ĐỀ TÀI QUÁ TRÌNH XÂM NHẬP CỦA CHỦ NGHĨA THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY VÀ CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ CHỦ QUYỀN QUỐC GIA DÂN TỘC CỦA CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á BỐ CỤC I Mở đầu II Nội Dung 2.1 Quá trình xâm nhập chủ nghĩa thực dân vào nước Đông Nam Á 2.1.1 Nguyên nhân nước Đơng Nam Á bị xâm lược 2.1.2 Q trình xâm lược 2.2 Cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền quốc gia dân tộc nước Đông Nam Á 2.2.1 Phong trào chống thực dân Hà Lan nhân dân In-đô-nê-xi-a 2.2.2 Phong trào chống thực dân Phi-lip-pin 2.2.3 Phong trào đấu tranh nhân dân Mã Lai 2.2.4 Phong trào đấu tranh nhân dân Campuchia 2.2.5 Phong trào đấu tranh nhân dân Lào 2.2.6 Phong trào đấu tranh nhân dân Miến Điện 2.2.7 Xiêm( Thái Lan ) kỷ XIX – đầu kỉ XX III Tổng kết PHẦN I MỞ ĐẦU Trước chủ nghĩa thực dân phương Tây xâm lược thống trị, nói lịch sử phát triển nước Đông Nam Á cao Nơi xuất sớm văn minh trình độ cao, nhiên, phát triển quốc gia ĐNÁ không đồng Ở thời Trung đại, chế độ phong kiến đạt tới đỉnh cao cực thịnh, rực rỡ khơng thua phương Tây, quan hệ sản xuất kinh tế manh nha bị chế độ phong kiến kìm hãm, mầm mống kinh tế TBCN khơng có điều kiện phát triển phương Tây Khi chế độ phong kiến đạt đến trình độ phát triển cao chuyển sang giai đoạn suy yếu Đến kỷ XVI, nước phương Tây CNTB phát triển nhanh chóng châu Á cịn chìm đắm chế độ phong kiến lạc hậu.Tuy vậy, với áp đặt chủ nghĩa thực dân khu vực này, tiền đồ phát triển lịch sử Đông Nam Á bước có thay đổi Các phát kiến địa lý thời cận đại có ý nghĩa vơ quan trọng, mở trang lịch sử loài người Sau phát kiến địa lý vĩ đại, người Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha khai mở thành công đường từ châu Âu qua châu Phi đến châu Á vào cuối kỷ thứ XV Nhiều vùng đất giới người châu Âu phát có Đơng Nam Á, vùng đất màu mỡ châu Á, phong phú điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên Đây điều kiện thuận lợi thúc đẩy chủ nghĩa thực dân phương Tây xâm lược thuộc địa Cùng với phát triển CNTB, nhu cầu thị trường cấp thiết, nơi chủ yếu để cung cấp nguyên vật liệu, thị trường tiêu thụ Các nước phương Tây xây dựng thương điếm buôn bán, trạm tiếp tế cho hạm thuyền số địa điểm Đông Nam Á Bước sang kỉ XIX, nước thực dân phương Tây tranh chấp nhau, xâm chiếm quốc gia khu vực ĐNÁ, thiết lập chế độ thuộc địa lôi kéo quốc gia vào hệ thống kinh tế tư chủ nghĩa, làm biến dạng cấu trúc xã hội truyền thống nước, điều có nghĩa làm biến dạng q trình phát triển triển lịch sử Đông Nam Á Song song với trình xâm lược thực dân phương Tây phong trào đấu tranh nhân dân nước ĐNÁ để bảo vệ độc lập chủ quyền dân tộc Tuy nhiên dân tộc quốc gia tùy theo điều kiện hoàn cảnh lịch sử phong trào đấu tranh giai cấp xã hội mà việc lựa chọn đường lối đấu tranh, hình thức đấu tranh, giai cấp lãnh đạo phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc cho phù hợp nước có khác 2.1 QUÁ TRÌNH XÂM LƯỢC CỦA CNTD VÀO CÁC NƯỚC ĐNÁ 2.1.1 Nguyên nhân ĐNÁ bị xâm lược  Các nước tư cần thị trường, thuộc địa nên đẩy mạnh xâm lược thuộc địa Bước sang thời cận đại, quan hệ sản xuất tư chủ nghĩa xác lập nhiều nước Châu Âu, có nước chưa trải qua cách mạng tư sản Sự đời phát triển chủ nghĩa tư Châu Âu ngày đòi hỏi vốn, nguyên liệu, thị trường, giai cấp tư sản lên nắm quyền Để đáp ứng nhu cầu này, nước Châu Âu hướng sang phương Đơng họ tìm đường sang phương Đơng, có nước Đơng Nam Á mà đầu thương nhân Từ hoạt động buôn bán, trao đổi, truyền đạo người phương Tây chuyển sang sách xâm lược, biến nước phương Đơng nói chung nước Đơng Nam Á nói riêng thành thuộc địa Trong bối cảnh chung giới vào cuối kỷ XVIII, kinh tế Tư Bản Chủ Nghĩa vào giai đoạn phát triển cực