BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI VIỆT NAM VÕ THANH HIẾU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP TÌM HIỂU CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN HẢI PHÕNG – 2015 BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI VIỆT NAM VÕ THANH HIẾU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP TÌM HIỂU CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN NGÀNH: KHOA HỌC HÀNG HẢI; MÃ SỐ: 0840106 CHUYỂN NGÀNH: ĐIỀU KHIỂN TÀU BIỂN Ngƣời hƣớng dẫn: TS Nguyễn Thành Lê HẢI PHÕNG - 2015 NHẬN XÉT TÓM TẮT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN Tinh thần thái độ, cố gắng sinh viên q trình thực Đồ án/khóa luận: Đánh giá chất lƣợng Đồ án/khóa luận tốt nghiệp (so với nội dung yêu cầu đề mặt: lý luận, thực tiễn, chất lƣợng thuyết minh bản vẽ ): Chấm điểm giảng viên hƣớng dẫn (Điểm ghi số chữ) Hải Phòng, ngày…tháng 11 năm 2015 Giảng viên hƣớng dẫn ĐÁNH GIÁ CỦA NGƢỜI PHẢN BIỆN Đánh giá chất lƣợng Đồ án/khóa luận tốt nghiệp mặt: thu thập phân tích số liệu ban đầu, sở lý thuyết, vận dụng vào điều kiện cụ thể, chất lƣợng thuyết minh vẽ, mơ hình (nếu có) Chấm điểm ngƣời phản biện (Điểm ghi số chữ) Hải Phòng, ngày tháng 11 năm 2015 Ngƣời phản biện LỜI CẢM ƠN Trong trình học tập rèn luyện dƣới mái trƣờng Đại học Hàng Hải Việt Nam em tiếp thu đƣợc nhiều kiến thức bổ ích mà thầy cô giáo trƣờng truyền đạt cho em, đặc biệt thầy giáo khoa Hàng Hải tận tình giúp đỡ em để em có đƣợc vốn kiến thức nhƣ ngày hơm Qua em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy TS Nguyễn Thành Lê toàn thể thầy khoa Hàng Hải nhƣ bạn sinh viên giúp em học tập suốt 4.5 năm qua Em xin chân thành cảm ơn! Ngày … tháng 11 năm 2015 Sinh viên thực (ký ghi họ tên) LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đề tài tơi thực hiện, số liệu thu thập kết phân tích đề tài trung thực, đề tài không trùng với đề tài nghiên cứu khoa học Ngày … tháng 11 năm 2015 Sinh viên thực (ký ghi họ tên) MỤC LỤC MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài: Tình hình nghiên cứu đề tài: Mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu đề tài: 10 Phƣơng pháp nghiên cứu: 11 Những đóng góp ý nghĩa luận văn: 12 Bố cục luận văn: 12 Chƣơng1 13 NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG 13 1.1 KHÁI NIỆM MÔI TRƢỜNG VÀ MƠI TRƢỜNG BIỂN 13 1.1.1 Khái niệm mơi trƣờng chức môi trƣờng 13 1.1.2 Khái niệm môi trƣờng biển 14 1.2 CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN ẢNH HƢỞNG, TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƢỜNG BIỂN 16 1.2.1 Yếu tố ngƣời 16 1.2.2 Yếu tố tự nhiên 18 1.3 KHÁI NIỆM PHÁP LUẬT TRONG VIỆC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN 19 1.3.1 Khái niệm pháp luật 19 1.3.2 Khái niệm pháp luật việc bảo vệ môi trƣờng 19 1.4 VAI TRÕ CỦA PHÁP LUẬT TRONG VIỆC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN 20 1.4.1 Pháp luật quy định quy tắc xử cho ngƣời tác động vào môi trƣờng biển 21 1.4.2 Pháp luật quy định chế tài ràng buộc ngƣời thực đòi hỏi pháp luật để bảo vệ môi trƣờng biển 21 1.4.3 Pháp luật quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể quan quản lý nhà nƣớc bảo vệ môi trƣờng 22 KẾT LUẬN CHƢƠNG 23 Chƣơng 24 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN CỦA VIỆT NAM 24 2.1 ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN VỀ PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN CỦA VIỆT NAM 24 2.1.1 Thời kì trƣớc năm 1986 24 2.1.2 Thời kì từ năm 1986 đến 26 2.2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN Ở VIỆT NAM 29 2.2.1 Thực trạng xây dựng thực quy định pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển 