1 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Kế tốn tài cơng cụ quản lý, giám sát chặt chẽ, có hiệu hoạt động kinh tế, tài chính, cung cấp thơng tin đầy đủ, trung thực, kịp thời, đáp ứng yêu cầu tổ chức, quản lý điều hành quan Nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức cá nhân Tuy nhiên, nhà quản lý điều hành thấu hiểu tầm quan trọng này, nguyên nhân dẫn đến hiệu kiểm soát kế hoạch chi tiêu chưa cao, sử dụng nguồn kinh phí khơng nội dung, mục đích, để xảy gian lận, sai sót, thất tài sản, BCTC cung cấp thơng tin chưa đầy đủ, kịp thời… BHXH thành phố Đà Nẵng đơn vị nghiệp, trực thuộc BHXH Việt Nam, với chức tổ chức thực chế độ, sách BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp (gọi chung BHXH), BHYT bắt buộc, BHYT tự nguyện (gọi chung BHYT) địa bàn thành phố theo quy định BHXH Việt Nam quy định pháp luật BHXH thành phố Đà Nẵng chịu quản lý trực tiếp, toàn diện Tổng giám đốc BHXH Việt Nam chịu quản lý hành Nhà nước địa bàn thành phố UBND thành phố Đà Nẵng Với quy mô đối tượng ngày mở rộng theo Luật BHXH Luật BHYT, trách nhiệm BHXH thành phố Đà Nẵng nói riêng tồn ngành BHXH Việt Nam nói chung ngày nặng nề Trong năm 2011, tổng số thu BHXH, BHYT, BHTN BHXH thành phố Đà Nẵng là: 1.467 tỷ đồng, chi BHXH, BHYT, BHTN là: 1.676 tỷ đồng, chi QLBM là: 34,764 tỷ đồng So với năm 2010, tất tiêu gia tăng lớn (trên 10%), đòi hỏi cơng tác kế tốn tài cần phải có chuyển biến tích cực để đảm bảo đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ Song song với quy mô phát triển hoạt động thu - chi tài BHXH thành phố Đà Nẵng diễn ngày nhiều với nội dung thu chi ngày đa dạng phong phú Mặc dù cơng tác kế tốn tài ngày xem trọng số hạn chế định, lên số vấn đề đáng lưu ý: Báo cáo tài chưa phản ánh số dư tài khoản tổng hợp, công tác đối chiếu số dư tài khoản tiền gửi với nguồn kinh phí cơng nợ có liên quan chưa quan tâm, phần mềm kế tốn chưa xem trọng cơng tác phân quyền khai thác thông tin Với bất cập có, cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố chưa thật công cụ quản lý hiệu hoạt động tài đơn vị, thơng tin báo tài chưa phản ánh đầy đủ tình hình tài tồn ngành Đến thời điểm tại, chưa có luận văn nghiên cứu đánh giá thực trạng cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng nhằm hồn thiện cơng tác Từ lý trên, hồn thiện cơng tác kế tốn tài u cầu cấp thiết BHXH thành phố Đà Nẵng, lý tơi chọn đề tài ‘‘Hồn thiện cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng” làm luận văn thạc sỹ kinh tế Mục tiêu nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu thực trạng công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng - Trên sở văn quy định Nhà nước kế tốn tài có liên quan, luận văn đề xuất số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng - Phạm vi nghiên cứu: Công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng, không bao gồm BHXH quận, huyện trực thuộc, cụ thể: + Nghiên cứu nội dung tổ chức công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng: Tổ chức chứng từ kế toán, tổ chức tài khoản kế toán, tổ chức sổ kế toán, tổ chức lập BCTC; + Nghiên cứu công tác tổ chức lập, chấp hành toán dự toán chi NSNN BHXH thành phố Đà Nẵng; + Nghiên cứu công tác kiểm tra, đối chiếu số dư tài khoản tiền gửi với số dư nguồn kinh phí cơng nợ có liên quan BHXH thành phố Đà Nẵng; + Nghiên cứu công tác ứng dụng phần mềm kế toán BHXH thành phố Đà Nẵng; + Nghiên cứu cơng tác tự kiểm tra kế tốn đơn vị BHXH quận, huyện trực thuộc Phương pháp nghiên cứu Để phân tích, đánh giá thực tiễn cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng nhằm xây dựng giải pháp hoàn thiện công tác này, luận văn sử dụng phương pháp: hệ thống, phân tích tổng hợp, từ so sánh đối chiếu thực tiễn công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng với qui định Luật kế toán, Chế độ kế toán ngành BHXH, qui định khác Nhà nước, Ngành có liên quan đến cơng tác kế tốn tài đơn vị Ngồi ra, luận văn sử dụng phương pháp vấn trực tiếp người có trách nhiệm BHXH thành phố Đà Nẵng: - Đối với Giám đốc: Thu thập ý kiến nhận xét đánh giá chung công tác kế tốn tài đơn vị quan điểm Giám đốc công tác - Đối với Trưởng phòng KH-TC: Thu thập thơng