- Tên : ảnh hưởng của dân số đến cộng đồng b, Nêu phương thức biểu đạt chủ đạo của đoạn văn?. Hai đứa trẻ - Thạch Lam a, Xác định phương thức biểu đạt của đoạn văn?. b, Chỉ ra những biện
Trang 115 ĐỀ ĐỌC HIỂU MÔN VĂN KHỐI 11, 10
NĂM HỌC 2015-2016
Đọc hiểu
Đề 1: Dân số ngày càng tăng đã ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống của mỗi cá nhân, mỗi dân tộc cũng như toàn thể cộng đồng Những ảnh hưởng đó là: không có đủ lương thực, thực phẩm cung cấp cho bữa ăn hằng ngày, từ đó dẫn đến cảnh đói nghèo, tình trạng thiếu dinh dưỡng dẫn đến sự suy thoái sức khỏe, giống nòi không những không phát triển mà còn dễ dàng bị thoái hóa Dân số tăng, trong khi việc làm, cơ sở sản xuất có hạn dẫn đến thiếu việc làm, thất nghiệp ngày càng tăng, dân số tăng càng nhanh thì chất lượng cuộc sống của cộng đồng, của gia đình và cá nhân sẽ giảm sút
a, Nêu phong cách ngôn ngữ của đoạn văn ? đặt tên cho đoạn văn
- Đoạn văn thuộc phong cách ngôn ngữ chính luận
- Tên : ảnh hưởng của dân số đến cộng đồng
b, Nêu phương thức biểu đạt chủ đạo của đoạn văn ?
- Phương thức nghị luận
c, Chỉ ra câu văn chủ đạo của đoạn văn ?
- Đó là câu đầu tiên
d, Nêu các biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, so sánh, lặp cấu trúc cú pháp, đối lập
Đề 2: Quanh năm buôn bán ở mom sông,
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặn lội thân cò khi quãng vắng,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông
Một duyên hai nợ âu đành phận,
Năm nắng mười mưa dám quản công
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,
Có chồng hờ hững cũng như không
a, Nêu phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
b, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ?
- Lặp cấu trúc cú pháp, đảo ngữ, thành ngữ, so sánh, từ láy, liệt kê
c, Em hiểu ý nghĩa 2 câu thơ đầu như thế nào ?
- Hai câu thơ đã diễn tả công việc buôn bán của bà Tú rất vất vả, ở không gian nguy hiểm để nuôi chồng, nuôi con
d, Xác định những phép liên kết trong bài thơ ?
- Phép nối, phép thế, phép so sánh
Trang 2Đề 3: Nhà nước ba năm mở một khoa,
Trường Nam thi lẫn với trường Hà
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,
Ậm ọe quan trường miệng thét la
Lọng cắm rợp trời quan sứ đến,
Váy lê quét đất mụ đầm ra
Nhân tài đất Bắc nào ai đó,
Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
b, Xác định các phương thức biểu đạt ? Phương thức nào là chủ yếu ?
- Phương thức tự sự, miêu tả, biểu cảm Biểu cảm là chủ yếu
c, Xác định các biện pháp nghệ thuật ?
- Đảo ngữ, hoán dụ, từ láy, đối
d, Thái độ của tác giả được thể hiện như thế nào ?
- Tủi nhục, uất hận, đau đớn trước cảnh đất nước bị thực dân Pháp đô hộ
Đề 4: Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời
Chiều, chiều rồi Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào Trong cửa hàng hơi tối, muỗi đã bắt đầu vo ve Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen ; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần vào cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị ; Liên
không hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn (Hai đứa trẻ - Thạch Lam)
a, Xác định phương thức biểu đạt của đoạn văn ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm
b, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật của đoạn văn ?
- Liệt kê, so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, lặp cấu trúc cú pháp, từ láy
c, Hãy chỉ ra giọng điệu của đoạn văn ?
- Đoạn văn nhẹ nhàng, chậm rãi, tha thiết và thấm buồn
d, Đoạn văn chủ yếu miêu tả tâm trạng nhân vật nào ?
