X· héi häc sè (94), 2006 sù Tham gia x· héi cđa Thanh niªn viƯt nam thêi kỳ đổi Trịnh Duy Luân Thanh niên môi trờng thể chế văn hóa - xã hội thời kỳ Đổi Thế hệ niên Việt Nam đợc sinh hai thập niên trớc thời kỳ Đổi (1975-1985; 1986-2000) Họ may mắn trải qua khó khăn đất nớc thời kỳ sau chiến tranh Trong họ lại đợc trởng thành từ đầu năm 1990, mà công Đổi toàn diện đất nớc gặt hái thành bớc đầu Đây thực thời kỳ mới, thời kỳ biến đổi xã hội lớn đất nớc, khác hẳn với giai đoạn trớc Môi trờng xã hội mới, tạo nhiều điều kiện cho niên phát triển phẩm chất hoàn toàn phát triển đất nớc đòi hỏi dới tác động trình hội nhập toàn cầu hóa Có thể xem họ nh sản phẩm, đồng thời thân biến ®ỉi x· héi ®· vµ ®ang diƠn hÕt søc nhanh chóng sâu sắc xã hội Việt Nam thời kỳ Đổi Những thành tựu thu đợc Đổi việc nâng cao đời sống vật chất tầng lớp dân c đợc truyền dẫn tới yếu tố đời sống tinh thần xã hội, mà trớc hết hệ giá trị chủ đạo nhóm xã hội khác xã hội Việt Nam chuyển đổi Những giá trị cũ, gắn với chế quản lý tập trung trớc đây, đợc biến thể giá trị hoàn toàn (kinh tế thị trờng, lợi ích cá nhân, quyền công dân, giá trị tự dân chủ, khoan dung chấp nhận khác biệt ) hình thành bắt rễ vào nhóm xã hội, đặc biệt nhóm niên - lực lợng trẻ vốn nhạy cảm với thay đổi, với mới, lạ Bảng dới ví dụ minh họa thay đổi hệ giá trị (còn gọi định hớng giá trị) - chi phối ảnh hởng tới việc hình thành khuôn mẫu ứng xử míi cđa thÕ hƯ niªn ViƯt Nam hiƯn Đến lợt nó, giá trị hình thành lại chi phối ảnh hởng tới hình thành khuôn mẫu ứng xử niên Ngoài mối lo sinh kế, lập thân lập nghiệp", họ tham gia vào đời sống xã hội Việt Nam đại nh nào? Đóng vai trò cầu nối hệ trớc họ tơng lai cđa ®Êt n−íc B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn Sù tham gia x· héi cđa niªn ViƯt Nam thêi kú Đổi thập niên tới? Và điều phản ánh biến đổi xã hội xã hội Việt Nam đơng đại? Đó câu hỏi đáng đợc đặt trả lời lợi ích nhiều mặt phát triển đất nớc TT Định hớng giá trị cũ Định hớng giá trị Tuổi trẻ quãng đời chuyển tiếp (hy sinh tuổi trẻ, gác tình yêu nghiệp tơng lai) Tận hởng tuổi trẻ Tính cộng đồng (vì tập thể, tổ chức, ) Tính cá nhân (vì làm sở ngời) Hệ quy chiếu khứ Cái tơng lai Cảm tính, kinh nghiệm, tình, ý chí Lý tÝnh, thùc nghiƯm, lý KiĨm so¸t tõ bên Tự kiểm soát Hoặc thế Đa dạng hóa, đa phơng hóa Khẳng định đoán ý chí Thử nghiệm - sai C¸i lý t−ëng, c¸i quy luËt C¸i thực tế, thờng ngày Đạo đức tập thể Cái cá nhân, nhân cách (chân, thiện, mỹ) 10 Cái đẹp sử thi Cái đẹp nhân văn Nguồn: Huỳnh Khái Vinh (Chủ biên): Một số vấn đề lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội Nxb Chính trị Quèc gia Hµ Néi - 2001 Tr 232 - 233 Sự tham gia niên vào đời sống xã hội Từ năm Quốc tế Thanh niên 