thịnh; giai cấp tư sản trở thành giai cấp thống trị giới Sự phát triển mạnh mẽ kinh tế tư chủ nghĩa nước lớn làm tăng nhu cầu vế thuộc địa, cung cấp nguyên liệu tiêu thụ hàng hóa Các chiến tranh xâm lược thuộc địa ngày đẩy mạnh Bước vào đầu kỷ XIX vùng Đông Nam Á rộng lớn trở thành mục tiêu nước đế quốc  Đơng Nam Á có vị trí chiến lược quan trọng Đông Nam Á khu vực thuộc châu Á, có diện tích rộng khoảng 4,5 triệu km² bao gồm nước nằm phía nam Trung Quốc, phía đơng Ấn Độ phía bắc Úc, mặt địa lý hành bao gồm 10 quốc gia Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanma, Philippines, Singapore, Thái Lan Việt Nam (hiện có 11 nước, thêm Đơng Timo) Do vị trí địa lí nằm án ngữ đưởng hàng hải nối liền Ấn Độ Dương Thái Bình Dương, Đơng Nam Á từ lâu coi cầu nối Trung Quốc, Nhật Bản với Ấn Độ, Tây Á Địa Trung Hải Thậm chí đến gần đây, số nhà nghiên cứu gọi khu vực "ống thơng gió" hay "ngã tư đường"  Giàu tài nguyên thiên nhiên, có văn hóa lâu đời Nằm khu vực nhiệt đới gió mùa, ĐNÁ có vùng đất trù phú, đô thị đông đúc thịnh vượng, khu rừng nhiệt đới phong phú thảo mộc chim muông, gia vị, hương liệu đặc trưng như: hồ tiêu, sa nhân, đậu khấu, hồi quế, trầm hương… đặc biệt lúa nước ĐNÁ coi “cái nôi” lúa nước trung tâm trồng lớn giới Đông Nam Á khu vực lịch sử văn hố , có tảng chung từ thời tiền sử, sản sinh phát triển môi trường sinh thái tự nhiên xã hội khu vực Đó văn minh nông nghiệp lúa nước  Từ kỉ XIX, chế độ phong kiến lâm vào khủng hoảng triền miên trị , kinh tế, xã hội Từ kỉ XIX, nước châu Âu Bắc Mĩ hoàn thành cách mạng tư sản, đua bành trướng lực, xâm chiếm thuộc địa hầu khu vực Đông Nam Á, chế độ phong kiến giữ địa vị thống trị lâm vào khủng hoảng triền miên trị, kinh tế, xã hội Sự mâu thuẫn giai cấp địa chủ nông dân châu Á diễn gay gắt, làm bùng nổ nhiều phong trào đấu tranh có qui mơ lớn Chính yếu tố làm tăng cường độ sụp đỗ nhanh chóng chế độ phong kiến, chế độ phong kiến suy yếu nghiêm trọng sức sống đẩy quốc gia châu Á vào vịng xốy khó khăn Chính điều này, tạo nên “mùi thơm” lan tỏa mạnh mẽ tạo hội cho thực dân châu Âu tiến hành chinh phục Như vậy, dù nước Đơng Nam Á có nhiều điều kiện cho phát triển cao cho tiến trình phát triển nhân loại, song vào cuối kỉ XIX, đầu kỉ XX, điều kiện chủ quan khách quan nước lần lược bị thực dân Âu - Mĩ xâm lược, biến thành thuộc địa nửa thuộc địa (trừ Xiêm) 2.1.2 Quá trình xâm lược chủ nghĩa thực dân vào nước Đông Nam Á Tên nước Thực dân xâm Đông Nam Á lược In-đơ-nê-xi-a Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thời gian hồn thành xâm lược Giữa XIX Hà Lan hoàn thành xâm chiếm lập Hà Lan Phi-lip-pin Tây Ban Nha, Mĩ ách thống trị Giữa kỉ XVI Tây Ban Nha thống trị - Năm 1898 Mĩ chiến tranh với Tây Ban Nha, hất cẳng Tây Ban Nha khỏi Phi-lip-pin - Năm 1899-1902 Mĩ chiến tranh xâm lược Philíppin, biến quần đảo, thành thuộc điạ Mĩ Miến Điện Anh Năm 1885 Anh thơn tính Miến Điện Ma-lai-xi-a Anh Đầu kỉ XIX Mã - lai trở thành thuộc địa Anh Việt Nam LàoCampu-chia Xiêm (Thái Lan)  Pháp Anh - Pháp tranh chấp Cuối kỉ XIX, Pháp hồn thành xâm lược nước Đơng Dương Xiêm giữ độc lập Tiểu kết Nhìn chung, thời điểm nước Đông Nam Á trở thành thuộc địa thực dân phương Tây khác nhau, trình chinh phục xâm lược thực dân phương Tây trải qua thời gian dài , nhanh họ mong muốn được, kháng cự dân tộc nơi Có nơi, thực dân phải trải qua chinh phục kéo dài kỷ hồn thành Inđơnêxia hay Miến Điện… song có khu vực chưa đầy nửa kỷ chinh phục Pháp Đông Dương Rõ ràng trình xâm nhập chủ nghĩa thực dân phương tây diễn không đồng phức tạp Đơng Nam Á nơi có nhiều thực dân xâm lược nhất, khu vực hấp dẫn, có tài ngun thiên nhiên phong phú, vị trí địa lí thuận lợi, khu vực địa- trị; địakinh tế quan trọng, dân số đông