- Tâm trạng nhân vật Liên
Đề 5: Ba hôm sau, ông cụ già chết thật
Trang 3Cả gia đình ấy đã nhao lên mỗi người một cách, đi gọi từ ông lang băm Tây cho đến ông lang băm Đông, già
và trẻ, để thực hành đúng cái lí thuyết “nhiều thầy thối ma” Ông cụ già chết, danh dự của Xuân lại càng to thêm, vì cái lẽ rất chính đáng là luôn ba hôm nó đã trốn một chỗ nào không ai biết, đến nỗi cụ bà cho người đi tìm đâu cũng không thấy Thiếu ông đốc tờ Xuân là thiếu tất cả, những ông thầy thuốc chính hiệu đã thất bại hoàn toàn Về phần ông đốc tờ Trực Ngôn, thấy bạn đồng nghiệp Xuân của ông không chữa, cho đó là một bệnh nặng, nên cũng không dám nhận Đó là một bài học cho những kẻ nào dám bảo một người như Xuân là
con nhà hạ lưu, ma cà bông, vô học, vô lại, nhặt ban quần, vân vân… (Hạnh phúc của một tang gia – Vũ Trọng Phụng)
a, Xác định câu văn chủ đạo của đoạn văn ?
- Là câu văn đầu tiên
b, Xác định những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, so sánh, thành ngữ
c, Chỉ ra phương thức biểu đạt ? Phương thức nào là chủ yếu ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm Phương thức tự sự là chủ yếu
d, Chỉ ra những phép liên kết trong đoạn văn ?
- Phép nối, phép lặp từ vựng, phép thế
Đề 6: Cuộc săn dù ráo riết đến đâu cũng không sao tróc đủ một trăm người phải đi xem đá bóng Dăm sáu anh khôn ngoan, đã kéo đến ngủ nhờ nhà khác, hoặc làng khác Họ làm như lánh nạn
Khi thấy đã chậm giờ, ông lí trưởng nghiến răng nói:
- Chúng nó ngu như lợn Người ta cho xem đá bóng chứ ai làm gì mà cũng phải bắt Rồi quan thấy không đủ
số, lại chửi ông không tận tâm
Rồi ông ra lệnh:
- Chín mươi tư thằng ở đây, xếp hàng năm lại, đi cho đều bước Tuần, chúng bay phải kèm chung quanh giúp tao Đứa nào trốn về thì ông bảo
Đoạn ông lo lắng, đi cuối cùng, mắt nhanh nhẹn để coi cẩn thận như coi tù binh
- Mẹ bố chúng nó, cho đi xem đá bóng chứ ai giết chết mà phải trốn như trốn giặc ! (Tinh thần thể dục – Nguyễn Công Hoan)
a, Xác định nội dung của đoạn văn ?
- Đoạn văn miêu tả cảnh Lí trưởng đi bắt mọi người đi xem đá bóng
b, Thái độ của tác giả qua đoạn văn ?
- Tố cáo, lên án bè lũ thực dân phong kiến đã hành hạ người dân khi cuộc sống vật chất của họ còn đói kém nhưng phải đi cổ vũ cho môn thể dục thể thao không cần thiết lúc này
c, Xác định những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, ẩn dụ, so sánh, từ láy
d, Xác định các phương thức biểu đạt của đoạn ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm
Trang 4Đề 7: Thủ Độ tuy không có học vấn, nhưng tài lược hơn người, làm quan triều Lí được mọi người suy tôn Thái Tông lấy được thiên hạ đều là nhờ mưu sức của Thủ Độ cả, cho nên nhà nước phải nhờ cậy, quyền hơn cả vua
Bấy giờ có người hặc, vào ra mắt Thái Tông, khóc nói rằng:
- Bệ hạ trẻ thơ mà Thủ Độ quyền hơn cả vua, đối với xã tắc sẽ ra sao ?
Vua lập tức hạ lệnh xa giá đến nhà Thủ Độ và đem cả người hặc đó đi theo Vua đem lời của người hặc nói tất
cả cho Thủ Độ biết Thủ Độ trả lời :
- Đúng như lời người ấy nói
Rồi lấy tiền lụa thưởng cho anh ta (Thái Sư Trần Thủ Độ - Đại Việt sử ký toàn thư)
a, Nêu nội dung của đoạn văn ?
- Đoạn văn miêu tả nhân cách của Thủ Độ rất đáng trọng khi biết nghe những lời phê bình mình
b, Thái độ của tác giả trong đoạn văn ?
- Ca ngợi, tự hào
c, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ?