1985, Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc định nghĩa tham gia niên bao gồm thành phần là: tham gia kinh tế, có liên quan đến việc làm phát triển; tham gia trị, liên quan đến trình định; tham gia xã hội, liên quan đến hoạt động cộng đồng; tham gia văn hóa, liên quan đến nghệ thuật, giá trị văn hóa thể (UNESA, 2003) Liên quan đến khái niệm tham gia niên Việt Nam, hệ giá trị “cò” (cã tõ thêi kú tr−íc §ỉi míi), cã mét khái niệm gần gũi với khái niệm "sự tham gia Đó khái niệm "tính tích cực trị - xã hội", phản ánh chủ động, tự giác, tiên phong hoạt động trị xã hội đời sống thờng ngày niên Việt Nam Nó sản phẩm thời, hệ làm nên kỳ tích nghiệp bảo vệ khẳng định độc lập đất nớc Tuy nhiên với khái niệm tham gia nay, đặc biệt tham gia niên vào đời sống xã hội, có số yếu tố nhận thức khác chi phối Chẳng hạn, liên quan đến tham gia trị phải tính đến nhận thức quyền công dân, tự dân chủ, tự khẳng định cá nhân m«i tr−êng x· héi míi, Sù tham gia ngời dân đời sống xã hội đợc nêu B n quy n thu c Vi n Xó h i h c:www.ios.org.vn Trịnh Duy Luân nhiều văn kiện Đảng Nhà nớc, bật phơng châm nh: cách mạng nghiệp quần chúng, lấy dân làm gốc, Nhà nớc dân, dân dân Và từ lâu hình thành phong trào cách mạng quần chúng nhân dân nhiều lĩnh vực Tuy nhiên thời kỳ, tham gia lại dựa nguyên tắc hình thức khác Thời kỳ trớc Đổi mới, tham gia đợc phát động kêu gọi dới bách nhu cầu sống (bảo vệ tổ quốc, giá, mục tiêu chung, cao cả, cần phải hy sinh, quên mình, ) Ngày nay, điều kiện kinh tế trị mới, tham gia lĩnh vực đời sống (kinh tế, trị, văn hóa - xã hội,) lại gắn liền với xuất hệ giá trị mới, với tự ý thức quyền công dân lợi ích đa dạng phát triển tự cá nhân, với giá công , bình đẳng, tự dân chủ theo nội dung mới, cụ thể hơn, thực tế Vì thế, tham gia khái niệm đợc làm lại vào sống Những biểu cđa nã cã thĨ thÊy c¸c c¸ch tiÕp cËn giới hoạch định sách, trình lập kế hoạch, quy hoạch, xây dựng chiến lợc, chơng trình dự án phát triển, dới tên gäi “c¸ch tiÕp cËn cã sù tham gia cđa céng đồng Và cách thức quản lý, giải pháp, biện pháp thực cấp vi mô Chẳng hạn, vận động thực hành Dân chủ sở với phơng châm dân biêt, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra - nh bớc trình dân chủ hóa đời sống xã hội Sự tham gia lực lợng niên ngày cần đợc trọng họ nguồn lực trẻ đông đảo xã hội Việt Nam tơng lai (hơn 53% dân số Việt Nam độ tuổi dới 25,23% dân số độ ti 15-29) Sù tham gia cđa hä ®êi sèng kinh tế, trị, xã hội đất nớc cần đợc tạo điều kiện phát triển sử dụng ®Ĩ phơc vơ cho nh÷ng biÕn ®ỉi x· héi tÝch cực hơn, mạnh mẽ nhữngthập niên phát triển tới cuả đất nớc Sự tham gia niên vào tổ chức trị - xã hội Một thành tố quan trọng tham gia tham gia trị, tức tham gia vào trình định, hoạch định sách Để thực đợc điều này, niên trực