VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HUỲNH KHẮC DŨNG TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ KHAI THÁC VÀ BẢO VỆ RỪNG THEO PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HUỲNH KHẮC DŨNG TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ KHAI THÁC VÀ BẢO VỆ RỪNG THEO PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành : Luật Hình Tố tụng Hình Mã số : 838.01.04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS NGUYỄN TRUNG THÀNH HÀ NỘI, năm 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, kết nêu luận văn khách quan trung thực, chưa công bố cơng trình khoa học khác Tác giả luận văn Huỳnh Khắc Dũng MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƯƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ LẬP PHÁP QUY ĐỊNH VỀ VI PHẠM VÀ TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ KHAI THÁC VÀ BẢO VỆ RỪNG 1.1 Những vấn đề lý luận tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng 1.2 Phân biệt tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng với tội vi phạm quy định quản lý rừng tội hủy hoại rừng 15 1.3 Khái quát lịch sử lập pháp quy định vi phạm tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng 18 CHƯƠNG QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 VÀ BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 (SỬA ĐỔI, BỔ SUNG 2017) VỀ TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ KHAI THÁC VÀ BẢO VỆ RỪNG VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI 26 2.1 Quy định BLHS năm 1999 BLHS năm 2015 tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng 26 2.2 Thực trạng áp dụng quy định BLHS năm 1999 tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng tỉnh Quảng Ngãi 38 CHƯƠNG ĐIỀU KIỆN VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO ÁP DỤNG ĐÚNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VỀ TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ KHAI THÁC, BẢO VỆ RỪNG VÀ LÂM SẢN 66 3.1 Điều kiện đảm bảo áp dụng quy định pháp luật hình tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng lâm sản 66 3.2 Các giải pháp khác 72 KẾT LUẬN 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BLHS : Bộ luật Hình BLTTHS : Bộ luật Tố tụng Hình CTTP : Cấu thành tội phạm TNHS : Trách nhiệm Hình DANH MỤC BẢNG Số hiệu Bảng 2.1 Tên bảng Trang Thống kê số vụ vi phạm quy định khai thác 39 bảo vệ rừng địa bàn tỉnh Quảng Ngãi (2013 – 2017) Bảng 2.2 Phân tích hành vi vi phạm quy định khai 40 thác bảo vệ rừng địa bàn tỉnh Quảng Ngãi (2013 – 2017) Bảng 2.3 Thống kê tình hình xét xử sơ thẩm tội vi phạm 45 quy định khai thác bảo vệ rừng Bảng 2.4 Thống kê định hình phạt tội vi phạm 47 quy định khai thác bảo vệ rừng Bảng 2.5 Thống kê số vụ án vi phạm quy định khai thác 47 bảo vệ rừng định tội danh theo cấu thành tội phạm Bảng 2.6 Thống kê số vụ án vi phạm quy định khai thác 52 bảo vệ rừng định tội danh theo cấu thành tăng nặng tội phạm Bảng 2.7 Thống kê vụ án vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng bị kháng cáo, kháng nghị kết giải 58 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Quảng Ngãi tỉnh duyên hải miền Trung, có tổng diện tích tự nhiên 515.249,62 ha, với 13 huyện 01 thành phố, có 06 huyện miền núi; phía Đơng giáp biển Đơng, phía Tây giáp tỉnh Gia Lai Kon Tum, phía Nam giáp tỉnh Bình Định, phía Bắc giáp tỉnh Quảng Nam Với đặc điểm vị trí địa lý, tỉnh Quảng Ngãi thiên nhiên ưu đãi tài nguyên rừng, với tổng số 174/184 xã, phường, thị trấn có rừng đất lâm nghiệp, với tổng diện tích rừng 310.156,02 ha, đó: rừng tự nhiên 109.461,99 ha, rừng trồng 198.486,85 ha, rừng trồng công nghiệp đặc sản 2.027,18 Rừng phân thành ba loại, với diện tích sau: rừng phòng hộ 144.663,92 ha, rừng sản xuất 144.065,56 ha, rừng quy hoạch cho đất lâm nghiệp 51.462,54 Rừng tỉnh Quảng Ngãi phong phú lâm sản với nhiều chủng loại gỗ có giá trị kinh tế cao, như: Trắc, Lim, Muồng đen, Sao, Dổi, Sến… Ngồi loại lấy gỗ, có ngun liệu đặc sản tiếng Quế, tập trung nhiều huyện Trà Bồng Trong năm qua, thực chủ trương, sách Đảng Nhà nước công tác quản lý, bảo vệ phát triển rừng, Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi ban hành nhiều văn đạo thực biện pháp bảo vệ rừng, ngăn chặn tình trạng phá rừng như: Chỉ thị số 43CT/TU, ngày 16/11/2005 Tỉnh ủy Quảng Ngãi tăng cường lãnh đạo, đạo công tác quản lý, bảo vệ phát triển rừng địa bàn tỉnh; Chương trình hành động số 22-CTr/TU, ngày 04/4/2017 Tỉnh ủy Quảng Ngãi thực Chỉ thị số 13-CT/TW, ngày 04/4/2017 Ban Bí thư Trung ương Đảng tăng cường lãnh đạo Đảng công tác quản lý, bảo vệ phát triển rừng; Kế hoạch số 153/2011/UBND, ngày 04/11/2011 UBND tỉnh thực Chỉ thị số 1685/2011/CT-CP, ngày 27/9/2011 Thủ tướng Chính phủ tăng cường đạo thực biện pháp bảo vệ rừng, ngăn chặn tình trạng phá rừng chống người thi hành công vụ; Quyết định số 54/2013/QĐ-UBND, ngày 05/12/2013 UBND tỉnh Quảng Ngãi phân cấp quản lý Nhà nước rừng đất lâm nghiệp; Chỉ thị số 06/CTUBND, ngày 19/3/2015 Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi việc tăng cường biện pháp quản lý, bảo vệ, phát triển rừng phòng cháy, chữa cháy rừng địa bàn tỉnh… Cùng với đó, quan chức năng, quyền địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, xử lý hành vi vi phạm quy định khai thác, bảo vệ, phát triển rừng Tuy nhiên, tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái pháp luật để lấy đất sản xuất; săn bắn, đặt bẫy bắt động vật hoang dã để lấy thịt mua bán, kinh doanh xảy Đặc biệt tình trạng khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản trái phép diễn biến phức tạp ngày tinh vi, đó, việc phát hiện, điều tra, xử lý hành vi pháp luật hình hiệu chưa cao Số vụ án vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng đưa xét xử năm qua chưa nhiều, chưa tương xứng với thực trạng vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, chủ yếu xử lý hành Nhiều vụ vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng được xử lý hình sự, song kết xử lý nhẹ, chưa tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội nên đối tượng coi thường pháp luật, hoạt động ngày tinh vi; việc xử lý hình chủ yếu tập trung vào người làm thuê, người đồng bào dân tộc thiểu số thiếu hiểu biết pháp luật nên chưa mang lại hiệu việc răn đe, giáo dục, phòng ngừa Tình trạng nhiều ngun nhân, có nguyên nhân quy định BLHS hành có bất cập, thiếu thống nhất; Thơng tư liên tịch số 19/2007/TTLT-BNN-BTP-BCA-VKSNDTC-TANDTC, ngày 08/3/2007 Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn, Bộ Tư pháp, Bộ Cơng an, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Tòa án Nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng số điều BLHS tội phạm lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng quản lý lâm sản văn quy phạm pháp luật khác có liên quan chưa cụ thể, nhiều vướng mắc áp dụng thực tiễn truy tố, xét xử; trình độ áp dụng pháp luật để xử lý tội phạm quan tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng bất cập, có lúc chưa thống quan điểm nhận thức nên việc xử lý loại tội phạm đạt hiệu không cao… Đây vấn đề cần đặt để nghiên cứu Làm để áp dụng pháp luật hình xử lý hiệu tội phạm vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng? Thiết nghĩ cần phải nghiên cứu cách nghiêm túc, có hệ thống mặt lý luận, đồng thời bám sát thực tiễn; nghiên cứu làm sáng tỏ dấu hiệu pháp lý đặc trưng tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo Điều 175, BLHS Việt Nam văn hướng dẫn thi hành, đồng thời đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật hình xét xử tội danh Tòa án Nhân dân cấp tỉnh Quảng Ngãi năm (2013 – 2017) nhằm tìm giải pháp nâng cao hiệu việc áp dụng pháp luật hình để xử lý tội phạm Với lý trên, chọn đề tài “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo Luật Hình Việt Nam từ thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ngãi” làm luận văn thạc sỹ Luật học, chuyên ngành Luật Hình Tố tụng Hình sự, với mong muốn tìm hiểu sâu tội phạm này, để nâng cao nhận thức quy định pháp luật hình hạn chế, thiếu sót áp dụng pháp luật hình tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Qua đó, có sở để đề xuất số ý kiến cá nhân nhằm góp phần nâng cao công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm Tình hình nghiên cứu đề tài Trong năm qua, có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng dạng luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ cơng trình nghiên cứu khoa học khác Có thể kể đến viết tác giả Phạm Văn Beo “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Điều 175, BLHS” (Tạp chí Tòa án Nhân dân số 1/2011); Luận án Tiến sỹ: “Phòng ngừa tội phạm vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng” NCS Nguyễn Văn Chánh, Học viện Cảnh sát Nhân dân, năm 2015; Luận văn Thạc sỹ: “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Luật Hình Việt Nam” tác giả Vũ Thị Huyền, Đại học Luật Hà Nội, năm 2010; Luận văn Thạc sỹ: “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo luật Hình Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Kon Tum”, tác giải Mai Xuân Thành, Học viện Khoa học Xã hội, năm 2016; Luận văn Thạc sỹ “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo pháp luật hình Việt Nam từ thực tiễn Thành phố Đà Nẵng” tác giả Trần Minh Triết, Học viện Khoa học Xã hội, năm 2017… Ngoài ra, chọn đề tài để nghiên cứu, tác giả tham khảo số giáo trình sau đại học có liên quan GS.TS Võ Khánh Vinh, TS Lê Văn Đệ ; Bộ Luật Hình Việt Nam, Bộ Luật Tố tụng Hình Việt Nam số văn quy phạm pháp luật khác có liên quan Những tài liệu có giá trị để nghiên cứu tham khảo thực đề tài “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo Luật Hình Việt Nam từ thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ngãi” Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích Trên sở phân tích, làm rõ vấn đề lý luận, quy định pháp luật tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng, luận văn hướng tới mục đích đưa giải pháp đảm bảo áp dụng quy định pháp luật hình tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng lâm sản 3.2 Nhiệm vụ - Phân tích, làm rõ khái niệm, dấu hiệu pháp lý tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo Luật Hình Việt Nam - Khái quát lịch sử lập pháp hành vi vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng pháp luật Việt Nam từ năm 1945 đến - Phân biệt tội phạm với số tội phạm liên quan đến rừng khác a Hành vi phạm tội thực nhân danh pháp nhân thương mại b Hành vi phạm tội thực lợi ích pháp nhân thương mại c Hành vi phạm tội thực có đạo, điều hành chấp thuận pháp nhân thương mại d Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình Đây quy định hoàn toàn cần có hướng dẫn kịp thời để pháp luật áp dụng thống nhất, quy định điều kiện chịu trách nhiệm hình pháp nhân thương mại gặp vướng mắc thực tiễn áp dụng khó để chứng minh đầy đủ điều kiện quy định Điều 75, BLHS Theo đó, pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình có đủ 04 điều kiện 04 điều kiện phải độc lập với Tuy nhiên, điều kiện a khơng thể độc lập với điều kiện b, hành vi coi nhân danh pháp nhân khơng có trường hợp khơng có đạo điều hành pháp nhân, ngược lại, hành vi thực có đạo, điều hành pháp nhân khơng thể có trường hợp không nhân danh pháp nhân Mặt khác, pháp nhân thực hành vi phạm tội nhiên hành vi có thành viên cơng ty (pháp nhân) khơng đồng tình hậu pháp lý giải thành viên đó? Hoặc pháp luật quy định hành vi cá nhân “hành động' “khơng hành động' coi tội phạm trường hợp pháp nhân “khơng hành động' coi phạm tội Một vấn đề điểm chủ thể pháp nhân thương mại quy định đồng phạm Theo đó, doanh nghiệp chịu trách nhiệm hình liên đới truy cứu đối tượng liên quan, bao gồm cá nhân doanh nghiệp, truy cứu với pháp nhân thương mại khác có liên quan Về vấn đề định tội pháp nhân thương mại có bất cập cần hướng dẫn Khoản 2, Điều 75, BLHS quy định: “Việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình khơng loại trừ trách nhiệm hình cá nhân” Do vậy, cần có hướng dẫn để trình áp dụng, giải vụ án hình tội có quy định trách nhiệm hình pháp nhân thương mại nói 69 chung, tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản nói riêng nói riêng đắn Trong đó, trọng tình tiết, hành vi phạm tội trách nhiệm cá nhân pháp nhân (nếu có), nhằm bảo đảm việc xử lý trách nhiệm hình pháp nhân, cá nhân toàn diện, triệt để; tránh bỏ lọt tội phạm cá nhân, pháp nhân phạm tội Trường hợp pháp nhân định đạo cá nhân thực hành vi phạm tội xử lý đồng thời cá nhân pháp nhân tội phạm mà họ thực Trường hợp vụ án xảy ban đầu xác định được trách nhiệm hình pháp nhân khởi tố, xử lý pháp nhân, sau điều tra, làm rõ để xử lý hình cá nhân liên quan - người trực tiếp thực hành vi phạm tội Một vấn đề quan trọng cần phải có hướng dẫn cụ thể để trình thực quy định “pháp nhân thương mại phạm tội” để tránh hình hóa vấn đề kinh tế, như: chiêu thức lợi dụng mượn tay đòi nợ, tố cáo nặc danh, lợi dụng biện pháp hình để giải tranh chấp dân kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh, không thực nghĩa vụ hợp đồng lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản Thứ năm: Các quy định pháp luật tố tụng hình pháp nhân theo quy định BLTTHS năm 2015 có nhiều bất cập cần có hướng dẫn kịp thời BLTTHS năm 2015 quy định chương riêng chương XXIX quy định thủ tục tố tụng truy cứu trách nhiệm hình pháp nhân, khơng có quy định riêng thủ tục xét xử với pháp nhân bất hợp lý Khoản 2, Điều 444, BLTTHS quy định việc xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm pháp nhân phạm tội thực quy định phần luật Thế phần phần Bộ luật Tố tụng Hình quy định thủ tục xét xử cá nhân Điều cho thấy thiếu sót bất hợp lý BLTTHS Mặt khác, Điều 9, BLHS 2015, tội phạm phân thành 04 loại: Ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, nghiêm