- Biện pháp đối lập, ẩn dụ, so sánh, liệt kê
d, Xác định câu văn chủ đạo của đoạn ?
- Là câu văn đầu tiên
Đề 8: Trương Phi từ khi trốn vào núi Mang Đãng ở hơn một tháng, một hôm ra ngoài nghe ngóng tin tức Huyền Đức, chợt đi qua Cổ Thành, vào huyện vay lương thực Quan huyện không cho vay Phi nổi giận đuổi quan huyện đi, cướp lấy ấn thụ, chiếm thành, tạm lấy chốn nương thân
Hôm ấy Tôn Càn theo lệnh Quan Công vào thành ra mắt Trương Phi Thi lễ xong, nói chuyện Huyền Đức đã
bỏ Viên Thiệu sang Nhữ Nam, Vân Trường thì ở Hứa Đô, vừa đưa hai phu nhân đến đây Rồi mời Trương Phi
ra đón
Phi nghe xong, chẳng nói chẳng rằng, lập tức mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn một nghìn quân, đi tắt ra
cửa bắc Tôn Càn thấy lạ, nhưng không dám hỏi cũng phải theo ra thành (Hồi trống cổ thành – La Quán Trung)
a, Nêu nội dung của đoạn văn ?
- Đoạn văn miêu tả tính cách Trương Phi khi đón tiếp Quan Công
b, Tính cách Trương Phi thể hiện như thế nào ?
- Nóng nảy, tức giận, trung nghĩa
c, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ?
- Biện pháp liệt kê, từ láy, chêm xen, đối lập
d, Xác định phương thức biểu đạt trong đoạn văn ?
- Tự sự, miêu tả
Đề 9: Huyền Đức bấy giờ sợ Tháo nghi mình có mưu đồ gì, bèn làm một vườn rau ở sau nhà, ngày ngày vun xới, tưới tắm để làm cho Tháo khỏi ngờ
Quan, Trương thấy vậy hỏi rằng :
Trang 5- Anh không lưu tâm đến việc lớn thiên hạ, học làm chi cái việc của kẻ tiểu nhân này ?
Huyền Đức nói:
- Hai em biết đâu ý anh !
Hai người từ đó không dám nói gì nữa
Một hôm, Quan Vũ, Trương Phi cùng đi chơi vắng, Huyền Đức đang lom khom tưới rau, bỗng thấy Hứa Chử và Trương Liêu dẫn vài chục người vào vườn, nói rằng:
- Thừa tướng sai chúng tôi đến mời sứ quân đến ngay phủ (Tào Tháo uống rượu luận anh hùng – La Quán Trung)
a, Xác định nội dung của đoạn văn ?
- Đoạn văn miêu tả hình ảnh Lưu Bị đang ở nhờ với Tào Tháo
b, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, từ láy, lặp cấu trúc cú pháp
c, Thái độ của tác giả qua đoạn văn ?
- Ca ngợi tính cách của Lưu Bị rất thông minh, khôn ngoan nhằm che mắt Tào Tháo
d, Xác định thao tác lập luận của đoạn văn ?
- Thao tác phân tích và chứng minh
Đề 10: Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật mình mình lại thương mình xót xa
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân !
(Nỗi thương mình – trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
b, Chỉ ra những phương thức biểu đạt ? Phương thức nào là chủ yếu ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm Phương thức biểu cảm là chủ yếu
c, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ?
- Dùng điển cố, điển tích, lặp cấu trúc cú pháp, liệt kê, từ láy, so sánh, hoán dụ
d, Nội dung của đoạn thơ ?
Trang 6- Đoạn thơ diễn tả nỗi tủi nhục của Thúy Kiều khi ở lầu xanh, nỗi cô đơn buồn bã khi nhớ về quá khứ hạnh phúc
Đề 11: Cửa ngoài vội rủ thèm the,
Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình
Nhặt thưa gương giọi đầu cành,
Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh hắt hiu
Sinh vừa tựa án thiu thiu,
Dở chiều như tỉnh dở chiều như mê
Tiếng sen sẽ động giấc hòe,
Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần
(Thề Nguyền – trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
b, Chỉ ra những phương thức biểu đạt ? Phương thức nào là chủ yếu ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm Phương thức biểu cảm là chủ yếu
c, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ?