đảo… Đông Nam Á trở thành nơi có sức hút nước châu Âu bước vào thời cận đại hố Cơng xâm lược thực dân Đơng Nam Á có nét chung, đủ phương thức, đủ thủ đoạn ngoại giao, buôn bán, khống chế trị, dùng vũ lực thơn tín; có nét riêng mang đặc trưng nước thực dân: Thủ đoạn xâm lược Anh khác Pháp Để tiến hành xâm lược Pháp lợi dụng Giáo sĩ Giáo sĩ bọn thực dân gắn với “hình với bóng” Giáo sĩ trở thành tham mưu, cố vấn có trực tiếp huy chém giết Bọn Giáo sĩ thực dân bị người dân ĐNÁ chống lại Chúng vịn cớ tôn giáo bị đàn áp để đẩy mạnh hoạt động quân sự, cắm sở giáo dân xứ, chúng lại lấy cớ bảo vệ giáo hội để lấn bước, bắt ký hiệp ước bảo vệ giáo hội Với Anh, phương cách tiến hành xâm lược theo kiểu “thương nhân đầu trình xâm lược” Để làm chủ vùng lãnh thổ trù phú Đông Nam Á, thực dân Anh xâm lược nhiều đường theo sơ đồ: lập thương điếm  chiếm thuộc địa (của thực dân khác)  chinh phục tiểu quốc  sát nhập thành vùng thuộc địa Buổi đầu tiến hành xâm lược Đông Nam Á, phủ thực dân châu Âu thường sử dụng công ty buôn bán tiên phong Sự làm ăn phát đạt cơng ty khiến phủ châu Âu ý, sau trao cho họ quyền hạn lớn, tổ chức lại công ty theo mơ hình nhà nước con, có đầy đủ quyền lực phủ Họ thay mặt phủ đến phương Đông, Đông Nam Á tiến hành xâm lược tổ chức thống trị Các công ty thành công xâm lược thống trị vùng lãnh thổ Đông Nam Á từ kỷ XVI đến kỷ XVII Từ kỷ XIX trở đi, công ty suy yếu, khơng cịn đáp ứng u cầu chủ nghĩa tư phát triển, chúng bị loại bỏ, phủ châu Âu trực tiếp nắm lấy quyền xâm lược thống trị Đơng Nam Á Như vậy, cơng thơn tính Đông Nam Á thực dân Âu - Mĩ kéo dài gần kỷ Kể từ đặt thương điếm vào đầu kỷ XVI, sau xâm chiếm nhiều thủ đoạn, lúc mềm mỏng, lúc lừa bịp, cứng rắn trắng trợn, thực dân châu Âu tiếp đến Mĩ, đến cuối kỷ XIX công xâm lược Đơng Nam Á hồn tất quốc gia phong kiến Đơng Nam Á tiền phong kiến, cịn trình độ tộc chưa có giao lưu với giới bên bị thực dân châu Âu bước biến thành miền đất thuộc địa Và từ đây, đấu tranh chống thực dân không lúc ngừng Đông Nam Á 2.2 Phong trào đấu tranh nước Đông Nam Á 2.2.1 Phong trào chống thực dân Hà Lan nhân dân In-đô-nê-xi-a a Giai đoạn đầu Sau cách mạng tư sản kỉ XVI, Hà Lan khỏi hộ Tây Ban Nha, quan hệ sản xuất TBCN thắng thế, trước phát triển Hà Lan, Bồ Đào Nha Tây Ban Nha công khai tuyên bố cấm thuyền buôn Hà Lan vào cảng hai nước Hà Lan phải tự tìm đường đến phương Đông Công ty Đông Ấn Độ (V.O.C) thành lập Sau chiếm Anbom Técnát từ tay Bồ Đào Nha, Hà Lan hối lộ để xây dựng nhà ở, kho tàng, tự động xây dựng pháo đài ởJakarta Thế kỉ XVII, Hà Lan kiểm soát miền đơng Inđơnêxia Cùng lúc Mataram yếu dần nhân dân dậy có khởi nghĩa Tơrunô Giêgiô, lúc đầu Hà Lan muốn lợi dụng tình hình để trục lợi tun bố giúp Tơrunơ Giêgiơ kèm theo điều kiện buôn bán ruộng đất bị cự tuyệt Những người khởi nghĩa nêu cao hiệu chống nước ngồi khơi phục vương triều Magiapahít Hà Lan liền chuyển từ trạng thái “bàng quang” sang giúp vương quốc Mataram; năm 1677, kí hiệp ước đầu hàng Hà Lan Từ năm 1678, thực dân Hà Lan riết trấn áp khởi nghĩa vòng năm, khôi phục vương quốc Amangkurát b Cuộc khởi nghĩa Surapátti Thời kì xâm lược cơng ty Đơng Ấn thời kì Hà Lan tiến hành cơng tích lũy tư đầu tiên, tư sản Hà Lan giàu lên chúng sử dụng lãnh chúa phong kiến tay sai vào việc ép buộc nông dân trồng cơng nghiệp, nơng dân sống nghèo khổ, khơng có gạo ăn phải làm thuê cho bọn quý tộc công ty Đông Ấn Một số quý tộc nhân dân đứng lên đấu tranh chống Hà Lan., giai đoạn đáng kể có khởi nghĩa Surapátti Surapátti lãnh chúa Bali, bị người Hà Lan bắt làm nô lệ đưa Batavia, lớn lên ông gia nhập quân đội V.O.C, ông chứng kến cảnh àn sát dã man Hà Lan dân tộc oongvaf thái độ khinh rẽ thù hằn chủng tộc binh sĩ da trắng Không chịu ông đứng