TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm của bóng đá hiện đại
Bóng đá hiện đại tập trung vào lối chơi tấn công nhanh, với sự tham gia của toàn đội nhằm tạo ra sức ép lớn lên đối thủ Cầu thủ di chuyển linh hoạt và thực hiện các pha dứt điểm bất ngờ để ghi bàn trong mọi tình huống Khi mất bóng, đội phải ngay lập tức chuyển sang phòng ngự, với ý thức hỗ trợ lẫn nhau giữa các tuyến Để có một hàng phòng ngự vững chắc, cầu thủ cần nắm vững chiến thuật phòng ngự và thực hiện đúng yêu cầu của HLV, nhằm hạn chế tối đa các phương án tấn công của đối phương.
Trong bóng đá hiện đại, tốc độ chuyển đổi giữa tấn công và phòng ngự là yếu tố quyết định Đội bóng nào thực hiện chuyển đổi nhanh chóng và chủ động hơn sẽ chiếm ưu thế trong trận đấu, từ đó nâng cao khả năng giành chiến thắng.
Cầu thủ phải có thể lực tốt và toàn diện để đáp ứng các yêu cầu ngày cao và khắc nghiệt của các trận đấu và cả giải đấu.
Cầu thủ cần phát triển toàn diện cả về thể chất và kỹ năng chuyên môn trước khi chuyên hóa vào vị trí cụ thể Họ phải thực hiện tốt nhiệm vụ của mình trong cả tấn công và phòng ngự để đạt hiệu quả cao nhất trong trò chơi.
Kết hợp tính nguyên tắc và kỷ luật trong chiến thuật, đồng thời phát huy sự sáng tạo và linh hoạt của từng cầu thủ là yếu tố quan trọng trong cả tấn công lẫn phòng ngự Sự sáng tạo thể hiện qua khả năng quan sát, phán đoán và nhạy bén trong mọi tình huống, nhanh chóng chớp lấy cơ hội để tạo ra hiệu quả Ở các đội bóng đẳng cấp, thường có một cầu thủ thủ lĩnh dẫn dắt trận đấu, thể hiện kinh nghiệm và bản lĩnh chuyên môn Ngoài ra, mỗi đội bóng cũng có các chuyên gia thực hiện các tình huống đá phạt, bao gồm đá phạt trực tiếp, gián tiếp, phạt góc và penalty, vì những tình huống cố định đóng vai trò quyết định trong việc giành chiến thắng.
Trong bóng đá hiện đại, việc chuẩn bị tâm lý cho các trận đấu và giải đấu là vô cùng quan trọng, bởi cầu thủ luôn phải đối mặt với áp lực từ cả trong lẫn ngoài sân cỏ Do đó, huấn luyện viên và cầu thủ cần trang bị cho mình một tâm lý vững vàng để kiểm soát cảm xúc và vượt qua những áp lực này.
Những yêu cầu đối với VĐV bóng đá hiện đại
Năng lực của một cầu thủ bóng đá được hình thành từ sự kết hợp của nhiều yếu tố, quyết định đến thành tích thể thao của họ Bên cạnh những tiêu chuẩn chung như sức khỏe, thể lực tốt, khả năng tiếp thu kỹ thuật nhanh, phẩm chất đạo đức và tâm lý vững vàng, cầu thủ bóng đá còn cần đáp ứng các yêu cầu chuyên môn riêng của môn thể thao này Để trở thành một cầu thủ bóng đá giỏi, họ cần có ít nhất những yếu tố quan trọng sau đây.
1.3.1 Những yêu cầu về thể hình Đối với các VĐV bóng đá không yêu cầu khắc khe về thể hình như một số môn thể thao khác, song cũng đòi hỏi kích thước cơ thể lớn Ở những vị trí như: thủ môn, trung vệ, tiền đạo những cầu thủ chơi ở những vị trí này thường có thể hình tương đối hơn so với những cầu thủ chơi ở các vị trí khác.
Khi tuyển chọn vận động viên, cần chú ý đến kích thước và công suất cơ thể, cũng như các tố chất như nhanh, mạnh, bền, mềm dẻo và khéo léo Yêu cầu về sức bền và khả năng chịu đựng của hệ tim mạch trong quá trình tập luyện và thi đấu là rất cao, vì vậy công năng tim của vận động viên là yếu tố quan trọng cần được xem xét.