tiếp gián tiếp tham gia vào tổ chức trị xã hội trình định có liên quan đến sống họ Với Việt Nam, chủ đề chịu nhiều ảnh hởng văn hóa phơng Đông, hệ t tởng Nho giáo với định hớng đề cao vai trò ngời cao tuổi ("triều đình trọng tớc, làng nớc trọng xỉ"), nh thứ bậc nghiệm ngỈt cđa thêi kú phong kiÕn (lÉn thêi kú kÕ hoạch hóa tập trung) Điều dẫn đến tồn ®äng B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn Sù tham gia x· héi niên Việt Nam thời kỳ Đổi lâu dài tâm lý không thực coi trọng tham gia niên quan, tổ chức quản lý nhà nớc cấp Tuy nhiên thời gian làm thay đổi nhiều quan niệm, cho dù chậm chạp Chẳng hạn, số liệu dới vỊ sù tham gia cđa niªn Qc héi - quan quyền lực cao Nhà nớc Việt Nam 60 năm qua, từ thành lập ®Õn Sù tham gia cđa niªn Qc hội Năm Khóa Tổng số đại biểu Số đại biểu niªn Tû lƯ % 1946-1960 I 403 ? 1960-1964 II 453 42 (20-30) 9,3 1964-1971 III 453 71 (20-30) 15,7 1971-1975 IV 420 82 (20-30) 19,5 1975-1976 V 424 142 (20-35) 33,5 1976-1981 VI 492 58 (20-30) 11,8 1981-1987 VII 496 90 (20-35) 18,1 1987-1992 VIII 496 55 (21-35) 11,1 1992-1997 IX 395 64 (d−íi 40) 16,2 1997-2002 X 450 84 (d−íi 40) 18,7 2002-2007 XI 498 17 (20-30) 3,4 56 (d−íi 40) 11,2 Ngn: Sè liƯu Thèng kª Văn phòng Quốc hội 2003 Nhìn chung, tỷ lệ niên tham gia vào quan quyền lực tối cao đất nớc thờng mức 10% tổng số đại biểu đại diện cho tầng lớp kh¸c So s¸nh víi nhiỊu qc gia kh¸c khu vực giới, tỷ lệ đáng kể Đơng nhiên tiếng nói họ phụ thuộc vào nhiều điều, đặc biệt định kiến trọng xỉ có tính truyền thống nh nói Trong quan thuộc hệ thống trị quản lý nhà nớc cấp tổ chức đoàn thể, xã hội khác, niên có mặt ngời đại diện, tỷ lệ chất lợng tham gia khác Chẳng hạn, thí dự tham gia trị sở niên nông thôn đợc tìm hiểu qua nghiên cứu Hệ thống Chính trị sở nông thôn, Viện Xã hội học tiến hành vào cuối năm 2001 Theo số liệu nghiên cứu này, số tổ chøc thc HƯ thèng ChÝnh trÞ ë cÊp x·, chØ có Đoàn Thanh niên, tổ chức niên - có tỷ lệ niên tham gia cao (gần 10% niên đợc hỏi tham gia vào Ban Chấp hành Đoàn cấp) Còn tổ chức Đảng, quyền đoàn thĨ kh¸c, sù tham gia cđa hä chØ ë tû lệ 1% đến 2% Dờng nh tổ chức ®Ịu nh÷ng ng−êi trung B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn TrÞnh Duy Luân niên, cao tuổi nắm giữ Một thí dụ khác tham gia cộng đồng, gắn với vận động thực dân chủ sở - việc ngời dân, bao gồm niên đợc biết, đợc bàn, đợc kiểm tra hoạt động kinh tế quan trọng cộng đồng Phân tích đối tợng niên từ 18-30 tuổi từ nghiên cứu Hệ thống Chính trị sở nói cho thấy: với hoạt động tham gia sở có nội dung "nhạy cảm" nh thi công, nghiệm thu, toán công trình sở hạ tầng, quản lý sử dụng đất, thu chi công q cđa x·, thùc hiƯn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, nhìn chung, tỷ lệ niên tham gia, dù