tin vấn đề liên quan trực tiếp đến cơng tác kế tốn tài (cơng tác phân quyền sử dụng phần mềm kế tốn, cơng tác bảo mật an tồn liệu kế tốn) thơng tin chung cơng tác kế tốn tài đơn vị - Đối với Kế tốn tổng hợp: Thu thập thơng tin việc sử dụng chi tiết phần mềm kế toán, cách vận hành phần mềm kế toán tất chức công việc thông tin chi tiết cơng tác kế tốn tài đơn vị - Đối với Trưởng phòng TC-HC: Thu thập thơng tin mối liên hệ với phòng KH-TC việc theo dõi tiền lương toán tiền lương đơn vị Các vấn đề việc mua sắm TSCĐ Nguồn liệu thu thập để phục vụ cho luận văn chứng từ, sổ sách, BCTC kỳ kế toán năm 2011 BHXH thành phố Đà Nẵng, bao gồm số liệu tổng hợp toàn ngành (riêng BCTC báo cáo năm 2011) Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận phụ lục, luận văn kết cấu thành ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận cơng tác kế tốn tài đơn vị nghiệp công lập Chương 2: Thực trạng cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng Chương 3: Hồn thiện cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng Tổng quan tài liệu nghiên cứu Kế tốn tài công cụ quan trọng thiếu hoạt động kinh tế, tài tất tổ chức kinh tế, nghiệp quản lý điều hành Nhà nước Trong lĩnh vực nghiệp cơng lập, cơng tác kế tốn tài chưa nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu Trong phạm vi Đại học Đà Nẵng, số nghiên cứu liên quan đến công tác như: - Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng Trần Thị Thanh Định (2011) với đề tài: "Hoàn thiện tổ chức kế toán Trường Cao Đẳng Thương mại" Luận văn chủ yếu đề cập đến việc hoàn thiện tổ chức kế tốn với số nội dung khuyến khuyết về: Hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán cách ghi chép; hệ thống sổ sách kế tốn, báo cáo tài chính; tăng cường ứng dụng CNTT Ngồi luận văn có số kiến nghị Nhà nước quan quản lý số vấn đề như: sửa đổi chế độ kế toán phải kịp thời với tình hình thực tế, phân loại tài khoản hệ thống tài khoản cho phù hợp liên quan đến nhóm tài khoản loại 3-Thanh tốn - Luận văn Thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng Đồn Ngun Hồng (2010) với đề tài: "Hồn thiện cơng tác kế tốn tài bệnh viện hữu nghị Việt Nam-Cuba Đồng Hới" Luận văn phân tích đánh giá cách tổng hợp cơng tác kế tốn cơng tác quản lý tài đơn vị nghiệp cơng lập, cụ thể Bệnh viện hữu nghị Việt Nam-Cu Ba Đồng Hới thuộc lĩnh vực nghiệp y tế Tuy nhiên, phần mềm kế toán ứng dụng qui định Bộ tài khơng thấy đề cập đến việc vận dụng cách cụ thể để có góc nhìn phần mềm kế tốn sử dụng đơn vị nghiệp công lập Mỗi luận văn nêu, khía cạnh khác nhau, mặt phản ánh ngành, lĩnh vực đơn vị cụ thể nghiên cứu Tuy nhiên, cơng tác kế tốn tài nội dung rộng, khơng riêng hoạt động phòng KH-TC mà liên quan đến phòng chức khác có liên quan, từ cơng tác quản lý tài đến cơng tác ứng dụng CNTT mà cụ thể phần mềm kế tốn Vì vậy, theo tác giả tìm hiểu cơng tác kế tốn tài ngành, lĩnh vực đơn vị cụ thể cần phải đánh giá cách toàn diện chi tiết phản ảnh hết yêu cầu, nhiệm vụ công tác Nội dung đề cập đến công tác kế tốn tài góc độ chung cho đơn vị nghiệp cơng lập tham khảo cách có chọn lọc tổng hợp từ luận văn nêu để áp dụng cụ thể vào đơn vị nghiên cứu Trong thực tế, ngành, lĩnh vực có tính đặc thù khác nhau, cơng tác kế tốn tài có nét riêng biệt Đến thời điểm nay, chưa có cơng trình nghiên cứu cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng Gắn với mục tiêu nghiên cứu đặt nghiên cứu Thực trạng công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng đề xuất số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng, luận văn chủ yếu dựa sở pháp lý qui định Nhà nước công tác kế tốn tài Luật NSNN, Luật kế toán, Chế độ kế toán HCSN, Chế độ kế toán BHXH… giáo trình, tài liệu nghiên cứu có liên quan Để hệ thống hóa sở lý luận vấn đề thực tiễn nghiên cứu, xác định tài liệu cần lựa chọn, chọn lọc nội dung cần thiết từ tài liệu chọn, tác giả chia hoạt động công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng thành phần riêng biệt như: tổ chức chứng từ kế toán, tổ chức tài khoản kế toán, tổ chức sổ kế toán tổ chức lập báo cáo tài chính; nghiệp vụ có liên quan đến cơng tác kế tốn tài chính, ứng dụng phần mềm kế tốn… Sau