29 2.2.2 Thực trạng vi phạm pháp luật bảo vệ môi trƣờng thời gian qua 30 2.3 XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN 34 2.3.1 Những xử lý vi phạm môi trƣờng biển pháp luật nƣớc ta 34 KẾT LUẬN CHƢƠNG 46 Chƣơng 47 GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN Ở VIỆT NAM 47 3.1 NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MƠI TRƢỜNG BIỂN 47 3.2 HỒN THIỆN CÁC QUI ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN 49 3.2.1 Hoàn thiện qui định pháp luật bảo vệ môi trƣờng chủ thể gắn liền với biển 50 3.2.2 Hoàn thiện qui định pháp luật hoạt động giao thông biển nhằm bảo vệ môi trƣờng biển 51 3.2.3 Hoàn thiện qui định pháp luật trách nhiệm hành bảo vệ mơi trƣờng biển cụ thể: 51 3.3 TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN 52 3.3.1 Đối với quan quản lí 52 3.3.2 Ở ngƣời dân, cộng đồng dân cƣ 54 3.4 THỰC HIỆN NHỮNG CAM KẾT QUỐC TẾ MÀ VIỆT NAM THAM GIA TRONG VIỆC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN 56 3.4.1 Vấn đề thực thi Điều ƣớc quốc tế phòng chống nhiễm dầu biển Việt Nam 57 3.4.2 Các giải pháp nhằm nâng cao lực thực thi Điều ƣớc hoàn thiện hệ thống pháp luật phòng chống nhiễm dầu biển Việt Nam 64 KẾT LUẬN CHƢƠNG 76 KẾT LUẬN 77 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO 78 Các trang web đƣợc tham khảo luận văn: 80 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài: “Biển đại dƣơng chiếm 71% diện tích bề mặt trái đất” Lồi ngƣời ln gắn liền với biển Sự phát triển ngƣời cao, kinh tế đại giá trị biển đƣợc coi trọng Tuy nhiên, với phát triển nhu cầu ngày tăng từ giá trị biển ngƣời tạo hậu nghiêm trọng khó lƣờng cho biển “Việt Nam có diện tích 329.314 km² bao gồm khoảng 327.480 km² đất liền 4.200 km² biển nội thuỷ, với 3.000 đảo, bãi đá ngầm lớn nhỏ, với lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế thềm lục địa khoảng triệu km²” (theo số liệu tác giả Trần Thị Lan Hƣơng cập nhật ngày 04/07/2014 trang web: http://www.tinmoitruong.vn/hoi-va-dap/nhung-yeu-to-chu-yeugay-o-nhiem-moi-truong-bien_70_29899_1.html) cho thấy nƣớc ta có tiền biển lớn Theo nhận xét Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ Nguyễn Chu Hồi - Phó Tổng cục trƣởng Tổng cục Biển Hải đảo Việt Nam: Nhờ điều kiện khí hậu tự nhiên thuận lợi, với giao thông truyền thông dễ dàng nhiều địa điểm vùng bờ, nên khuyến khích hấp dẫn định cƣ ngƣời từ lâu đời Đến nay, “khoảng 1/3 dân số nƣớc ta sống huyện ven biển khoảng 50% dân số sống 28 tỉnh, thành phố ven biển, với khoảng 50% đô thị đất nƣớc tập trung vùng này” (theo số liệu bogiaoduc.edu.vn) Hơn nữa, theo nhiều số liệu vùng biển Việt Nam cho thấy, vùng biển nƣớc ta án ngữ tuyến hàng khơng hàng hải chiến lƣợt “giữ Ấn Độ Dƣơng Thái Bình Dƣơng, châu Á, Trung Cận Đơng với Trung Quốc, Nhật Bản nƣớc khu vực” “Bờ biển Việt Nam bao bọc lãnh thổ đất nƣớc Việt Nam ba mặt Đông, Nam Tây Nam, tính trung bình 100km2 đất liền có 1km bờ biển (tỉ lệ cao gấp lần so với tỉ lệ trung bình giới)” (theo số liệu từ: bogiaoduc.edu.vn) Vì vậy, vùng biển Việt Nam bồi thƣờng thiệt hại biển bị ô nhiễm dầu Hiện tại, trình tự thủ tục giải vụ kiện dân bồi thƣờng thiệt hại ô nhiễm dầu áp dụng Bộ luật Tố tụng dân Tuy nhiên, cần nghiên cứu đặc thù việc đòi bồi thƣờng thiệt hại liên quan đến hoạt động biển để có hƣớng xây dựng Luật Tố tụng hàng hải (nhƣ Bộ luật Hải Trung Quốc) thành lập Tòa án chuyên giải tranh chấp liên quan đến biển Mặt khác, việc quy định tổ chức, hoạt động Tòa án quốc tế, Trọng tài quốc tế Luật biển cần đƣợc nghiên cứu cách chi tiết để sẵn sàng đƣa vụ kiện liên quan đến tổ chức, cá nhân Việt Nam giải