TIẾP CẬN QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ TRONG QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH Approach of general quality management in training quality management at defense and security education centers ThS NGUYỄN ĐỨC ĐĂNG Trung tâm GDQPAN - ĐHQG Hà Nội Tóm tắt Mơ hình Trung tâm Giáo dục quốc phòng an ninh tạo bước chuyển biến tích cực nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện cho SV Tuy nhiên, trước u cầu đòi hỏi ngày cao giáo dục đại học nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc tình hình mới, yêu cầu Trung tâm phải không ngừng đổi mới, trước hết cơng tác quản lí Phương thức quản lí chất lượng tổng thể với tư tưởng cốt yếu coi khách hàng trung tâm phù hợp với triết lí giáo dục lấy người học làm trung tâm, đồng thời có tính thích ứng cao trước thay đổi phát triển mạnh mẽ giáo dục đại học bảo vệ chủ quyền đất nước Từ khóa: Giáo dục quốc phòng an ninh; trung tâm GDQPAN; quản lí chất lượng tổng thể (TQM) Summary The model of Defense and Security Education Center has made a positive shift in improving comprehensive educational quality for students However, the demand for higher education and requirements of national defense mission in current situation expect Defense and Security Training Centers to stimulate constant innovation, firstly in management The mode of general quality management with the customer-centered idea will be considered appropriate for the learner-centered educational philosophy Moreover, this mode of management will have high adaptability in considerable changes and development of higher education as well as requirements of national defense mission in present situation Keywords: Defense and security education; defense and security education center; general quality management Đặt vấn đề Trong năm gần đây, giáo dục đại học (GDĐH) nước ta có bước phát triển mới, sở giáo dục đại học (CSGDĐH) ngày mở rộng quy mô cấu ngành nghề đào tạo, theo số lượng sinh viên (SV) tăng cao Thực tiễn đặt cho công tác giáo dục quốc phòng an ninh (GDQPAN) cho SV phải không ngừng đổi để đáp ứng yêu cầu nghiệp phát triển giáo dục nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc tình hình Ngày 30/01/2015, Thủ tướng Chính phủ kí Quyết định số 161/QĐ-TTg việc “Phê duyệt quy hoạch hệ thống Trung tâm GDQPAN giai đoạn 2015-2020 năm tiếp theo” Theo đó, đến hết năm 2020 nước có 62 trung tâm GDQPAN, 42 trung tâm thuộc nhà trường quân đội, 20 trung tâm thuộc CSGDĐH, đảm bảo 90% SV đối tượng 2, học tập, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng an ninh trung tâm; từ năm 2021 trở đi, tiếp tục bổ sung, sửa chữa, nâng cấp trung tâm GDQPAN Đây chủ trương đắn, tạo tảng vững chắc, đảm bảo GDQPAN cho SV thực quy, nếp, đáp ứng yêu cầu đổi bản, toàn diện giáo dục, đào tạo bảo vệ chủ quyền lãnh thổ đất nước Thực trạng quản lí chất lượng đào tạo Trung tâm GDQPAN SV Sự phát triển trung tâm GDQPAN kịp thời khắc phục bất cập mơ hình mơn, khoa Giáo dục quốc phòng CSGDĐH Việc tổ chức quản lí, giáo dục rèn luyện SV tập trung trung tâm, đảm bảo cho