đó, tiến hành vào nghiên cứu chi tiết phần, đối chiếu với sở lý thuyết để thực cho mục tiêu nghiên cứu Trong trình nghiên cứu, nguồn tài liệu sử dụng ln xác định phải có tầm tham khảo đủ rộng để bao quát tổng thể phạm vi đề tài; mức độ tham khảo tài liệu phải có chiều sâu, nội dung phải đảm bảo đầy đủ chi tiết đến vấn đề cần nghiên cứu, đáp ứng với yêu cầu cấp độ nghiên cứu nhằm giải vấn đề đặt ra; nội dung sở lý luận từ nguồn tài liệu chọn lọc đề cập đến vấn đề có liên quan đến việc nghiên cứu; thông tin sử dụng để đánh giá vấn đề có tính khách quan, ln kịp thời, tránh trường hợp bị lạc hậu so với qui định, thông tin chun ngành BHXH… Cơng tác kế tốn tài ngành, lĩnh vực đơn vị nghiệp cơng lập có hoạt động mang tính đặc thù: Đặc thù hoạt động tài chính, cung cấp dịch vụ công, mối liên hệ phòng chức năng, quan điểm Lãnh đạo cơng tác kế tốn tài chính, vấn đề ứng dụng cơng nghệ thơng tin cơng tác kế tốn…, vấn đề có ảnh hưởng lớn đến cơng tác kế tốn tài đơn vị, khả xảy rủi ro hoạt động kế tốn tài Vì vậy, nguồn tài liệu nghiên cứu phải đề cập để hiểu rõ đơn vị nghiệp cơng lập nói chung ngành BHXH nói riêng để có nhìn tổng qt thấy nét khác biệt ngành nghiên cứu Để tiếp cận với vấn đề khác biệt ngành BHXH, tác giả thông qua việc thu thập nghiên cứu chế độ kế toán BHXH, văn liên quan đến hoạt động tài ngành BHXH, BHXH thành phố Đà Nẵng, kết hợp với việc vấn người có trách nhiệm đơn vị, tìm hiểu mối liên hệ phòng chức năng, tìm hiểu phương thức quản lý tài liên quan đến hoạt động kế tốn tài chính, đặc biệt trọng đến hoạt động kế tốn tài có tính chất rủi ro cao, tìm hiểu việc sử dụng phần mềm kế toán đơn vị Nghiên cứu thực bối cảnh Đảng Nhà nước đẩy mạnh xã hội hóa đổi chế hoạt động đơn vị nghiệp công lập, có cải cách chế quản lý tài Đối với ngành BHXH, ngày 20/01/2011 Thủ tướng phủ ban hành Quyết định số 04/2011/QĐTTg thay cho Quyết định số 41/2007/QĐ-TTg ngày 29/3/2007 quản lý tài BHXH Việt Nam Quyết định nhằm mục đích thực tốt chức tổ chức thực chế độ, sách BHXH, BHYT, BHTN tổ chức thực nhiệm vụ đảm bảo theo qui định pháp luật Đồng thời đổi chế quản lý tài biên chế hoạt động BHXH Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí để tạo điều kiện đầu tư phát triển; tăng thu nhập, cải thiện đời sống CBCCVC gắn trách nhiệm với lợi ích CBCCVC hoạt động nghiệp vụ; trao quyền tự chủ tự chịu trách nhiệm cho thủ trưởng đơn vị sử dụng biên chế kinh phí quản lý giao nhằm thúc đẩy việc xếp, tổ chức máy tinh gọn, nâng cao hiệu việc thực nhiệm vụ giao; thực minh bạch công khai tài theo qui định pháp luật Với số hạn chế lên công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng cần khắc phục, với việc phấn đấu thực tốt mục tiêu đặt chế quản lý tài ngành BHXH mà Thủ tướng phủ ban hành, nghiên cứu nhằm Hồn thiện cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng nói nhu cầu cấp thiết giai đoạn BHXH thành phố Đà Nẵng CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KẾ TỐN TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CƠNG LẬP 1.1 ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH CỦA ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP 1.1.1 Khái niệm đơn vị nghiệp công lập Đơn vị nghiệp cơng lập tổ chức quan có thẩm quyền Đảng, quan Nhà nước Tổ chức trị - xã hội thành lập quản lý theo quy định pháp luật, có tư cách pháp nhân, dấu, tài khoản, hoạt động lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, lao động - thương binh xã hội, thông tin truyền thông lĩnh vực nghiệp khác pháp luật quy định Ngoài đơn vị nghiệp cơng lập, Nhà nước khuyến khích phát triển đơn vị nghiệp ngồi cơng lập hoạt động lĩnh vực xã hội hóa theo quy định Nhà nước như: Giáo dục - đào tạo, dạy nghề; y tế; văn hố; thể dục thể thao; mơi trường; xã hội; dân số; gia đình; bảo vệ chăm sóc trẻ em Đơn vị nghiệp ngồi cơng lập tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, cá nhân, nhóm cá nhân cộng đồng dân cư thành lập, đầu tư xây dựng sở vật chất, tự bảo đảm kinh phí hoạt động vốn ngồi NSNN hoạt động theo quy định pháp luật 1.1.2 Phân cấp quản lý tài đơn vị nghiệp cơng lập Phân loại theo phân cấp quản lý tài ngành theo hệ thống ngành dọc từ xuống, đơn vị nghiệp