- Dùng điển cố, điển tích, lặp cấu trúc cú pháp, liệt kê, từ láy, so sánh, hoán dụ
d, Nội dung của đoạn thơ ?
- Đoạn thơ miêu tả cuộc gặp gỡ giữa Kim Trọng và Thúy Kiều trong không gian đẹp đẽ dưới ánh trăng để chuẩn bị cho buổi thề nguyền
Đề 12: Con tôi sẽ phải học tất cả những điều này […] Rằng cứ mỗi một kẻ thù ta gặp ở nơi này thì ở nơi khác
ta lại tìm thấy một người bạn Bài học này sẽ mất nhiều thời gian, tôi biết, nhưng xin thầy hãy dạy cho cháu hiểu rằng một đồng đô-la kiếm được do công sức của mình bỏ ra còn quý hơn nhiều so với năm đô-la nhặt được trên hè phố…
Xin hãy dạy cho cháu cách chấp nhận thất bại và cách tận hưởng niềm vui chiến thắng Xin hãy dạy cho cháu tránh xa sự đố kị Xin dạy cho cháu biết được bí quyết của niềm vui thầm lặng Dạy cho cháu rằng những kẻ
hay bắt nạt người khác là những kẻ dễ bị đạnh bại nhất… (Trích thư của Tổng Thống Mĩ Lin-Côn gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình, trong Những câu chuyện về người thầy).
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
b, Nêu nội dung của văn bản ?
- Mong người thầy hãy dạy cho đứa con biết quí trọng sức lao động, chấp nhận thất bại, tránh xa đố kị và không được bắt nạt người khác
c, Xác định những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, lặp cấu trúc cú pháp, so sánh, im lặng, đối lập
Trang 7d, Xác định phương thức biểu đạt chủ đạo ?
- Phương thức biểu cảm
Đề 13: Xin dạy cho cháu biết đến thế giới kì diệu của sách, nhưng cũng để cho cháu đủ thời gian để lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống : đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượng trong nắng,
và những bông hoa nở ngát trên đồi xanh…
Ở trường, xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp nhận thi rớt còn vinh dự hơn gian lận khi thi Xin hãy tạo cho cháu có niềm tin vào ý kiến của bản thân, cho dù tất cả mọi người xung quanh đều cho rằng ý kiến ấy là không đúng…
Xin hãy dạy cho cháu biết cách đối xử dịu dàng với những người hòa nhã và cứng rắn đối với kẻ thô bạo Xin
tạo cho cháu sức mạnh để không chạy theo đám đông khi tất cả mọi người chạy theo thời thế (Trích thư của Tổng Thống Mĩ Lin-Côn gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình, trong Những câu chuyện về người thầy).
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
b, Nêu nội dung của văn bản ?
- Mong người thầy hãy dạy cho con biết sự quý giá của sách, yêu quý cuộc sống, biết chấp nhận thi rớt chứ không gian lận, biết sống hòa nhập với mọi người
c, Xác định những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, lặp cấu trúc cú pháp, so sánh, im lặng, đối lập
d, Xác định các phương thức biểu đạt ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm
Đề 14: Xin hãy dạy cho cháu biết cách mỉm cười khi buồn bã… Xin hãy dạy cho cháu biết rằng không có sự xấu hổ trong những giọt nước mắt Xin hãy dạy cho cháu biết chế giễu những kẻ yếm thế và cẩn trọng trước
sự ngọt ngào đầy cạm bẫy
Xin hãy dạy cho cháu rằng có thể bán cơ bắp và trí tuệ cho người ra giá cao nhất nhưng không bao giờ được
để cho ai ra giá mua trái tim và tâm hồn mình
[…] Xin hãy đối xử dịu dàng nhưng đừng vuốt ve nuông chiều cháu bởi vì chỉ có sự thử thách của lửa mới tôi luyện nên những thanh sắt cứng rắn Hãy giúp cháu có đủ can đảm biểu lộ sự kiên nhẫn và có đủ kiên nhẫn
để biểu lộ sự can đảm (Trích thư của Tổng Thống Mĩ Lin-Côn gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình, trong Những câu chuyện về người thầy).
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản ?
- Thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
b, Nêu nội dung của văn bản ?