lên phản kháng Là người thơng minh, dũng cảm, có tài ơng nhiều lần đánh tan quân Hà Lan, chiếm vùng, dựng nên vương quốc độc lập bao gồm hầu hết phía đơng Giava Bali Mặc dù bị kẻ thù truy kích ơng vần kiên trì đấu tranh 10 năm Năm 1719, chiến Pasuruan, ông bị thương hi sinh ngĩa quân huy ông kéo gần Malang tiếp tục chiến đấu đến năm 1767 c Cuộc khởi nghĩa Đippônêgôrô (1825 - 1830) Ngày 20.07.1825, việc phản đối hành động thực dân Hà Lan việc phế lập Sutan can thiệp chúng vào quyền tập kinh tế lãnh chúa, Đippônêgôrô bị quân Hà Lan công Đippônêgôrô liền triệu tập lãnh chúa theo ông chống Hà Lan Là Sutan Gioogiacácta, tín đồ đạo Islam, ơng có uy tín vị lãnh chúa nên vừa phát lời kêu gọi có đến 70 lãnh chúa hàng vạn quần chúng nhân dân từ khắp nơi đaot Giava đảo khác tham gia Qn Đippơnêgơrơ đóng Sêlarông, thức dân Hà Lan điều quân Sêmarang tiếp viện bị nghĩa quân chặn đánh đường bị tiêu diệt sạch, sau quân khởi nghĩa liên tiếp thu thắng lợi Thực dân Hà Lan huy động hết quân đội Giava trấn áp quân khởi nghĩa Thực dân Hà Lan mặt dùng thủ đoạn mua chuộc lãnh chúa phong kiến, hứa hẹn trả lại quyền hạn trước kia; mặt dùng vũ khí tán cơng uy hiếp Kết quả, nhiều lãnh chúa rời bỏ chiến, phản bội lại nghĩa quân Tuy khởi nghĩa tiếp tục, dùng vũ lực để kết thúc, thực dân Hà Lan dùng lừa đảo thương lượng, chúng bắt Đippônêgôrô lúc đàm phán Ngày 03.03.1830, ông bị đày Mênađô, lãnh chúa theo ông số bị bắt, số đầu hàng Phong trào đấu tranh xuống dần *Đánh giá: Đây khởi nghĩa lớn kéo dài năm, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia Nó phản ánh quật cường nhân dân Inđônêxia ãnh đạo Đippônêgôrô Cuộc khởi nghĩa thất bại mãi để lại cho nhân dân Inđônêxia học quý báu Đippônêgôrô – người lãnh đạo đến khởi nghĩa, sống chêt vị anh hùng nhân dân Inđơnêxia u kính d Cuộc chiến đấu nhân dân Achê Sau kênh Xuyê đào xong (1869), eo biển Malacca có vị trí quan trọng đường sang Viễn Đông, Hà Lan muốn chiếm lấy eo biển tồn vương quốc Achê trở ngại lớn cho việc Hà Lan làm chủ vùng Tháng 1873, thực dân Hà Lan phái 3000 quân đổ lên Achê Cuộc chiến đấu nhân dân Achê chặn bước tiến giặc, sau 17 ngày đổ quân Hà Lan tiến vài số bọ thiệt hại 1000 tên Nhưng quyền lợi, Hà Lan phái hàng ngàn quân quay trở lại Achê Tháng 10 1873 đội quân đổ lên Achê, sau vài trận đầu bị nhân dân Achê chặn đứng Ngày 26.12, quân Hà Lan tập trung quân tiến đánh hoàng cung chiếm cung điện trống Hà Lan chinh phục vùng buộc phải chuyển sang sách đồn trú 2.2.2 Phong trào chống thực dân Phi-lip-pin Ngày 10.08.1519, Magienlăng dẫn thuyền rời đất nước, hai tháng sau đến Braxin Ngày 16.03.1521 đến Philippin, tiếp tục hành trình đảo Xêbu Tiểu vương quốc Humabon có 2000 quân tù trưởng Magienlăngđã đón tiếp tốt theo truyền thống song Magienlăng gây chiến với tù trưởng Lapu Lapu trận chiến ông bị bắn chết Các thủy thủ Magienlăng trở châu Âu với cải cướp bóc thơi thúc giới cầm quyền Tây Ban Nha tìm cách chiếm lấy xứ Năm 1565, phủ Tây Ban Nha hái quân biễn chinh sang chinh phục Philippin, chiến tranh ăn cướp tán ác diễn Nhân dân Philippin đặc biệt nhân dân Xêbu chiến đấu anh dũng Sau thời gian, Lơgátspi khống chế đảo Xêbu gây ảnh hưởng tới đảo xung quanh Năm 1570 – 1571, Tây Ban Nha mở rộng quyền thống trị đến Batanggát Năm 1571, vua Tây Ban Nha phong cho Lơgátspi làm toàn quyền Philippin Năm 1572, thống trị Tây Ban Nha hoàn thành Nhân dân Philippin anh dũng chiến đấu đến cuối kỉ XVI, thực dân Tây Ban Nha khống chế toàn quần đảo 2.2.3 Phong trào chống thực dân Mã Lai Đối với chủ nghĩa đế quốc Anh, Mã Lai không cú điểm chiến lược thị trường tiêu thụ, mà nơi đầu tư khai thác nguyên liệu vô phong phú Những điều thúc Anh đẩy mạnh công chinh phục bán đảo Thực dân Anh dành quyền khai thác thiếc