóng đè và tác giả của nó lại liên

quan đến một phát ngôn của Nguyễn Huy Thiệp Bóng đè không thể tạo được ấn tượng mạnh như vậy nếu thiếu vắng trí tưởng tượng đặc biệt của tác giả Chúng ta thường nói nhiều đến thủ pháp sáng tác, đến đời tư, đến khuynh hướng xã hội của nhà văn nhưng dường như ít quan tâm đến trí tưởng tượng của họ Thực ra nó cũng rất quan trọng, đặc biệt đối với những nhà văn đậm chất fantastic (tạm dịch là kỳ ảo) Chẳng hạn, trường hợp của Edgar Allen Poe và Nathaniel Hawthorne, hai nhà văn Mỹ lỗi lạc trong thế kỷ XIX, khi nói về tác phẩm của họ người ta không thể nhắc đến trí tưởng tượng phong phú và kỳ lạ của hai tác giả này

Bóng đè cũng vậy, một cốt truyện phức tạp tràn ngập những chi tiết rờn rợn,

ám ảnh trong những không gian ma mị như thế , hẳn là trí tưởng tượng đóng vai tròquyết định Thế nhưng nếu xem xét kỹ thì từng tình tiết fantastic của Diệu lại thấy chúng đều không vượt qua giới hạn của hiện thực Có nghĩa là, từ đầu đến cuối, mọi tình tiết đều nằm trong những giới hạn có thể lý giải được, ở đây có sự xen lẫn giữa ý thức và vô thức Bóng đè là hiện tượng tâm lý phổ biến, có rất nhiều người thường xuyên bị bóng đè, có thể tác giả của “Bóng đè” cũng nằm trong số đó nó có liên quan đến vấn đề của Phân tâm học

Thụ xuất thân nông thôn Có lẽ anh cũng ra thành phố đủ lâu để thay đổi

Thụ đeo kính trắng, “đôi má phụng phịu ninh nính” Khi Thụ sống ở thành phố Thụ

giống như bất cứ người đàn ông nào ở đó, thậm chí còn dễ dàng cưới được một cô

vợ thành thị.Thời gian đầu vợ Thụ khá hài lòng với chồng mình Rạn nứt chỉ bắt

đầu khi hai vợ chồng kéo nhau về quê ăn giỗ cha, một làng quê “vẫn giữ được nét

cổ xưa hiếm hoi” Thụ gần như biến thành kẻ khác Anh ta sì sụp khấn vái trước cái bàn thờ khổng lồ với những âm thanh “ập è”, “xin xít” đầu lưỡi, người anh luôn ướt đẫm mồ hôi, luôn nhìn vợ “không biểu lộ cảm xúc”, giọng “cục cằn”, “bực bõ”, mắt thì “vô hồn, tròng mắt quạnh quẽ, rờn rợn” Người vợ trẻ luôn “thắc mắc vì sao Thụ phải đổi giọng mỗi khi có bàn thờ” Về quê, anh ta trở nên gắt gỏng, luôn

thấy vợ mình hành xử vô ý, thiếu lễ nghĩa Anh ta đắm chìm vào bầu không khí lưucữu, u ám của những bát hương, những ngôi mộ cha ông Thái độ ghẻ lạnh của nhà chồng cùng với sự biến đổi tâm tính của Thụ đã làm tổn thương cô gái trẻ, nó khiến

cô ta từ ngờ vực đến tin chắc rằng Thụ và mẹ biết chuyện cô bị bóng đè nhưng vẫn

bỏ mặc cô cho bóng ma hãm hiếp “Thụ đã nhìn thấy cảnh đêm qua, Thụ biết tất

cả Nhưng sao anh không cứu tôi, anh không thiêu cháy bóng đen man rợ bảo vệ

vợ mình Hay Thụ đồng lõa, bán tôi cho những bài vị khát đói? Tôi hận anh vô cùng” Các cô gái thành thị lấy chồng ngoại tỉnh ít khi chịu lý giải thấu đáo căn nguyên sự thay đổi của “phu quân” khi cha mẹ anh ta từ quê ra chơi hay khi theo anh ta về quê với tư cách nàng dâu Họ chỉ biết miệt thị lén lút hoặc công khai “đồ nhà quê” Làm như vậy họ thực sự xúc phạm chồng và gia đình nhà chồng Gốc gác nhà quê vừa là niềm tự hào mà cũng vừa là mặc cảm của những chàng “trai quê ra tỉnh” Một người đàn ông sống ở nông thôn lên thành phố định cư họ có thể

thay đổi, thậm chí lột xác Thế nhưng không có nghĩa là họ sẽ tẩy xóa hết thẩy những hành vi ứng xử hình thành trong môi trường sống cũ Thứ nhất là không thể xóa được, thứ hai là họ cũng chẳng muốn thế Ở thành phố họ có một đời sống đúp