- Mong người thầy hãy dạy cho con cần có lòng tự trọng, biết tránh xa những cạm bẫy, có thể bán sức lực nhưng không bán trái tim, biết thử thách trong cuộc sống để trưởng thành
c, Xác định những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, lặp cấu trúc cú pháp, so sánh, im lặng, đối lập
Trang 8d, Xác định các phương thức biểu đạt ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm
Đề 15: Thơ Nôm Nguyễn Trãi đã tiếp thụ nhiều thành tựu của văn hóa dân gian, văn học dân gian Củ khoai, quả ổi, bè rau muống, luống dọc mùng… vốn rất xa lạ với văn chương bác học đã được Nguyễn Trãi đưa vào thơ Nôm của mình một cách rất tự nhiên Tục ngữ, thành ngữ, ca dao, những đặc điểm thanh điệu tiếng Việt, tất cả những khả năng phong phú ấy của ngôn ngữ dân gian đã được Nguyễn Trãi khai thác một cách tài tình,
để cho hình tượng thơ có nhiều màu sắc dân tộc và lời thơ có âm điệu phong phú […] (Theo Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Trãi – Nhà văn hóa lớn, trong Nguyễn Trãi, thơ và đời, NXB Văn học, Hà Nội, 1997)
a, Xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn văn ?
- Đoạn văn thuộc phong cách ngôn ngữ khoa học
b, Đặt tên cho đoạn văn ?
- Giá trị và vẻ đẹp của thơ Nôm - Nguyễn Trãi
c, Xác định những biện pháp nghệ thuật ?
- Liệt kê, ẩn dụ, từ láy
d, Xác định các phương thức biểu đạt trong đoạn ?
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm
1/Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời ”
(Nguyễn Khoa Điềm - trích Đất Nước - Ngữ văn 12)
1 Trình bày ngắn gọn nội dung đoạn thơ trên
2 Hãy lí giải ngắn gọn vì sao nhà thơ viết "Đất Nước là máu xương của mình"?
3 Từ "hóa thân" trong đoạn thơ trên có ý nghĩa gì?
4 Từ cảm nhận về đoạn thơ, hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 8 đến 10 câu) nói về trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay với đất nước
Gợi ý trả lời:
1 Đoạn thơ là lời nhắn nhủ chân thành, tha thiết về trách nhiệm của mỗi người với đất nước Đất nước là máu xương Vì vậy, mỗi người cần phải biết gắn bó, san sẻ và hóa thân cho đất nước, làm nên đất nước bền vững muôn đời
2 Nhà thơ viết: "Đất Nước là máu xương của mình" vì đất nước không trừu tượng, xa xôi mà đất nước kết tinh, hóa thân trong mỗi con người Mỗi người cần bảo vệ, giữ gìn đất nước như sinh mệnh, sự sống của chính mình
3 Từ "hóa thân" trong đoạn thơ có ý nghĩa chỉ hành động sẵn sàng cống hiến, hi sinh cho đất nước
4.Viết đoạn văn nói về trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay với đất nước
- Hình thức: Viết đoạn văn đúng quy định với số câu theo yêu cầu của đề
- Nội dung: Học sinh có thể trình bày suy nghĩ riêng của mình về trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay với đất nước Nhưng nói chung, cần đảm bảo các ý sau:
+ Tích cực học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, nhân cách;
+ Tham gia các hoạt động ngoại khóa, phát triển lành mạnh về thể chất, tinh thần;
+ Tích cực lao động, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc;
+ Phát huy văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc;
+ Sẵn sàng chiến đấu, hi sinh vì độc lập, chủ quyền quốc gia dân tộc khi Tổ quốc cần,
2/ Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
- Tnú không cứu được vợ được con Tối đó Mai chết Còn đứa con thì đã chết rồi Thằng lính to béo đánh một cây sắt vào ngang bụng nó, lúc mẹ nó ngã xuống, không kịp che cho nó Nhớ không Tnú, mày cũng không cứu sống được vợ mày Còn mày thì chúng nó bắt mày, trong tay mày chỉ có hai bàn tay trắng, chúng nó trói mày lại Còn tau thì lúc đó đứng
Trang 9đằng sau gốc cây vả Tau thấy chúng nó trói mày bằng dây rừng Tau không nhảy ra cứu mày Tau cũng chỉ có hai bàn tay không Tau không ra, tau quay đi vào rừng, tau đi tìm bọn thanh niên Bọn thanh niên thì cũng đã đi vào rừng, chúng
nó đi tìm giáo mác Nghe rõ chưa, các con, rõ chưa Nhớ lấy, ghi lấy Sau này tau chết rồi, bay còn sống phải nói cho con cháu: Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!…
1: Đoạn văn trên là lời ai? Nói với ai? Trong hoàn cảnh nào?Thuộc phong cách ngôn ngữ nào?