Năm 1874, quân Anh công xâm lược Pêrắc buộc Sutan Pêrắc kí hiệp ước nơ dịch Anh phái khâm sứ bên cạnh Sutan nắm việc giao dịch với nước thu nhập Sutan Phong trào chống Anh bùng nổ năm 1879, lan rộng toàn vương quốc gây khó khăn, thực dân Anh điều lính từ Hương Cảng Ấn Độ đến để đàn áp Hàng ngàn dân thường bị chặt đầu, tất trẻ em, phụ nữ, người già bị sát hại Ở Sêlango năm 1874, thực dân Anh mượn cớ bảo vệ thuyền buôn khỏi bị cướp đổ Sêlango, buộc Sutan phải kí hiệp định Pêrắc Nhưng nhân dân Sêlango khơng khuất phục tiến hành kháng chiến kiên cường Nghĩa quân lợi dụng điều kiện thiên nhiên rừng, núi, đại hình quen thuộc để trì chiến tranh thời gian lâu Thực dân Anh khốn đốn nhiều năm Thực dân Anh ỷ vào ưu kĩ thuật, chiếm Sêlango Nghĩa qn đơng đảo Sêlango không muốn sống ách nô lệ lánh nạn sang vương quốc Sungây Ugiông Suntan vương quốc giúp đỡ, thục dân Anh nhân hội cơng vương quốc nhỏ bé Vì lực lượng khơng cân xứng, nên thất bại dù chiến đấu anh dũng, kiên cường Năm 1888, quyền Anh gây sức ép buộc Pahang thùa nhận viên quan đại diện chúng Quý tộc địa chủ không đồng ý nên thuyết phục Sutan đứng dậy đấu tranh Cuộc chiến tranh kéo dài đến lúc lực lượng nghĩa quân yếu dần, quân Anh dồn nghĩa quân biên giới để tiêu diệt *Đánh giá: Các đấu tranh chống xâm lược nhân dân Mã Lai thất bại, thực dân Anh lôi Mã Lai vào thị trường tư giới Từ việc khống chế eo biển Malacca đến việc mau đảo Pênang, chiếm Singapore, thực dân Anh cạnh tranh với tư Hà Lan cuối đẩy ảnh hưởng Xiêm khỏi vùng này, chiếm lấy toàn bán đảo 2.2.4 Phong trào chống thực dân Pháp Campuchia a.Cuộc đấu tranh hồng thân Sivơtha Nôrôđôm nhu nhược đầu hàng Pháp, quyền lợi dân tộc bị xúc phạm quyền lợi giai cấp phong kiến bị tổn hại Sivôtha số đại biểu giai cấp phong kiến đứng dậy khởi nghĩa Phong trào nổ tỉnh Kơngpơngsồi vùng bắc Biển Hồ vào năm 1862 Ở tỉnh Baphnôm, dông đảo nhân dân tham gia lãnh đạo Xênôngxô Comheng Giuythêa dậy, với vũ khí thơ sơ với tinh thần bảo vệ độc lập dân tộc, họ chiến đấu anh dũng, chiếm đươch dinh tổng đốc Khởi nghĩa Baphnôm thắng lợi lôi phong trào vùng lân cận Nôrôđôm tập hợp 3000 quân đàn áp khởi nghĩa, chủ lực quân phái nam Phnôm Pênh đánh bại cánh quân triều đình, nhân đà thắng lợi Comheng Giuythêa cổ vũ quân sĩ tiến Uđông Trước sức mạnh nghĩa qn, Nơrơđơm hồng tộc chạy trốn Năm 1862, Nôrôđôm cầu cứu vua Xiêm giúp đỡ đàn áp khởi nghĩa Mùa thu, giúp đỡ Pháp – Xiêm đánh lui nghĩa quân Baphnôm – trung tâm khởi nghĩa bị triều đình chiếm lại, Comheng Giuythêa tử trận Phong tào tạm thời lắng xuống Cuối năm 186, Sivôtha dậy hoạt động Kơngpơngsồi, qn triều đình đưa qn đến đánh nghĩa quân thực lối đánh du kích nên chúng khơng đàn áp Chính lúc khởi nghĩa bước vào cao trào, thực dân Pháp hoàn thành việc thay Xiêm, chúng điều tàu chiến, quân dội, súng ống nhăm tăng cười cho Nôrôđôm tồn Quân Pháp quân triều đình tập trung vây quét nghĩa quân Ngày 18.07.1877, chúng bao vây đại doanh Sivôtha nhằm bắt gọn, ủng hộ nhân dân binh lính triều đình nên vây quét không thành công Tuy vây quét địch khơng thành cơng sau nghĩa qn lại lâm vào cảnh khó khăn Tháng 3.1877, nghĩa quân di chuyển lên phía bắc hoạt động mạnh tỉnh Đơng Bắc Thực dân Pháp dùng sách dụ dỗ Sivôtha đầu hàng chúng hứa đảm bảo an tồn cho ơng, ơng cự tuyệt Cuộc đấu tranh bị đàn áp khốc liệt, Tháng 10.1892, Sivôtha ốm nặng từ trần, phong trào đấu tranh bị lụi tàn dần *Đánh giá: Cuộc khởi nghĩa Sivôtha lãnh đạo thất bại để lại nhiều học lịch sử quý báu Với tinh thần đấu tranh bất khuất, kẻ thù có manh đến đâu, có vũ khí lợi hại đến đâu nghĩa quân khiến địch nhiều phen khốn đốn Sivôtha với tinh thần không chịu khuất phục trước quân thù, ông gương sáng cho nhân dân Camuchia, để lại trang sử đấu tranh ngoan