i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan, công trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa công bố công trình nghiên cứu khác Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Ngô Quảng Bá ii LỜI CẢM ƠN Trong trình học tập nghiên cứu, hoàn thiện luận văn, nhận quan tâm, giúp đỡ Ban giám hiệu nhà trường, phòng Đào tạo sau đại học thầy, cô trường Đại học Lâm nghiệp; giúp đỡ phòng nông nghiệp huyện Thanh Ba, cán UBND xã Vân Lĩnh, Đông Lĩnh, Thanh Vân Nhân dịp này, xin gửi lời cảm ơn chân thành giúp đỡ thầy, cô giáo giảng dạy phòng Đào tạo sau đại học trường Đại Học Lâm nghiệp, anh, chị bạn huyện Thanh Ba, giúp hoàn thành đề tài Đặc biệt Tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới TS Trần Thị Thu Hà, người trực tiếp tận tình hướng dẫn giúp đỡ hoàn thành đề tài Do thời gian nghiên cứu đề tài có hạn, kỹ phân tích kỹ thực tế chưa cao, nên đề tài tránh khỏi thiếu sót nhiều vấn đề chưa đề cập đến Rất mong nhận ý kiến đóng góp thầy, cô giáo để luận văn hoàn thiện Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Ngô Quảng Bá iii MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT vi DANH MỤC CÁC BẢNG vii ĐẶT VẤN ĐỀ Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ TRONG SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP 1.1 Cơ sở lý luận hiệu kinh tế sản xuất nông nghiệp .5 1.1.1 Khái niệm, nội dung, chất hiệu kinh tế [2][3] .5 1.1.2 Khái niệm hộ, nông hộ, kinh tế hộ 11 1.1.3 Đặc điểm kinh tế kỹ thuật sản xuất chè, nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất chè [7][8] 13 1.2 Kinh nghiệm thực tiễn sản xuất kinh doanh chè 18 1.2.1 Trên giới 18 1.2.2 Trong nước 21 1.3 Tổng quan tài liệu nghiên cứu .29 Chương ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31 2.1 Đặc điểm huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ .31 2.1.1 Đặc điểm tự nhiên 31 2.1.2 Đặc điểm kinh tế ­ xã hội 34 2.2 Phương pháp nghiên cứu 41 2.2.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu khảo sát 41 2.3 Các tiêu đánh giá sử dụng luận văn: 43 iv 2.3.1 Các tiêu đánh giá mặt lượng trình sản xuất chè 43 2.3.2 Chỉ tiêu đánh giá kết quả, hiệu kinh tế trình sản xuất chè [3] [13]: 44 2.3.3 Các tiêu phản ánh hiệu kinh tế sản xuất chè .45 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .46 3.1 Thực trạng sản xuất chè địa bàn huyện Thanh Ba 46 3.1.1 Diện tích sản xuất chè địa bàn huyện Thanh Ba 46 3.1.2 Năng suất, sản lượng chè địa bàn huyện 48 3.1.3 Tình hình tiêu thụ chè búp tươi địa bàn 49 3.2 Thực trạng sản xuất chè nhóm hộ nghiên cứu 50 3.2.1 Đặc điểm chung hộ điều tra 50 3.2.2 Tình hình sản xuất chè hộ điều tra 55 3.2.3 Liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm hộ điều tra .62 3.3 Hiệu kinh tế sản xuất chè quy mô hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba 66 3.3.1 Chi phí sản xuất chè hộ gia đình điều tra 66 3.3.2 Doanh thu từ chè hộ gia đình điều tra 70 3.3.3 Hiệu kinh tế SX kinh doanh chè hộ gia đình điều tra 71 3.3.4 Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu kinh tế sản xuất chè hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba .73 3.3.5 Những thành công, tồn sản xuất, kinh doanh chè hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba .77 3.3.6 Định hướng phát triển chè địa bàn huyện Thanh Ba: 79 3.4 Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu kinh tế sản xuất chè hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba 79 3.4.1 Giải pháp quy hoạch 79 3.4.2 Về kỹ thuật canh tác 80 v 3.4.3 Về lao động .81 3.4.4 Giải pháp vốn .81 3.4.5 Giải pháp khoa học kỹ thuật .82 3.4.6 Giải pháp tổ chức sản xuất 83 3.4.7 Giải pháp thị trường 84 3.4.8 Giải pháp sở hạ tầng 84 KẾT LUẬN 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa HTX Hợp tác xã TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn thành