theo trình tự tố tụng thay lấy thƣơng lƣợng, ngoại giao để giải nhƣ Trong thông lệ quốc tế, ô nhiễm biển dầu đƣợc đề cập khía cạnh: điều kiện phƣơng tiện hoạt động dầu khí, trách nhiệm dân chủ tàu, bảo hiểm vấn đề ô nhiễm dầu gây ra, quyền nghĩa vụ chủ thể, thủ tục khởi kiện ô nhiễm dầu vấn đề hợp tác quốc tế vấn đề Tóm lại, từ bất cập, hạn chế hệ thống pháp luật Việt Nam ngăn ngừa, phòng chống nhiễm mà ngun nhân dầu, vấn đề trƣớc hết xây dựng đƣợc văn pháp luật thống nhất, chuyên lĩnh vực phòng chống nhiễm dầu - “Nghị định phòng chống nhiễm dầu” Nghị định giải yêu cầu pháp lý việc tổ chức, phạm vi quyền hạn nghĩa vụ quan liên quan, tra, kiểm soát, xử phạt, xử lý nhiễm suy thối, đòi đền bù thiệt hại Nghị định bổ sung đáng kể cho Luật Bảo vệ Môi trƣờng hành vấn đề ô nhiễm biển dầu Những văn pháp lý có liên quan nên đƣợc soạn thảo cách cẩn thận, phù hợp với nguyên tắc tiêu chuẩn chung giảm thiểu ô nhiễm môi trƣờng theo thơng lệ quốc tế phải tính đến trƣờng hợp đặc thù Việt Nam Hoàn thiện cập nhật kế hoạch quốc gia Ứng cứu cố tràn dầu Quy chế Ứng cứu cố tràn dầu Xây dựng Nghị định hƣớng dẫn đền bù, bồi thƣờng thiệt hại cố tràn dầu, đặc biệt cho pháp nhân nƣớc Xây 67 dựng hƣớng dẫn “Khắc phục cố tràn dầu” Cần quy định cụ thể quy định bảo hiểm Bộ luật hàng hải bảo hiểm dầu cố tràn dầu Cần phải xác định cụ thể quyền trách nhiệm Ủy ban tìm kiếm cứu nạn Bộ Tài ngun Mơi trƣờng lĩnh vực ô nhiễm dầu biển Khi xây dựng phân vùng ứng cứu, xác định rõ vùng ứng cứu tràn dầu, chia nhỏ vùng ứng cứu giao địa phƣơng Yêu cầu địa phƣơng có quy chế ứng cứu dầu phù hợp với hoàn cảnh địa phƣơng xây dựng quỹ ứng cứu tràn dầu 29 tỉnh ven biển Bên cạnh đó, cần kiện tồn máy nhà nƣớc lĩnh vực ô nhiễm dầu; nhanh chóng hồn thiện 03 trung tâm Ứng cứu cố tràn dầu; xây dựng hệ thống cảnh báo phát tràn dầu; hệ thống ứng phó biển, sông; hệ thống khắc phục hậu dầu tràn; nhận dạng dầu nhiễm; thành lập tổ chức có đầy đủ quyền hạn lực tiến hành điều tra, đánh giá tìm nguồn gốc dầu nhiễm vùng biển Ngoài ra, cần tranh thủ giúp đỡ tổ chức quốc tế để điều tra, đánh giá mức độ ô nhiễm, mức độ thiệt hại nguồn gốc dầu ô nhiễm, có ITOPE (International Tanker Owners Pollution Federation Limited) - tổ chức quốc tế chuyên giám sát tai nạn gây ô nhiễm môi trƣờng tàu chở dầu Hiện Việt Nam có Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn, phòng chống cháy nổ lực lƣợng đặc nhiệm cứu hỏa cứu sinh nhƣng chƣa có tổ chức quốc gia để ứng phó với cố tràn dầu Cần nhanh chóng thành lập Ủy ban quốc gia ứng cứu cố tràn dầu thành lập lực lƣợng đặc nhiệm ứng cứu cố tràn dầu Thành lập lực lƣợng ứng cứu cấp: sở, tỉnh thành phố trung ƣơng Ở cấp sở, tất sở kinh tế nhƣ giàn khoan dầu, trạm thu cấp dầu biển, nhà máy lọc dầu, cảng, công ty vận tải dầu biển, du lịch biển…có khả gây cố tràn dầu phải có kế hoạch, trang thiết bị lực lƣợng để ứng phó cố tràn dầu Cấp tỉnh khơng thiết phải có lực lƣợng trang bị riêng nhƣng có quyền di động lực lƣợng trang bị ứng cứu toàn tỉnh Ở cấp trung ƣơng, Bộ Tài nguyên Môi trƣờng, Bộ Giao thông vận tải…xây dựng lực lƣợng ứng cứu quốc gia 68 trƣờng hợp cần thiết yêu cầu giúp đỡ lực lƣợng ứng cứu nƣớc Để pháp luật đƣợc thực thi hiệu quả, cần phải tăng cƣờng công tác giám sát quản lý, xử lý kịp thời vi phạm gây ô nhiễm biển dầu Cần có quan chun mơn giải tranh chấp, vụ việc tuyến sở Tham gia điều ƣớc quốc tế phòng chống ô nhiễm biển Việt Nam cần khẩn trƣơng xúc tiến để tham gia điều ƣớc quốc tế quan trọng khác chống ô nhiễm dầu biển nhƣ: - Công ƣớc quốc tế Thiết lập Quỹ quốc tế đền bù cho thiệt hại ô nhiễm dầu gây năm 1971 (FUND 1971) Nghị định thƣ 