BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP - TẠ TẤN TÀI MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHĂN NUÔI LỢN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN XUÂN LỘC – TỈNH ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Đồng Nai, 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP - TẠ TẤN TÀI MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHĂN NUÔI LỢN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN XUÂN LỘC – TỈNH ĐỒNG NAI CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP MÃ SỐ: 60620115 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS NGUYỄN QUANG HÀ Đồng Nai, 2012 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu kết nghiên cứu luận văn “Một số giải pháp phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai” trung thực chưa công bố công trình nghiên cứu khác Tác giả luận văn Tạ Tấn Tài ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn “Một số giải pháp phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai”, cố gắng thân, nhận nhiều quan tâm giúp đỡ tận tình tổ chức tập thể cá nhân Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy TS Nguyễn Quang Hà, người thầy tận tình hướng dẫn bảo, giúp đỡ suốt trình học tập, nghiên cứu thực hoàn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn thầy, cô Trường Đại học Lâm Nghiệp Việt Nam sở sở tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ suốt trình học tập hoàn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn Huyện Uỷ- HĐND- UBND huyện Xuân Lộc, phòng ban, ngành huyện, xã, thị trấn chủ trang trại, hộ chăn nuôi mà tiếp xúc, điều tra, vấn thu thập số liệu Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp giúp đỡ, động viên suốt trình thực luận văn tốt nghiệp Đồng Nai, ngày tháng Tác giả luận văn Tạ Tấn Tài năm 2012 iii MỤC LỤC Trang ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Tính cấp thiết đề tài: Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu tổng quát: 2.2 Mục tiêu cụ thể: 3 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu 3.2 Phạm vi nghiên cứu Nội dung nghiên cứu Kết cấu luận văn CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Khái niệm phát triển bền vững 1.1.2 Khái niệm, đặc điểm, vị trí vai trò ngành chăn nuôi 1.1.3 Chăn nuôi lợn theo hướng bền vững 1.1.3.1 Khái niệm chăn nuôi lợn theo hướng bền vững 1.1.3.2 Những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chăn nuôi lợn 1.1.4 Các tiêu đánh giá chăn nuôi lợn theo hướng bền vững 1.1.5 Những sách nhà nước phát triển chăn nuôi nói chung chăn nuôi lợn nói riêng tác động đến chăn nuôi lợn địa bàn huyện 10 1.2 Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp (chăn nuôi lợn) bền vững 11 iv 1.2.1 Kinh nghiệm phát triển bền vững số nước giới 11 1.2.2 Khái quát số nét tình hình chăn nuôi giới 14 1.2.2.1 Dân số giới 14 1.2.2.2 Tình hình chăn nuôi giới 14 1.2.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 18 1.2.4 Tổng quan công trình nghiên cứu có liên quan 19 CHƯƠNG ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 30 2.1.1 Điều kiện tự nhiên 30 2.1.1.1 Vị trí địa lý 30 2.1.1.2 Tài nguyên khí hậu: 32 2.1.1.3 Tài nguyên đất đai: 32 2.1.1.4 Tài nguyên nước: 34 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội: 36 2.1.2.1 Thực trạng phát triển kinh tế 36 2.1.2.2 Dân số, lao động, việc làm thu nhập 37 2.1.2.3 Thực trạng hệ thống hạ tầng kỹ thuật hạ tầng xã hội 40 2.1.2.4 Mạng lưới điện 41 2.1.3 Thực trạng phát triển nông nghiệp giai đoạn 2008 – 2011 41 2.2 Phương pháp nghiên cứu 44 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 44 2.2.2 Phương pháp xử lý, phân tích số liệu 45 v CHƯƠNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 47 3.1 Thực trạng phát triển chăn nuôi lợn huyện Xuân Lộc 47 3.2 Các yếu tố tác động đến tính bền vững chăn nuôi lợn địa bàn huyện 49 3.2.1 Tình hình phát triển trang trại chăn nuôi lợn 49 3.2.2 Các nhân tố tác động đến chăn nuôi lợn mặt xã hội 50 3.2.2.1 Chuồng trại (đầu tư sở vật chất) 50 3.2.2.2 Lao động 51 3.2.2.3 Sử dụng giống mới: 52 3.2.2.4 Thức ăn cho lợn: 54 3.2.2.5 Vệ sinh thú y an toàn thực phẩm chăn nuôi lợn 56 3.2.2.6 Về tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi 60 3.2.3 Xử lý chất thải vệ sinh môi trường 61 3.2.4 Vấn đề liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi 63 3.2.5 Các chương trình khuyến khích phát triển chăn nuôi địa bàn huyện 65 3.2.6 Tình hình phát triển chăn nuôi khu vực chăn nuôi tập trung địa bàn huyện 69 3.2.7 Hiệu kinh tế chăn nuôi lợn 70 3.2.7.1 Đối với chăn nuôi lợn thịt 70 3.2.7.2 Đối với chăn nuôi lợn sinh sản 72 3.2.8 Các yếu tố tác động đến hiệu chăn nuôi thịt 74 3.3 Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, nguy thách thức chăn nuôi lợn địa bàn huyện Xuân Lộc (phân tích ma trận SWOT) 80 vi 3.3.1 Điểm mạnh 81 3.3.2 Điểm yếu 83 3.3.3 Cơ hội thách thức chăn nuôi lợn địa bàn huyện Xuân Lộc 84 3.4 Định hướng phát triển nông nghiệp (chăn nuôi lợn) địa bàn huyện Xuân Lộc 85 3.4.1 Mục tiêu chung phát triển nông nghiệp 86 3.4.2 Mục tiêu cụ thể 86 3.4.3 Quy hoạch phát triển ngành nông nghiệp 87 3.4.3.1 Trồng trọt (phục vụ cho phát triển chăn nuôi) 87 3.4.3.2 Chăn nuôi 88 3.5 Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn huyện Xuân Lộc, tình Đồng Nai 91 3.5.1 Giải pháp phát triển chăn nuôi theo quy hoạch 92 3.5.2 Giải pháp lựa chọn quy mô chăn nuôi 93 3.5.3 Giải pháp giống 94 3.5.4 Giải pháp nguồn cung cấp thức ăn 95 3.5.5 Giải pháp thú y vệ sinh an toàn thực phẩm 96 3.5.6 Giải pháp xử lý môi trường 97 3.5.7 Giải pháp ứng dụng khoa học kỹ thuật 98 3.5.8 Giải pháp tổ chức sản xuất- tiêu thụ sản phẩm 99 3.5.9 Các giải pháp khác 100 3.5.10 Một số khuyến nghị 101 KẾT LUẬN 103 vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Dofico Công ty công nghiệp thực phẩm Đồng Nai CLBNSC Câu lạc suất cao CPVC Chi phí vật chất DT Doanh thu EU Liên minh Châu Âu FAO Tổ chức nông lương thực giới G Giống GAHP Nhóm thực hành chăn nuôi tốt HTX Hợp tác xã KLH Khu liên hiệp LDN: Chi phí lao động thuê (1000 đồng) LIFSAP Dự án canh tranh ngành chăn nuôi an toàn thực phẩm TA Thức ăn TC Tổng chi phí TN Thu nhập TSLN Tỷ suất lợi nhuận TY Thú y UBND Ủy ban nhân dân XD Xây dựng Y Sản lượng viii DANH MỤC CÁC BẢNG Ký hiệu Tên bảng Trang Bảng 1.1 Vị hàng nông sản Hà Lan thị trường giới (bình quân 1997-1999) 11 Bảng 1.2 Các nước có số lượng lợn nhiều giới 14 Bảng 2.1 Diện tích loại đất địa bàn huyện Xuân Lộc 32 Bảng 2.2 Diện tích đất phân theo độ dốc - tầng dày 33 Bảng 2.3 Một số tiêu tăng trưởng chuyển dịch cấu kinh tế huyện Xuân Lộc giai đoạn 2007-2011 35 Bảng 2.4 Dân số lao động huyện Xuân Lộc Giai đoạn 20072011 38 Bảng 2.5 Tăng trưởng chuyển dịch cấu GTSX ngành nông lâm thủy sản Giai đoạn 2007-2011, huyện Xuân Lộc 41 Tăng trưởng chuyển dịch cấu giá trị sản xuất Bảng 2.6 ngành nông nghiệp giai đoạn 2007-2011 huyện Xuân Lộc 42 Bảng 3.1 Quy mô đàn sản phẩm ngành chăn nuôi giai đoạn 2005 – 2011 địa bàn huyện Xuân Lộc 46 Bảng 3.2 Lao động tham gia chăn nuôi lợn trang trại, hộ gia đình 51 Bảng 3.3 Giống lợn nuôi trang trại, hộ chăn nuôi Bảng 3.4 Nguồn cung cấp thức ăn cho trang trại, hộ chăn nuôi lợn 52 54 Bảng 3.5 Trình độ chủ hộ chăn nuôi lợn địa bàn huyện 55 Kết đào tạo nghề ngắn hạn cho lao động nông thôn Bảng 3.6 chuyên ngành chăn nuôi thú y địa bàn huyện giai đoạn 2007-2011 56 93 nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi xây dựng kho dự trữ nguyên liệu thức ăn chăn nuôi dễ dàng - Kiểm soát chặt chẽ điểm giết mổ lậu, không phép hoạt động theo quy định pháp lệnh thú y kiên không cho hoạt động