2: Người kể chuyện nhắc đi nhắc lại những chi tiết: Tnú không cứu được vợ được con, chỉ có hai bàn tay trắng nhằm mục
đích gì?
3: Từ câu chuyện cuộc đời Tnú và đoạn đời đau thương của làng Xô Man, người kể chuyện rút ra chân lí lịch sử nào? Viết một đoạn văn (từ 5-7 câu) nêu suy nghĩ của anh/ chị về chân lí đó
Gợi ý trả lời:
1 Đoạn văn trên là lời của cụ Mết nói với dân làng Xô Man trong hoàn cảnh: Tnú sau ba năm đi lực lượng được cấp trên cho về thăm làng một đêm Đêm đó, tại nàh cụ Mết, cụ đã kể lại câu chuyện cuộc đời Tnú và đoạn đời đau thương của làng Xô Man cho cả làng nghe Đoạn văn thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
2 Người kể chuyện nhắc đi nhắc lại những chi tiết: Tnú không cứu được vợ được con, chỉ có hai bàn tay trắng nhằm mục đích: khắc sâu bị kịch, nỗi đau của Tnú và cũng như của làng Xô Man, nhấn mạnh việc muốn đấu tranh, bảo vệ những người yêu thương thì phải có vũ khí
3 Chân lí lịch sử: Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!
Đoạn văn cần nêu được: Đây là một chân lí lịch sử được rút ra từ máu xương của những người thân yêu nhất Đây cũng là quy luật tất yếu, một bài học đúng với cách mạng Việt Nam không chỉ ở thời chống Mĩ
(Câu nói của cụ Mết – già làng – là câu nói được đúc rút từ cuộc đời bi tráng của Tnú và từ thực tế đấu tranh của đồng bào
Xô Man nói riêng và dân tộc Tây Nguyên nói chung: giặc đã dùng vũ khí để đàn áp nhân dân ta thì ta phải dùng vũ khí để đáp trả lại chúng
- Thực tế, khi chưa cầm vũ khí đánh giặc, dân làng Xô Man chịu nhiều mất mát: anh Xút bị giặc treo cổ, bà Nhan
bị chặt đầu, mẹ con Mai bị giết bằng trận mưa roi sắt, Tnú bị đốt cụt mười đầu ngón tay… Vì vậy con đường cầm vũ khí đánh trả kẻ thù là tất yếu.)
3/ Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Lá đỏ
Nguyễn Đình Thi
-Gặp em trên cao lộng gió Rừng lạ ào ào lá đỏ
Em đứng bên đường như quê hương Vai áo bạc quàng súng trường.
Đoàn quân vẫn đi vội vã Bụi Trường Sơn nhòa trong trời lửa.
Chào em, em gái tiền phương Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn.
Em vẫy tay cười đôi mắt trong.
(Trường Sơn, 12/1974)
1) Dựa vào những thông tin trong tác phẩm, hãy nêu ngắn gọn hoàn cảnh ra đời của bài thơ
2) Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
3) Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong câu thơ Em đứng bên đường như quê hương?
4) Chỉ ra các hình ảnh miêu tả thiên nhiên Các hình ảnh đó tạo nên bức tranh rừng Trường Sơn như thế nào? 5) Không khí hành quân hào hùng, thần tốc được gợi lên qua hình ảnh nào? Từ hình ảnh này, anh/chị có thể liên tưởng đến hình ảnh nào trong một bài thơ đã học?
6) Hình ảnh “em gái tiền phương” được khắc họa như thế nào? Hình ảnh đó gợi lên cho anh/chị suy nghĩ gì về sự góp mặt của những người phụ nữ trong chiến tranh bảo vệ tổ quốc?
7) Bài thơ từng được cho là có những dự cảm, dự báo về thắng lợi tất yếu của dân tộc Theo anh/ chị điều đó được thể hiện qua câu thơ hoặc hình ảnh thơ nào?