1992 sửa đổi Công ƣớc FUND 1971 (FC 1992) Nhƣ vậy, Công ƣớcLCL1992 Công ƣớc bổ sung vấn đề liên quan đến bồi thƣờng thiệt hại ô nhiễm dầu, việc tham gia Công ƣớc tạo hội bảo đảm đƣợc quyền lợi cho công dân Việt Nam tàu chở dầu bị cố tràn dầu gây thiệt hại , đồng thời giúp cho Nhà nƣớc ta có thêm kinh phí để xử lí mơi trƣờng biển có ô nhiễm xảy ra, dễ dàng thực nghĩa vụ bảo vệ môi trƣờng biển quy định Công ƣớc Luật biển 1982 Hơn nữa, từ việc tạo môi trƣờng pháp lý thống nhất, thuận lợi trình khiếu nại giải đền bù khuôn khổ nƣớc ASEAN phạm vi rộng tồn giới - Cơng ƣớc sẵn sàng ứng phó hợp tác nhiễm dầu - OPRC 1990 - Công ƣớc ngăn ngừa nhiễm biển nhấn chìm chất thải chất khác năm 1972 Nghị định thƣ năm 1996 (Công ƣớc Luân Đôn năm 1972) - Công ƣớc trách nhiệm bồi thƣờng thiệt hại gắn liền với việc vận chuyển đƣờng biển chất nguy hiểm độc hại (HNS) - Công ƣớc quốc tế liên quan đến Can thiệp biển trƣờng hợp tai nạn gây ô nhiễm dầu 1969 (INTERVENTION 1969) Nghị định thƣ năm 1973 - Công ƣớc cứu hộ năm 1989… 69 Bên cạnh đó, bổ sung quy định bảo vệ môi trƣờng biển vào Hiệp định hợp tác nghề cá, Hiệp định hợp tác cho việc khai thác chung dầu khí đƣợc ký kết tƣơng lai Việt Nam nƣớc liên quan, nhằm tạo sở pháp lý chắn việc thực thi Hiệp định nhƣ thi hành qui định pháp luật bảo vệ môi trƣờng Đặc biệt, việc hợp tác quốc tế việc phòng, chống ô nhiễm dầu biển Đây giải pháp vơ quan trọng Để hồn thiện hệ thống pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển cần tập trung nội dung sau: - Thứ nhất, cần tăng cƣờng hợp tác, ký kết điều ƣớc quốc tế liên quan đến vấn đề phòng, chống ô nhiễm dầu biển Việc gia nhập công ƣớc quốc tế sở giúp cho Việt Nam có thêm nguồn lực nhằm phòng, chống nhiễm dầu biển hiệu Hoạt động ứng cứu cố tràn dầu - với tính chất xuyên quốc gia quốc tế - khơng thể khơng cần có hợp tác quốc tế chặt chẽ sâu rộng - Thứ hai, cần phải nâng cao lực thực thi Cơng ƣớc quốc tế phòng, chống nhiễm dầu biển mà Việt Nam tham gia với tƣ cách thành viên Để nâng cao lực thực thi Cơng ƣớc quốc tế phòng, chống nhiễm dầu biển mà Việt Nam ký kết, việc phải xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia, nâng cao lực quản lý, cần tích cực học hỏi kinh nghiệm quốc gia việc phòng, chống nhiễm dầu biển Đây giải pháp vơ quan trọng có hiệu việc phòng, chống nhiễm dầu biển Từ việc học hỏi kinh nghiệm quốc gia khác, có đƣợc kinh nghiệm q báu cho việc phòng, chống nhiễm dầu biển hoàn thiện hệ thống pháp luật hiệu Trên thực tế, có nhiều kinh nghiệm phòng, chống ô nhiễm dầu biển quốc gia ven biển Ví dụ: Các quốc gia vùng biển Baltic phòng chống nhiễm biển từ khơng; bố trí đội ngũ sẵn sàng ứng cứu biển; yêu cầu 70 chủ thể phải trì nhật ký hàng hải với quy định tất hoạt động biển phải đƣợc ghi vào nhật ký để minh chứng cho hoạt động phòng, chống nhiễm biển đƣợc thực nghiêm chỉnh thành viên, đồng thời chứng đƣợc sử dụng q trình tố tụng…Hiện nay, Việt Nam khơng thể thực theo kinh nghiệm nhƣng vận dụng vào hồn cảnh, đặc điểm kinh tế cụ thể đất nƣớc Ví dụ: nhƣ điều kiện chƣa thể phòng, chống nhiễm biển từ khơng phòng chống nhiễm biển đƣờng thủy cách bố trí đội tàu tuần tra biển; yêu cầu tổ chức, cá nhân phải ghi đầy đủ hoạt động phòng, chống ô nhiễm biển vào nhật ký việc ghi nhật ký đƣợc kiểm tra cán đội tàu tuần tra này… Nâng cao ý thức phòng chống nhiễm mơi trƣờng biển dầu chủ thể có liên quan Cơng tác phòng, chống nhiễm dầu biển đƣợc xem xét góc độ quốc gia, trách nhiệm tồn dân, tồn xã hội Điều có nghĩa chủ thể cần phòng chống nhiễm dầu biển không gồm quan quản lý nhà nƣớc, tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động