1.3.2 Những yêu cầu về thể lực
Bóng đá là môn thể thao yêu cầu thể lực cao, với cầu thủ phải hoạt động liên tục và chịu áp lực trong suốt trận đấu Nghiên cứu cho thấy, một cầu thủ nam đẳng cấp cao có thể thực hiện khoảng 1100 biến đổi động tác với cường độ cao và chạy khoảng 11 km trong mỗi trận Do đó, việc huấn luyện thể lực một cách hệ thống và khoa học là rất cần thiết để cầu thủ đáp ứng yêu cầu thể lực và thực hiện các động tác kỹ thuật một cách chính xác Thể lực trong bóng đá được thể hiện qua nhiều tố chất khác nhau.
Sức nhanh là khả năng phản ứng nhanh chóng của cơ thể trước các kích thích, giúp thực hiện một động tác hoặc di chuyển một khoảng cách trong thời gian ngắn nhất.
Tố chất sức nhanh là một yếu tố cơ bản và quan trọng trong thể chất của VĐV bóng đá, đặc biệt khi tốc độ trận đấu ngày càng gia tăng Khả năng nhanh nhẹn không chỉ giúp cầu thủ chiếm ưu thế về không gian và thời gian, mà còn thể hiện sự hiệu quả trong cả tấn công lẫn phòng ngự Do đó, sức nhanh ngày nay được xem là một tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá và tuyển chọn VĐV bóng đá.
Sức mạnh là khả năng tối đa của cơ bắp để vượt qua lực cản trong quá trình vận động, thể hiện qua hoạt động và co giãn của cơ Tố chất sức mạnh được phân chia thành bốn loại chính: sức mạnh tuyệt đối, sức mạnh tương đối, sức mạnh bền và sức mạnh tốc độ.
Tố chất sức mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các tố chất thể lực khác và là nền tảng giúp vận động viên nắm vững kỹ năng vận động, từ đó nâng cao thành tích thi đấu.
Bóng đá hiện đại yêu cầu cầu thủ thực hiện các động tác như chạy, nhảy, dừng và xuất phát nhanh, đồng thời khắc phục quán tính và lực cản Tốc độ và sự chính xác trong các kỹ thuật là yếu tố quan trọng, vì vậy tố chất sức mạnh trở thành tiêu chí chính trong huấn luyện thể lực cho vận động viên bóng đá.
Sức bền là khả năng chống lại mệt mỏi trong thời gian dài hoạt động của cơ thể, giúp cầu thủ cải thiện khả năng đề kháng mệt mỏi Cầu thủ có sức bền tốt có thể nâng cao khả năng thay đổi tiết tấu giữa hưng phấn và ức chế của hệ thần kinh Ngoài ra, chức năng hệ thần kinh thực vật cũng được phát triển, cùng với năng lực dự trữ năng lượng trong cơ thể được cải thiện Những biến đổi sinh lý và sinh hóa này là cơ sở quan trọng cho việc phát triển các tố chất như sức mạnh, tốc độ và linh hoạt, từ đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện của cầu thủ.
Sức bền có hai loại:
Mềm dẻo và khéo léo
Trong bóng đá, sự mềm dẻo được thể hiện qua khả năng thực hiện hiệu quả các kỹ thuật như chuyền bóng, nhận bóng và dẫn bóng Độ khéo léo, ngược lại, là khả năng nhanh chóng thực hiện các chuyển động mới và điều chỉnh cơ thể một cách chính xác trong những tình huống phức tạp và thay đổi liên tục.
Khi đánh giá sự khéo léo của VĐV ta dựa vào các yếu tố sau:
+ Độ chính xác khi di chuyển.
+ Sự phối hợp động tác khó trong chuyển động.
+ Thời gian thực hiện chuyển động.
1.3.3 Những yêu cầu về kỹ thuật trong bóng đá
Kỹ thuật trong bóng đá đóng vai trò cực kỳ quan trọng, vì nó là nền tảng để thực hiện hiệu quả các chiến thuật tấn công và phòng ngự Sở hữu kỹ thuật tốt giúp cầu thủ áp đặt lối chơi lên đối phương, khiến họ rơi vào thế bị động và từ đó giành chiến thắng Có thể khẳng định rằng kỹ thuật là yếu tố liên kết giữa chiến thuật, thể lực và tâm lý trong suốt quá trình tập luyện và thi đấu.