trọng đặc biệt nghiêm trọng; đồng thời quy định mức hình phạt tương ứng với loại tội phạm Tuy nhiên, qua nghiên cứu chủ thể pháp nhân thương mại khơng phân loại Vấn 70 đề đặt ra, thời hiệu truy cứu trách nhiệm, thời hạn điều tra, truy tố, xét xử pháp nhân xác định nào? Căn để xác định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình pháp nhân thương mại phạm tội? Căn để xác định thời hạn điều tra, điều tra bổ sung, điều tra lại, truy tố, xét xử? Vấn đề phải hướng dẫn cụ thể để áp dụng thống 3.1.2 Hướng dẫn thực văn pháp luật khác có liên quan Điều 34, Luật Tổ chức quan điểu tra hình 2015 quy định nhiệm vụ, quyền hạn điều tra Kiểm lâm Theo đó, Cơ quan Kiểm lâm thực nhiệm vụ lĩnh vực quản lý mà phát tội phạm quy định điều 232, 243, 244, 245, 313 345 BLHS Cục trưởng Cục Kiểm lâm, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm vùng, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm có thẩm quyền khởi tố vụ án tiến hành hoạt động điều tra khác theo quy định BLTTHS Tuy nhiên, thực tiễn lực lượng Kiểm lâm thực nhiệm vụ, quyền hạn điều tra theo Pháp lệnh Tổ chức điều tra hình 2004 bộc lộ nhiều bất cập làm hạn chế đến hiệu công tác truy tố, xét xử tội phạm lĩnh vực quản lý lực lượng kiểm lâm nói chung, tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng nói riêng Vì vậy, để lực lượng Kiểm lâm thực tốt nhiệm vụ, quyền hạn điều tra vụ án lĩnh vực quản lý nói chung, tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản nói riêng cần phải có quy định khác quy định cụ thể thẩm quyền Kiểm lâm bắt, bắt khẩn cấp, tạm giữ theo thủ tục tố tụng hình kèm theo điều kiện bảo đảm khác; đồng thời, cần quy định việc bổ nhiệm chức danh tư pháp cho người giao nhiệm vụ tiến hành số hoạt động điều tra lực lượng Kiểm lâm Ngày 15/11/2017, Quốc Hội (khóa XIV) thơng qua Luật số 16/2017/QH14 Luật Lâm nghiệp thay Luật Bảo vệ Phát triển rừng năm 2004 có hiệu lực từ ngày 01/01/2019 Luật Lâm nghiệp quy định nhiều hành vi bị nghiêm cấm, như: chặt, phá, khai thác, lấn chiếm rừng trái pháp luật; tàng trữ, mua bán, vận chuyển, chế biến, quảng cáo, trưng bày, nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, cảnh lâm sản 71 trái quy định pháp luật Việt Nam điều ước quốc tế mà Việt Nam thành viên Đây luật mới, vậy, Chính phủ quan chức cần kịp thời ban hành Nghị định, Thông tư hướng dẫn để thống thực Bên cạnh đó, cần khẩn trưởng nghiên cứu bổ sung, sửa đổi Nghị định số 157/2013/NĐ-CP, cần nâng mức xử phạt vi phạm hành hành vi khai thác trái phép rừng, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ, chế biến lâm sản trái phép phù hợp tình hình thực tiễn 3.2 Các giải pháp khác 3.2.1 Tập huấn văn pháp luật mới, gắn với đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán có thẩm quyền áp dụng pháp luật hình BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), BLTTHS 2015, Luật Tổ chức điều tra Hình 2015 luật mới, có nhiều điểm so với luật ngành trước Vì vậy, cần tổ chức tập huấn cho đội ngũ cán làm công tác điều tra, truy tố, xét xử nắm vững để vận dụng thực tiễn Bên cạnh đó, để việc xử lý hình vụ án hình nói chung, vụ án vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng lâm sản nói riêng người, tội, pháp luật, không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm trình độ nghiệp vụ, pháp luật, lực chuyên môn đạo đức nghề nghiệp đội ngũ cán có thẩm quyền áp dụng pháp luật hình (điều tra viên, kiểm sát viên, cán kiểm lâm có thẩm quyền giao thực nhiệm vụ điều tra vụ án hình thuộc lĩnh vực quản lý theo quy định Luật Tổ chức điều tra hình sự) có vai trò đặc biệt quan trọng Nghị số 49-NQ/TW Bộ Chính trị chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 nêu lên mặt hạn chế cơng tác tư pháp đặt mục tiêu cải cách tư pháp “Xây dựng tư pháp sạnh, vững mạnh, dân chủ nghiêm minh, bảo vệ công lý, bước đại, phục vụ nhân dân, phụng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, hoạt động tư pháp mà trọng tâm hoạt động xét xử tiến hành có kết hiệu lực cao” Một phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm cải cách tư pháp “xây dựng 72 đội ngũ cán tư pháp bổ trợ tư pháp sạch, vững mạnh” Như vậy, tiến trình cải cách tư pháp nước ta, bên cạnh việc nghiên cứu, hoàn thiện cấu, tổ chức quan tư pháp, vấn đề quan trọng phải nâng cao lực chuyên môn, nghiệp vụ phẩm chất đạo đức người tiến hành hoạt động tố tụng hình Qua thực tiễn hoạt động tố tụng nói chung, hoạt động điều tra, truy tố, xét xử tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng năm qua địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nhìn