có loại sau: - "Đơn vị dự toán cấp I đơn vị trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm Thủ tướng Chính phủ UBND giao Đơn vị dự toán cấp I thực phân bổ, giao dự toán ngân sách cho đơn vị cấp trực thuộc" [8, tr.3], chịu trách nhiệm trước Nhà nước việc tổ chức, thực cơng tác kế tốn tốn ngân sách đơn vị cơng tác kế toán, toán ngân sách đơn vị dự toán cấp trực thuộc theo quy định; - "Đơn vị dự toán cấp II đơn vị cấp đơn vị dự toán cấp I, đơn vị dự toán cấp I giao dự toán phân bổ dự toán giao cho đơn vị dự toán cấp III (trường hợp ủy quyền đơn vị dự toán cấp I)" [8, tr.3], chịu trách nhiệm tổ chức thực cơng tác kế tốn tốn ngân sách đơn vị cơng tác kế tốn, toán đơn vị dự toán cấp theo quy định; - "Đơn vị dự toán cấp III đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách, đơn vị dự toán cấp I cấp II giao dự tốn ngân sách" [8, tr.3], có trách nhiệm tổ chức, thực cơng tác kế tốn tốn ngân sách đơn vị đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc (nếu có) theo quy định "Đơn vị cấp đơn vị dự toán cấp III nhận kinh phí để thực phần cơng việc cụ thể, chi tiêu phải thực công tác kế toán toán theo quy định" [8, tr.3] Đơn vị mở tài khoản giao dịch ngân hàng kho bạc quan có thẩm quyền cho phép 1.1.3 Đặc điểm chế tài đơn vị nghiệp cơng lập a Đặc điểm chung - Thực chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm tài ṿng năm, sau năm xem xét phân loại lại cho phù hợp; - Được xây dựng chế chi tiêu nội làm để cán bộ, viên chức thực sau tổ chức thảo luận rộng rãi dân chủ, công khai đơn vị có ý kiến tổ chức cơng đồn đơn vị; - Mở tài khoản KBNN để thực thu, chi qua KBNN khoản kinh phí thuộc NSNN theo quy định Luật NSNN, gồm: Kinh phí NSNN cấp; khoản thu, chi phí lệ phí thuộc NSNN khoản khác NSNN (nếu có); BCTC khâu cuối cơng tác kế tốn tài nhằm cung cấp thơng tin giúp cho Nhà nước nắm tình hình kết tổ chức chấp hành ngân sách qua năm Các tiêu, số liệu BCTC sở quan trọng để tính tiêu khác nhằm đánh giá tổng hợp thực trạng cấp ngân sách hiệu hoạt động tài Vì vậy, công tác lập BCTC khâu quan trọng gần bảng tổng kết cuối tình hình thực khoản thu, chi ngân sách Tại BHXH thành phố Đà Nẵng, công tác lập BCTC thực theo chế độ kế toán BHXH qui định, nhiên để đáp ứng tốt yêu cầu quản lý ngành, xã hội cơng tác phải hồn thiện mặt sau: Thứ nhất: Thuyết minh BCTC cần phải phân tích sâu đầy đủ nguyên nhân biến động tăng giảm tiêu tài năm (chi QLBM, chi BHXH, chi BHYT) so với dự toán, so với năm trước Đây nội dung quan trọng việc phân tích giúp cho Lãnh đạo đơn vị nhận biết rõ tình hình đơn vị hoạt động tài chính, sở để đưa định tốt năm tài bảo vệ kế hoạch dự tốn NSNN hàng năm BHXH Việt Nam Thứ hai: Các đơn vị HCSN nói chung ngành BHXH nói riêng xem đơn vị thụ hưởng NSNN mà đơn vị hoạt động kinh tế doanh nghiệp Vì vậy, hệ thống BCTC đơn vị nghiệp công lập qui định có khác biệt với Chế độ kế tốn doanh nghiệp, có việc khơng lập Bảng cân đối kế toán mà lập Bảng cân đối tài khoản không lập Bảng cân đối tài khoản tổng hợp Việc không qui định lập Bảng cân đối tài khoản tổng hợp không phản ánh số dư tài khoản toàn hệ thống BHXH thành phố, hạn chế cung cấp thơng tin quản lý, điều hành Để giải vấn đề này, tác giả đề xuất thực lập Bảng tổng hợp số dư tài khoản với phạm 85 vi hoạt động tài giới hạn chức nhiệm vụ BHXH cấp tỉnh/thành phố, không bao gồm: hoạt động đầu tư tài chính, hoạt động kinh doanh, trích quỹ ổn định thu nhập, trích quỹ phát triển hoạt động nghiệp, hạch toán quỹ BHXH, BHYT, BHTN, bảo hiểm tự nguyện Cơ sở để thực lập Bảng tổng hợp số dư tài khoản dựa trên Bảng cân đối tài khoản BHXH thành phố Đà Nẵng BHXH quận, huyện trực thuộc, tổng hợp theo tiêu số dư tài khoản theo nguyên tắc: * Tài khoản bảng: (1) Những tài khoản giữ nguyên theo Bảng cân đối tài khoản BHXH thành phố Đà Nẵng, không cộng thêm từ tài khoản Bảng cân đối kế toán BHXH quận, huyện: - Các tài khoản chi phí thực bút tốn kết chuyển tổng hợp toàn ngành BHXH thành phố Đà Nẵng: TK 3112, TK 3114, TK 3116, TK 461, TK 661, TK 664, TK 671, TK 673, TK 674 - Các tài khoản toán thu, chi BHXH thành phố với BHXH Việt Nam, BHXH thành phố với BHXH quận, huyện: TK 341, TK 351, 352, 353, 354 (những