trực tiếp hay qua đại diện, thấp Một biểu khác tham gia trị khẳng định ý thức / quyền công dân niên cách thức họ tham gia vào bầu cử địa phơng Trong bầu cử Hội đồng nhân dân cấp năm 1999, nhóm cử tri niên từ 18 -30 tuổi đợc vấn điểm khảo sát cho thấy, niên nhãm Ýt tÝch cùc nhÊt so víi c¸c nhãm cư tri nhiều tuổi tất báo: tỷ lệ bầu trực tiếp thấp (chỉ 1/2) tỷ lệ nhờ ngời khác bầu hộ cao (khoảng 1/3), tỷ lệ không bầu cao (5,6%) so với trung bình Thực tế phản ánh chịu ảnh hởng số nhân tố, chẳng hạn: Do họ tuổi đời thấp, cha trải, cha có nhiều quan hệ hiểu biết vấn đề trị - xã hội thờng ngày địa phơng Có thờ thiếu hiểu biết, thiếu quan tâm đến vấn đề trị xã hội địa phơng ý thức công dân cha đợc khẳng định, tính tích cực trị - xã hội cha cao Bản chất hình thức tổ chức hoạt động cha thuyết phục thu hút niên tích cực tham gia thực nghĩa vụ công dân Dù sao, qua nhát cắt đơn giản tham gia trị nói nhóm niên, thấy là: đạt nhiều thành tựu kinh tế xã hội, biến đổi dờng cha đủ độ ngấm sâu để đợc phản ánh đầy đủ ý thức hành vi tham gia trị xã hội nhóm ngời trẻ tuổi động Và có thực tế ngời ta cha tìm đợc động lực phơng tiện làm biến đổi mạnh mẽ hơn, tích cực từ phía: chủ thể niên môi trờng thể chế hỗ trợ cho tham gia họ Sự tham gia niên vào đời sống kinh tế Kinh tế lĩnh vực quan tâm hàng đầu thể hệ trẻ bắt ®Çu “lËp B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn Sù tham gia x· hội niên Việt Nam thời kỳ Đổi thân lập nghiệp Có việc làm, thu nhập hợp lý ổn định khát vọng lín nhÊt cđa hä hiƯn Cã thĨ h×nh dung phần biến đổi mạnh mẽ tham gia vào đời sống kinh tế đất nớc qua nhóm đặc thù: nhóm nhà doanh nghiệp trẻ nhóm công nhân trẻ, với thành công vấn đề họ Doanh nhân trẻ Các doanh nhân trẻ đợc xem phận tinh hoa nhóm niên, ngời khởi nghiệp với lực phẩm chất tiêu biểu xã hội thời kỳ Đổi mới: tiên phong, động, dũng cảm, dám mạo hiểm tham gia vào đời sống kinh tế thị trờng sôi động Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nhân trẻ, theo kết số nghiên cứu, khiêm tốn Số liệu khảo sát Bộ Kế hoạch Đầu t tiến hành cho thấy: 40 ngàn doanh nghiệp đợc khảo s¸t, sè chđ doanh nghiƯp d−íi 30 chØ chiÕm 7,3%, so víi nhãm ti 31-40 lµ 25,7%, nhãm ti 41-40 chiếm 31,7% nhóm tuổi 50 35,3% Theo nhận xét báo cáo khảo sát này, tỷ lệ chđ doanh nghiƯp trỴ d−íi 30 ti cđa ViƯt nam nh thấp so với nớc khu vực Đông Nam Vì vậy, cần phải tiếp tục khơi dậy tinh thần kinh doanh giới trẻ thông qua chơng trình đào tạo khuyến khích hä lËp nghiƯp (Tienphong online, 19/01/2006) MỈc dï vËy, sù xuất giới Doanh nghiệp trẻ nhân tố lực lợng niên Việt Nam, thể lực vai trò họ tham gia quản lý, điều hành kinh tế đất nớc thời kỳ công nghiệp hóa, đại hóa Theo đánh giá nghiên cứu Hội Doanh nghiệp trẻ tiến hành, đội ngũ Doanh nghiệp trẻ hình thành thể đặc điểm bật so với trớc Đổi là: - Là phận động niên Việt Nam, có trình độ học vấn, động sáng tạo lập nghiệp, có ý chí làm giàu cho thân cho đất nớc - Có tiềm phát triển cao, gắn liền với khoa học công nghệ tiên tiến - Có tiềm lớn việc giải việc làm cho lực lợng lao ®éng trỴ, mét vÊn ®Ị nãng báng hiƯn ®èi với phát triển kinh tế-xã hội đất nớc - Có trách nhiệm với cộng đồng xã hội, tham gia tích cực hoạt động xã hội từ thiện hỗ trợ phát triển cộng đồng - Là lực lợng có tiềm tham gia hội nhập kinh tế khu vực quốc tế trình công nghiệp hóa, đại hóa đất nớc thập niên tíi B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn Trịnh Duy Luân Công nhân trẻ khu vực kinh tế quốc doanh Bên cạnh nhóm Doanh nghiệp trẻ nh phận động niên, phải kể đến lực lợng lao động trẻ đông đảo Cùng với trình công nghiệp hóa, đại hóa, cấu nguồn nhân lực trẻ chuyển đổi, đặc biệt thông qua dòng di c nông thôn- đô thị Một điểm đến quan trọng dòng di c lao động trẻ khu chế xuất, khu công nghiệp đợc hình thành nhiều vùng nớc, chủ yếu thuộc khu vực quốc doanh, bao gồm doanh nghiệp t nhân, liên doanh, doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài, thuộc ngành công nghiệp có định hớng xuất nh may mặc, dệt, da, giày, điện tử, chế biến thủy sản, Lực lợng công nhân trẻ làm việc khu vực kinh tế khẳng định tham gia tích cực họ vào đời sống kinh tế ®Êt n−íc thêi kú chun sang kinh tÕ thÞ trờng, công nghiệp hóa đại hóa Bên cạnh ®ã, nhiỊu vÊn ®Ị x· héi còng ®ang n¶y sinh Trong số đó, lên tợng đình công công nhân trẻ năm gần Trong thập niên vừa qua, theo số liệu thống kê không đầy đủ, có hàng nghìn đình công công nhân diễn nhiều nhà máy, doanh nghiệp Trên 90% đình công xảy doanh nghiệp quốc doanh, cao 64,3% doanh nghiệp có vốn đầu t nớc Tại loại doanh nghiệp này, 90% lực lợng công nhân độ tuổi niên, tỷ lệ lớn đến từ vùng nông thôn, nông dân, cha có kinh nghiệm làm việc sống theo lối công nghiệp Những số "làn sóng" đình công, nguyên nhân gì, phản ánh tự ý thức ngời công nhân trẻ quyền công dân, quyền quyền lợi đáng hợp pháp họ nơi làm việc Đây tợng hoàn toàn mới, đánh dấu đặc trng ngời công nhân trẻ so với niên công nhân hệ tr−íc, thêi kú bao cÊp Sù tham gia văn hóa xã hội Gia đình giá trị quan trọng Với ngời Việt Nam, lớp niên nay, bất chấp thay đổi, gia đình giá trị quan trọng xã hội đời họ Theo Điều tra Giá trị giới (WVS 2001), 96,5% niên Việt Nam đợc hỏi ý kiến coi gia đình quan trọng họ Theo kết Điều tra Quốc gia niên vị thành niên (SAVY), gia đình đợc xếp vào nhóm "yếu tố bảo vệ "đối diện với nhóm các" yếu tố nguy cơ" vị thành niên niªn ViƯt Nam B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn 10 Sù tham gia x· héi cđa niªn ViƯt Nam thêi kỳ Đổi Bên cạnh