Họ cố gắng bắt nhịp với thành phố nhưng đồng thời họ vẫn cố không để mất đi bản sắc quê hương Thậm chí họ còn cho đó là thế mạnh của mình Rất nhiều vị thích

họp đồng hương, thích về quê xây mộ, tham gia lễ hội, thích nhận được sự ngưỡng

mộ từ quê nhà, và rất chú trọng tới lời khen tiếng chê của bà con xóm giềng Họ tỏ

ra bực bội nếu vợ con không tha thiết gì những chuyện này Điều này khá bất công

vì họ đã có một quãng thời gian dài để thích nghi với thành phố trong khi vợ con họthì chưa bao giờ sinh sống ở nông thôn Thực ra đây là một trong những vấn đề hậu

nhập cư nói chung, chứ không riêng gì chuyện “trai quê ra tỉnh” Những cuộc trở

về của Thụ cũng vậy, cái không khí lưu cữu đầy dấu tích của thời gian và lịch sử đã

làm sống lại con người trước đây của Thụ Nó đánh thức những dấu tích của “di sản tăm tối” tưởng như đã khuất lấp, chìm sâu Lúc này cô vợ thành phố bỗng biến

thành một dị vật, rất có thể vì cô ta mà Thụ đánh mất vị thế của người đàn ông mà gia đình và họ hàng kỳ vọng Và đương nhiên chẳng người vợ nào lại muốn chồng coi mình như dị vật Bi kịch đã xảy ra Gái quê ra thành phố cũng gặp vấn đề tương

tự nhưng ít nghiêm trọng hơn Khi họ kết hôn với một chàng trai thành phố, họ có lợi thế của một nhân vật phụ Xuất giá tòng phu, đàn bà lấy chồng thì theo chồng

Họ không phải gồng mình thể hiện bản lĩnh cũng như bản sắc Và hình như sức chịu đựng của đàn bà Việt Nam rất tốt, họ thích nghi với hoàn cảnh rất nhanh

Vấn đề chính của “Bóng đè” không chỉ dừng ở “trai quê ra tỉnh” Việc cô

dâu trong truyện bị bóng ma ông bố chồng cưỡng hiếp (hoặc cô tự kỷ ám thị về điều này) có nhiều cách lý giải Nhiều bạn đọc sẵn lòng giải mã giống như phát ngôn của Nguyễn Huy Thiệp Việt Nam giống như một cô gái đồng trinh bị nền văn minh Trung Hoa cưỡng hiếp Cô gái ấy vừa thích thú, vừa nhục nhã, vừa căm thù nó Cứ cho là đây là dụng ý của Hoàng Diệu nhưng có lẽ vẫn còn những ẩn ý khác Sự cưỡng hiếp không chỉ là hành vi thỏa mãn nhu cầu tình dục Đôi khi nó còn là hành vi ra oai, dằn mặt, thậm chí trả thù Có lẽ việc bóng ma cưỡng hiếp condâu trong “Bóng đè” chứa đựng tất cả những động cơ trên Tuy nhiên, vì ông ta là

bố chồng nên tính chất vô đạo, phi nhân nhiều lên bội phần Trong tiếng Việt từ cưỡng hiếp nhiều khi được thay thế bằng từ làm nhục Cưỡng hiếp con dâu cũng là làm nhục con dâu, vừa bỉ ổi vừa dã tâm, vì người phụ nữ bị làm nhục sẽ không bao

giờ được sống thanh thản với ký ức ê chề đó, nhất là người đó lại là bố chồng mình.Trong quá khứ thì việc bố chồng cưỡng bức và thông dâm với con dâu không phải chuyện hiếm vì quyền lực của người đàn ông trong gia đình là tuyệt đối Họ là vua, là bạo chúa trong vương quốc gia đình của họ Mọi bí mật khủng khiếp đều bị chôn vùi, bưng bít với sự câm lặng của mọi thành viên trong gia đình cốt để gìn giữ

“lễ nghĩa, phép tắc” Đỗ Hoàng Diệu đã tái hiện lại một trong những bí mật khủng khiếp đó trong “Bóng đè” Việc bóng ma cưỡng bức cô gái trẻ ở đây có vẻ giống như một hành vi “dằn mặt” cô con dâu đa dâm, dường như ông ta cũng muốn trả

hận cho cuộc sống chăn gối lép vế của con trai mình nơi thành phố Mẹ chồng và chồng thì im lặng, ghẻ lạnh thậm chí không một chút xót thương, coi như sự ô uế này do chính cô gái tự chuốc lấy Thực ra trong chuyện không có bằng chứng cụ thể nào cho thấy Thụ thực sự biết vợ mình bị cưỡng bức Và nếu có biết thực sự, chắc anh ta sẽ vằn mắt lên chối cãi, dọa nạt để để bưng bít, để bảo vệ đến cùng cái

“di sản tăm tối” mà anh ta thờ phụng Thái độ bưng bít, câm lặng của hai mẹ con

Thụ mới thực sự làm bạn đọc giận giữ Đó mới là đỉnh cao của suy đồi đạo đức Họgiữ lễ với cha ông bằng cách chà đạp lên nhân phẩm, tình cảm một cô gái vô tội, người cũng là một thành viên chính thức của gia đình.Nếu mọi chuyện dừng lại ở

đây thì “Bóng đè” sẽ trở thành bản cáo trạng vạch tội những tàn dư của “di sản tăm tối”

Trong truyện có cả thẩy bốn lần nhân vật chính kể chi tiết sự kiện bị bóng mahãm hiếp Nhưng rất có thể đó chỉ là ác mộng Không có chi tiết xác thực nào khẳng định hồn ma đó không chỉ xuất hiện trong tâm tưởng cô gái Việc cô gái trẻ

có cảm giác là chồng cô, mẹ chồng cô cũng chứng kiến cô bị bóng đè rất có thể chỉ

là suy diễn chủ quan của riêng cô Nhưng nếu nhìn nhận theo phân tâm học thì những cuộc hãm hiếp nửa thực nửa hư kia có thể cho thấy phần nào đời sống tình

dục không viên mãn của cô Thỉnh thoảng nhân vật nữ có kể về “chất nhày ngà” ở mông và đùi sau những cuộc “hãm hiếp ảo” đó nhưng rất có thể đó là dịch âm đạo

của chính cô gái khi đạt được cực khoái trong những giấc mơ đầy nhục cảm của