tài khoản tập hợp toán vào cuối kỳ toán) - Tài khoản 342 "Thanh toán nội bộ", dùng để theo dõi toán nội BHXH thành phố Đà Nẵng với BHXH quận, huyện trực thuộc (thanh tốn nội phơi tờ rời sổ BHXH, thẻ BHYT, cấp quỹ phúc lợi…) (2) Những tài khoản lại cộng trực tiếp từ tài khoản Bảng cân đối tài khoản để xác định tiêu tương đương Bảng tổng hợp số dư tài khoản * Tài khoản bảng: Cộng trực tiếp từ Bảng cân đối tài khoản BHXH thành phố BHXH quận, huyện trực thuộc để xác định tiêu tương đương Bảng tổng hợp số dư tài khoản * Biểu mẫu đề xuất: BẢNG TỔNG HỢP SỐ DƯ TÀI KHOẢN Quí… năm… Số hiệu TK Tên tài khoản Số dư đầu kỳ (*) Nợ A … … … B … … … Có Số dư cuối kỳ (**) Nợ Có Tài khoản bảng Tài khoản bảng Ghi chú: Nếu Bảng tổng hợp số dư tài khoản năm thì: (*): Số dư đầu năm (**): Số dư cuối năm 3.2.2 Hoàn thiện ứng dụng phần mềm kế toán Thực tế khảo sát thực trạng ứng dụng phần mềm kế toán cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng đặt số vấn đề cần hoàn thiện nhằm nâng cao chất lượng, hạn chế rủi ro việc ứng dụng phần mềm kế toán đơn vị Cụ thể nội dung sau: a Đối với Lãnh đạo Để có định hướng cách toàn diện, phát huy triệt để ứng dụng công nghệ thông tin quản lý vận hành hệ thống thơng tin kế tốn an tồn, hiệu quả, Lãnh đạo đơn vị cần quan tâm đến việc sử 87 dụng phần mềm kế toán góc độ tìm hiểu, kiểm sốt khai thác thơng tin Vấn đề có ý nghĩa quan trọng việc thiết lập, trì nâng cao lực kiểm sốt hệ thống thơng tin kế tốn đơn vị Cụ thể đề xuất sau: - Lãnh đạo cần sử dụng chức Khóa sổ sau hồn tất việc tốn tài q/năm để chống việc sửa, xóa chứng từ thức đưa vào hệ thống - Quan tâm, đạo tăng cường công tác kiểm tra phân quyền truy cập, bảo mật an toàn liệu phần mềm kế tốn phòng KH-TC đơn vị, BHXH quận, huyện trực thuộc xem nội dung cơng tác tự kiểm tra kế tốn tài đơn vị - Nhằm nâng cao vai trò, xác lập quyền hạn trách nhiệm CBCCVC việc sử dụng phần mềm kế toán, đồng thời phục vụ cho công tác quản lý, kiểm tra cần thiết, BHXH thành phố Đà Nẵng cần ban hành qui định cụ thể trách nhiệm cá nhân việc sử dụng phần mềm lập danh sách phân quyền chi tiết đối tượng sử dụng - Ban hành qui định quản lý thông tin, xác định mối quan hệ báo cáo: người cần thơng tin gì, cần thơng tin thơng tin cung cấp - Chỉ đạo công tác tổ chức đánh giá rủi ro ứng dụng phần mềm kế tốn để đề có biện pháp ngăn ngừa, ngăn chặn kịp thời, bao gồm hai rủi ro chủ yếu sau: + Rủi ro sai sót gian lận: không cẩn thận, thiếu kiến thức, cố ý truy cập hệ thống bất hợp pháp + Rủi ro quản lý lưu trữ liệu: liệu bị phá hủy, virus, hỏng ổ cứng b Đối với phòng KH-TC - Trưởng phòng KH-TC: + Kiểm tra, rà sốt lại tồn việc phân quyền truy cập phần mềm kế toán người sử dụng để qui hoạch lại việc phân quyền cho hợp lý, vửa đảm bảo phù hợp với phần hành kế toán giao, vừa phù hợp với cách tổ chức phân quyền phần mềm kế toán + Quán triệt cho CBCCVC phòng việc bảo mật mật truy cập sử dụng phần mềm kế toán phân quyền + Sử dụng chức Ký kiểm soát ký chứng từ nhằm chống việc truy cập hệ thống cách bất hợp pháp để sửa, xóa chứng từ hàng ngày phải vào kiểm tra phần để kiểm soát phát chứng từ bất hợp pháp thêm vào gian lận - CBCCVC phòng KH-TC: sử dụng phần mềm kế tốn phải có trách nhiệm bảo vệ mật mình, tránh trường hợp để lộ mật cho sử dụng chung mật để thực cơng việc c Đối với phòng CNTT BHXH thành phố Đà Nẵng cần ban hành qui định chế kiểm sốt máy chủ CBCCVC phòng CNTT nhằm ngăn ngừa, phát kiểm tra việc thâm nhập bất hợp pháp vào CSDL phần mềm kế toán phương thức trực tiếp để chỉnh sửa liệu Cụ thể: - Mở sổ Nhật ký phòng máy chủ để ghi lại toàn kiện vào phòng máy, điều giúp cho cơng tác kiểm sốt việc vào phòng máy chủ Trưởng phòng CNTT, đồng thời phục vụ cho công tác kiểm tra có yêu cầu - Nghiêm cấm thiết lập chế độ Remote Desktop Connection (điều khiển từ xa) cho máy chủ (Server) nhằm tránh việc điều khiển máy chủ từ máy trạm (Client) Chỉ thiết lập chức Remote Desktop Connection để phục vụ cho công việc thực cần thiết tắt chức sau hồn 89 thành cơng việc - Sử dụng chức SQL Server Profiler hệ quản trị CSDL SQL Server để giám sát ghi lại kiện tác động CSDL phần mềm kế toán máy trạm (client) người dùng (User) Định kỳ lưu trữ đĩa DVD tệp (file) bảng (table) ghi lại kiện để quản lý phục vụ cho cơng tác kiểm tra cần thiết 3.2.3 Hồn thiện công tác kiểm tra, đối chiếu số dư tài khoản tiền gửi với số dư nguồn kinh phí cơng nợ có liên quan Như đánh giá chương thực trạng: công tác kiểm tra, đối chiếu số dư tài khoản tiền gửi với số dư nguồn kinh phí cơng nợ có liên quan BHXH thành phố Đà Nẵng chưa quan tâm Điều dẫn đến thất thoát, rủi ro khơng thể kiểm sốt phát kịp thời Để khắc phục thất thoát, rủi ro đề cập, BHXH thành phố Đà Nẵng (phòng KH-TC) định kỳ hàng tháng, quí, năm phải kiểm tra tất số dư tài khoản tiền gửi, đối chiếu với số dư nguồn kinh phí cơng nợ có liên quan để xác định tồn đầy đủ số dư Kết việc kiểm tra, đối chiếu cần phân tích thuyết minh cụ thể tài khoản, xác nhận kế tốn viên Trưởng phòng KH-TC Ngun tắc việc đối chiếu số dư tài khoản tiền gửi (thu BHXH, chi BHXH, chi QLBM) dựa sở phân tích mối liên hệ số dư tài khoản với nội dung có liên quan nêu Bảng 2.9, Bảng 2.10, Bảng 2.11 3.2.4 Hồn thiện cơng tác tự kiểm tra kế tốn tài đơn vị BHXH quận, huyện trực thuộc Cơng tác tự kiểm tra kế tốn tài khơng quan tâm cách thường xun, nội dung kiểm tra không thật đầy đủ, chất lượng điều kiện tốt cho việc hình thành sai phạm tài việc khắc phục nặng nề xảy thời gian dài mà khơng có kiểm tra phát Tự kiểm tra kế tốn tài thường xun đơn vị giúp cho đơn vị chủ động ngăn ngừa, chấn chỉnh sai sót xử lý sai phạm kịp thời Chính vậy, hồn thiện cơng tác tự kiểm tra kế tốn tài BHXH thành phố yêu cầu cấp thiết mà Lãnh đạo cần phải quan tâm a Đối với Ban tra nhân dân Nâng cao chất lượng đội ngũ tra nhân dân thông qua: - Tổ chức lại Ban tra nhân dân gồm thành viên hiểu biết lĩnh vực tài chính; - Tổ chức tập huấn thường xuyên Ban tra nhân dân lĩnh vực tài ngành, nghiệp vụ kiểm tra kế tốn tài chính, đặc biệt thay đổi sách kế tốn tài b Đối với phòng Kiểm tra BHXH thành phố Đà Nẵng - Tăng cường công tác kiểm tra tài kế tốn nội BHXH thành phố Đà Nẵng BHXH quận, huyện trực thuộc cách thường xuyên Đối với nội BHXH thành phố Đà Nẵng: năm/1 lần BHXH quận, huyện trực thuộc: năm/ lần - Công tác tự kiểm tra tài kế tốn phải xây dựng kế hoạch cụ thể từ đầu năm phải có đề cương chi tiết thực - Đổi nội dung kiểm tra nhằm đảm bảo rà soát chấn chỉnh tồn hoạt động tài ngành Xây dựng nội dung kiểm tra kế toán tài ngồi việc phải đảm bảo nội dung nêu điểm c, phần 1.2.5 "Công tác tự kiểm tra kế tốn tài đơn vị nghiệp cơng lập”, phải kiểm tra cơng tác phân quyền phần mềm kế tốn, có mức độ quan tâm Lãnh đạo BHXH quận, huyện việc khai thác sử dụng, kiểm sốt thơng tin phần mềm kế tốn - Thành lập đồn kiểm tra kế tốn tài phải có thành viên 91 phòng chức có liên quan: Thu, KH-TC, Cấp sổ thẻ, Giám định y tế nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm tra đánh giá cách tồn diện, xác hoạt động ngành có liên quan đến cơng tác kế tốn tài c Đối với phòng KH-TC Xây dựng phương pháp kiểm tra thường xuyên BHXH quận, huyện thông qua công cụ: + Báo cáo hàng ngày số dư tài khoản tiền gửi; tình hình nhập, xuất quỹ tiền mặt; biến động khơng bình thường ngày thơng qua mạng nội quan + Kết hợp duyệt toán hàng quý, năm để thực kiểm tra chấn chỉnh cách tồn diện cơng tác kế tốn tài qua kỳ hoạt động (tăng thời gian duyệt toán quận, huyện; xử lý trước số liệu tổng hợp BHXH thành phố trước xét duyệt toán để tiết kiệm thời gian kiểm tra ) + Đề xuất Giám đốc BHXH thành phố yêu cầu bắt buộc Giám đốc BHXH quận, huyện sử dụng dịch vụ Mobile Banking để quản lý việc rút Sec tiền mặt 3.2.5 Những đề xuất kiến nghị BHXH Việt Nam a Về nội dung tổ chức cơng tác kế tốn tài Thứ nhất: Do việc mở thêm tài khoản cấp tài khoản có hệ thống tài khoản kế tốn Bộ Tài quy định phải Bộ Tài chấp thuận văn trước thực hiện, đề xuất BHXH Việt Nam sớm có đề nghị với Bộ tài bổ sung tài khoản cấp để thay cho tài khoản mà BHXH Việt Nam tạm qui định nhằm đảm bảo phân loại tài khoản với nội dung kinh tế nó, cụ thể: - Chuyển sang tài khoản Loại 5-Các khoản thu tài khoản: + TK 3312 "Phải trả số tạm thu BHXH tự nguyện" + TK 3313 "Phải trả số tạm thu BHTN" + TK 3315 "Phải trả số thu BHYT thu trước cho năm sau" - Chuyển sang tài khoản Loại 6-Các khoản chi tài khoản: + TK 