Kỹ thuật là nền tảng quan trọng để nâng cao chiến thuật trong bóng đá Để xử lý bóng và tình huống một cách chính xác, vận động viên cần được trang bị kỹ thuật điêu luyện và đạt đến mức kỹ xảo Kỹ thuật bóng đá bao gồm các hành động như tâng bóng, sút bóng, nhận bóng, dẫn bóng, tranh cướp bóng, ném biên và kỹ thuật thủ môn Dù là cầu thủ mới hay đã trưởng thành, việc trang bị các kỹ thuật cơ bản là cần thiết Để trở thành cầu thủ xuất sắc với kỹ thuật siêu hạng, họ cần đáp ứng những yêu cầu nhất định.
Chơi bóng thuần thục bằng cả hai chân, chuyền bóng, sút bóng mạnh và chính xác ở mọi cự ly, mọi góc độ.
Nhận bóng, giử bóng dưới nhiều hình thức, biết thay đổi linh hoạt các động tác kỹ thuật nhằm đánh lạc hướng phán đoán của cầu thủ đối phương.
Có khả năng không chiến tốt, dù cho đó có là động tác đánh đầu chuyền bóng, phá bóng hay tấn công cầu môn.
Có khả năng dẫn bóng nhanh, chuyển hướng liên tục và bất ngờ làm đối phương không kịp truy cản.
Phải biết tranh cướp, cản phá bóng trong sự khống chế của đối phương bằng nhiều hình thức và phản ứng linh hoạt sáng tạo nhất.
Trong ném biên, việc thành thạo kỹ thuật ném biên xa, mạnh mẽ và chính xác là rất quan trọng để tạo áp lực lên đối thủ Những cú ném biên gần cầu môn đối phương đặc biệt có giá trị, tương tự như một quả phạt góc.
1.3.4 Những yêu cầu về chiến thuật trong bóng đá
Chiến thuật là việc áp dụng hợp lý hoạt động của từng cá nhân và sự phối hợp hiệu quả của toàn đội nhằm đạt được thắng lợi trong thi đấu.
Đặc điểm sinh lý lứa tuổi 17-18
1.4.1 Một số quy luật phát triển lứa tuổi và thời kỳ dậy thì:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vận động viên bóng đá trong độ tuổi 17-18 Để hiểu rõ đặc điểm phát triển về hình thái, thể lực và kỹ thuật của lứa tuổi này, cần nắm vững quy luật phát triển của thanh thiếu niên và nhi đồng.
- Quá trình từ lượng biến tới chất.
- Sự phát triển có tính liên tục và tính giai đoạn
- Tốc độ phát triển theo hình song.
- Tính không đồng đều và tính thống nhất của sự phát triển.
- Quy luật hướng tâm: từ ấu nhi đến trưởng thành: đầu tăng 2 lần, thân tăng 3 lần, tay tăng 4 lần, chân tăng 4 lần.
- Đầu phát triển trước, chân phát triển sau.
Trong huấn luyện vận động viên trẻ, các huấn luyện viên chú trọng đến thời kỳ dậy thì, giai đoạn chuyển tiếp từ thiếu niên sang người trưởng thành, đánh dấu đỉnh cao thứ hai trong sự phát triển Thời kỳ này đặc trưng bởi sự tăng chiều cao và cân nặng rõ rệt, hình dáng cơ thể dần hoàn thiện, và các cơ quan nội tạng phát triển Ở nam giới, dậy thì thường diễn ra từ 13 đến 15 tuổi, với các dấu hiệu như vai nở rộng, cơ bắp phát triển mạnh mẽ, và lượng mỡ dưới da giảm Tuy nhiên, thời gian và độ tuổi bắt đầu dậy thì có thể khác nhau do ảnh hưởng của di truyền, dinh dưỡng, môi trường và sức khỏe, với dậy thì sớm từ 10 đến 12 tuổi, bình thường từ 13 đến 15 tuổi, và muộn từ 16 tuổi trở đi Thời gian duy trì cao trào dậy thì thường kéo dài từ 2 đến 3 năm.
Thời kỳ dậy thì kéo dài khoảng 4 năm, trong đó vùng dưới đồi và trước đồi sản sinh ra lượng lớn hormone kích thích sự phát triển, dẫn đến sự gia tăng chiều cao và cân nặng Đây là giai đoạn quan trọng giúp hoàn thiện chức năng các cơ quan nội tạng Do đó, việc tăng cường vận động và thực hiện các bài huấn luyện cơ bản trong thời gian này là rất cần thiết, tạo nền tảng cho sự phát triển ở những giai đoạn tiếp theo.