đó, "Phần đông thiếu niên Việt Nam (67,5%) cho gia đình đánh giá cao ý kiến họ họ cảm thấy làm điều muốn Một nghiên cứu UNICEF t¹i 13 n−íc khu vùc còng cho thÊy ViƯt Nam đợc xếp loại cao tỷ lệ niên có hội bày tỏ tiếng nói ý kiến họ đợc lắng nghe" (Báo cáo SAVY, 2005) Nhìn chung, môi trờng gia đình hệ niên Việt Nam có nhiều thay đổi có lợi cho tham gia họ Họ không chịu sức ép mạnh mẽ khuôn mẫu giá trị cũ, theo nhiều họ phải hy sinh cá nhân cho gia đình, cho cộng đồng hay cho tập thể Họ có tiếng nói, đợc lắng nghe đợc tôn trọng mức độ định gia đình cộng đồng Điều nhân tố hỗ trợ cho tiếp trục phát triển hoàn thiên tham gia niên lĩnh vực sống đại Thanh niên học sinh đô thị Nhóm niên đô thị phân có điều kiện tốt hơn, thuận lợi (từ môi trờng xã hội gia đình, so với nhóm niên nông thôn) để phát triển hội nhập với đời sống lối sống đại Họ rõ ràng có độc lập tính cao hơn, động để lập thân, lập nghiệp Một điển hình nhóm có u thấy qua dòng học sinh du học nớc năm vừa qua Học vấn giá trị cao có tính truyền thống x· héi ViƯt Nam Víi líp ng−êi trỴ ti, häc vấn chìa khóa đờng công danh sù nghiƯp cđa hä ChÊt l−ỵng cđa hƯ thèng giáo dục đào tạo nớc lại sút giảm nghiêm trọng so với đòi hỏi xã hội nh kỳ vọng niên gia đình họ Đó lý sao, học sinh xuất sắc nhất, xuất thân từ gia đình giả tìm cách để có trình độ học vấn cao thông qua du học nớc với nhiều hình thức: từ học bổng quốc gia, giải thởng, học bổng nớc đặc biệt du học tự túc Phải nhóm niên gia đình họ đầu t cho nguồn nhân lực chất lợng cao tơng lai? Có thể hy vọng hàng vạn sinh viên du học nớc (phần đông châu Âu, Bắc Mỹ, Australia, Singapore) nguồn bổ sung cho tầng lớp nhà kỹ trị xã hội Việt Nam thập niên tíi? NÕu so s¸nh häp víi mét nhãm x· héi khác (nh nhóm nữ niên nông thôn dới đây), cho thấy cực khác biệt quan trọng nhóm niên nay, mà trớc hết khác biệt theo vùng địa lý, nông thôn đô thị, hội điều kiện tham gia vào đời sống xã hội Việt Nam Nữ niên nông thôn Nhìn từ chiều cạnh giới, nữ niên, hệ đời sau chiến tranh ®· cã B n quy n thu c Vi n Xó h i h c:www.ios.org.vn Trịnh Duy Luân 11 đợc điều kiện xã hội thuận lợi theo hớng bất bình đẳng giới ngày đợc khắc phục Nữ niên có nhiều hội trớc gần với nam niên lĩnh vực hoạt động: hội học tập trờng phổ thông đại học, hội có việc làm số ngành nghề, loại hình doanh nghiệp xuất hiện, xuất lao động, kiến thức hôn nhân gia đình, sức khỏe sinh sản, Tuy nhiên nhóm nữ niên nông thôn gặp nhiều thách thức hai phơng diện lập thân lập nghiệp Có nghề nghiệp phi nông nghiệp, thoát ly khỏi nông thôn có gia đình ổn định khát vọng nóng bỏng hàng ngày họ Tuy nhiên, may ỏi việc làm thỏa đáng, rủi ro đờng di c đô thị, với vốn học vấn hạn chế ®· biÕn hä trë thµnh mét nhãm x· héi bÊt lợi, yếu thế, chí dễ bị tổn