công tác GDQPAN thực tốt, đưa SV vào môi trường hoạt động thực tiễn quân đội, kết hợp chặt chẽ giáo dục với rèn luyện, từ chất lượng GDQPAN nâng lên Bên cạnh mặt làm được, cơng tác GDQPAN tồn nhiều hạn chế kết GDQPAN chưa đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đề ra, chất lượng giáo dục rèn luyện chưa đáp ứng mong đợi, hài lòng người học Đặc biệt, CSGDĐH chưa thấy rõ hiệu quả, bước chuyển biến tích cực nhận thức hành động SV sau kết thúc chương trình học tập Một nguyên nhân dẫn đến hạn chế công tác quản lí trung tâm chậm đổi mới, thiếu đồng bộ, chưa theo kịp thực tiễn, nhu cầu phát triển xã hội, yêu cầu nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc Qua nghiên cứu cho thấy, cơng tác quản lí chất lượng đào tạo trung tâm GDQPAN chủ yếu dựa sở thực chức quản lí Tiếp cận có ưu điểm giúp trung tâm dễ xây dựng kế hoạch thực mục tiêu định sẵn, hình dung sản phẩm đạt sở nguồn lực có Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển xã hội nói chung đòi hỏi ngày cao nghiệp phát triển giáo dục nói riêng, cách tiếp cận khó thích ứng yêu cầu thực tiễn đặt Tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể quản lí chất lượng đào tạo Trung tâm GDQPAN SV Một phương thức quản lí nhiều học giả nước nghiên cứu, khẳng định tính hiệu mức độ thích ứng linh hoạt trước thay đổi, quản lí chất lượng tổng thể (Total Quality Management - TQM) Đây cách tiếp cận thực tế, có tính chiến lược nhằm điều hành tổ chức tập trung hướng vào nhu cầu khách hàng, đạt chất lượng mức độ vững chắc, đáp ứng mức vượt mức nhu cầu, mong muốn khách hàng TQM với triết lí cải tiến liên tục, hướng tới khách hàng, làm cho khách hàng thỏa mãn xây dựng văn hóa chất lượng ln phù hợp với triết lí chung Tư tưởng coi khách hàng trung tâm xem nội dung cốt yếu TQM, phù hợp với triết lí giáo dục lấy người học làm trung tâm trình giáo dục Qua nghiên cứu lí luận tổng kết thực tiễn cho thấy, việc triển khai áp dụng TQM CSGDĐH tính đặc thù hoạt động GDQPAN, đề xuất cách tiếp cận phương diện sau: 3.1 Đổi quan niệm quản lí giáo dục, xây dựng quan điểm chất lượng tổng thể GDQPAN Muốn thực TQM GDĐH nói chung, GDQPAN nói riêng, nhiệm vụ phải thay đổi tư duy, đổi giáo dục, coi “cánh cổng” rộng mở để TQM xâm nhập triển khai áp dụng trung tâm GDQPAN Vì vậy, trung tâm phải vào quy luật tự thân GDĐH, đặc thù hoạt động GDQPAN đặc tính nội chất lượng giáo dục để đưa TQM vào triển khai áp dụng, kế thừa bước phá vỡ mơ hình quản lí giáo dục truyền thống, xây dựng quan điểm chất lượng tổng thể GDQPAN, thực đa dạng hóa quan điểm chất lượng dịch vụ GDĐH với phương châm “SV người dẫn dắt” để thực mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục 3.2 Lấy SV làm trung tâm trình GDQPAN Bất kì tổ chức muốn tồn phát triển quan tâm đến việc đáp ứng nhu cầu khách hàng Để làm điều trung tâm khơng hiểu nắm nhu cầu mà phải nắm nhu cầu tương lai họ, qua đó, việc nỗ lực thực mục tiêu chất lượng đáp ứng yêu cầu khách hàng cố gắng đạt mong đợi họ Đối với Trung tâm GDQPAN, khách hàng SV, phụ huynh SV, giảng viên (GV), người sử dụng lao động xã hội Trong