8) Nêu những biểu hiện của không khí sử thi và lãng mạn được thể hiện trong bài thơ
Trang 10Gợi ý trả lời:
1 Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: tháng 12/1974 Đó là thời điểm cuộc chiến tranh chống Mĩ ở giai đoạn gấp rút Tất
cả quân và dân đang dồn sức cho tiền tuyến, tiến về Sài Gòn Bài thơ được tác giả viết giữa rừng Trường Sơn
2 Bài thơ viết theo thể thơ tự do
3 Biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ: so sánh (em (đứng bên đường)- quê hương)
4 Các hình ảnh miêu tả thiên nhiên: đỉnh trường Sơn lộng gió, rừng lạ ào ào lá đỏ Các hình ảnh vẽ lên khung
cảnh rừng Trường Sơn khoáng đạt, đầy ấn tượng với những vẻ đẹp lạ lùng của rừng lá đỏ, những trận mưa lá đổ ào ào trong gió
5 Không khí hành quân hào hùng thần tốc được thể hiện qua hình ảnh đoàn quân đi vội vã; bụi Trường Sơn nhòa trong trời lửa
Thí sinh có thể liên hệ với hình ảnh trong bài thơ khác nhau, ví dụ bài Việt Bắc ( quân đi điệp điệp trùng trùng Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan)
6 Hình ảnh “em gái tiền phương”: nhỏ bé giữa rừng Trường Sơn bạt ngàn, lộng gió nhưng lại mang đến cảm giác
thân thương, gần gũi vai áo bạc, quàng súng trường - như quê hương; với dáng đứng vững vàng bên đường khi làm
nhiệm vụ
- Hình ảnh ấy là một biểu tượng về cuộc chiến tranh nhân dân –“em gái tiền phương”, nữ chiến sĩ giao liên hay
cô gái thanh niên xung phong Sự có mặt của cô gái trên đỉnh Trường Sơn nơi tuyến đầu Tổ quốc đã nhắc với mai sau về cuộc chiến đấu toàn dân tham gia, trong đó có sự đóng góp những người con gái trẻ trung xinh đẹp mảnh mai nhưng vô
cùng dũng cảm, gan dạ (0,25đ)
7 Bài thơ từng được cho là có những dự cảm, dự báo về thắng lợi tất yếu của dân tộc điều đó được thể hiện qua
câu thơ chào em, em gái tiền phương Hẹn gặp nhé, giữa Sài gòn
8 Không khí sử thi: Khung cảnh cuộc hành quân hào hùng, thần tốc Trên nền của bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, và những đoàn quân hành quân vội vã kéo dài không dứt là hình ảnh của em gái tiền phương gan dạ, dũng cảm
- Cảm hứng lãng mạn: vẻ đẹp của thiên nhiên rừng Trường Sơn; vẻ đẹp của người con gái trẻ trung, tươi tắn; niềm tin tất thắng vào cuộc kháng chiến
4/Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
“ Ai đi vô nơi đây
Xin dừng chân xứ Nghệ
Ai đi ra nơi đây
Kịp dừng chân xứ Nghệ
Nghe câu vè ví dặm
Càng lắng lại càng sâu
Như sông La chảy chậm
Đong bao thuở vui sầu
Ăn, xứ Nghệ ăn đặm
Đã nói, nói hết lòng
Đất này bền nghĩa bạn
Đất này tình thủy chung ”
(Gởi bạn người Nghệ Tĩnh – Huy Cận)
a Thể thơ được sử dụng trong đoạn thơ trên?
b Nêu ngắn gọn nội dung của đoạn thơ
c Trong đoạn thơ trên, tác giả sử dụng những biện pháp tu từ gì?
d Trên là một đoạn thơ giàu tính nhạc, hãy chỉ ra những yếu tố tạo tính nhạc cho đoạn thơ trên
Gợi ý trả lời:
Thể thơ được sử dụng trong đoạn thơ trên là thể thơ ngũ ngôn (5 chữ)
Nội dung của đoạn thơ: Niềm tự hào của tác giả Huy Cận về vẻ đẹp của xứ Nghệ: dân ca ví dặm - nét văn hóa tinh thần độc đáo và đặc biệt là con người Nghệ Tĩnh: thẳng thắn, tình nghĩa, thủy chung
Các biện pháp tu từ được sử dụng: