Bài giảng phương pháp luận trong nghiên cứu xã hội học

Nghiên cứu xã hội học? Là sự phân tích tình huống xã hội nào đó trên cơ sở thực nghiệm, quan sát để cho các bằng cứ thực tế xã hội, là cơ sở cho sản xuất tri thức xã hội học Phương pháp NC XHH? Là tập hợp các phương pháp, kỹ thuật, thủ tục đối với việc triển khai, thu thập, xử lý thông tin từ thực tế xã hội cho việc giải quyết một vấn đề, tình huống xã hội nào đó được lựa chọn cho nghiên cứu. Phương pháp luận và phương pháp hệ

PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU XHH

 Các khái niệm: Phương pháp NC XHH, Phương pháp luận, PP hệ

 Các đặc trưng của NC XHH

 Một số dạng NC XHH

 Quá trình nhận thức và các giai đoạn của NC XHH

 Một số yêu cầu PP luận trong NC XHH

Phương pháp NC XHH

Nghiên cứu xã hội học?

Là sự phân tích tình huống xã hội nào đó trên cơ sở thực nghiệm, quan sát để cho các bằng cứ thực tế xã hội, là cơ sở cho sản xuất tri thức xã hội học

Phương pháp NC XHH?

- Là tập hợp các phương pháp, kỹ thuật, thủ tục đối

với việc triển khai, thu thập, xử lý thông tin từ thực tế

xã hội cho việc giải quyết một vấn đề, tình huống xã hội nào đó được lựa chọn cho nghiên cứu.

- Phương pháp luận và phương pháp hệ

Các đặc trưng của nghiên cứu XHH

+ Thể hiện qua khâu thiết kế

+ Thể hiện qua nguồn thông tin

+ Tính đại diện của thông tin

+ Tính khách quan của thông tin

Một số loại NCXHH

 Nghiên cứu mô tả

 Nghiên cứu giải thích

 Nghiên cứu định lượng

 Nghiên cứu định tính

Nghiên cứu mô tả

 Mô tả là tiền đề cho giải thích và các dạng thức nghiên cứu khác hướng đến bản chất của đối tượng

Nghiên cứu giải thích

đến việc hình thành vấn đề nghiên cứu

bản chất của đối tượng, giúp nhận thức về tính quy luật chi phối đối tượng

Nghiên cứu định tính

 Tìm hiểu sâu về đặc tính, tính chất của đối tượng, tìm hiểu sâu bên trong động cơ của hành vi, tư tưởng Câu hỏi: Tại sao? Mô tả bằng lời

 Sử dụng trong NC tìm kiếm, khám phá, thăm dò;

 Mẫu được chọn theo mục tiêu, quy mô nhỏ, không đại diện

 Các phương pháp sử dụng: pv sâu, thảo luận nhóm tập trung….

 Thông tin mang tính chủ quan;

 Tiến hành mềm dẻo, linh động, không nhất thiết tuân thủ đầy đủ các thủ tục điều tra.

Nghiên cứu định lượng

 Cho sự hiểu biết về khía cạnh lượng; đo mức độ phản ứng, thái độ Câu hỏi: bao nhiêu? Mô tả bằng con số

 Cung cấp chứng cứ để chứng minh, kiểm chứng giả thuyết, có tính khẳng định.

 Mẫu chọn mang tính đại diện, kích thước lớn.

 Các phương pháp sử dụng: Các phương pháp gắn với bảng hỏi được chuẩn bị kỹ.

 Mang tính khách quan.

 Tuân thủ chặt chẽ các thủ tục điều tra

 Nghiên cứu mang tinh thời điểm

Các giai đoạn tiến hành nghiên cứu

 Cơ sở khoa học cho phân chia các GĐ

Lược đồ mô hình khoa học của Wallace

Lý thuyết

Giả thuyết Khái quát

Các quan sát

Diễn giải

lý thuyết

Xây dựng khái niệm

Phép đo tóm tắt mẫu

Triển khai công cụ đo

Các giai đoạn tiến hành nghiên cứu

 Giai đoạn 1 Thiết kế nghiên cứu (hình

thành cơ sở phương pháp luận cho NC):

- Xác định vấn đề, mục tiêu, câu hỏi nghiên cứu; định nghĩa và thao tác hóa khái niệm đo lường; xây dựng công cụ thu thập thông tin

- Xác định phương pháp nghiên cứu

- Xây dựng kế hoạch ĐT và xử lý thông tin

Các giai đoạn tiến hành nghiên cứu

 Giai đoạn 2 Tiến hành thu thập thông tin:

- Xác định địa điểm thời gian khảo sát

- Các công việc với điều tra viên

- Thu thập, ghi chép

- Kiểm tra giám sát

- “Làm sạch” kết quả ghi chép

Các giai đoạn tiến hành nghiên cứu

 Giai đoạn 3 Xử lý, phân tích thông tin, viết báo cáo

- Xử lý, phân tích thông tin

- Viết báo cáo

- Công bố kết quả điều tra

Sơ đồ hóa quy trình

Quá trình thực hiện NC XHH

Đầuvào

Vấn đề

XH cần

có thông tin thực nghiệm

để đánh giá, giải quyết

Quá trình thiết kế:

- Thiết kế công cụ

- Thiết kế mầu, phương pháp thu thập thông tin và điều tra

- Xử lý thông tin, báo cáo kết quả

Đầu ra:

Các thông tin thực

nghiệm cho việc đánh giá, giải quyết vấn đề

Một số yêu cầu PP luận trong NC XHH