Sau giai đoạn phát triển mạnh mẽ, tốc độ phát triển của vận động viên sẽ có xu hướng giảm dần Đây là điều quan trọng mà các huấn luyện viên cần lưu ý, nhằm phân tích và đánh giá thực trạng cũng như sự phát triển của từng vận động viên.
1.4.2 Các đặc điểm hình thái:
Nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy thành tích thể thao quốc tế xuất sắc có mối quan hệ chặt chẽ với đặc điểm thể hình của vận động viên Cụ thể, các chỉ tiêu như chiều cao và cân nặng không chỉ phản ánh sự phát triển thể chất của vận động viên thanh thiếu niên mà còn liên quan đến sự phát triển đồng bộ của các cơ quan và tổ chức trong cơ thể, như sự phát triển của cơ bắp, trái tim và dung tích sống, đều tăng theo chiều cao và cân nặng.
Do đó, ở mức độ nhất định, chiều cao và cân nặng có tính đại diện sự phát triển của thanh thiếu niên.
Chiều cao có tính di truyền cao, với tỷ lệ khoảng 75% ở nam và 95% ở nữ, chịu ảnh hưởng bởi yếu tố chủng tộc và gia đình Giai đoạn tăng trưởng chiều cao diễn ra nhanh chóng trong tuổi dậy thì, với nam từ 13 đến 15 tuổi và nữ từ 10 đến 13 tuổi; sau độ tuổi này, sự phát triển chiều cao ở nữ chậm lại sau 16 tuổi và ở nam sau 18 tuổi.
Chiều cao đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tài năng thể thao, vì vậy trong quá trình tuyển chọn và huấn luyện, cần xác định tiêu chuẩn chiều cao cho từng lứa tuổi Đồng thời, việc áp dụng các biện pháp dự đoán chiều cao tối đa mà vận động viên có thể đạt được khi trưởng thành cũng rất cần thiết.
Bóng đá yêu cầu cầu thủ có thân hình cao lớn và khỏe mạnh, bởi tính chất đối kháng mạnh mẽ của môn thể thao này Việc tranh cướp bóng và va chạm hợp lý đòi hỏi cơ thể phải có sức mạnh và sự dẻo dai Chiều cao đứng là một chỉ số hình thái quan trọng, phản ánh mức độ phát triển của cơ thể và thường được sử dụng trong các nghiên cứu về bóng đá (PGS.TS Lê Nguyệt Nga).
Chiều cao và thể hình của cầu thủ có ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả thi đấu Việc sở hữu thể hình vượt trội giúp cầu thủ dễ dàng hơn trong việc bám đuổi và tranh cướp bóng Ngược lại, nếu một cầu thủ thấp bé và nhẹ cân, đối thủ có thể cảm thấy tự tin hơn khi thi đấu Tuy nhiên, nếu đối thủ chủ quan vì điều này, thì đó lại là lợi thế cho đội nhà.
Thông thường, cầu thủ cao to thường được đánh giá cao, nhưng chiều cao của vận động viên phụ thuộc vào vị trí trên sân Thủ môn thường là cầu thủ cao nhất, tiếp theo là hậu vệ, trong khi tiền đạo thường có chiều cao thấp hơn Mặc dù không nổi bật về chiều cao, tiền đạo bù đắp bằng tốc độ nhanh, kỹ năng điều khiển bóng tốt và tư duy chiến thuật sắc bén, phù hợp với vai trò của họ trên sân.
Cân nặng có độ di truyền thấp, với khoảng 68% ở nam và 42% ở nữ Giai đoạn dậy thì là thời điểm cân nặng tăng nhanh chóng, phản ánh các yếu tố môi trường như dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý, lao động và tập luyện nhẹ nhàng Các nhà nghiên cứu thường sử dụng cân nặng để tính toán các chỉ số gián tiếp như BMI và Quetelet.
Chỉ số BMI (Body Mass Index):
BMI được tính bằng công thức cân nặng (kg) chia cho bình phương của chiều cao (m). m 2
Theo quy định quốc tế
1.4.3 Đặc điểm về sinh lý lứa tuổi 17-18 Ở lứa tuổi 17-18 đây là giai đoạn của tuổi dậy thì kết thúc, về hình thái và chức năng, cơ thể đã phát triển và đã căn bản hình thành.