cường độc lập tự dân tộc b Cuộc khởi nghĩa Acha Soa (1863 - 1866) Acha Soa ban đầu tham gia phong trào Sithôva Xênôngxô, sau Nôrôđômcấu kết với lưc phản động tực dân Pháp, Acha Soa nghĩa quân bị đàn áp phải phiêu dạt sang Việt Nam, nhân dân Việt Nam sẵn sàng giúp đỡ Acha Soa chống lại thực dân Pháp triều đình Từ vùng núi Thất Sơn Acha Soa lấu Hà tiên làm bàn đạp đánh Campuchia Năm 1864, nghĩa quân chiếm tỉnh Campôt áp sát Phnôm Pênh Năm 1864 – 1865, hoạt động nghĩa quân mạnh mẽ Acha Soa ban đầu tham gia phong trào Sithôva Xênôngxô, sau Nôrôđômcấu kết với lưc phản động tực dân Pháp, Acha Soa nghĩa quân bị đàn áp phải phiêu dạt sang Việt Nam, nhân dân Việt Nam sẵn sàng giúp đỡ Acha Soa chống lại thực dân Pháp triều đình Từ vùng núi Thất Sơn Acha Soa lấu Hà tiên làm bàn đạp đánh Campuchia Năm 1864, nghĩa quân chiếm tỉnh Campôt áp sát Phnôm Pênh Năm 1864 – 1865, hoạt động nghĩa quân mạnh mẽ Quân Pháp bị thiệt hại nặng tập kích nghĩa quân vào thuyền chuyên chở súng đan lúa gạo chúng Chúng yêu câu triều đình nhà Nguyễn đàn áp khởi nghĩa triều đình nhà Nguyễn đồng ý Tình hình hoạt động nghĩa quân ngày mạnh, biên giới Việt Nam trở thành nơi an toàn cho Acha Soa Thực dân Pháp thấy bất lợi nên ép buộc lực đầu hàng triều Nguyễn bắt Acha Soa nộp cho chúng Bị thương nặng Acha Soa bị bắt giao nộp cho Pháp Phong trào yếu dần c.Phong trào đấu tranh Pucômbô (1866 - 1867) Cuộc đáu tranh Sithôva Acha Soa khơi dậy tinh thần đáu tranh bất khuất anh dũng, Sống đất nước lấy đạo Phật làm quốc giáo, Pucơmbơ nhà sư có uy tín cao nhân dân, đấu tranh Pucômbô ủng hộ nhân dân Tháng 4.1865, Pháp thấy ý định chống đối nên bắt Pucômbô giam Sài Gòn Tháng 5.1866, người yêu nước Việt Nam dã tổ chức cho Pucômbô vượt ngục Ngày 07.06.1866, nghĩa quân Pucômbô lợi dụng tư tưởng chủ quan Pháp tổ chức trận đánh thắng lợi sau cịn dành nhiều thắng lợi khác khiến quân Pháp hoang mang Nhiều giao tranh nghĩa quân Pháp diễn cuối tháng đầu tháng Pucômbô biết lực lượng địch mạnh nên chuyển sang chiến đấu vùng Đông bắc Ngày 1.06.1866, trận đáu diễn tỉnh Baphnôm, quân triều đình bị đánh tan tác, tinh thần bất ổn vào tháng 10 nghĩa quan lại tiếp tục công Nôrôđôm cầu cứu Pháp Tháng 10 1866, thực dân Pháp phái 1000 quân tiến hành trấn áp nghĩa quân, nghĩa quân tránh đụng độ trực tiếp với giặc Ngày 17.12, nghĩa quân đánh chiếm Uđông, chiếm nhiều địa điểm quan trọng, quân triều đình thua to, lúc quân Pháp tới giúp, Thực dân pháp triều đình muốn địn nghĩa quan vào vịng vây để tiêu diệt khơng Giữa năm 1867, tình hình trở nên bất lợi cho nghĩa quân, nhà Nguyễn đầu hàng khiến nghĩa quân địa bàn an toàn Phong trào xẹp xuống Vào cuối năm 1867, Pucômbô dẫn nghĩa quân đánh Kôngpôngthom để mở rộng lực lượng địch mạnh nên thất bại *Đánh giá: Cuộc chiến đấu Pucômbô biểu trưng đẹp đẽ liên minh chiến đáu tự nhiên dân tộc bị chung số phận xâm lược nô dịch bán đảo Đơng Dương Là hình thành, ni dưỡng cho mối quan hệ sâu sắc Việt Nam – Campuchia 2.2.5 Phong trào chống thực dân Pháp Lào Khi tiến hành xâm lược Việt Nam Campuchia, Pháp tính đường thơn tính Lào Giữa kỉ XIX chế độ phong kiến Lào suy yếu phải phục vào Xiêm, thực dân Pháp hiểu muốn chiếm Lào trước hết phải đẩy lùi ảnh hưởng Xiêm Năm 1865, nhiều đoàn thám hiểm người Pháp ngược sơng Mê Cơng lên thượng nguồn để thăm dị khả xâm nhập Lào, gây sức ép buộc triều đình Lng Pha – bang phải cơng nhận thống trị Pháp Ngay từ Pháp đặt chân xâm lược, nhân dân Lào tiến hành nhiều đấu tranh bất khuất toàn lãnh thổ Pháp tiến hành đàm phán với Xiêm, đạt Hiệp ước 1893, Chính phủ Xiêm thừa nhận quyền cai trị Pháp Lào, Lào thực trở thành thuộc địa Pháp 2.2.6 Phong trào chống thực dân Miến Điện Miến Điện có vị trí quan trọng, chiếm Anh củng cố chõ đứng vững vịnh