đó, trung tâm GDQPAN cần xác định rõ khách hàng “số 1” SV với nhu cầu tự thân SV quy định bắt buộc mang tính đặc thù GDQPAN để thiết lập biện pháp giúp họ đạt yêu cầu đề Mọi hoạt động trung tâm phải hướng vào SV, tất SV, đẩy mạnh tham gia tồn thể đội ngũ GV, cán quản lý (CBQL) nhân viên (NV) vào thiết lập q trình yếu đến lắng nghe đáp lại vấn đề SV quan tâm, đồng thời nỗ lực đáp ứng nhu cầu em cách xác, kịp thời hiệu 3.3 Lãnh đạo Trung tâm GDQPAN cam kết thực mục tiêu chất lượng Đội ngũ cán lãnh đạo ln giữ vai trò định hướng, mở đường cho hoạt động tổ chức, đặc biệt cải cách, đổi giáo dục Sự cam kết tâm lãnh đạo Trung tâm GDQPAN triển khai áp dụng TQM tạo động lực trì mơi trường nội để lôi người tham gia, giúp đạt mục tiêu đề Hoạt động Trung tâm GDQPAN khó đem lại hiệu cao khơng có cam kết triệt để lãnh đạo Vì vậy, Giám đốc trung tâm cần thiết lập sứ mạng, sách đưa mục tiêu đào tạo hay mục tiêu phục vụ công tác đào tạo, hoạt động dịch vụ, phải tham gia xây dựng mục tiêu cho đơn vị trực thuộc để thực hoàn thành mục tiêu chung trung tâm Đồng thời, đề biện pháp huy động tham gia phát huy tính sáng tạo toàn thể cán thuộc quyền giúp xây dựng nâng cao chất lượng hoạt động GDQPAN 3.4 Xây dựng tiêu chuẩn chất lượng tổng thể quản lí chất lượng GDQPAN Chất lượng tiêu chuẩn ln song hành với nhau, coi chất lượng mục tiêu quản lí, tiêu chuẩn thước đo hiệu quản lí Vì vậy, triển khai TQM GDQPAN, nội dung cốt lõi phải xây dựng tiêu chuẩn chất lượng phù hợp với phát triển tổng thể, quy luật giáo dục tính đặc thù hoạt động GDQPAN Quá trình đào tạo nhân lực trình sản xuất tạo sản phẩm có khác biệt chất, đó, trung tâm GDQPAN vào quy luật đặc trưng đào tạo nhân lực đặc điểm GDQPAN, nghiên cứu vấn đề nội hàm, đặc trưng, khuynh hướng, giá trị, sở xây dựng, hệ thống cấu tiêu chuẩn chất lượng GDQPAN, từ xây dựng tiêu chuẩn chất lượng GDQPAN cho SV 3.5 Huy động thành viên tổ chức trung tâm tham gia quản lí chất lượng Tất người, dù cương vị nào, vào thời điểm người quản lí chất lượng cơng việc giao hoàn thành cách tốt nhất, với mục đích làm thỏa mãn nhu cầu SV Việc huy động thành viên tham gia phát huy lực họ lợi ích tổ chức Thành công cải tiến chất lượng GDQPAN phụ thuộc nhiều vào kĩ năng, nhiệt tình, hăng say cơng việc toàn thể đội ngũ GV, CBQL, NV SV trung tâm Vì vậy, nâng cao chất lượng GDQPAN khơng trách nhiệm GV mà trách nhiệm nhà quản lí, người phục vụ SV Nói cách khác, nâng cao chất lượng giáo dục không liên quan đến người thực thi (GV) người phục vụ (quản lí NV), mà quan trọng liên quan đến SV, khách hàng “số 1” Trung tâm GDQPAN Vì vậy, để thực TQM, Trung tâm GDQPAN phải huy động tính động tất thành viên, dựa vào nỗ lực toàn thể GV, NV SV, xây dựng quan điểm TQM, bồi dưỡng tinh thần hợp tác đồng đội văn hóa chất lượng, xây dựng, kiện tồn chế vận hành TQM, có thực TQM cách có hiệu quả, từ nâng cao chất lượng GDQPAN 3.6 Quản lí q trình yếu tố TQM Kết mong muốn đạt cao nguồn lực hoạt động có liên quan trình quản lý GDQPAN cho SV trung tâm xem trình với tham gia tất thành viên nhiều lĩnh vực Cho nên, phải kiểm soát cải tiến chất lượng yếu tố cấu thành suốt trình, từ lúc tiếp nhận SV đến em hoàn thành chương trình GDQPAN để cuối đạt mục tiêu tối ưu, thực việc nâng cao chất lượng GDQPAN Trên sở nghiên cứu phân tích nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng GDQPAN (GV, SV, chế quản lí, điều kiện dạy học, rèn luyện, sở vật chất,…) để làm tốt cơng tác quản lí, đổi giáo dục, có đảm bảo nâng cao chất lượng GDQPAN cho SV 3.7 Thực kiểm soát chất lượng suốt q trìnhGDQPAN Căn vào ngun lí TQM, trung tâm cần xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng giáo dục tồn diện, hình thành mạng lưới kiểm soát chất lượng NV chuyên trách tham gia, đơn đốc kiểm sốt tồn diện chất lượng dạy - học, quản lí, phục vụ, dịch vụ, Các Trung tâm GDQPAN phải xuất phát từ đường lối, chủ trương Đảng, pháp luật Nhà nước GDQPAN, đồng thời phải đáp ứng đòi hỏi thiết yếu xã hội, thị trường lao động để kiểm sốt chất lượng hoạt động GDQPAN, vì, mục tiêu SV sau tốt nghiệp đáp ứng yêu cầu đơn vị sử dụng lao động, đồng thời tham gia vào nghiệp bảo vệ Tổ quốc Do đó, GV cần nghiên cứu chương trình, nội dung, điều kiện đảm bảo, nhu cầu SV, sở xác định phương thức đào tạo hợp lí Q trình hoạt động GDQPAN hồn chỉnh thể rõ tính tiệm tiến hình xốy ốc Mỗi khâu trình bước quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục, có tác động, chi phối đến khâu khác, việc kiểm sốt chặt chẽ khâu q trình đảm bảo trình hoạt động GDQPAN đem lại hiệu thiết thực, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đề 3.8 Áp dụng phương pháp quản lí đa dạng, tổng thể Quản lí tổng thể cơng tác quản lí khơng ý đến chất lượng dạy học mà phải tiến hành quản lí phương diện cơng tác khác có liên quan đến hoạt động GDQPAN, quản lí hoạt động rèn luyện SV, thực chế độ ngày, tuần, dịch vụ hậu cần, sở vật chất, vũ khí trang bị, môi trường học tập, sinh hoạt, nghiên cứu khoa học, dịch vụ xã hội, giáo dục tố chất, văn hóa tổ chức,… cho SV Trong đó, Trung tâm GDQPAN tổ chức có tính hệ thống, đơn vị thuộc trung tâm hoạt động trực tiếp gián tiếp xoay quanh mục tiêu nâng cao chất lượng GDQPAN Quản lí chất lượng GDQPAN truyền thống chủ yếu coi trọng chất lượng dạy học, trọng khâu liên quan trực tiếp đến SV giảng dạy, nội dung mơn học, giáo dục trị tư tưởng việc chấp hành quy định trình thực GDQPAN mà chưa thực quan tâm mức đến vai trò, thực mục tiêu chất lượng khâu gián tiếp sách cán bộ, văn hóa tổ chức, giáo dục thực tiễn xã hội, giáo dục tố chất, lực, tâm lí, hậu cần kĩ thuật,… cho SV Trên thực tế, ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực thành công chất lượng giáo dục trung tâm Có thể thấy rõ điều việc thực công tác cán có ảnh hưởng đến trình độ, lực, trách nhiệm tâm huyết đội ngũ GV, NV CBQL cấp, từ ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu hoạt động dạy học, trì thực chấp hành kỉ luật SV,… Hoặc công tác hậu cần không tốt ảnh hưởng đến mức độ hài lòng SV dịch vụ mà trung tâm cung cấp, từ tác động tích cực tiêu cực đến thực hoạt động khác TQM Trung tâm GDQPAN phải đưa tất phận vào hệ thống quản lí chất lượng, đảm bảo thực mục tiêu, chất