Bên cạnh cần có giải pháp mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi việc xây dựng điểm giết mổ tập trung thực - Có sách hỗ trợ việc di dời sở chăn nuôi từ bên vào vùng quy hoạch như: Hỗ trợ theo đầu quy mô chuồng trại (m2 chuồng trại), hỗ trợ lãi vay ngân hàng cho hộ di dời vay cho xây dựng chuồng trại sang nhượng quyền sử dụng đất làm trang trại chăn nuôi 3.5.2 Giải pháp lựa chọn quy mô chăn nuôi hướng đến phát triển bền vững Từ phân tích thực trạng cho thấy chăn nuôi lợn địa bàn huyện nhỏ lẻ chủ yếu (chiếm 80,5%), mức quy mô hộ gia đình, thiếu yếu tố bền vững Cả ba khâu ngành chăn nuôi, giết mổ, lưu thông chưa kiểm soát được, chủ yếu nằm khu dân cư Chăn nuôi nhỏ lẻ, manh mún, lợi nhuận thấp, giá bấp bênh, thị trường ổn định gây ô nhiễm môi trường, thường khó khăn phòng chống dịch bệnh nguy thiếu bền vững Bên cạnh đó, huyện quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi, nhiên diện tích chăn nuôi lợn vùng quy hoạch thấp Ngoài ra, từ kết phân tích hiệu kinh tế cho thấy quy mô chăn nuôi lợn lớn hiệu kinh tế cao, điều có nghĩa tăng quy mô để thu nhập tăng đa dạng loại hình chăn nuôi lợn làm thu nhập tăng Với phân tích thực trạng có lợi huyện có quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi cho thấy: Để phát triển chăn nuôi theo hướng bền vững, phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu 94 với hội mà chăn nuôi lợn địa bàn huyện có, ngành cần trọng đầu tư chăn nuôi tập trung, quy mô công nghiệp, bán công nghiệp, an toàn dịch bệnh, gắn với giết mổ, chế biến tập trung; Các tổ chức chăn nuôi phải cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất Vệ sinh an toàn thực phẩm; Thực quản lý chặt từ nguồn giống đến chất lượng thức ăn; kiểm soát việc vận chuyển, giết mổ, bảo quản chế biến; nâng cao kỹ thuật chăm sóc, nuôi dưỡng, thú y 3.5.3 Giải pháp giống Từ phân tích thực trạng cho thấy huyện Xuân Lộc thị trường cung cấp giống vô phong phú giống lợn thường gặp thị trường: Lợn ngoại (lai máu, ba máu), lợn lai kinh tế, giống từ hộ tự chăn nuôi, giống từ công ty giống… Như việc chọn mua giống đâu không khó việc chọn chọn giống để cải thiện suất chất lượng sản phẩm phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng theo giai đoạn khó khăn Bởi tỉnh Đồng Nai có 01 trại giống thuộc Trung tâm nghiên cứu huấn luyện chăn nuôi Bình Thắng lai tạo giữ giống Quốc gia (Trung tâm nghiên cứu huấn luyện chăn nuôi Bình Thắng trực thuộc viện khoa học kỹ thuật Miền Nam gồm 02 trại: Trại Bình Thắng đặt xã Bình Thắng, huyện Dĩ An, tỉnh Bình Dương; Bình Minh đặt xã Bình Minh, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai) nên khả tiếp cận, đối chiếu loại giống lợn người chăn nuôi khó khăn; vấn đề chất lượng tinh giống chưa kiểm soát, số sở thú y địa phương trực tiếp lấy tinh lợn phối giống cho hộ chăn nuôi nhỏ lẻ địa bàn huyện Do đó, để giải toán giống cần thực biện pháp sau đây: 95 - Thành lập trung tâm nghiên cứu, hỗ trợ giống phù hợp với điều kiện chăn nuôi theo hướng bền vững địa bàn huyện để kiểm tra, thử nghiệm giống mới, giống lai phù hợp để cải tiến nguồn gen Xuân Lộc; thành lập trung tâm thụ tinh nhân tạo địa bàn huyện với đầy đủ trang thiết bị cán đào tạo - Đối với trang trại chăn nuôi lợn sinh sản, lợn giống phải có quản lý nhà nước trung tâm nghiên cứu giống quốc gia Trang trại phép chăn nuôi lợn sinh sản tức có nguồn giống bố mẹ tốt, điều kiện vệ sinh chăn nuôi phù hợp, đảm bảo cho giống tốt, không lây truyền dịch bệnh cấp chứng chỉ, chứng nhận phép sản xuất giống Bên cạnh cần kiểm tra định kỳ nhằm phát xử lý kịp thời điểm sản xuất giống không đảm bảo 3.5.4 Giải pháp nguồn cung cấp thức ăn Trong giá thành sản phẩm chăn nuôi lợn chi phí thức ăn chiếm tỉ lệ cao Nó yếu tố ảnh hưởng lớn đến vấn đề sinh trưởng tăng trọng lợn