chung đội ngũ cán tư pháp cấp tỉnh thực tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy định pháp luật, chưa có trường hợp để xảy oan sai, bỏ lọt tội phạm vi phạm hoạt động tư pháp phải bị xử lý Tuy nhiên, có trường hợp thiếu sót việc đánh giá, thu thập chứng công tác điều tra, truy tố dẫn đến việc khởi tố không đảm bảo phải tạm đình chỉ, đình vụ án điều tra lại, điều tra bổ sung; kháng cáo, kháng nghị phải xử phúc thẩm Vẫn dư luận quần chúng nhân dân tiêu cực đội ngũ điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán hoạt động tố tụng hình Nguyên nhân lực, trình độ, ý thức trách nhiệm số điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán hạn chế, chưa đáp ứng u cầu cơng tác đấu tranh phòng, chống tội phạm tình hình Bên cạnh đó, phải nhìn nhận cách khách quan hoạt động phạm tội ngày tinh vi, xảo quyệt gây khó khăn cho việc thu thập chứng chứng minh tội phạm Quy định luật hình tố tụng hình văn hướng dẫn luật bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập áp dụng thực tiễn Lực lượng điều tra viên, kiểm sát viên thiếu, yếu kinh nghiệm thực tiễn Điều kiện đảm bảo sở vật chất, trang bị, phương tiện chưa đáp ứng yêu cầu Do vậy, việc đào tạo bồi dưỡng để nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ nghề nghiệp, đạo đức công vụ cho lực lượng điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, gắn với đầu tư trang bị đảm bảo sở vật chất, phương tiện nhiệm vụ trọng tâm để đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh 73 phòng, chống tội phạm nói chung, tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng lâm sản nói riêng tình hình 3.2.2 Tăng cường cơng tác tun truyền, giáo dục chủ trương, sách Đảng, pháp luật Nhà nước công tác bảo vệ phát triển rừng cho nhân dân Chỉ thị số 32-CT/TW Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) khẳng định “Phổ biến, giáo dục pháp luật phận công tác giáo dục trị tư tưởng, nhiệm vụ tồn hệ thống trị ” Tuyên truyền, giáo dục chủ trương, sách Đảng, pháp luật Nhà nước nói chung, cơng tác bảo vệ phát triển rừng nói riêng để tạo chuyển biến mạnh mẽ nhận thức, ý thức trách nhiệm cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, hộ gia đình người dân cơng tác bảo vệ phát triển rừng; vai trò đặc biệt quan trọng rừng phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái, bảo đảm quốc phòng, an ninh tình hình nhiều hình thức phong phú, đa dạng, có chiều sâu phù hợp giải pháp để phòng, chống có hiệu tội phạm vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản Bên cạnh hình thức tuyên truyền mang tính truyền thống phát tin, phương tiện truyền thông, pa nô, áp phích, tun truyền tập trung thơng qua buổi họp dân cần tăng cường tuyên truyền cá biệt Đặc biệt đồng bào dân tộc thiểu số, đặc điểm phong tục, tập quán riêng nên công tác tuyên truyền cần xác định đối tượng làm hạt nhân - đầu mối để thực Đó già làng, người có uy tín đồng bào, cán bộ, giáo viên người đồng bào dân tộc thiểu số địa phương Chính họ người am hiểu rừng, thói quen sinh hoạt đồng bào, với uy tín mình, họ tuyên truyền pháp luật cho cộng đồng hiệu Vì vậy, cần phải trọng cơng tác bồi dưỡng, định hướng nội dung giáo dục pháp luật cho đội ngũ này, đồng thời cần xây dựng phát huy phương châm người dân tuyên truyền viên cộng đồng Mặt khác cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật 74 thông qua hoạt động tư vấn, trợ giúp pháp lý, trư vấn, trợ giúp pháp lý trụ sở mà thường xun đến thơn, xóm, cụm dân cư để tư vấn lưu động Đối với hoạt động xét xử nói chung Tòa án, xét xử tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản nói riêng cần hạn chế chấm dứt việc xét xử lưu động, xét xử lưu động vùng đồng bào dân tộc thiểu số Do đặc điểm phong tục, tập quán đồng bào dân tộc thiểu số Quảng Ngãi, việc xét xử lưu động không mang lại hiệu việc truyên truyền mà ngược lại phản tác dụng, người bị xét xử người đồng bào dân tộc thiểu số bị cộng đồng xa lánh, dẫn đến hành động tiêu cực, tự tử, bỏ làng 3.2.3 Nâng cao chất lượng, hiệu xử lý hình vụ án vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản; tránh hành hóa hình Qua số liệu thống kê trình bày đề tài cho thấy, số vụ án đưa truy tố, xét xử so với tổng số vụ vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Điều phần phản ánh chưa đầy đủ, khách quan tình hình tội phạm vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Thực tế cho thấy năm qua địa bàn tỉnh Quảng Ngãi rừng ngày bị tàn phá nặng nề ngày cạn kiệt gây nhiều hệ lụy cho sống nhân dân Mặt dù, nhiều vụ án vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng đưa xét xử với nhiều đối tượng phải trả giá cho hành vi phạm tội Song câu hỏi đặt vụ vi phạm lâm luật xảy Phải công tác điều tra, truy tố, xét xử chưa đủ sức răn đe? Trước hết, theo quy định pháp luật, việc xử phạt hành hay truy cứu trách nhiệm hình hành vi vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản phải theo định lượng Vấn đề phụ thuộc lớn vào ý thức chủ quan người có thẩm quyền xử lý ban đầu chí điều kiện để dẫn đến tiêu cực người có 75 trách nhiệm không vô tư, khách quan Một vấn đề có dư luận việc bắt tay lực lượng chức với đối tượng đầu nậu gỗ việc lợi dụng lý tang vật vi phạm để hợp pháp hóa thủ tục lâm sản có nguồn gốc từ khai thác, vận chuyển, bn bán trái phép Do vậy, cần tăng cường biện pháp kiểm tra, giám sát việc thực thi nhiệm vụ đội ngũ này, gắn với cần có chế độ sách phù hợp để tránh việc hành hóa vụ án vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản Một số vụ vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng công tác điều tra, truy tố, xét xử kéo dài thời gian; có vụ phải đình tạm điều tra khơng tìm đối tượng bán (đơn cử vụ vận chuyển gỗ trái phép Ga Thủy Thạch, huyện Đức Phổ vào ngày 25/3/2013 nêu chương II) Chính điều làm cho đường dây khai thác, thu mua, vận chuyển gỗ trái phép không bị cắt đứt mà tiếp tục hoạt động Một vấn đề đặt xét xử vụ án vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng thường xử lý nhẹ, khung thường phạt tiền, cải tạo không giam giữ phạt tù cho hưởng án treo, khung thường từ 24 đến 42 tháng, trường hợp nặng năm tù, số lượng gỗ khai thác, vận chuyển, buôn bán trái phép lớn nhiều so với khung định lượng Điều chưa bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa, dẫn đến đối tượng phạm tội coi thường pháp luật Vì cần phải xử lý nghiêm minh tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản để bảo đảm tính giáo dục, phòng ngừa chung 3.2.4 Tổng kết thực tiễn áp dụng pháp luật hình tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Giải án hình nói chung vụ án hình vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng nói riêng bao gồm giai đoạn điều tra, truy tố xét xử Việc áp dụng luật hình hoạt động giải án hình hoạt động thường xuyên quan tiến hành tố tụng Đối với tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng, loại tội phạm gây hậu lâu dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến sống người, diễn biến ngày 76 phức tạp trình áp dụng pháp luật để giải loại tội phạm này, quan tiến hành tố tụng không tránh khỏi khó khăn, vướng mắc thực tiễn hoạt động áp dụng pháp luật phát nhiều bất cập quy định pháp luật Do việc tổng kết thực tiễn áp dụng pháp luật hình loại tội phạm cần thiết thường xun Thơng qua quan tiến hành tố tụng có đúc kết kinh nghiệm, đóng góp ý kiến góp phần xây dựng pháp luật hình loại tội phạm ngày hoàn thiện hơn, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ đấu tranh phòng chống tội phạm Mặt khác, để khắc phục khó khăn việc giải số vụ án vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng lâm sản có tình tiết phức tạp việc định tội danh định hình phạt, cần áp dụng án lệ để bảo đảm công khách quan Kết luận chương Áp dụng pháp luật hoạt động giải vụ án hình hoạt động thường xuyên quan tiến hành tố tụng việc thực chức năng, nhiệm vụ theo hiến pháp pháp luật thực thi cách có hiệu Một yếu tố định việc hồn thiện hệ thống pháp luật, có BLHS BLTTHS BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung 2009) nhìn chung đáp ứng u cầu cơng tác đấu tranh, phòng chống tội phạm thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Tuy nhiên trình thực thi pháp luật BLHS 1999 nói chung Điều 175 nói riêng bộc lộ bất cập, cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) luật đánh dấu bước tiến quan trọng tiến trình hồn thiện pháp luật hình Nhà nước ta, khắc phục hạn chế, bất cập BLHS năm 1999, có Điều 232 tội vi phạm quy định khai thác, bảo vệ rừng quản lý lâm sản thay cho Điều 175, BLHS năm 1999 tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng; đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt bảo đảm hiệu công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm bối cảnh xây dựng, phát triển kinh tế thị 77 trường định hướng xã hội chủ nghĩa hội nhập quốc tế Tuy nhiên, BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) nói chung Điều 232 nói riêng cần phải có văn luật hướng dẫn cụ thể để thống áp dụng có hiệu thực tiễn Là địa phương có diện tích rừng lớn, năm qua tình hình tội phạm vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng có chiều hướng