Hoạt động thần kinh cấp cao ngày càng hoàn thiện, với sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống tín hiệu thứ hai, có khả năng chiếm ưu thế so với hệ thống ưu thế thứ nhất Tính linh hoạt trong quá trình thần kinh được nâng cao, trong khi quá trình ức chế được củng cố, nhưng hưng phấn vẫn chiếm ưu thế, dẫn đến sự biểu hiện rõ nét hơn của các loại hình hoạt động thần kinh Trong luyện tập thể thao, cần chú ý tránh trạng thái căng thẳng quá mức của hệ thần kinh.
1.4.5 Các chức năng thực vật:
Kích thước tim và nhịp mạch của trẻ em thường chậm lại, với huyết áp tối đa đạt khoảng 70-75 mmHg, tương đương với huyết áp của người trưởng thành Loạn nhịp tim do thở và tiếng thổi tâm thu cơ năng thường gặp ở lứa tuổi này Khi trẻ vận động, huyết áp tối đa có thể tăng lên tới 200 mmHg và nhịp mạch có thể đạt 200 lần/phút Phổi phát triển mạnh mẽ, với tần số thở giảm xuống còn 16-20 lần/phút, hô hấp sâu hơn và dung tích sống tăng Do đó, cần chú ý phát triển các cơ hô hấp thông qua các động tác phối hợp với thở.
1.4.6 Sự phát triển thể lực:
Hệ thống cơ bắp phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong giai đoạn từ 13 đến 18 tuổi, khi sức mạnh cơ bắp tăng nhanh Sau giai đoạn này, sự phát triển của cơ bắp diễn ra chậm lại.
Các giai đoạn đào tạo vận động viên bóng đá trẻ
Việc phát triển thành tích thể thao phụ thuộc vào hiệu quả của hệ thống huấn luyện nhiều năm cho vận động viên trẻ Để đạt được thành tích cao trong các môn thể thao, đặc biệt là bóng đá, cần chú ý đến các yếu tố như lứa tuổi ưu tiên, hướng huấn luyện cụ thể, trình độ huấn luyện về thể lực, kỹ thuật và chiến thuật Đồng thời, cần xây dựng tổ hợp các phương tiện và phương pháp huấn luyện, xác định lượng vận động cho huấn luyện và thi đấu, cũng như thiết lập các tiêu chuẩn kiểm tra phù hợp.
Các giai đoạn đào tạo vận động viên bóng đá trẻ được chia thành 4 giai đoạn chính, tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ chuyên môn Giai đoạn huấn luyện ban đầu diễn ra từ 8-10 tuổi, tiếp theo là giai đoạn chuyên môn hóa thể thao ban đầu từ 11-12 tuổi Sau đó, các vận động viên bước vào giai đoạn chuyên môn hóa sâu từ 13-16 tuổi, và cuối cùng là giai đoạn hoàn thiện thể thao bắt đầu từ 17 tuổi.
Giai đoạn huấn luyện ban đầu từ 8 đến 10 tuổi tập trung vào việc rèn luyện kỹ năng bóng đá thông qua các hoạt động vui chơi Trẻ em được làm quen với bóng và các kỹ thuật cơ bản, chú trọng phát triển cả hai chân Các bài tập kết hợp với trò chơi không chỉ nâng cao chuyên môn mà còn giúp cải thiện sức khỏe, tạo không khí vui tươi trong mỗi buổi tập Trong các trận đấu, khoảng cách giữa hai cầu môn được giữ nhỏ, cho phép tất cả cầu thủ tham gia vào việc bảo vệ khung thành và ghi bàn, mang lại sự tự do và niềm vui cho các em trong quá trình chơi.
Cần lưu ý rằng không nên áp đặt trẻ em ở lứa tuổi non trẻ học các kỹ thuật lặp đi lặp lại, vì khả năng tập trung của các em còn hạn chế và dễ bị phân tâm Thay vào đó, các em nên được khuyến khích chơi bóng một cách thoải mái mà không chịu áp lực phải giành chiến thắng hoặc đạt được thành công nhanh chóng Việc này sẽ giúp đặt nền tảng cho việc huấn luyện thể lực toàn diện, củng cố sức khỏe và rèn luyện cơ thể.