Bengan, taọ nên mắc xích trung gian đường từ Ấn Độ Malacca để qua Thái Bình Dương Là cửa ngõ xâm nhập vùng Tây nam Trung Quốc, điều thúc Anh xâm lược Miến Điện a Cuộc chiến đấu chống xâm lược lần thứ ( 1824 - 1826) Tháng 3.1824, Anh tuyên chiến với Miến Điện Quân Anh phá vỡ phòng tuyến chiếm tỉnh duyên hải phái Nam đầu năm 1825, chiếm vùng Tây Bắc Quân đội Miến Điện tướng Banđula huy cơng qn Anh, với vũ khí thơ sơ với tinh thần đáu tranh anh dũng làm cho quân Anh khốn đốn Chiến thắng Prômơ, quân Anh vấp phải chống trả quân đội thường trực dậy quần chúng nhân dân Nhân dân tổ chức vườn không nhà trống, tổ chức thành đội nhỏ công đồn bốt cản trở hành quân địch Âm mưu đánh nhanh thắng nhanh mở rộng xâm lược địch bị thất bại Tháng 2.1826, hai bên kí điều ước Ianđabơ b Cuộc chiến đấu chống xâm lược lần thứ hai ( 1852 - 1853) Tháng 1852, Anh nhân vụ triều đình xử hai nhà tư Anh tội buôn gian bấn lận, chúng tiến hành xâm lược lần thứ hai Từ tháng đến tháng 6, chúng chiếm nhiều vị trí quan trọng Rănggun, Bátxây, Mataban… Nhân dân đứng dậy đấu tranh mạnh mẽ, làm thất bại kế hoạch xâm chiếm toàn đất Tháng 6.1853, thực dân Anh tập trung vùng chiếm thành “xứ Miến thuộc Anh” Cuộc chiến tranh du kích kéo dài nhân dân Mơn sinh sống Hạ Miến bùng nổ, kéo dài từ 1853 đến 1860, gây nhiều khó khăn buộc Anh phỉa tăng quân Các đội du kích thành lập với nhiều thành phần tham gia, nhiều chiến ác liệt diễn Bilin, Pêgu, nơi có phong trào diễn mạnh mẽ Bátxây sụ lãnh đạo lãnh tụ Miatun, Haung Hi *Đánh giá: Với tinh thần đấu tranh bất khuất, kiên cường thực dân Anh sau năm đặt ách thống trị Hạ Miến Cuộc chiến đấu nhân dân Hạ Miến trang sử vẻ vang, góp phần cản trở thơn tính Thượng Miến bị kéo dài c Cuộc chiến đấu chống xâm lược lần thứ ba (1885) Thượng Miến đóng vai trị quan trọng nên nước thực dân phương Tây muốn áp đặt ảnh hưởng mình, nhân việc triều đình phạt cơng ty Anh tội lậu thuế Phó vương Anh Ấn Độ gửi tối hậu thư đòi phải để nhà cầm quyền Anh tham gia giải vấn đề này, triều đình sợ lơi thơi nên định rút vụ án chưa kịp tiếng súng xâm lăng nổ Nhân dân dã đứng dậy đấu tranh, đội du ích thành lập cơng vào nơi có qn địch cư trú, cắt đứt điện thoại, phá hoại đường giao thông chúng Quân địch huy động quân tăng gấp lần để đàn áp phong trào, hai tuần sau chiến tranh bùng nổ (11.1885) thủ đô Manđalai bị chiếm Ngày 01.01.1886, sát nhập Miến Điện vào Ấn Độ nhu tỉnh “thuộc địa thuộc địa” 2.2.7 Xiêm kỉ XIX – đầu kỉ XX a Các hiệp ước bất bình đẳng Từ kỉ XV trở thương nhân châu Âu lẻ tẻ đến bn bán Xiêm tìm cách xâm nhập vào quốc gia Trước hiểm họa xâm lăng triều đình Xiêm lệnh đóng cửa, việc bn bán phục hồi vào năm 20 kỉ XIX Giữa kỉ XIX, Anh chiếm xong Ấn Độ , phần Mã Lai với Miến Điện, sợ xảy xung đột nên vua Xiêm Mơng cút kí hiệp ước khơng bình đẳng (4.1855) Năm 1856, Xiêm kí hiệp ước tương tự với Pháp Mĩ; năm 1858, kí với Đan Mạch với Bồ Đào Nha, Hà Lan, Đức, Thụy Điển, Na Uy, Ý, Bỉ Năm 1898, kí với Nga Chủ định nhà cầm quyền Xiêm muốn lợi dụng có mặt nước thực dân phương tây Xiêm để chúng mâu thuẫn kiềm chế lẫn nhau, sở Xiêm tránh tai họa trở thành thuộc địa cường quốc tư b Cuộc cải cách Rama V Ra-ma V (Chu-la-long-con từ 1868 - 1910) thực nhiều sách cải cách Nội dung cải cách: - Kinh tế: + Nông nghiệp: để tăng nhanh lượng gạo xuất nhà nước giảm nhẹ thuế ruộng, xóa bỏ chế độ lao dịch + Cơng thương nghiệp: khuyến khích tư nhân bỏ vốn kinh doanh, xây dựng nhà máy, mở hiệu buôn, ngân hàng - Chính trị: + Cải cách theo khn mẫu Phương Tây + Đứng đầu nhà nước vua + Giúp việc có hội đồng nhà nước (nghị viện) + Chính phủ có 12 trưởng - Quân đội, tòa án, trường học cải cách theo khn mẫu phương Tây - Về xã hội: xóa bỏ chế độ nơ lệ , giải phóng người lao động - Đối