giảm thời điểm cụ thể có diễn biến phức tạp Do vậy, việc đề giải pháp để phòng ngừa tội phạm cần thiết, tình hình mà tình trạng phá rừng gây nhứt nhối số tỉnh miền Trung Tây Nguyên, nhằm góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên rừng quý giá tỉnh, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế xã hội đối ngoại địa phương 78 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu góc độ khoa học pháp lý hình tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi, bước đầu luận văn cố gắng làm sáng tỏ số vấn đề lý luận thực tiễn định tội danh định hình phạt từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi Từ kết trên, người viết rút số kết luận chung sau đây: Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng so với tội phạm lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng quản lý lâm sản khác địa bàn tỉnh Quảng Ngãi hơn, so với tội hủy hoại rừng, song thời điểm có diễn biến phức tạp, gây trật tự ổn định xã hội, ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Từ thực tiễn quan tiến hành tố tụng hoạt động giải vụ án vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng hoạt động định tội danh hoạt động quan trọng việc xác định người có phải chịu TNHS cho hành vi gây hay khơng, hoạt động định tội danh tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng q trình nhận thức lý luận có tính logic, đồng thời dạng hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự, tiến hành cách đánh giá chứng cứ, tài liệu thu thập tình tiết thực tế vụ án để đối chiếu, so sánh, kiểm tra nhằm xác định phù hợp dấu hiệu hành vi thực với dấu hiệu CTTP vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng tương ứng Luật Hình quy định Quyết định hình phạt với tư cách hoạt động quan trọng áp dụng pháp luật hình sự, Tòa án có thẩm quyền (HĐXX) thực sau định tội danh tùy thuộc vào trường hợp để định khung hình phạt, loại hình phạt, mức hình phạt cụ thể phạm vi giới hạn khung hình phạt luật định áp dụng cho cá nhân người phạm tội, phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội hành vi phạm tội, hình phạt cho người phạm tội theo quy định BLHS Để đảm bảo pháp chế 79 XHCN, hoạt động định hình phạt phải thực dựa quy định BLHS; đồng thời với vào tính chất, mức đội nguy hiểm hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng TNHS Căn định hình phạt đòi hỏi cụ thể, có tính khách quan, BLHS quy định mà HĐXX bắt buộc phải tuân thủ để không đảm bảo cho hình phạt định cách khách quan, pháp luật mà nhằm đạt mục đích hình phạt mức cao áp dụng người phạm tội bị kết án Việc tuân thủ định hình phạt đảm bảo cho hình phạt định tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội hành vi phạm tội, đảm bảo tính hợp pháp có pháp lý hoạt động định hình phạt Từ thực tiễn hoạt động định tội danh định hình phạt tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng tỉnh Quảng Ngãi thời gian qua cho thấy công tác giải quyết, xét xử loại vụ án cấp quan tâm trọng Thực tế khơng có vụ án bị hủy, bị cải sửa theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm là, chủ yếu cải sửa theo hướng giảm nhẹ hình phạt áp dụng thêm số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình HĐXX cấp phúc thẩm đánh giá mức độ, tính chất, hậu hành vi mà xét giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo Điều cho thấy nỗ lực lớn từ phía quan tố tụng địa phương việc khắc phục điều kiện, hoàn cảnh khác nhau, đề đường lối xử lý phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn xét xử Qua nghiên cứu tìm hiểu quy định pháp luật tội Vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng thực tiễn xét xử nghiên cứu Điều 232 BLHS 2015 tác giả đưa điểm điều luật, đồng thời mạnh dạn đề xuất vướng mắc, bất cập cần hướng dẫn để áp dụng điều luật vào thực tiễn bảo đảm hiệu kiến nghị bổ sung quy định BLTTHS chương xét xử pháp nhân phạm tội theo khoản điều 232 BLHS số giải pháp khác có liên quan./ 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Phạm Văn Beo (2011), Về tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Điều 175 Bộ luật Hình sự, Tập chí TAND, số (Tr.15 – 18); Bộ luật Hình 1985, Bộ luật Hình 1999, Bộ luật Hình 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017); Nguyễn Văn Chánh (2015),“Phòng ngừa tội phạm vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng” Luận án tiến sỹ Luật học, Học viện Cảnh sát Nhân dân; Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi, Báo cáo tổng kết công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng PCCCR (2013, 2014, 2015, 2016, 2017); Chính