Giai đoạn chuyên môn hóa thể thao ban đầu (từ 11 – 12 tuổi) là thời kỳ quan trọng để hoàn thiện kỹ thuật cho các vận động viên Trong giai đoạn này, các em được đào tạo các yếu lĩnh kỹ thuật cơ bản một cách chính xác, đồng thời phát huy tố chất khéo léo và mềm dẻo Việc chú trọng vào huấn luyện kỹ thuật sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển chiến thuật trong tương lai.
Trong giai đoạn này, việc dạy chiến thuật thường không được chú trọng do lo ngại ảnh hưởng đến việc rèn luyện kỹ thuật Tuy nhiên, bên cạnh việc giảng dạy kỹ thuật, cần duy trì tiến độ bằng cách thực hiện những yếu lĩnh chiến thuật cơ bản, mặc dù việc thực hiện này vẫn là thứ yếu.
Giai đoạn chuyên môn hóa sâu từ 13 đến 16 tuổi là thời điểm quan trọng để xây dựng nền tảng vững chắc trong huấn luyện bóng đá Ở giai đoạn này, cầu thủ cần nâng cao hiệu quả và độ tin cậy về các kỹ thuật bóng đá, đồng thời tự hoàn thiện kỹ năng theo đặc điểm cá nhân và vị trí thi đấu trên sân.
- Phát triển các bài tập nâng cao về sức mạnh và sức mạnh tốc độ, sức nhanh kết họp các bài tập có bóng và không bóng.
- Tiếp tục phát triển nâng cao các bài tập về chiến thuật tấn công và phòng thủ cá nhân, nhóm, tập thể
Việc tạo điều kiện cho các em tham gia thi đấu các giải và giao lưu với các đội bóng cùng đối tượng là cơ hội để các em học hỏi kinh nghiệm, tăng cường tính hứng thú trong tập luyện và nâng cao trình độ chuyên môn của mình Qua các hoạt động này, các em sẽ có cơ hội cọ sát, trao đổi và học hỏi từ các đội bóng khác, từ đó phát triển kỹ năng và kiến thức của bản thân.
Giai đoạn hoàn thiện thể thao bắt đầu từ 17 tuổi, khi các vận động viên (VĐV) cần nâng cao kỹ thuật và phát triển khả năng cá nhân theo vị trí thi đấu Họ phải kết hợp thi đấu với nhiều kỹ thuật khác nhau và thích nghi với các điều kiện sân bãi đa dạng Trong giai đoạn này, sự ổn định tâm lý trong các trận đấu cũng rất quan trọng, cùng với việc tích lũy kinh nghiệm từ các giải đấu trong nước Đây là thời điểm lý tưởng để tuyển chọn và bổ sung những VĐV có tiềm năng lên tuyến trên, đặc biệt là trong độ tuổi 17-18, khi các em cần được sàng lọc để gia nhập đội tuyển tỉnh.
Các công trình nghiên cứu có liên quan
Nhiều nghiên cứu khoa học đã được thực hiện để phân tích hình thái, khả năng chức năng và các tố chất thể lực của vận động viên, cùng với đặc điểm tâm lý chung của họ Năm 1957, D.F Denin và A.N Bunac đã công bố nghiên cứu về ứng dụng phương pháp nhân trắc trong bóng đá Đến năm 1966, R Mararia từ Mỹ đã tiến hành nghiên cứu về các bài test đánh giá sức mạnh của cầu thủ bóng đá cấp cao Năm 1978, R.I Nurimop phát triển bài test xác định khả năng khéo léo cho cầu thủ Cuối cùng, vào năm 1964, E.I Koiko đã nghiên cứu phản ứng vận động trong bóng đá.
Về bóng đá có thể kể đến các tác giả: T.I Kazacova 1978, H Doble
Từ năm 1977, nhiều tác giả như J Tagala, Nguyễn Thiệt Tình, Phạm Quang và Phạm Ngọc Viễn đã tổng kết quy trình huấn luyện và kiểm tra thể lực trong đào tạo vận động viên bóng đá Tại Việt Nam, nghiên cứu về đánh giá trình độ tập luyện đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, với nhiều luận văn thạc sĩ và tiến sĩ được bảo vệ thành công dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia hàng đầu Trong lĩnh vực bóng đá, nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố trên các tạp chí chuyên ngành.
+ Kết quả kiểm tra hình thái và trình độ tập luyện của đội tuyển bóng đá U17 Quốc Gia Viện khoa học thể dục thể thao.