3114 " Phải thu số tạm chi BHTN" + TK 3112 "Phải thu số tạm chi BHXH tự nguyện" + TK 3116 "Phải thu số chi BHYT chi trước cho năm sau" Thứ hai: BHXH Việt Nam đề xuất Bộ tài bổ sung tài khoản phản ánh riêng số thu BHXH bắt buộc thu BHYT bắt buộc, không sử dụng tài khoản TK 571 "Thu BHXH, BHYT bắt buộc" để phản ánh chung cho hai đối tượng thu Đồng thời BCTC, sổ sách kế toán cần thiết kế phản ánh riêng hai tiêu thu Thứ ba: BHXH Việt Nam đề xuất Bộ tài bổ sung tài khoản phản ánh số phải thu BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc lãi chậm đóng bảo hiểm Tác giả đề nghị tài khoản bổ sung vào hệ thống tài khoản ngồi bảng để phản ánh thơng tin Cụ thể: - TK “Phải thu BHXH bắt buộc”: dùng để phản ánh số phải thu BHXH bắt buộc tình hình nợ phải thu BHXH bắt buộc quan BHXH đơn vị SDLĐ tham gia BHXH bắt buộc theo quy định pháp luật BHXH - TK “Phải thu BHYT bắt buộc”: dùng để phản ánh số phải thu BHYT bắt buộc tình hình nợ phải thu BHYT bắt buộc quan BHXH đơn vị SDLĐ tham gia BHYT bắt buộc theo quy định pháp luật BHYT - TK “Phải thu BHTN bắt buộc”: dùng để phản ánh số phải thu BHTN bắtg buộc tình hình nợ phải thu BHTN bắt buộc quan BHXH đơn vị SDLĐ tham gia BHTN bắt buộc theo quy định pháp luật BHTN 93 - TK “ Phải thu lãi chậm đóng bảo hiểm ”: dùng để phản ánh số phải thu lãi chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc (gọi tắt lãi chậm đóng) tình hình nợ phải thu lãi chậm đóng quan BHXH đơn vị SDLĐ tham gia bảo hiểm theo quy định pháp luật BHXH, BHYT, BHTN Căn vào tính chất phát sinh loại tài khoản này, thực ghi vào Bên nợ Bên có dựa số sở chủ yếu sau: Bên Nợ: + Số phải thu BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc, lãi chậm đóng bảo hiểm (gọi tắt số phải thu) đơn vị SDLĐ đăng ký với quan BHXH hàng tháng; + Cơ quan BHXH cấp tổng hợp số phải thu quan BHXH cấp dưới; + Cơ quan BHXH điều chỉnh giảm số phải thu có định xử lý cấp có thẩm quyền; + Cơ quan BHXH cấp tổng hợp số điều chỉnh giảm số phải thu quan BHXH cấp có định xử lý cấp có thẩm quyền Bên Có: + Số thu BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc lãi chậm đóng bảo hiểm (gọi tắt số thu) xác định thu từ số phải thu + Cơ quan BHXH cấp tổng hợp số thu quan BHXH cấp từ số phải thu Số dư bên Nợ: Số phải thu BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc lãi chậm đóng bảo hiểm Số dư bên Có: Đơn vị nộp thừa BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc (nếu có) Đồng thời với việc bổ sung tài khoản phản ánh số phải thu việc bổ sung sổ sách kế toán, BCTC phản ánh số phải thu b Về thiết kế phần mềm kế tốn - Thiết kế lại trình đơn (menu) phân quyền nhập liệu cho phần hành kế toán để phân quyền chi tiết cách độc lập - Thiết kế bổ sung dấu vết kiểm toán trực tiếp phần mềm để người có thẩm quyền xem kiểm tra lúc - Hiện phần mềm kế toán thiết kế theo dạng: nhập chứng từ in thơng tin chứng từ đưa thức vào hệ thống Đề nghị thiết kế kiểm soát chặt chẽ cách thông tin chứng từ đưa thức vào hệ thống Lãnh đạo phòng KH-TC thực chức Ký kiểm sốt 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG Trên sở nghiên cứu thực trạng cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng, tác giả đề xuất số giải pháp hoàn thiện đảm bảo phù hợp với qui định pháp luật kế toán, chế độ kế toán BHXH gắn liền với đặc điểm hoạt động đơn vị Các nội dung hoàn thiện bao gồm: Thứ nhất: Hồn thiện nội dung tổ chức cơng tác kế tốn tài bao gồm: cơng tác tổ chức chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống sổ sách kế toán lập báo cáo tài Thứ hai: Hồn thiện việc ứng dụng CNTT cơng tác kế tốn tài bao gồm vấn đề liên quan đến công tác phân quyền phần mềm kế tốn, cơng tác quản lý ứng dụng phần mềm kế tốn Lãnh đạo đơn vị cơng tác liên quan đến an toàn, bảo mật hệ thống thơng tin kế tốn Thứ ba: Hồn thiện cơng tác đối chiếu số dư tài khoản tiền gửi ngân hàng, kho bạc với nguồn kinh phí cơng nợ có liên quan cơng việc thiếu công tác quản lý tài khoản tiền gửi Thứ tư: Hồn thiện cơng tác tự kiểm tra kế tốn tài bao gồm liên quan đến phận, phòng ban có chức thực công tác nhằm giúp cho công tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng ngày hoàn thiện an toàn, tiết