Khi nguồn thức ăn đầy đủ, đảm bảo chất dinh dưỡng, cung cấp kịp thời, thời kỳ sinh trưởng phát triển lợn làm tăng suất hiệu chăn nuôi Thực tế địa bàn huyện Xuân Lộc nguồn thức ăn cho chăn nuôi lợn phong phú dễ kiếm, có nhiều công ty, đại lý sẵn sàng cung cấp loại thức ăn công nghiệp cho người chăn nuôi sở chăn nuôi Tuy nhiên giá thành thức ăn cho lợn có cao huyện lân cận Với thực trạng cho ta thấy: Để phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững quan chức người chăn nuôi cần phải có biện pháp kịp thời nhằm khắc phục yếu vấn đề thức ăn cho chăn nuôi lợn nay: Một là, cần bổ sung quy hoạch điểm chế biến thức ăn chăn nuôi phù hợp với quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi huyện nhằm 96 phát triển doanh nghiệp, sở chế biến thức ăn chỗ, chủ động nguồn thức ăn, giảm giá thành sản phẩm chăn nuôi, giải vấn đề tạo động lực lớn thúc đẩy người sản xuất đầu tư mức cao vào hoạt động chăn nuôi lợn nhằm mục đích thu lợi nhuận Hai là, tăng số lượng sở, đại lý phân phối thức ăn chăn nuôi gia súc tạo thành mạng lưới thức ăn đến xã vùng nhằm đáp ứng đầy đủ nhanh chóng nhu cầu người sản xuất, tạo thói quen đầu tư thức ăn chế biến sẵn người chăn nuôi lợn Muốn vậy, ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi phải phát triển thành ngành sản xuất đọc lập 3.5.5 Giải pháp thú y vệ sinh an toàn thực phẩm Thú y vấn đề quan trọng, giải pháp tổng thể đồng đầy đủ thú y, phủ định tất kết giống sản xuất chứng kiến thời gian qua Bên cạnh an toàn vệ sinh thực phẩm có vai trò quan trọng phát triển chăn nuôi mở rộng thị trường tiêu thụ, thị trường lớn xuất Với thực trạng chăn nuôi lợn địa bàn huyện phân tích để phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững ngành chức người chăn nuôi cần: - Tổ chức đào tạo nghiệp vụ thú y cho hộ chăn nuôi công tác phòng trừ tự phát hiện, chữa trị bệnh thường gặp - Tuyên truyền, vận động hộ chăn nuôi thực quy trình tiêm phòng dịch bệnh theo quy định ngành thú y, tiêm phòng bệnh bắt buộc, không để dịch bệnh lây lan; hạn chế chăn nuôi nhỏ lẽ, phân tán, chuyển sang nuôi chuồng kín xây dựng chuồng trại quy cách theo quy định Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn để hạn chế mức độ lây lan dịch bệnh - Tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm cho sản phẩm chăn nuôi lợn yếu tố thiết yếu xây dựng lòng tin người tiêu dùng vào chất lượng thịt 97 sản xuất nước, điều kiện dịch bệnh tai xanh, sử dụng chất cấm chưa chấm dứt, việc kiểm tra dịch chứng nhận an toàn dịch bệnh công việc cần thiết; Hoạt động buôn bán, giết mổ vận chuyển động vật, sản phẩm động vật địa bàn huyện ngày diễn sôi động phức tạp ngành chức cần tăng cường công tác quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng chất kích thích, chế phẩm cấm sử dụng chăn nuôi, sở giết mổ quầy bán thịt chợ, kiểm tra, phát sở chăn nuôi vi phạm quy định pháp luật kiên xử lý nghiêm; nhanh chóng xây dựng sở giết mổ tập trung theo quy hoạch 3.5.6 Giải pháp xử lý môi trường Từ thực trạng phân tích cho thấy có 57,83% có xử lý chất thải biogas có ao chứa nước thải, có 08/166 hộ có xử lý chế phẩm sinh học EM Riêng xử lý nước rửa chuồng nhiều tồn tại, nhiều hộ xả thẳng môi trường, xuống ao xuống suối gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, dẫn đến thiếu bền vững chăn nuôi lợn Do đó, để chăn nuôi lợn phát triển theo hướng bền vững đảm bảo mặt môi trường, người chăn nuôi ngành chức cần: - Các sở chăn nuôi, sở có quy mô lớn vừa phải có cam kết tự xử lý môi trường đảm bảo yêu cầu vệ sinh môi trường theo quy định quan chức môi trường Phải có tường rào ngăn cách trang trại với bên chiều cao từ m trở lên Không xả chất thải, nước thải chưa xử lý vào môi trường Làm việc hạn chế tốt tình trạng lây lan bệnh tật từ trại sang trại khác ô nhiễm cho hộ xung