1 Tìm hiểu các rủi ro nghiệp vụ giao dịch kí quỹ đối với các công ty chứng khoán Việt Nam Nguyễn Thị Phương Thảo Tại Việt Nam, tính đến nay, có 105 Cơng ty chứng khoán( CTCK) cấp phép hoạt động với tổng vốn điều lệ 33.000 tỷ đồng cung cấp dịch vụ chứng khoán cho gần 1,1 triệu nhà đầu tư Thị trường phát triển cần phải có các nghiệp vụ để đáp ứng nhu cầu thị trường, có giao dịch ký quỹ Tuy nhiên, nghiệp vụ áp dụng có lợi ích rủi ro định Bài viết sẽ đề cập đến số rủi ro tiêu biểu nghiệp vụ giao dịch kí quỹ các CTCK Việt Nam Giao dịch ký quỹ là gì? Là việc mua cổ phiếu tài khoản ký quỹ, nhà đầu tư mua cổ phiếu cần có số tiền định tổng giá trị cổ phiếu đặt mua, phần lại sẽ CTCK cho vay Sau thực giao dịch, cổ phiếu mua sẽ CTCK nắm giữ để làm vật chấp Nếu giá trị cổ phiếu sụt giảm quá mức định xác định trước, nhà đầu tư sẽ yêu cầu đặt thêm tiền bán phần cổ phiếu Khi nhà đầu tư có nhu cầu bán cổ phiếu, CTCK sẽ thực lệnh bán thu phần vốn cho nhà đầu tư vay, gồm gốc lẫn lãi Nhà đầu tư tiến hành giao dịch mua ký quỹ trường hợp họ kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ tăng lên tương lai Một số rủi ro nghiệp vụ giao dịch kí quỹ Ưu điểm nghiệp vụ giao dịch kí quỹ giúp ổn định giá chứng khoán giá chứng khoán tăng cao, đồng thời giúp tăng cường tính khoản thị trường gia tăng lợi nhuận đầu tư Khi thị trường chứng khoán lên giao dịch ký quỹ mang lại nhiều yếu tố tích cực, sẽ đòn bẩy thúc đẩy thị trường, từ giúp thị trường có tăng trưởng bền vững Tuy nhiên, nhược điểm có mức độ rủi ro cao, làm tổn hại đến thị trường thị trường chứng khoán có phiên điều chỉnh hay giảm điểm liên tục Khi tính khoản hay khả bán cổ phiếu thị trường sẽ giảm mạnh Lúc này, áp lực nhà đầu tư sử dụng sản phẩm ký quỹ lớn, các nhà đầu tư đặt thêm tiền vào tài khoản giao dịch kí quỹ CTCK buộc phải bán cổ phiếu cho vay thị trường, từ đẩy thị trường xuống nhanh sâu Bên cạnh các công ty chứng khoán đưa nghiệp vụ vào hoạt động gặp phải khơng các rủi ro Rủi ro thứ xuất phát từ khả thẩm định các CTCK xác định mức kí quỹ cho đối tượng khách hàng Bởi thị trường sụt giảm khoản việc bán chứng khoán để bù đắp vào tài khoản ký quỹ khó khăn khơng đủ bù đắp cho giảm giá chứng khoán Vì vậy, CTCK xác định mức ký quỹ quá thấp gặp rủi ro lớn thị trường xuống đột ngột khiến tỷ lệ giảm giá chứng khoán vượt tỷ lệ ký quỹ Rủi ro thứ hai rủi ro thẩm định CTCK tổ chức tài chất lượng doanh nghiệp( DN) niêm yết Để đánh giá đúng tình hình hoạt động các DN, các CTCK cần nắm bắt xác đầy đủ thông tin bảng cân đối kế toán, thông tin khả kinh doanh, lực quản lý, uy tín khách hàng DN Thực tế có CTCK chọn cổ phiếu DN thua lỗ để đưa vào danh mục kí quỹ khối lượng giao dịch hàng ngày lớn Tuy nhiên, chất lượng DN niêm yết hàm ý giá trị thật tính ổn định hoạt động kinh doanh DN Các DN làm ăn hiệu ổn định sẽ an toàn các DN làm ăn phập phù giá không phản ánh đúng giá trị DN Rủi ro thứ ba CTCK gặp rủi ro pháp lý Nếu khung pháp lý cho sản phẩm chưa chi tiết, hợp đồng giao dịch ký quỹ không rà soát thận trọng dẫn đến tranh chấp rủi ro xảy Nghiệp vụ giao dịch kí quỹ nghiệp vụ xuất TTCK Việt Nam vài năm gần Do đó, chưa có văn pháp lý thức ban hành nhằm hướng dẫn chi tiết hoạt động Chính vậy, có tranh chấp xảy CTCK nhà đầu