+ Khảo sát một số đặc điểm y sinh học của một số môn thể thao Việt Nam trong những năm qua Nguyễn An Quý 1993.
+ Hiện trạng của bóng đá Việt Nam qua một số đánh giá chuyên môn. Tiến sĩ Phạm Quang.
Nghiên cứu của PGS.TS Phạm Ngọc Viễn dự báo mô hình và trình độ huấn luyện tâm lý cho vận động viên cấp cao ở một số môn thể thao tại Việt Nam, nhằm nâng cao hiệu quả thi đấu và phát triển năng lực tâm lý cho các VĐV Kết quả cho thấy sự cần thiết của việc áp dụng các phương pháp huấn luyện tâm lý chuyên sâu để cải thiện thành tích thể thao.
Năm 1999, TS Võ Đức Phùng và các cộng sự đã nghiên cứu đề tài:
Bài viết "Bước đầu đánh giá trình độ tập luyện và dự báo triển vọng của VĐV bóng đá U17 Quốc Gia" tại trung tâm huấn luyện Quốc Gia I Nhổn – Hà Nội đã đánh giá các yếu tố như hình thái, kỹ thuật, thể lực và tâm lý của các cầu thủ U17 Tác giả đã xây dựng thang điểm cho các chỉ tiêu sư phạm, sinh lý, sinh hóa và tâm lý Năm 2002, Viện Khoa học thể dục thể thao xuất bản sách chuyên đề về tiêu chuẩn đánh giá trình độ tập luyện trong tuyển chọn và huấn luyện thể thao, công bố kết quả nghiên cứu kết hợp với các trường đại học và trung tâm huấn luyện Nghiên cứu này có sự tham gia của nhiều nhà khoa học, VĐV Quốc gia và khoảng 50 cộng tác viên, sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu hiện đại để đảm bảo độ tin cậy cao Các chỉ tiêu sư phạm và y sinh đã được công bố để đánh giá trình độ tập luyện của VĐV trong các môn thể thao như võ vật, bóng đá, bóng bàn, judo, điền kinh và bơi lội.
Tác giả đã nghiên cứu các chỉ tiêu đánh giá trình độ tập luyện của 83 VĐV bóng đá nam tuổi 15 – 17 tại trung tâm huấn luyện thể thao Quốc gia I và CLB bóng đá Sông Lam Nghệ An Nghiên cứu so sánh giá trị trung bình các chỉ số sư phạm, kết quả kiểm tra và phân loại trình độ tập luyện của các cầu thủ trẻ đội U16 Nghệ An, U16 và U17 Quốc gia Nội dung đánh giá bao gồm các tiêu chí về hình thái, kỹ thuật, thể lực và kỹ thuật thủ môn, cùng với tiêu chuẩn phân loại và thang điểm cho các cầu thủ U15 – U17.
Mặc dù nhiều tác giả đã nghiên cứu các khía cạnh riêng lẻ, nhưng rất ít người thực hiện nghiên cứu toàn diện về các chỉ tiêu đánh giá thể dục thể thao (TĐTL) của vận động viên bóng đá Để đánh giá TĐTL của vận động viên nam bóng đá đội tuyển trẻ tỉnh Đăk Lăk một cách chính xác và khoa học, cần xem xét các yếu tố như độ tuổi, giới tính và đặc điểm của môn bóng đá Việc tổng hợp các chỉ tiêu đánh giá TĐTL từ các tác giả trong và ngoài nước là rất quan trọng Xác định hệ thống các chỉ tiêu này sẽ hỗ trợ giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài.
Tổng hợp các chỉ số đánh giá TĐTL của các VĐV Bóng đá trong và ngoài nước cho thấy:
Theo nghiên cứu của Ths Nguyễn Trọng Lợi (2004) về trình độ thể lực và kỹ thuật của vận động viên bóng đá trẻ nam 17-18 tuổi tại Khánh Hòa sau một năm tập luyện, các chỉ tiêu đã được sử dụng để đánh giá hiệu quả tập luyện.
- Bật xa tại chỗ(cm)
Theo nghiên cứu của Ths Trần Nguyễn Bá (2009) về sự phát triển hình thái, tố chất thể lực và kỹ thuật của vận động viên bóng đá nam tuổi 17-18 tại tỉnh Kiên Giang sau một năm tập luyện, đã sử dụng nhiều chỉ tiêu quan trọng để đánh giá hiệu quả tập luyện.