quanh, phù hợp với trình độ tổ chức đặc điểm vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi huyện Xuân Lộc - Lồng ghép chăn nuôi bền vững, sử dụng mô hình khí sinh học vào chương trình, kế hoạch phát triển ngành chăn nuôi huyện; Tập trung 98 đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn đội ngũ cán quản lý, kỹ thuật công nhân lanh nghề phục vụ việc xây dựng công trình khí sinh học hộ chăn nuôi lợn - Bổ sung quy hoạch sở sản xuất phân bón vi sinh vào quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi địa bàn huyện, nhằm tận dụng phế phẩm chăn nuôi vào phát triển nông nghiệp địa phương 3.5.7 Giải pháp ứng dụng khoa học kỹ thuật Hiện đại hóa sản xuất yêu cầu điều kiện định thành công cạnh tranh ngành chăn nuôi Trước mắt, nên khuyến cáo trang trại chọn công nghệ nuôi tiên tiến, an toàn sinh học, theo mô hình chuồng kín, chuồng lạnh, hình thành đem lại hiệu địa bàn huyện Về kỹ thuật nuôi, sở phải có chuồng trại quy hoạch khoa học, thiết kế phù hợp với điều kiện sinh trưởng, phát triển vật nuôi; thiết phải có hệ thống vệ sinh phòng dịch thú y xử lý môi trường Đối với sở chăn nuôi trang trại, công nghiệp, cần áp dụng công nghệ tự động hoá khâu toàn trình sản xuất; sở chăn nuôi phải có sổ sách theo dõi quản lý, lưu giữ số liệu giống, thuốc thú y dịch bệnh; áp dụng công nghệ thông tin quản lý; sở giống thiết phải có sổ theo dõi Hiện đại hóa khâu nuôi lợn đực giống, cung cấp nái chất lượng cao cho hộ nuôi thương phẩm, kết hợp tổ chức lai tạo tốt để nâng cao tỷ lệ thụ tinh so với nay, giảm số lần thụ tinh chi phí thụ tinh Cần ứng dụng nhanh công nghệ quản lý giám sát dịch bệnh Kết hợp phòng trừ dịch bệnh cách nghiêm ngặt địa bàn với kiểm dịch cách thường xuyên xử lý thật nghiêm nguồn lây bệnh từ bên Ứng dụng linh hoạt công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi, sử dụng tốt nguồn chất thải từ chăn nuôi (làm khí Biogas, sản xuất phân hữu vi sinh) 99 Tranh thủ giúp đỡ quan nghiên cứu, chuyển giao, doanh nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi, giết mổ gia súc có quy mô lớn Trảng Bom, Biên Hoà, Tp Hồ Chí Minh đặc biệt Tổng công ty công nghiệp thực phẩm Đồng Nai để ứng dụng nhanh tiến kỹ thuật Nếu làm vậy, ngành chăn nuôi lợn huyện tránh dịch bệnh hướng đến phát triển bền vững 3.5.8 Giải pháp tổ chức sản xuất- tiêu thụ sản phẩm Từ thực trạng phân tích cho thấy huyện Xuân Lộc có quy mô chăn nuôi lợn lớn, việc tổ chức liên kết sản xuất hình thành Tuy nhiên việc liên kết nhìn chung chưa sâu, liên kết trang trại hộ chăn nuôi huyện hạn chế, liên kết với nhà khoa học chưa thực rộng rãi, Do đó, để ngành chăn nuôi phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hiệu quả, bền vững sở, trang trại chăn nuôi, công ty, doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực chăn nuôi sở giết mổ gia súc gia cầm cần liên kết hỗ trợ tạo chuỗi sản xuất - chế biến - tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi Về lâu dài cần khuyến khích, mở rộng liên kết câu lạc bộ, tổ hợp tác, hợp tác xã trang trại địa bàn huyện khắc phục hạn chế nêu trên; khuyến khích thành lập tổ hợp tác, HTX chăn nuôi, địa bàn trọng điểm chăn nuôi xã Bảo Hoà, Xuân Định, Xuân Phú, Xuân Thọ, Xuân Bắc, Xuân Hiệp Bên cạnh việc tiếp tục liên kết với công ty chăn nuôi lớn có, cần đẩy mạnh liên kết với trung tâm nghiên cứu huấn luyện chăn nuôi (Trung tâm nghiên cứu huấn luyện chăn nuôi Bình Thắng) để tiếp cận với giống hỗ trợ kỹ thuật, ứng dụng khoa học chăn nuôi; tăng cường liên kết với sở giết mổ lớn tỉnh Đồng Nai (tỉnh Đồng Nai, có sở giết mổ đại, có tảng thị trường tiêu thụ sản phẩm giết mổ, chế biến 100 Trảng Bom thành phố Biên Hòa tiêu thụ hàng năm khoảng 650-700 ngàn heo 4,5-5 triệu gà) Tp Hồ chí Minh để tạo lập thị trường ổn định Ngoài giai đoạn 