liên quan đến dầu khí mà trách nhiệm quần chúng nhân dân Vì vậy, nâng cao nhận thức cho chủ thể vấn đề quan trọng Để thực đƣợc điều cần trú trọng số giải pháp sau: - Thứ nhất, nâng cao công tác tuyên truyền giáo dục việc phòng, chống nhiễm dầu biển cho quan nhà nƣớc có thẩm quyền Để làm đƣợc điều này, phải thƣờng xuyên tổ chức hội thảo, hội nghị, tổ chức diễn đàn trao đổi thông tin quan có liên quan Các quan nhà nƣớc có thẩm quyền cơng tác phòng, chống ô nhiễm dầu biển nhƣ Bộ Tài nguyên Môi trƣờng, cụ thể Tổng cục Biển Hải đảo phải trú trọng thƣờng xuyên tổ chức hội thảo, hội nghị vấn đề tổ chức diễn đàn trao đổi thông tin với Bộ, ngành liên quan nhƣ Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Thủy sản…và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Sở Tài nguyên Môi 71 trƣờng để chia sẻ kinh nghiệm, cung cấp thông tin phổ biến nội dung đã, thực - Thứ hai, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, giải thích pháp luật cho tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động liên quan đến dầu khí nắm đƣợc cách đầy đủ nội dung pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển Việc đƣợc thực thông qua phƣơng tiện thông tin đại chúng nhƣ báo, đài, băng rôn, hiệu hay tổ chức cá thi tìm hiểu vấn đề này… - Thứ ba, hình thành ý thƣc tự giác tuân thủ pháp luật cho ngƣời xã hội Để hình thành ý thức tự giác tuân thủ pháp luật cho ngƣời cần tuyên truyền phổ biến quy định pháp luật cho toàn dân Đồng thời nhà nƣớc cần ban hành quy định pháp luật cụ thể cho phép nhân dân có quyền tham gia cơng tác phòng, chống nhiễm dầu biển Ví dụ: Nhân dân có quyền giám sát hoạt đồng phòng, chống nhiễm dầu biển tổ chức cá nhân tiến hành hoạt động liên quan đến dầu khí có trụ sở địa phƣơng mình; quy định ngƣời dân đƣợc yêu cầu tham gia khắc phục cố tràn dầu mà khơng tham gia phải chịu phạt vi phạm… Ngoài ra, để đẩy mạnh cơng tác đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển phải dùng dƣ luận quần chúng cách thƣờng xuyên đƣa thông tin chi tiết vụ việc vi phạm xảy xây dựng chƣơng trình riêng báo dài phòng chống nhiễm dầu biển lấy ý kiến nhân dân kết hợp với quy định pháp luật Tăng cƣờng tổ chức nâng cao chất lƣợng hoạt động quan nhà nƣớc việc phòng chống nhiễm dầu biển Nhà nƣớc cần tăng cƣờng tổ chức nâng cao chất lƣợng hoạt động quan giải pháp sau: - Thứ nhất, nâng cao chất lƣợng hoạt động tổ chức thực pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển quan quản lý nhà nƣớc Rà sốt lại tồn hệ thống tổ chức máy quản lý nhà nƣớc tài nguyên, môi trƣờng 72 biển, từ xem xét quan nào, phận cần đƣợc tăng thẩm quyền, phận cần phải giảm bớt để tránh rƣờm rà, chồng chéo Có thể định kỳ năm lần sau giải vụ việc có vi phạm ảnh hƣởng rộng, trung ƣơng Bộ Tài nguyên Mơi trƣờng địa phƣơng Sở Tài ngun Môi trƣờng phối hợp với quan hữu quan cần tổ chức hôi nghị tổng kết rút kinh nghiệm kịp thời để thấy rõ đƣợc thiếu sót công tác tổ chức thực pháp luật, từ đề phƣơng hƣớng, biện pháp tăng cƣờng hiệu lực cơng tác phòng, chống nhiễm dầu biển - Thứ hai, cần nâng cao lực, phẩm chất đội ngũ cán bộ, công chức hoạt động lĩnh vực phòng, chống nhiễm dầu biển Để đẩy mạnh tính hiệu pháp luật phòng, chống ô nhiễm dầu biển, đội ngũ cán làm việc Bộ Tài nguyên Môi trƣờng, Tổng cục Biển Hải đảo, Sở Tài nguyên Môi trƣờng…phải đƣợc đào tạo, nâng cao lực để thay mặt nhà nƣớc thực hiệu - Thứ ba, cần tăng cƣờng công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển Đây biện pháp nhằm đảm bảo cho pháp luật đƣợc thực nghiêm chỉnh, chủ thể bình đẳng trƣớc pháp luật Cần phải thƣờng xuyên tổ chức việc kiểm tra hoạt động Bộ Tài nguyên