ngoại: + Thực sách ngoại giao mềm dẻo + Lợi dụng vị trí nước đệm + Lợi dụng mâu thuẫn lực Anh - Pháp lựa chiều có lợi để giữ chủ quyền đất nước *Tính chất: +Thái Lan phát triển theo hướng tư chủ nghĩa giữ chủ quyền độc lập +Tính chất cách mạng tư sản không triệt để *Đánh giá: Trong bối cảnh chung châu Á, Thái Lan thực đường lối cải cách, nhờ mà Thái Lan khỏi thân phận thuộc địa giữ độc lập  Tiểu kết: Phong trào đấu tranh chống lại chủ nghĩa thực dân phương Tây, bảo vệ chủ quyền quốc gia dân tộc nước Đông Nam Á diễn gay gắt từ thực dân phương tây đặt chân xâm lược, liên tục sôi giành nhiều thắng lợi gây ảnh hưởng tới tiến trình đặt ách thống trị chủ nghĩa thực dân phương Tây cuối bị đàn áp dã man Hình thức đấu tranh quốc gia Đông Nam Á khác nhau, có hai phương pháp hình thức chủ yếu: Một là, phương pháp đấu tranh đường vũ trang (có hầu Đơng Nam Á) Hai là, đường cải cách xã hội, (như Xiêm) Mặc dù phong trào đấu tranh thời kỳ tỏ anh dũng, cuối có tác dụng cản sức giặc, làm chậm bước tiến chúng, khơng chặn hồn tồn xâm lược Tuy nhiên thực dân phương Tây mà đè bẹp ý chí chiến đấu nhân dân thuộc địa III TỔNG KẾT Các phát kiến địa lý mở thời đại xâm chiếm thuộc địa chủ nghĩa thực dân châu Âu Việc tìm đường vịng quanh châu Phi sang châu Á Bồ Đào Nha đường vượt Đại Tây Dương sang châu Mỹ Tây Ban Nha mở thời đại Đông Nam Á trở thành nạn nhân xâm lược chủ nghĩa thực dân Mốc mở đầu cho trình vào năm 1511, người Bồ Đào Nha xâm lược Malaca Từ cuối kỉ XVIII - nửa sau kỉ XIX, nước châu Âu Bắc Mĩ hoàn thành cách mạng tư sản, đua bành trướng lực, đẩy mạnh xâm chiếm thuộc địa hầu khu vực Đông Nam Á, chế độ phong kiến giữ địa vị thống trị lâm vào khủng hoảng triền miên trị, kinh tế, xã hội Nhân hội này, nước thực dân phương Tây mở rộng bước hoàn thành việc xâm lược nước Đơng Nam Á, trừ Xiêm Nhìn chung, Đơng Nam Á khu vực trở thành “viên ngọc” có lực hút nước châu Âu, khu vực có nhiều thực dân xâm chiếm nhất, vị trí địa - trị Đồng thời, q trình chinh phục thực dân phương Tây Đông Nam Á nói đa dạng, khơng đồng phức tạp với thời điểm khác nhau, tốn nhiều tiền bạc cải, thời gian chinh phục lúc kéo dài (như kỉ chinh phục In-đê-nơ-xia, Miến Điện…), có lúc tốn nửa kỉ (như Pháp chiếm Đông Dương) Lý chúng vấp phải kháng cự liệt nhân dân nước Hay tạo vùng đệm đặc biệt Thái Lan Ngay từ thực dân phương Tây xâm nhập xâm lược, nhân dân Đông Nam Á vùng dậy đấu tranh mạnh mẽ để bảo vệ đất nước Đến nước thực dân đặt ách thống trị, đấu tranh chuyển sang đấu tranh giành độc lập dân tộc Cuộc đấu tranh chống chut nghĩa thực dân bảo vệ đất nước diễn bền bỉ, liên tục kiên cường, lớp trước ngã xuống, lớp sau nối tiếp tiến lên kiên giành cho kỳ độc lập dân tộc TÀI LIỆU THAM KHẢO Phan Ngọc Liên (chủ biên), Lược sử Đông Nam Á Nxb Giao dục H.1997 Lương Ninh (chủ biên), Lịch sử phát triển Đông Nam Á, Nxb Giáo dục, H.2005 Vũ Dương Ninh, Lịch sử giới cận đại, Nxb Giáo dục, H, 1998 Đỗ Thanh Bình (Chủ biên, 1999), Con đường cứu nước đấu tranh giải phóng dân tộc số nước châu Á, Nxb ĐHQG, Hà Nội 5 Hà Nội D.G.E.Hall (1997), Lịch sử Đông Nam Á (sách tham khảo), Nxb CTQG, ... Quá trình xâm lược chủ nghĩa thực dân vào nước Đông Nam Á Tên nước Thực dân xâm Đông Nam Á lược In-đô-nê-xi-a Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thời gian hoàn thành xâm lược Giữa XIX Hà Lan hoàn thành xâm. .. vực chưa đầy nửa kỷ chinh phục Pháp Đông Dương Rõ ràng trình xâm nhập chủ nghĩa thực dân phương tây diễn không đồng phức tạp Đông Nam Á nơi có nhiều thực dân xâm lược nhất, khu vực hấp dẫn, có... dân tộc nước Đông Nam Á diễn gay gắt từ thực dân phương tây đặt chân xâm lược, liên tục sôi giành nhiều thắng lợi gây ảnh hưởng tới tiến trình đặt ách thống trị chủ nghĩa thực dân phương Tây cuối