2013-2015, tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng nai (Dofico) tiến hành xây dựng khu liên hợp công nông nghiệp công nghệ cao vừa chăn nuôi lợn, trồng trọt, chế biến thức ăn gia súc, chế biến sản phẩm chăn nuôi với ý nghĩa tạo dây chuyền từ sản xuất đến bàn ăn Đây thuận lợi cho huyện tranh thủ để tạo liên kết sản xuất, tiêu thụ ổn định nhằm hướng đến phát triển bền vững Các trang trại chăn nuôi lợn địa bàn huyện cần tham gia phát huy vai trò Hiệp hội chăn nuôi tỉnh Đồng Nai để tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm hạn chế việc “làm giá” thương lái Bên cạnh đó, để giúp cho câu lạc bộ, tổ hợp tác, hợp tác xã địa bàn huyện phát triển mạnh ngành chức cần mở lớp tập huấn kiến thức kinh doanh, kỹ liên kết, maketing, xây dựng thương hiệu, bảo vệ môi trường quản lý trang trại, hợp tác xã, để áp dụng phát triển ổn định địa bàn huyện 3.5.9 Các giải pháp khác - Giải pháp huy động vốn cho xây dựng sở hạ tầng hỗ trợ vốn cho phát triển chăn nuôi: Vốn xây dựng sở hạ tầng vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi xây dựng mô hình lấy từ nguồn ngân sách chương trình nghiên cứu hỗ trợ chăn nuôi khác (ví dụ như: dự án lifsap) địa bàn huyện Bên cạnh cần có dự án hỗ trợ vay vốn để khuyến khích xây dựng nhà máy sản xuất thức ăn gia súc tăng địa bàn huyện; chuyển giao công nghệ nuôi lợn theo hướng an toàn sinh học giảm thiểu ô nhiễm môi trường - Về chuồng trại: Các trang trại chăn nuôi gia súc, gia cần xây dựng với trang thiết bị đại hệ thống điều khiển tự động phân 101 phối thức ăn, cung cấp nước, thu gom trứng …; hệ thống tự động điều khiển nhiệt độ, ẩm độ, thông gió, hệ thống làm mát chuồng nuôi; hệ thống điều khiển ánh sáng, hệ thống quạt đẩy khí, hệ thống phun sương, hệ thống nhỏ giọt, hệ thống nhà lạnh Việc ứng dụng công nghệ đem lại lợi nhuận cao so với chăn nuôi phương pháp truyền thống Tổng kết sở chăn nuôi chuồng kín địa bàn Xuân Lộc cho lợn gà cho thấy lợi rõ nét so với chuồng hở sau: nhiệt độ giảm 6-7oC, lợn gà tăng trọng nhanh, giúp giảm chi phí thức ăn, tăng mật độ nuôi, giảm thiểu ô nhiễm, hạn chế lây lan nguồn bệnh Có thể giảm giá thành khoảng 1.500-2.000 đồng /kg (theo nghiên cứu thực trạng quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi giai đoạn 2010-2015, định hướng đến năm 2020 huyện) - Ứng dụng công nghệ thông tin chăn nuôi: Công nghệ thông tin ý phát triển sản xuất ngành chăn nuôi, hàng loạt trang Website thông tin ngành chăn nuôi lợn phần mềm hệ thống quản lý giống thức ăn gia súc, gia cầm ứng dụng rộng rãi nước Do đó, trang trại, hộ chăn nuôi địa bàn huyện cần tiếp cận nhanh để nắm bắt thông tin thị trường, giá cả, dịch bệnh, sách, ứng dụng tiến kỹ thuật công nghệ chăn nuôi lợn; quảng bá thương hiệu, sản phẩm trao đổi thông tin cách nhanh chóng 3.5.9 Một số khuyến nghị - Đối với người chăn nuôi: + Nên di dời trại chăn nuôi vào vùng quy hoạch khuyến khích phát triển chăn nuôi tập trung để: yên tâm đầu tư sở vật chất sản xuất đại; học tập, trao đổi kinh nghiệm liên kết sản xuất trang trại với dễ dàng; việc kiểm soát, khống chế dịch bệnh khu cho hiệu cao, dễ khoanh vùng bao vây dập dịch; chăn nuôi tập trung, 102 mang lại hiệu kinh tế mà hiệu mặt môi trường, xã hội giảm mùi hôi thối, đời sống nâng lên, tình làng nghĩa xóm cải thiện, thu hút lượng lớn lao động + Đầu tư phát triển theo quy mô trang trại, chăn nuôi theo hình thức công nghiệp, bán công nghiệp, đầu tư chuồng trại, hệ thống xử lý chất thải đảm bảo, áp dụng tiến khoa học kỹ thuật đại vào quy trình chăn nuôi để đem lại hiệu cao - Đối với quan quản lý: + Bổ sung thêm quy hoạch điểm chế biến thức ăn gia súc chế biến phân bón vi sinh vào vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi nhằm tạo điều kiện tốt cho việc phát triển chăn nuôi tập trung + Hiện chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán khu dân cư chiếm tỷ lệ lớn, không đảm bảo mặt môi trường tiềm ẩn nhiều nguy vệ sinh an toàn thực phẩm bùng phát dịch bệnh cần đẩy mạnh việc triển khai thực quy hoạch khuyến khích phát triển chăn nuôi tập trung + Cần kiểm soát tốt điểm dịch vụ thú y, kinh doanh thuốc thú y, thức ăn gia súc, giết mổ gia súc gia cầm đảm bảo không phát sinh, lây lan dịch bệnh an toàn vệ sinh thực phẩm + Xây dựng vùng an toàn dịch bệnh chăn nuôi, sản xuất theo quy trình GAP, tiến tới xây dựng thương hiệu chăn nuôi lợn địa bàn huyện + Cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt công nghệ giống, xử lý chất thải, xây dựng hầm biogas giúp tận dụng nguồn chất thải chăn nuôi lợn, biến thành nguồn điện nhiệt sử dụng sống hàng ngày hộ chăn nuôi + Tăng cường công tác đào tạo cán thú y cho địa phương cho trang trại địa bàn huyện nhằm tăng khả quản lý, chăm sóc phòng tránh dịch bệnh đàn lợn 103 KẾT LUẬN Từ kết phân tích cho thấy tranh toàn cảnh chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn huyện Xuân Lộc Trước tiên thực trạng giai đoạn 2008-2011 ngành chăn nuôi lợn tăng mức độ nhanh, sản phẩm thịt lợn tăng bình quân giai đoạn 2008- 2011 10,25% định hướng phát triển chăn nuôi lợn huyện giai đoạn 2012- 2020 tiếp tục tăng mức 8-10% Tuy nhiên qua phân tích thực trạng cho thấy yếu tố mặt xã hội, môi trường chưa đảm bảo bền vững như: chăn nuôi lợn phát triển theo quy mô nhỏ lẻ, phân tán; tiềm ẩn nguy vệ sinh an toàn thực phẩm; chăn nuôi khu vực dân cư, không theo quy hoạch địa phương, xả chất thải trực tiếp môi trường; điều kiện vệ sinh thú y chưa đáp ứng xảy dịch bệnh gây thiệt hại lớn; chăn nuôi lợn có hiệu kinh tế không ổn định, phụ thuộc vào giá thị trường Thứ hai bên cạnh yếu tố ảnh hưởng không tốt đến phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn huyện có nhiều thuận lợi cho việc phát triển bền vững thời gian tới như: Đã quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi; giai đoạn thực Dự án “nâng cao lực cạnh tranh an toàn thực phẩm ngành chăn nuôi (Lifsap)” Dự án “khu liên hiệp công nông nghiệp công nghệ cao (Dofico)” Đặc điểm chung dự án hướng đến phát triển chăn nuôi bền vững triển khai vào thực có tác dụng kích thích lớn chăn nuôi lợn bền vững địa bàn huyện Thứ ba với yếu tố tác động đến lợi nhuận người chăn nuôi như: Trọng lượng đàn, chi phí giống, chi phí thức ăn, chi phí thú y, chi phí điện nước, chi phí lao động, loại hình chăn nuôi (chăn nuôi lợn thịt, 104 lợn sinh sản lợn sinh sản lợn thịt) để tăng lợi nhuận chăn nuôi lợn trang trại, hộ chăn nuôi cần tìm cách tăng sản lượng, tiết kiệm khoản chi phí lựa chọn loại hình chăn nuôi phù hợp để đảm bảo việc phát triển chăn nuôi lợn theo hướng vững Thứ tư để chăn nuôi lợn địa bàn huyện phát triển bền vững cần phải thực đồng giải pháp về: Chăn nuôi phải khu vực quy hoạch; phải hướng đến chăn nuôi tập trung, quy mô công nghiệp, bán công nghiệp, an toàn dịch bệnh, gắn với giết mổ, chế biến tập trung; trang trại chăn nuôi lợn sinh sản, lợn giống phải có quản lý nhà nước trung tâm nghiên cứu giống quốc gia; có giải pháp chế biến thức ăn địa phương để giảm chi phí chăn nuôi; có đủ cán làm công tác thú y, phòng trừ dịch bệnh đảm bảo công tác vệ sinh an toàn thực phẩm; xử lý đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường; ứng dụng khoa học kỹ thuật đại vào quy trình chăn nuôi; tạo mối liên kết người sản xuất với người sản xuất, với nhà khoa học, với nhà quản lý (chính quyền), với nhà doanh nghiệp yếu tố đầu vào đầu cho sản phẩm 105 Đánh giá tính tin cậy, khả thi kết nghiên cứu Qua trình thực nội dung nghiên cứu, tác giả tập trung đánh giá thực trạng chăn nuôi lợn địa bàn huyện Xuân Lộc, rút thuận lợi, khó khăn đề giải pháp hướng đến mục tiêu phát triển bền