thơng Kết cục có "lối ra" chiến lợc sống họ mà trở thành "vấn đề" xã hội Chẳng hạn, tợng nữ niên (đặc biệt vùng đồng sông Cửu Long) rời bỏ quê hơng để kết hôn với đàn ông Đài Loan, với hy vọng cải thiện điều kiện sống trớc mắt lâu dài cho thân gia đình Đây tợng lên vòng 10 năm qua, với số trung bình năm có khoảng 10.000 trờng hợp đến tổng số có 100.000 hôn nhân Đài - Việt nh Tình hình lan sang Hàn Quốc với tổng số cô dâu Việt Nam Hàn Quốc 10.000 ngời tính đến thời điểm (dantri.com.vn, 27/4/1006) Nhìn vào động hôn nhân này, thấy bóng dáng loại hình tham gia kinh tế nhóm nữ niên nông thôn, dới dạng thức đặc biệt - hôn nhân Còn nhìn từ góc độ tham gia / héi nhËp x· héi cđa nhãm n÷ niên nông thôn, điều gợi ý biến đổi lớn quan niệm hôn nhân gia đình sở tảng - tình yêu Tại nhóm xã hội yếu lại chọn lối ra, loại hình tham gia kinh tế, xã hội văn hóa nh vậy? Lớp trẻ Việt Nam ngày thật cần đợc nhìn nhận nghiên cứu cách nghiêm túc khách quan nhất, tránh thành kiến Chỉ có nh− thÕ míi cã thĨ hiĨu vµ cïng tham gia với họ (chứ để họ tham gia chúng ta) việc giải vấn đề chiến lợc sống họ Tiếng nói niên: thông tin đại chúng Internet Tham gia không hoạt động Thanh niên cần có tiếng nói họ nh cần đợc lắng nghe Họ cần có phơng tiện hình thức hỗ trợ để có tiếng nói xã hội, công chúng niên ngời lớn Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức trị xã hội kênh chuyển tải tiÕng nãi chÝnh thøc nhÊt cđa niªn hƯ thèng chÝnh trÞ hiƯn B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn 12 Sù tham gia x· héi cđa niªn ViƯt Nam thêi kỳ Đổi Bên cạnh tổ chức hoạt động đa dạng phong phú khác Trong điều kiện nay, phơng tiện thông tin đại chúng Internet môi trờng thuận lợi cho niên tiếp cận thông tin, trao đổi trình bày ý kiến nhiều lĩnh vực hoạt động xã hội Những tờ báo đại diện cho tuổi trẻ Việt Nam nh Tiền phong, Thanh niên, Tuổi trẻ, đầu việc làm cầu nối diễn đàn cho niên bày tỏ kiến Trên quy mô toàn cầu, Internet điều kỳ diệu hấp dẫn niên, công cụ hữu hiệu để kết nối cá nhân xã hội (và tất nhiên kèm theo nguy bị lạm dụng cho mục đích xấu) Sự phát triển vợt bậc công nghệ thông tin truyền thông Việt Nam năm vừa qua hậu thuẫn mạnh mẽ cho hệ niên Việt Nam ngày nây hội nhập trở công dân quốc tế bình đẳng mạng Họ có không gian riêng thông qua sử dụng media, điều kiện mà hệ trớc có đợc Thử lớt qua trang web niên, forum trang web thấy sống động việc bày tỏ ý tởng, quan niệm phong cách sống đợc đa dạng hóa niên Rõ ràng khác biệt lớn so với hệ niên trớc Đổi Đáng tiếc nay, hầu nh cha có số liệu đáng tin cậy nghiên cứu đề cập đến chủ đề niên Việt Nam Internet, để hiĨu râ h¬n vỊ mét lÜnh vùc tham gia, x· héi hãa vµ héi nhËp x· héi cđa thÕ hƯ trẻ ngày Hoạt động tình nguyện Đây hình thức hoạt động xuất