viên HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân BHYT Bảo hiểm y tế RFA Tiêu chuẩn chất lượng Rainforest Alliance vii DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang 1.1 Diện tích trồng chè giới phân theo châu lục [2] 18 1.2 Các luồng thương mại chè thị trường giới năm 2013 20 (ngàn tấn) [2][4] 1.3 Diện tích, suất, sản lượng chè tỉnh trọng điểm 24 1.4 Số liệu xuất chè Việt Nam năm 2011­2013 [2] 26 1.5 Diện tích, sản lượng chè tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2012­2014 28 2.1 Tình hình khí hậu – thủy văn huyện Thanh Ba năm 2014 32 2.2 Cơ cấu đất đai huyện Thanh Ba [4] 33 2.3 Cơ cấu kinh tế huyện Thanh Ba giai đoạn 2012­2014 39 3.1 Diện tích chè huyện Thanh Ba năm 2012­2014 47 3.2 Năng suất, sản lượng chè địa bàn huyện Thanh Ba 2012­2014 48 3.3 Phân phối số hộ điều tra xã nghiên cứu 50 3.4 Đặc điểm chung nông hộ trồng chè huyện Thanh Ba 51 3.5 Phương tiện sản xuất chè hộ điều tra 53 3.6 Diện tích sản xuất chè hộ điều tra 54 3.7 Diện tích, suất, sản lượng chè hộ điều tra 57 3.8 Cơ cấu giống chè nhóm hộ điều tra năm 2015 58 3.9 Định mức phân bón sử dụng cho chè kinh doanh/năm 60 3.10 Các hình thức tổ chức sản xuất nhóm hộ điều tra 63 3.11 Chi phí sản xuất cho chè hộ năm 68 3.12 Kết sản xuất chè năm hộ điều tra 70 3.13 Hiệu sản xuất chè hộ, bình quân năm 72 3.14 Một số nhân tố ảnh hưởng đến hiệu kinh tế chè 74 3.15 Năng suất chu kỳ sản xuất số loại chè 75 ĐẶT VẤN ĐỀ Sự cần thiết vấn đề nghiên cứu Chè công nghiệp dài ngày có nguồn gốc vùng nhiệt đới Á nhiệt đới; xuất từ lâu đời, chè trồng phổ biến giới, đặc biệt số quốc gia khu vực châu Á Kenya, Sri Lanka, Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Nhật Bản…Nước chè thức uống tốt, có nhiều tác dụng giải khát, chống lạnh, khắc phục mệt mỏi thể, kích thích hoạt động hệ thần kinh, hệ tiêu hoá Chính đặc tính trên, chè trở thành sản phẩm đồ uống phổ thông toàn giới Hiện có 58 nước giới sản xuất chè, có 155 nước tiêu thụ chè Đây lợi tạo điều kiện cho việc sản xuất chè ngày phát triển Những năm gần đây, ngành chè Việt Nam có bước tăng trưởng nhảy vọt, diện tích, suất giá trị sản phẩm không ngừng cải thiện Với diện tích khoảng 130 nghìn ha, Việt Nam đứng thứ giới diện tích sản lượng; kim ngạch xuất đạt 230 triệu USD/năm Cây chè trồng ổn định có giá trị kinh tế, tạo nhiều việc làm thu nhập cho người lao động Phú Thọ thiên nhiên ưu đãi đất đai điều kiện khí hậu thích hợp cho việc phát triển chè Hiện nay, diện tích chè đạt 16,3 nghìn ha, sản lượng chè 152,2 nghìn tấn, có vị trí thứ diện tích, thứ sản lượng số 35 tỉnh trồng chè nước; sản xuất nông nghiệp, chè trồng truyền thống xác định trồng chủ lực tỉnh Huyện Thanh Ba có điều kiện thuận lợi để phát triển chè, với tổng diện tích có 1.907 ha, suất đạt 117,3 tạ/ha, cho thu nhập bình quân 40 triệu đồng/ha; việc sản xuất, kinh doanh chè phần giải công ăn, việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa bàn huyện Tuy nhiên, hiệu sản xuất kinh doanh chè địa bàn huyện Thanh Ba thấp, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế, đặc biệt hộ dân, suất chè vùng dân đạt 80­90 tạ/ha, ½ suất chè doanh nghiệp đóng địa bàn Bên cạnh đó, sản xuất chè hộ dân phải đối mặt với hàng loạt vấn đề như: sản xuất nhỏ, manh mún, công nghệ lạc hậu, sử dụng đầu vào hiệu làm tăng chi phí yếu tố đầu vào, giảm sản lượng giá đầu ra, áp dụng khoa học, kỹ thuật chưa hợp lý, sách chưa phù hợp số ảnh hưởng nhân tố khách quan khác thời tiết, khí hậu giá thị trường vật tư đầu vào thiếu ổn định, thị trường tiêu thụ chè bấp bênh dẫn tới ảnh hưởng đến hiệu sản xuất, kinh tế ảnh hưởng đến trực tiếp hộ gia đình trực tiếp sản xuất chè lớn Trước thực tế đó, đòi hỏi phải có đánh giá thực trạng, thấy rõ tồn tại, hạn chế để từ đề giải pháp phát triển sản xuất chè vùng, góp phần cải thiện, nâng cao thu nhập cho