Môi trƣờng, Sở Tài nguyên Môi trƣờng, quan hữu quan để kịp thời phát sai sót, đảm bảo cho máy hoạt động nhịp nhàng theo u cầu pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển Những hành vi vi phạm cán phải đƣợc xử lý nghiêm minh theo nguyên tắc ngƣời bình đẳng trƣớc pháp luật Các giải pháp khác Ngoài giải pháp nêu trên, cần phải trú trọng đến số giải pháp khác nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật nâng cao lực thực thi Điều ƣớc quốc tế chống ô nhiễm dầu biển Việt Nam + Nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật 73 Trong điều kiện nay, khoa học kỹ thuật đóng vai trò vơ quan trọng giúp đánh giá đầy đủ, xác thực trạng nhiễm mơi trƣờng biển nói chung nhiễm dầu biển nói riêng, chủ động dự báo cố bất ngờ xảy ra, từ nâng cao hiệu phục hồi mơi trƣờng biển bị nhiễm, suy thối hoạt động liên quan đến dầu khí gây Vì vậy, để nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật phục vụ cơng tác phòng chống nhiễm dầu biển cần: - Tăng cƣờng mở lớp huấn luyện cho đội ngũ cán nhằm nâng cao lực họ việc sử dụng phƣơng tiện khoa học kỹ thuật phục vụ cơng tác phòng, chống nhiễm dầu biển Trong q trình đào tạo, tổ chức buổi diễn tập nhƣ diễn tập ứng cứu cố tràn dầu, khắc phục ô nhiễm biển - Chú trọng bổ sung trang thiết bị cần thiết nhƣ tăng thêm phao cứu hộ, thiết bị bơm hút dầu…nhằm đem lại tính chủ động cho hoạt động phòng, chống nhiễm dầu biển + Giải pháp kinh tế Giải pháp kinh tế giải pháp cần thiết cho việc nâng cao hiệu thực thi pháp luật phòng, chống nhiễm dầu biển, công tác ứng cứu cố tràn dầu Bởi thực tế thấy việc phòng, chống nhiễm dầu biển nói chung ứng cứu cố tràn dầu nói riêng đòi hỏi nguồn lực lớn tài nhƣ nhân lực Vì vậy, để đạt đƣợc hiệu cao cơng tác cần: - Có sách ƣu đãi dành cho tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động liên quan đến dầu khí thực tốt cơng tác phòng chống nhiễm biển Ví dụ: cho phép tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động liên quan đến dầu khí thực tốt cơng tác phòng chống nhiễm biển đƣợc tham gia vào dự án dầu khí nhà nƣớc tổ chức buổi tuyên dƣơng, ghi nhận trình thực cơng tác phòng chống nhiễm mơi trƣờng biển tổ chức cá nhân 74 - Ƣu tiên cho việc chi trả đầy đủ dịch vụ môi trƣờng cho tổ chức, cá nhân thực việc khắc phục ô nhiễm dầu biển công tác ứng cứu cố tràn dầu… 75 KẾT LUẬN CHƢƠNG Về giá trị to lớn mà biển mang lại cho Việt Nam với định hƣớng mang tính chiến lƣợc cho việc phát triển kinh tế bền vững, thân thiện với môi trƣờng thời gian gần nhất, lấy kinh tế biển làm mũi nhọn, việc xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển đòi hỏi cấp thiết lí luận nhƣ thực tiễn đặt Pháp luật hành bảo vệ môi trƣờng biển nên phải xây dựng hồn thiện nội dung nhƣ: xây dựng hoàn thiện hệ thống qui định pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển, xây dựng hồn thiện qui định bảo vệ mơi trƣờng biển chủ thể gắn liền với biển, hoàn thiện qui định pháp luật hoạt động giao thơng biển với mục đích bảo vệ mơi trƣờng biển hay qui định phòng ngừa khắc phục cố hoạt động Hàng hải gây ra, việc xử lí hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ môi trƣờng Đồng thời, việc giám sát thực thi pháp luật bảo vệ môi trƣờng, ta cần nâng cao hoạt động hệ thống quan quản lí Nhà nƣớc bảo vệ mơi trƣờng biển Việc tăng cƣờng kí kết, gia nhập chuyển hóa Điều ƣớc quốc tế vào pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển Song song với việc nâng cao khả quản lí mơi trƣờng biển, xây dựng hoàn thiện pháp luật, nhiều giải pháp khác đƣợc coi trọng, xây dựng hệ thống pháp luật cách đồng đạt hiệu quả, nhƣ việc dùng phát triển