kiệm, chống lãng phí đơn vị, nâng cao đời sống cho CBCCVC toàn hệ thống BHXH thành phố Đà Nẵng Thứ năm: Một số đề xuất BHXH Việt Nam nội dung cơng tác kế tốn tài chính, thiết kế phần mềm kế tốn nhằm hồn thiện hệ thống tài khoản phần mềm kế tốn ngành BHXH KẾT LUẬN CHUNG Hồn thiện cơng tác kế tốn tài doanh nghiệp kinh tế, đơn vị HCSN, đơn vị nghiệp công lập nói chung BHXH thành phố nói riêng ln yêu cầu cấp thiết quản lý điều hành đơn vị quan Nhà nước, đặc biệt giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế Có thể nói, nghiên cứu đề xuất hồn thiện cơng tác kế tốn tài tác giả BHXH thành phố Đà Nẵng thực thiết thực phù hợp với tình hình hoạt động tài đơn vị Tác giả mong muốn nghiên cứu Lãnh đạo BHXH thành phố Đà Nẵng quan tâm xem xét đưa vào áp dụng nhằm đảm bảo cho cơng tác kế tốn tài đơn vị ngày hồn thiện 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bộ tài (2006), Quyết định số 19/2006/QĐ-BTC ngày 30/3/2006 Bộ trưởng Bộ Tài Chính ban hành Chế độ kế tốn hành nghiệp [2] Bộ tài (2007), Chế độ kế toán BHXH, Hà Nội [3] Bộ tài chính, Thơng tư số 59/2003/TT-BTC ngày 2/3/6/2003 hướng dẫn thực Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách Nhà nước [4] Bộ tài chính, Thơng tư số 71/2006/TT-BTC ngày 9/8/2006 hướng dẫn thực Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm thực nhiệm vụ, tổ chức máy, biên chế tài đơn vị nghiệp cơng lập [5] Bộ tài chính, Thơng tư số 103/2005/TT-BTC ngày 24/11/2005 hướng dẫn tiêu chuẩn điều kiện phần mềm kế tốn [6] Bộ tài chính, Thơng tư số 135/2008/TT-BTC ngày 31/12/2008 hướng dẫn Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30/5/2008 Chính Phủ sách khuyến khích xã hội hóa hoạt động lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, mơi trường [7] Bộ tài chính, Thơng tư số 134/2011TT-BTC ngày 31/9/2011 qui định chi tiết hướng dẫn thực số điều Quyết định số 04/2011/QĐ-TTg ngày 20/1/2011 Thủ tướng Chính Phủ quản lý tài BHXH Việt Nam [8] Bộ tài chính, Quyết định số 90/2007/QĐ-BTC ngày 26/10/2007 qui định mã số đơn vị có quan hệ với ngân sách [9] Bộ tài chính, Quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 việc ban hành cơng bố sáu (6) chuẩn mực kế tốn Việt Nam (đợt 2) [10] Quốc hội (2002), Luật ngân sách ngày 16/12/2002 [11] Quốc hội (2003), Luật kế toán ngày 17/6/2003 [12] Quốc hội (2006), Luật Bảo hiểm xã hội ngày 29/6/2006 [13] Quốc hội (2008), Luật Bảo hiểm y tế ngày 14/11/2008 [14] Trần Thị Thanh Định (2011), Hồn thiện tổ chức kế tốn Trường cao đẳng thương mại, Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng [15] Đồn Ngun Hồng (2010), Hồn thiện cơng tác kế tốn tài bệnh viện hữu nghị Việt Nam-Cuba Đồng Hới, Luận văn Thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng [16] Võ Thị Cẩm Nhung (2009), Hồn thiện cơng tác lập báo cáo tài cơng ty cổ phần xuất nhập Đà Nẵng, Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng [17] GS.TS Nguyễn Quang Quynh-PGS.TS Ngơ Trí Tuệ (đồng chủ biên), Giáo trình kiểm tốn tài chính, Nhà xuất kinh tế quốc dân [18] PGS.TS Nguyễn Ngọc Quang (chủ biên), Giáo trình kế tốn đơn vị HCSN, Nhà xuất giáo dục Việt Nam [19] Ths Thái Phúc Huy (chủ biên), Hệ thống thơng tin kế tốn (tập 2), Nhà xuất Phương Đông [20] TS Nguyễn Phú Giang (2010), http://www.ketoanthue.vn/index.php/cac-tin-kiem-toan-dadang/1779-quan-ly-tai-chinh-don-vi-su-nghiep-va-nhung-vande-dat-ra-hien-nay.html [21] http://www.tapchiketoan.com/ke-toan/ke-toan-tong-hop/ke-toantheo-co-so-don-tich-va-quan-tri-loi-nhuan-cua-doanh-n-6.html ... cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng nhằm hồn thiện cơng tác Từ lý trên, hồn thiện cơng tác kế tốn tài yêu cầu cấp thiết BHXH thành phố Đà Nẵng, lý tơi chọn đề tài ‘‘Hồn thiện cơng tác kế. .. nhằm Hồn thiện cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng nói nhu cầu cấp thiết giai đoạn BHXH thành phố Đà Nẵng 9 CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠNG TÁC KẾ TỐN TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP... thiết từ tài liệu chọn, tác giả chia hoạt động cơng tác kế tốn tài BHXH thành phố Đà Nẵng thành phần riêng biệt như: tổ chức chứng từ kế toán, tổ chức tài khoản kế toán, tổ chức sổ kế toán tổ