- Bật xa tại chỗ không đà(cm)
- Bật cao tại chỗ không đà(cm)
Theo tài liệu "Tiêu chuẩn đánh giá trình độ tập luyện trong tuyển chọn và huấn luyện thể thao" của TS Nguyễn Thế Truyền (2002), các chỉ tiêu đánh giá được sử dụng bao gồm nhiều yếu tố quan trọng nhằm xác định khả năng và tiềm năng của vận động viên trong quá trình tuyển chọn và huấn luyện thể thao.
- Bật xa tại chỗ (cm)
- Bật cao 2 chân không đà(cm)
- Dẫn bóng luồn cọc sút cầu môn (s)
Theo nghiên cứu của Ths Lê Duy (2015) về sự phát triển hình thái, chức năng y sinh và tố chất thể lực của vận động viên bóng đá U17 HAGL, các chỉ tiêu đánh giá đã được áp dụng trong kế hoạch huấn luyện năm.
Về chức năng sinh lý:
- Vo2 max (ml/kg/min)
- Bật xa tại chỗ(cm)
- Bật cao tại chỗ(cm)
- Bật cao đánh đầu tại chỗ(cm)
- Dẫn bóng luồn cọc sút cầu môn (s)
Theo nghiên cứu của Ths Hồ Thị, tài liệu “Nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn đánh giá trình độ tập luyện của học viên bóng đá lứa tuổi 11 và 13 thuộc chương trình quỹ đầu tư phát triển tài năng bóng đá Việt Nam (PVF)” đề xuất các tiêu chí đánh giá nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển kỹ năng cho các cầu thủ trẻ Nghiên cứu này không chỉ giúp xác định năng lực của học viên mà còn góp phần vào việc phát triển bền vững cho bóng đá Việt Nam.
Hoài Vy (2014) đã sử dụng các chỉ tiêu sau:
Về chức năng sinh lý:
- VO2 max (ml/kg/min)
- Bật xa tại chỗ (cm)
Theo nghiên cứu của Ths Lâm Minh Nghiệm (2014) về sự phát triển hình thái, thể lực và kỹ thuật của nam VĐV bóng đá Cà Mau ở độ tuổi 16-17, các chỉ tiêu được sử dụng trong kế hoạch huấn luyện năm là rất quan trọng để đánh giá sự tiến bộ của các vận động viên.
CHƯƠNG II PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU
Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu gồm:
2.1.1 Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu có liên quan:
Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu liên quan là công cụ quan trọng trong nghiên cứu khoa học, giúp hệ thống hóa kiến thức, hình thành cơ sở lý luận vững chắc, xây dựng giả định khoa học, và xác định mục tiêu cùng nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp này cũng hỗ trợ trong việc kiểm chứng kết quả trong quá trình thực hiện đề tài.
2.1.2 Phương pháp phỏng vấn chuyên gia:
Tiến hành tham khảo ý kiến và sử dụng phiếu phỏng vấn với đối tượng là các chuyên gia, huấn luyện viên và giáo viên có kinh nghiệm lâu năm trong huấn luyện bóng đá Mục tiêu là biên soạn bộ phiếu phỏng vấn chuyên gia, tập trung vào các chỉ tiêu về hình thái, chức năng y sinh học và tố chất thể lực, nhằm đánh giá sự phát triển của vận động viên nam bóng đá đội tuyển trẻ tỉnh Đăk Lăk.
Các chỉ tiêu hình thái gồm:
- Thước đo nhân trắc học kiểu Martin: là thước đo dùng để xác định chiều cao và kích thước dài của cơ thể.
- Thước dây làm bằng vải (của thợ may) chiều dài của thước là 200(cm).
- Cân y học: độ chính xác l00 gram, loại cân sức khỏe y tế.
Chiều cao đứng (cm) được đo từ mặt đất đến đỉnh đầu khi người được đo đứng nghiêm Để đảm bảo độ chính xác, đuôi mắt và ống tay ngoài phải tạo thành một đường thẳng nằm ngang, trong khi gót chân, mông và bả vai phải chạm vào tường Người đo sử dụng thước Martin, đứng bên phải người được đo, tay phải cầm thước và tay trái xác định mốc đo ở đỉnh đầu Sau khi xác định mốc, tay trái di chuyển ống ngang xuống để chạm vào đỉnh đầu, đồng thời giữ thước thẳng đứng và đọc số theo vạch kẻ của ống ngang.