tư thường lúng túng giải quyết, thường CTCK sẽ bên chịu nhiều rủi ro Rủi ro thứ tư rủi ro quản trị hệ thống Các CTCK thường gặp rủi ro thông tin giá chứng khoán thay đổi đột ngột thị trường mà không cảnh báo nhanh chóng, khiến các nhà đầu tư CTCK khơng nắm bắt kịp thời để đưa các định xác Mặt khác, CTCK có hệ thống quản trị rủi ro kém, khơng theo dõi mức kí quỹ tối thiểu các nhà đầu tư để yêu cầu họ đóng thêm vào tài khoản giao dịch kí quỹ sẽ làm gia tăng rủi ro hoạt động các CTCK Biện pháp giảm thiểu rủi ro cho nghiệp vụ giao dịch kí quỹ Để giải khó khăn việc đưa nghiệp vụ vào TTCK, các CTCK cần đưa giải pháp an toàn hiệu Thứ nhất, mức độ rủi ro nghiệp vụ giao dịch kí quỹ phụ thuộc vào khả thẩm định CTCK Do vậy, CTCK phải xác định mức ký quỹ hợp lý cho đối tượng khách hàng, cứ vào các yếu tố như: uy tín, tình hình tài khách hàng, loại cổ phiếu khách hàng dự định mua tính khoản cổ phiếu đó, các yếu tố thị trường tại… Khi khoản đầu tư giảm xuống thấp mức kí quỹ CTCK cần phải thực bán chứng khoán tài khoản ở phiên gần để giảm tỷ lệ ký quỹ mức ký quỹ cho phép theo quy định công ty Đồng thời, yêu cầu khách hàng nộp bổ sung tiền ký quỹ bổ sung tài sản chấp khác để đảm bảo cho giao dịch Thứ hai, các CTCK cần đánh giá xác tình hình tài chính, lực kinh doanh tính ổn định hoạt động kinh doanh DN tham gia niêm yết, từ có phương án cho vay thích hợp, khơng nên cứ vào khối lượng giao dịch hàng ngày mà đánh giá chất lượng DN Để đảm bảo việc thẩm định đúng đắn chất lượng, các CTCK nên có phận chuyên thẩm định tài sản, giá trị doanh nghiệp uy tín kinh doanh DN niêm yết nhằm giảm thiểu rủi ro cho CTCK Thứ ba, Chính phủ cần phải ban hành khung pháp lý chuẩn quy định hoạt động nghiệp vụ nhằm hạn chế việc các bên tham gia giao dịch kí quỹ có tranh chấp, bất đồng rủi ro xảy hợp đồng giao dịch không chuẩn hóa Thứ tư, các CTCK cần thiết lập hệ thống quản lý tài khoản ký quỹ tự động cập nhật giá trực tuyến, cần có hệ thống phần mềm theo dõi cảnh báo mức ký quỹ chạm ngưỡng cho phép đưa các cảnh báo giá an toàn cho CTCK nhà đầu tư Mặt khác, việc phòng tránh rủi ro khơng dựa vào các công ty chứng khoán mà nhà đầu tư cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước sử dụng đến biện pháp coi đòn bẩy tài Nhà đầu tư cần phải thường xuyên theo dõi thị trường để kịp thời các định phù hợp, xử lý danh mục chứng khoán mua tài khoản ký quỹ Đồng thời, nhà đầu tư cần tham khảo kỹ hạn mức vay, lãi suất cho vay, định mức biên, danh sách chứng khoán chấp thuận cho mua ký quỹ…, có vậy giảm thiểu tối đa rủi ro nghiệp vụ tài phái sinh Tài liệu tham khảo: www.quantri.com.vn www.atpvietnam.com www.vneconomy.com ... yêu cầu họ đóng thêm vào tài khoản giao dịch kí quỹ sẽ làm gia tăng rủi ro hoạt động các CTCK Biện pháp giảm thiểu rủi ro cho nghiệp vụ giao dịch ki quy Để giải khó khăn việc đưa nghiệp... theo quy định công ty Đồng thời, yêu cầu khách hàng nộp bổ sung tiền ký quỹ bổ sung tài sản chấp khác để đảm bảo cho giao dịch Thứ hai, các CTCK cần đánh giá xác tình hình tài chính, lực kinh... uy tín kinh doanh DN niêm yết nhằm giảm thiểu rủi ro cho CTCK Thứ ba, Chính phủ cần phải ban hành khung pháp lý chuẩn quy định hoạt động nghiệp vụ nhằm hạn chế việc các bên tham gia giao dịch