niên, đặc biệt học sinh, sinh viên năm gần Nó phản ánh mức độ quan tâm, sẵn sàng tham gia loại hình hoạt động xã hội khác niên Việt Nam Đã quan sát thấy nhiều loại hoạt động tình nguyện niên, sinh viên tổ chức nh hoạt động xã hội, công tác xã hội: câu lạc bộ, phong trào Mùa hè xanh, hỗ trợ nhóm dễ bị tổn thơng (ngời nghèo, trẻ đờng phố, ngời có HIV/AID, hoạt động từ thiện, ); hoạt động bảo vệ trật tự xã hội, an toàn giao thông, kiện văn hóa thể thao quốc tế tổ chức Việt Nam, hiến máu nhân đạo, Một số hoạt động từ thiện, lập quỹ hỗ trợ nhóm niên khác theo địa phơng, lĩnh vực đợc biết qua phơng tiện truyền thông đại chúng Tuy nhiên, có số liệu thức đầy đủ hoạt động đóng góp Có lẽ hiệu xã hội hoạt động tình nguyện từ thiện đợc biết đến là, hoạt động trở nên quen thuộc với đông đảo ngời dân niên, hình thành nên khái niệm hình dung cụ thể hoạt động tình B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn Trịnh Duy Luân 13 nguyện tình nguyện viên đời sống xã hội Việt Nam Tất đợc trình bày trên, cho dù cha đầy đủ, cho thấy thành tựu nh hạn chế, thách thức việc tạo điều kiện, hỗ trợ động viên để hệ niên Việt Nam đợc thể mình, tham gia phát huy hết tiềm sẵn có họ cho xã hội Việt Nam phát triển tới mục tiêu dân giàu nớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh Về mặt học thuật, rõ ràng cần có nhiều nghiên cứu sâu rộng niên nh mét lùc l−ỵng x· héi, mét thÕ hƯ tiÕp nèi, bảo đảm tính liên tục phát triển Đổi xã hội Việt Nam thập niên tới Tài liệu tham khảo Tỉ chøc Y tÕ thÕ giíi, Bé Y tÕ, Tổng cục Thống kê, UNICEF: Điều tra Quốc gia vị thành niên niên Việt Nam (SAVY) 2005 Viện Xã hội học: Hệ thống trị sở nhìn từ phía ngời dân Báo cáo nghiên cứu t¹i tØnh cđa ViƯt Nam 2002 UN Economic & Social Affairs: World Youth Report 2003 The global situation of young people Pp 270-290 Huúnh Kh¸i Vinh: Mét sè vÊn đề lối sống, đạo đức định hớng giá trị Hà Nội - 2001 Tr 232-233 World Value Survey, 2001 Số liệu thống kê Văn phòng Quốc hội Việt Nam 2003 Hiệp hội Doanh nghiệp trẻ: Báo cáo đề tài nghiên cứu cấp Bộ KTN 98-05 Hội Doanh nghiệp trẻ chủ trì 2003 B n quy n thu c Vi n Xã h i h c:www.ios.org.vn ... đời sống xã hội Sự tham gia lực lợng niên ngày cần đợc trọng họ nguồn lực trẻ đông đảo xã hội Việt Nam tơng lai (hơn 53% dân số Việt Nam độ tuổi dới 25,23% dân sè ®é ti 15-29) Sù tham gia cđa... với niên công nhân cđa thÕ hƯ tr−íc, thêi kú bao cÊp Sự tham gia văn hóa xã hội Gia đình giá trị quan trọng Với ngời Việt Nam, lớp niên nay, bất chấp thay đổi, gia đình giá trị quan trọng xã hội. .. trọng tham gia tham gia trị, tức tham gia vào trình định, hoạch định sách Để thực đợc điều này, niên trực tiếp gián tiếp tham gia vào tổ chức trị xã hội trình định có liên quan đến sống họ Với Việt