kinh tế đẻ làm đòn bẩy cho việc bảo vệ mơi trƣờng, sử dụng phƣơng tiện khoa học kĩ thuật, trang thiết bị đại việc bảo vệ môi trƣờng biển Cũng cần tranh thủ ủng hộ cộng đồng quốc tế việc bảo vệ môi trƣờng biển tăng cƣờng tham gia nhiều cộng đồng dân cƣ nhiệm vụ quốc gia bảo vệ môi trƣờng biển 76 KẾT LUẬN Pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển điều chỉnh mối quan hệ đƣợc nảy sinh trình chủ thể tham gia hoạt động liên quan đến biển hay mơi trƣờng biển nhằm mục đích bảo vệ môi trƣờng biển trƣớc thực trạng môi trƣờng biển bị suy thối nhiễm một cách trầm trọng Pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển nƣớc ta bao gồm qui định pháp luật đƣợc Nhà nƣớc ban hành phần bị chi phối Điều ƣớc quốc tế có liên quan mà Việt Nam thành viên, có tham khảo luật số nƣớc phát triển giới, đặt biệt nƣớc có biển có điều kiện tƣơng đồng với Việt Nam ta nhƣ vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, yếu tố môi trƣờng Pháp luật bảo vệ mơi trƣờng biển đƣợc quản lí hệ thống quan nhà nƣớc bao gồm quan từ trung ƣơng đến địa phƣơng, từ quan có thẩm quyền chung đến quan có thẩm quyền chun mơn Dù đƣợc quan tâm đặc biệt Nhà nƣớc, nỗ lực không ngừng quan ban hành pháp luật, nhƣng với tính chất phức tạp chủ thể hoạt động có liên quan đến biển, với đặc điểm gây khó khăn cho quản lí môi trƣờng biển, với phong phú số lƣợng thành phần loài đa dạng nguồn tài nguyên biển, nên pháp luật bảo vệ bảo vệ mơi trƣờng biển nhiều khuyết điểm cần phải khắc phục, nhiều điểm trắng, điểm chồng lấn, mâu thuẩn Phạm vi luận văn tập trung tìm hiểu, phân tích thực trạng mơi trƣờng biển, tiếp đƣa số giải pháp để nâng cao, hoàn thiện việc giải vấn đề đó, tăng cƣờng hiệu qui định pháp luật bảo vệ mơi trƣờng biển Nhƣng nhìn từ góc cạnh giải pháp nhƣ tun truyền giáo dục bảo vệ môi trƣờng biển, nâng cao nhận thức trách nhiệm cộng đồng ngƣời dân cho việc bảo vệ môi trƣờng biển số đề xuất giải pháp khác luận văn giải pháp bản, luận văn nêu nét giải pháp 77 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO “Bồi thƣờng thiệt hại nhiễm, suy thối mơi trƣờng” TS Vũ Thu Hạnh - TS Luật học Đại học Luật Hà Nội đăng Tạp chí khoa học pháp lý Trƣờng Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, số 3/2007) Bộ luật bảo vệ môi trƣờng 2014 Nghi định 179/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 Khoản 1, Điều 3, Bộ luật bảo vệ môi trƣờng năm 2014 Bộ Giao thông Vận tải (2010), Đề án xây dựng quản lí tổng hợp mơi trƣờng biển hoạt động Hàng hải vùng biển phía Bắc Việt Nam Cơng ƣớc Luật Biển 1982 Công ƣớc MARPOL 73/78 Công ƣớc CLC Công ƣớc quốc tế trách nhiệm dân bồi thƣờng thiệt hại ô nhiễm dầu gây 2001 (BUNKER 2001) 10 Công văn số 2553/CHHVN-PC việc tổ chức thực Công ƣớc Bunker 2001 11 Cơng ƣớc sẵn sàng ứng phó hợp tác phòng chống nhiễm dầu (OPRC 1990) 12 Điều Nghị định 29/NĐ-CP 13 Điều 13 Quyết định ngày 13/QĐ-BGTVT ngày 26/12/2008 14 Điều Luật dầu khí 1993, đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2000, 2008 15 Điều 29 Nghị định 48/2011/NĐ-CP ngày 21/06/2011 xử phạt vi phạm hành lĩnh vực hàng hải 16 Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị 09/NQ-TW Hội nghị lần thứ Tƣ Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X Chiến lƣợc biển Việt Nam đến năm 2020, Hà Nội 9/2/2007 17 Lƣu Ngọc Tố Tâm (2011), Vấn đề phòng ngừa cố hàng hải nhằm kiểm sốt nhiễm mơi trƣờng pháp luật 78 18 Lƣu Ngọc Tố Tâm (2012), Pháp luật kiểm sốt nhiễm mơi trƣờng biển hoạt động hàng hait Việt Nam 19 Nghị định qui định chi tiết hƣớng dẫn thi hành số điều Luật bảo vệ môi trƣờng, số 80/2006/NĐ-CP 20 Thông tƣ sửa đổi bổ sung số điều Phí