vững chăn nuôi lợn địa bàn huyện Xuân Lộc Nội dung nghiên cứu đề tài mang tính thực tiễn mối quan tâm xã hội ngày vấn đề phát triển nông nghiệp, nông thôn, vệ sinh an toàn thực phẩm bảo vệ môi trường sống Quá trình nghiên cứu tác giả có tham khảo lý luận thực tiễn từ giáo trình “Phát triển chăn nuôi bền vững trình chuyển dịch cấu nông nghiệp” đồng tác giả GS.TS Lê Viết Ly – GS.TS Lê Văn Liễn Do đó, kết nghiên cứu có độ tin cậy tính khả thi cao Tuy nhiên, với thời gian nghiên cứu hạn hẹp, diễn biến ngành chăn nuôi lợn nước gặp nhiều khó khăn tình hình dịch tai xanh, sử dụng chất cấm chăn nuôi làm giảm lòng tin sản phẩm thịt lợn người tiêu dùng hệ liên lụy giá lợn giảm đáng kể (giá từ 60.000 đồng/kg lợn thời điểm cuối năm 2011 đến thời điểm năm 2012 38.000 đồng/kg) gây khó khăn việc điều tra, đánh giá hiệu mức độ tác động yếu tố chăn nuôi lợn Do đó, tác giả đề tài chưa đánh giá, dự báo nhân tố tác động đến suất, lợi nhuận chăn nuôi lợn nói chung(bao gồm chăn nuôi lợn thịt chăn nuôi lợn sinh sản) mô hình hồi quy tuyến tính Đây hạn chế tác giả mà nghiên cứu sau tiếp tục thực 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO Cục Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn, Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2020 Hoàng Kim Giao (2010), “Ngành chăn nuôi Việt Nam phát triển xu hội nhập” Lê Viết Ly (2009), “Phát triển chăn nuôi bền vững trình chuyển dịch cấu nông nghiệp”, Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội Lê Bá Lịch (2010), “Thức ăn chăn nuôi biện pháp hàng đầu phát triển chăn nuôi bền vững giai đoạn 2010- 2020” Nguyễn Thế Nhã - Vũ Đình Thằng (2004), “Giáo Trình Kinh Tế Nông Nghiệp”, Nhà Xuất Bản Thống Kê, Hà Nội Nguyễn Văn Kha (2009), “Nghiên cứu giải pháp phát triển chăn nuôi lợn tập trung huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên”, luận văn Thạc sĩ kinh tế, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội Nguyễn Văn Thiện (2009), “Phát triển bền vững ngành chăn nuôi Việt Nam”, Tạp chí chăn nuôi số 11-09 Phạm Thị Kim Quyên (2007), “Phân tích hiệu chăn nuôi heo thịt nông hộ huyện Vĩnh Thạnh, Thành phố Cần Thơ”, Luận văn Đại học, khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, trường Đại học Cần Thơ Trần Công Xuân (2008), “Phát triển chăn nuôi gia cầm bền vững chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2020” 10 Trần Thị Thoa (2009), “Thực trạng số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu chăn nuôi lợn hộ nông dân xã Xuân Nộn- Đông Anh- Hà Nội”, Luận văn Đại học, khoa Kinh tế phát triển nông thôn, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 107 11 Ủy ban nhân huyện Xuân Lộc (2009), Quy hoạch vùng khuyến khích phát triển chăn nuôi, sở giết mổ tập trung giai đoạn 2008- 2015 định hướng đến năm 2020 huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, Đồng Nai 12 Đảng Huyện Xuân Lộc (2010), Văn kiện đại hội đại biểu lần V nhiệm kỳ 2010-2015, Xuân Lộc 13 Các website: - www.cucchannuoi.gov.com - www.gso.gov.vn - www.niengiamnongnghiep.vn - www.kinhtenongthon.com - www.vcn.vnn.com - www.ipsard.gov.vn - www.heo.com.vn ... đẩy phát triển chăn nuôi lợn địa bàn huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai phát triển mang tính bền vững, lựa chọn đề tài nghiên cứu một số giải pháp phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn. .. cho phát triển chăn nuôi) 87 3.4.3.2 Chăn nuôi 88 3.5 Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển chăn nuôi lợn theo hướng bền vững địa bàn huyện Xuân Lộc, tình Đồng Nai 91 3.5.1 Giải pháp. .. phát triển tính bền vững hoạt động chăn nuôi lợn địa bàn huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai - Xác định nhân tố chủ yếu có ảnh hưởng đến hiệu chăn nuôi theo hướng bền vững địa bàn huyện Xuân Lộc, tỉnh