phủ (2006), Nghị định số 23/2006/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ Phát triển rừng 2004; Chính phủ (2009), Nghị định số 99/2009/NĐ-CP xử phạt vi phạm hành quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ rừng quản lý lâm sản; Chính phủ (2013), Nghị định số 257/2013/NĐ-CP, xử phạt vi phạm hành quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ rừng quản lý lâm sản; Chính phủ (2006), Nghị định số 32/2006/NĐ-CP, quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, (kèm theo Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm); Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị số 48-NQ/TW, ngày 24/5/2005 Bộ Chính trị chiến lược xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng năm 2020; 10 Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị số 08-NQ/TW, ngày 02/01/2012 Bộ Chính trị số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới; 11 Lê Văn Đệ (2010), Định tội danh định hình phạt Luật Hình Việt Nam, Nxb CAND; 12 Nguyễn Ngọc Hòa (2008), Tội phạm cấu thành tội phạm, Nxb CAND; 13 Vũ Thị Huyền (2010), “Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Luật Hình Việt Nam” Luận văn thạc sỹ, Đại học Luật Hà Nội; 14 Nguyễn Ngọc Lung (2008), Thực trạng nạn phá rừng Việt Nam hậu tác hại tới đời sống xã hội, Tập chí CAND số 06 (Tr 32 – 35); 15 Trần Văn Luyện, Phùng Thế Vắc, Lê Văn Thư, Nguyễn Mai Bộ, Phạm Thanh Bình, Nguyễn Ngọc Hà, Phạm Thị Thu (2018), Bình luận khoa học Bộ luật Hình năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Nxb CAND; 16 Đoàn Tấn Minh (2010), Phương pháp định tội danh hướng dẫn định tội danh tội phạm Bộ luật Hình hành, Nxb Tư pháp 2010; 17 Nguyễn Nông (1995), Bàn Điều 181 Bộ luật Hình sự: Tội vi phạm quy định quản lý bảo vệ rừng, Tập chí Dân chủ Pháp luật số 3/1995 (Tr3-4); 18 Pháp lệnh số 44/2002/PL-UBTVQH10 Xử lý vi phạm hành năm 2002 Ủy ban thường vụ Quốc hội; 19 Pháp lệnh số 23/2004/PL-UBTVQH11, ngày 20/8/2004 Ủy ban Thường vụ Quốc Hội tổ chức điều tra hình sự; 20 Đinh Văn Quế (2009), Cần sửa đổi, bổ sung tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế cho phù hợp với thực tiễn xét xử, Tập chí TAND số 02 (Tr1 – 8) 21 Đinh Văn Quế (2005), Một số vấn đề định hình phạt quy định Bộ luật Hình 1999, Tập chí TAND số 16 (Tr 21 – 24); 22 Quốc Hội (2003, 2015), Bộ luật Tố tụng Hình sự; 23 Quốc hội (1992, 2013), Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; 24 Quốc hội (2005), Luật Bảo vệ môi trường; 25 Quốc hội (2004), Luật Bảo vệ phát triển rừng; 26 Quốc hội (2017), Luật Lâm nghiệp; 27 Quốc hội (2015), Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự; 28 Quốc hội (2012), Luật Xử lý vi phạm hành chính; 29 Vũ Mạnh Thơng, Nguyễn Ngọc Điệp (2008), Bình luận Bộ luật Hình Việt Nam, Nxb Tư pháp; 30 Thông tư liên tịch số 19/2007 ngày 8/3/2007 Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn - Bộ Tư pháp - Bộ Công an - VKSNDTC- TANDTC hướng dẫn áp dụng số điều Bộ luật hình tội phạm lĩnh vực quản lý rừng; 31 Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, Báo cáo tổng kết công tác xét xử án hình (2013, 2014, 2015, 2016, 2017); 32 Trần Minh Triết (2017), Tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng theo luật Hình Việt Nam từ thực tiễn Thành phố Đà Nẵng, Luận văn Thạc sỹ, Học viện Khoa học Xã hội; 33 Võ Khánh Vinh (2013), Giáo trình lý luận chung định tội danh, Nxb CAND, Hà Nội 34 Võ Khánh Vinh (2011), Giáo trình Luật hình Việt Nam phần tội phạm, Nxb CAND Hà Nội; 35 Võ Khánh Vinh (2014), Giáo trình Luật Hình Việt Nam phần chung (giáo trình sau đại học), Nxb Khoa học Xã hội năm 2014; 36 Võ Khánh Vinh (2011), Giáo trình Tội phạm học, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 37 Võ Khánh Vinh (1995), Quyết định hình phạt Luật hình Việt Nam, Tội phạm học, Luật Hình sự, Luật TTHS, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội ... bảo áp dụng quy định pháp luật hình tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng CHƯƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ LẬP PHÁP QUY ĐỊNH VỀ VI PHẠM VÀ TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ KHAI THÁC VÀ BẢO VỆ RỪNG... luận, quy định pháp luật tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng thực tiễn áp dụng địa bàn tỉnh Quảng Ngãi 4.2 Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng góc độ luật. .. tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng 1.1.1 Khái niệm dấu hiệu pháp lý tội phạm vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng 1.1.1.1 Khái niệm tội vi phạm quy định khai thác bảo vệ rừng Luật Bảo