bảo vệ môi trƣờng nƣớc thải, số 106/2007/TTLT/BTC-BTNMT 21 Nghị định 179/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành lĩnh vực bảo vệ mơi trƣờng thay Nghị định 81/2006/NĐ-CP với mức phạt tăng lên nhiều lần có hiệu lực từ ngày 30/12/2013 (Phần phụ lục) 22 “Một số văn quy phạm pháp luật bảo vệ tài nguyên môi trƣờng biển” Theo Minh Anh, Stinfo số 9/2015 23 http://www.cesti.gov.vn/doanh-truong-kh-cn/mot-so-van-ban-quy-phamphap-luat-ve-bao-ve-tai-nguyen-va-moi-truong-bien.html 24 Nghị định thƣ 1992 sửa đổi Công ƣớc FUND 1971 (FC 1992) 25 PGS TS Nguyến Chu Hồi (2011), Quản lí biển Việt Nam, Bài đăng Kỷ yếu hội thảo khoa học công nghệ biển lần thứ V, Hà Nội 26 Vụ Môi trƣờng, Bộ Tài nguyên Môi trƣờng (2004), Tổng quan luật liên quan môi trƣờng nƣớc, Hà Nội 27 Quyết định số 22/2006/QĐ-BTNMT ngày 18/12/2006 (gồm tiêu chuẩn) 28 Quy tắc Lisbon 1988 29 Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg Thủ tƣớng Chính phủ 30 Quyết định số 23/2006/QĐ-BTNMT ngày 26/12/2006 Bộ Tài nguyên Môi trƣờng uyết định số 35/2002/QĐ-BKHCNMT (gồm 12 tiêu chuẩn) 31 Nghị định số 81/2006/NĐ-CP ngày 09 tháng năm 2006 xử phạt vi phạm hành lĩnh vực bảo vệ mơi trƣờng 32 Nghị định số 34/2005/NĐ-CP ngày 17/3/2005 33 Nghị định số 80/2006/NĐ-CP Nghị định số 21/2008/NĐ-CP 79 Các trang web đƣợc tham khảo luận văn: 34 vnclp.gov.vn 35 timtailieu.vn 36 www.dongchau.net 37 yeumoitruong.vn 38 Trang Wikipedia Tiếng Việt 39 “Pháp luật môi trƣờng: Bất cập Việt Nam kinh nghiệm từ Nhật Bản” Cập nhập ngày 10/03/2010.http://www.baomoi.com/Phap-luat-ve-moitruong-Bat-cap-cua-Viet-Nam-va-kinh-nghiem-tu-Nhat-Ban/c/3958862.epi 40 “Hỏi đáp mơi trƣờng, nƣớc, khống sản” Truy cập ngày 21/10/2015 41 http://vibonline.com.vn/Hoidap/5742/HOI-DAP-VE-MOI-TRUONGNUOC-KHOANG-SAN.aspx 42 “những yếu tố chủ yếu gây ô nhiễm môi trƣờng biển” Truy cập ngày 6/11/2015 http://www.tinmoitruong.vn/hoi-va-dap/nhung-yeu-to-chu-yeu-gayo-nhiem-moi-truong-bien_70_29899_1.html 43 cokhimoitruong.com.vn 44 luatvachinhsach.drdvietnam.com 45 tuvanmoitruong.org 46 “Tổng quan sách pháp luật bảo vệ mơi trƣờng biển” Cập nhật ngày 04/07/2014 http://www.tinmoitruong.vn/hoi-va-dap/nhung-yeu-to-chuyeu-gay-o-nhiem-moi-truong-bien_70_29899_1.html 47 “Ơ nhiễm mơi trƣờng nƣớc ta - Thực trạng giải pháp khắc phục” Cập nhật ngày 11/07/ 2013 http://www.bienphongvietnam.vn/cong-tacbien-phong/54-tai-nguyen-moi-trng-/1036-dd.html 48 luatminhgia.vn 49 www.vinamaso.net 80 50 “Vai trò pháp luật việc bảo vệ môi trƣờng việt nam nay” cập nhật ngày 04/02/2015 http://readzo.com/posts/6479-vai-tro-phap-luat-trongviec-bao-ve-moi-truong-o-viet-nam-hien-nay.htm 51 www.govap.hochiminhcity.gov.vn 52 luanvan.co 53 “Chuyên đề thực trạng ô nhiễm dầu vùng biển Việt Nam” cập nhật ngày 03/07/2003 http://doc.edu.vn/tai-lieu/chuyen-de-thuc-trang-o-nhiem-dautren-vung-bien-viet-nam-21324/ 81 ... tế biển Việt Nam 23 Chƣơng THỰC TRẠNG CỦA PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN Ở VIỆT NAM 2.1 ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN VỀ PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN CỦA VIỆT NAM Ở Việt Nam, pháp luật. .. Những vấn đề pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển Chƣơng Thực trạng pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển Việt Nam Chƣơng Giải pháp để nâng cao hiệu pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển Việt Nam 12 Chƣơng1... THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG BIỂN Ở VIỆT NAM 2.2.1 Thực trạng xây dựng thực quy định pháp luật bảo vệ môi trƣờng biển + Bất cập pháp luật sách bảo vệ mơi trƣờng biển Việt Nam Hiện nay,