lượng giáo dục Điều cần nhấn mạnh quản lí tổng thể phải biến đơn vị, phận trung tâm trở thành tổ chức tốt để từ quản lí đồng thống 3.9 Xây dựng văn hóa chất lượng Trung tâm GDQPAN Mục tiêu văn hoá chất lượng giúp cho thành viên trung tâm thấu hiểu mục tiêu tổ chức, ý nghĩa việc cần làm nỗ lực làm việc từ đầu vào thời điểm, điều phù hợp với chất TQM Mặt khác, xây dựng văn hoá chất lượng đồng nghĩa với việc thành viên, tổ chức biết công việc theo kế hoạch cải tiến nâng cao nào, tham gia thực mục tiêu kế hoạch cách tích cực, chủ động tự giác Đồng thời, tham gia cách đầy đủ vào trình xây dựng hệ thống quản lý chất lượng mà mục tiêu TQM hướng tới khách hàng - sản phẩm giáo dục đặc biệt chắn kết đạt mong muốn Để tạo nên thành cơng tổ chức nói chung Trung tâm GDQPAN CSGDĐH nói riêng, đòi hỏi đơn vị trung tâm phải hội tụ nhiều tiềm lực, đó, văn hóa chất lượng yếu tố nội lực bên thành viên đơn vị, vượt khỏi kiểm sốt thơng thường tổ chức kết thực nhiệm vụ cán bộ, GV, NV Bởi lẽ, văn hóa chất lượng tạo dựng tinh thần tự nguyện, tự giác, điều khơng thể nhận nhiệm vụ, tổ chức thực mà thể kiểm tra, đánh giá chất lượng công việc Kết luận GDQPAN có ý nghĩa quan trọng đến việc thực mục tiêu giáo dục toàn diện cho SV Để nâng cao chất lượng GDQPAN Trung tâm GDQPAN đòi hỏi phải đổi phương thức quản lí TQM phương thức quản lí tiên tiến, có khả thích ứng đem lại hiệu thiết thực GDĐH nói chung, GDQPAN nói riêng Để áp dụng TQM thành cơng trung tâm phải đổi tư quản lí giáo dục, xây dựng quan điểm chất lượng tổng thể, lấy sinh viên làm trung tâm q trình GDQPAN Ngồi ra, lãnh đạo trung tâm GDQPAN phải có cam kết tâm cao, đồng thời huy động, lôi tham gia tất thành viên tổ chức trung tâm vào thực mục tiêu chất lượng Xây dựng tiêu chuẩn, văn hóa chất lượng, áp dụng phương pháp quản lí đa dạng, tổng thể thực kiểm sốt chất lượng suốt q trình GDQPAN cho SV Việc vận dụng linh hoạt sáng tạo TQM quản lí GDQPAN cho SV trung tâm nâng cao chất lượng GDQPAN, góp phần thực thắng lợi mục tiêu đổi toàn diện giáo dục đào tạo nước ta _ Tài liệu tham khảo Trần Khánh Đức (2011), Sự phát triển quan điểm giáo dục, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội Trần Kiểm (2013), Tiếp cận đại quản lí giáo dục, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội Lưu Xuân Mới (2006), Đổi quản lí nhà trường theo hướng vận dụng tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể, Tạp chí Khoa học giáo dục số 13 Nhận ngày 20/12/2015 ... giúp xây dựng nâng cao chất lượng hoạt động GDQPAN 3.4 Xây dựng tiêu chuẩn chất lượng tổng thể quản lí chất lượng GDQPAN Chất lượng tiêu chuẩn ln song hành với nhau, coi chất lượng mục tiêu quản... ngày cao nghiệp phát triển giáo dục nói riêng, cách tiếp cận khó thích ứng u cầu thực tiễn đặt Tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể quản lí chất lượng đào tạo Trung tâm GDQPAN SV Một phương thức... đổi, quản lí chất lượng tổng thể (Total Quality Management - TQM) Đây cách tiếp cận thực tế, có tính chiến lược nhằm điều hành tổ chức tập trung hướng vào nhu cầu khách hàng, đạt chất lượng mức