hộ gia đình Vì vậy, lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh chè búp tươi quy mô nông hộ địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ” làm luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Kinh tế nông nghiệp Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu tổng quát Đánh giá đầy đủ, xác hiệu sản xuất chè hộ nông dân huyện Thanh Ba, qua đưa giải pháp nhằm phát triển sản xuất chè, nâng cao thu nhập đời sống cho hộ nông dân, địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ 2.2 Mục tiêu cụ thể + Hệ thống hóa sở lý luận hiệu kinh tế đánh giá hiệu kinh tế sản xuất nông nghiệp + Đánh giá thực trạng hiệu sản xuất kinh doanh chè quy mô hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba + Xác định yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hiệu kinh tế hộ gia đình sản xuất chè địa bàn huyện Thanh Ba + Đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu kinh tế hộ gia đình sản xuất chè địa bàn huyện Thanh Ba Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu đề tài Đối tượng nghiên cứu đề tài hiệu sản xuất, kinh doanh chè búp tươi quy mô hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ 3.2 Phạm vi nghiên cứu đề tài + Phạm vi nội dung: Luận văn nghiên cứu hiệu sản xuất, kinh doanh chè búp tươi quy mô hộ gia đình địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ + Phạm vi không gian Nghiên cứu thực xã địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ + Phạm vi thời gian Luận văn thu thập số liệu sản xuất, kinh doanh chè quy mô hộ gia đình huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ thời gian từ năm 2012­ 2014 Các số liệu khảo sát thực tiễn thực khoảng tháng năm 2015 đến tháng năm 2015 Nội dung nghiên cứu + Cơ sở lý luận hiệu kinh tế đánh giá hiệu kinh tế sản xuất nông nghiệp; + Cơ sở thực tiễn sản xuất kinh doanh chè giới Việt Nam, bao gồm yếu tố ảnh hưởng đến hiệu sản xuất chè; + Thực trạng sản xuất kinh doanh chè địa bàn huyện Thanh Ba; 81 Về sản xuất giống: thực quy trình tiên tiến để khoẻ, phát triển nhanh trồng đồi chè Mua giống vườn giống có chất lượng tốt cấp chứng chất lượng Về mật độ trồng chè: Thực trồng chè Shan giâm cành mật độ cao tập trung (1,6 - 1,8 vạn cây/ha); Trồng chè lai LDP (mật độ 1,8 vạn cây/ha); Trồng chè nhập nội giống: Bát Tiên, Phúc Vân Tiên, PT95 (mật mật độ vạn –2,2 vạn cây/ha); Trồng chè nhập nội chất lượng cao giống: Kim Tuyên, Thuý Ngọc (mật mật độ 2,5 vạn - 2,7 vạn cây/ha) Bên canh cần trọng trồng che bóng với mật độ phù hợp Về trồng cải tạo thay đồi chè suất thấp: Thực biện pháp đánh gốc bốc trà, phá bỏ hoàn toàn chè cũ, trồng lại giống chè có suất, chất lượng tốt như: PH1, LDP1, LDP2, Phúc Vân Tiên hay Kim Tuyên… 3.4.3 Về lao động ­ Đối với lao động cần tích cực học hỏi kiến thức sản xuất chè an toàn, tham gia lớn đào tạo, tập huấn tỉnh tổ chức để nâng cao trình độ, kiến thức cho thân ­ Đẩy mạnh việc áp dụng đưa giới hóa vào sản xuất để nâng cao suất lao động, giảm nhân công, khắc phục tình trạng thiếu lao động cao điểm thời vụ ­ Tiếp tục trì lớp tập huấn, hội thảo đầu bờ theo phương thức “cầm tay, việc” lao động nông hộ, thông qua việc hướng dẫn trực tiếp cán khuyến nông, kỹ sư trung tâm, trường đào tạo nghề cho lao động nông thôn 3.4.4 Giải pháp vốn ­ Quá trình phát triển hộ trồng chè yêu cầu vốn lớn mà hộ sản xuất đáp ứng được, vậy, sách tín dụng ưu đãi cho lĩnh vực cần thiết để giúp hộ nông dân có 82 thể đầu tư phát triển sản xuất ­ Tranh thủ hoạt động tín dụng ưu đãi Nhà nước (nghị định 55/2015/NĐ­CP ngày 06/9/2015 phủ sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn); sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất nông nghiệp (Quyết định 68/2013/QĐ­TTg); sách hỗ trợ chương trình nông nghiệp trọng điểm tỉnh để huy động thêm nguồn lực đầu tư cho phát triển sản xuất ­ Đẩy mạnh liên kết, ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm với nhà máy, sở chế biến theo hình thức nhà máy, sở chế biến hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuât người dân góp đất, công lao động để phát triển sản xuất 3.4.5 Giải pháp khoa học kỹ thuật Trong hoạt động sản xuất nông nghiệp nói chung hoạt động sản xuất chè nói riêng khoa học kỹ thuật có vai trò quan trọng; để nâng cao hiệu kinh tế sản xuất chè cần phải tăng cường áp dụng tiến kỹ thuật như: ­ Nghiên cứu, chọn lọc giống chè tốt, phù hợp với điều kiện tự nhiên, khí hậu thổ nhưỡng địa phương để đưa vào sản xuất ­ Phát triển mô hình canh tác chè tiên tiến tạo sản phẩm chè an toàn chất lượng cao gắn liền với bảo vệ môi trường sinh thái; áp dụng đầy đủ quy tắc sản xuất an toàn theo quy trình thực hành tốt nông nghiệp (VietGAP, RFA ) ­ Bón phân cân đối, theo định mức kỹ thuật khuyến cáo Tăng cường sử dụng phân hữu vi sinh loại phân phức hợp, áp dụng công nghệ sinh học việc sản xuất phân hữu vi sinh chỗ giá thành hạ kết hợp biện pháp tủ rác, tưới nước giữ ẩm, giảm sử dụng loại phân hoá học 30 ­ 40% ­ Áp dụng kỹ thuật quản lý dịch hại tổng hợp IPM, trọng sử dụng loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, làm tốt công tác dự tính dự báo sâu bệnh để hướng dẫn cho người làm chè kịp thời xử lý giảm đến mức 83 tối thiểu việc sử dụng hoá chất bảo vệ thực vật, sử dụng loại thuốc phép sử dụng chè ­ Chú trọng áp dụng giới hóa vào sản xuất máy đốn hái chè, máy làm cỏ, hệ thống tưới nước tự động, máy phun thuốc trừ sâu để nâng cao hiệu sản xuất ­ Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao, đào tạo, tập huấn tiến kỹ thuật cho người dân sản xuất chè; giúp người dân nắm tiến kỹ thuật mới, thay phương pháp sản xuất theo kinh nghiệm không đem lại hiệu cao sản xuất nông hộ ­ Ứng dụng biện pháp kỹ thuật bảo quản phù hợp sau thu hoạch, chè sản phẩm có nguồn gốc hữu cơ, sau hái tươi, không bảo quản giảm chất lượng chèm thu hái cần có biện pháp bảo quản tốt để đảm bảo chất lượng chè 3.4.6 Giải pháp tổ chức sản xuất ­ Xây dựng củng cố mô hình liên kết nhà giải pháp để sản xuất giúp tiêu thụ sản phẩm bền vững ­ Tăng cường mô hình liên kết ngang hộ trồng chè, hình thành phát triển hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất chè hay nhóm liên minh để thuận lợi trình sản xuất tiêu thụ Tổ chức lại hộ trồng chè sản xuất theo hình thức hình thức liên kết, xây dựng vùng chè có thương hiệu, chất lượng cao thay tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, chất lượng không đồng ­ Đẩy mạnh hoạt động liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị (từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ sản phẩm) thành phần kinh tế doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, có vai trò chủ đạo hướng dẫn, quản lý, giám sát quy trình kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm với người dân; liên kết sản xuất có hợp đồng tạo tính ổn định, lâu dài cho người sản xuất, nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh 84 ­ Thành lập Chi hội sản xuất chè địa phương, để có kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp giảm thiểu cạnh tranh nội tăng cường hoạt động phổ biến kinh nghiệm khoa học công nghệ, tham gia dịch vụ công cho toàn ngành vùng… 3.4.7 Giải pháp thị trường ­ Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, thông tin, định hướng thị trường tiêu thụ; xây dựng kế hoạch sản xuất tiêu thụ, gắn kết chặt chẽ với thị trường tiềm năng; đa dạng hóa sản phẩm sản xuất chè búp khô, chè búp tươi, để đáp ứng nhu cầu thị trường ­ Tập trung hỗ trợ hoạt động xúc tiến thương mại, tham gia hội chợ thương mại, Festival chè nước ­ Trong trình sản xuất, kinh doanh yêu cầu có liên kết với doanh nghiệp, tổ chức, doanh nghiệp trực tiếp quản lý quy trình kỹ thuật, thực cung ứng giống, vật tư cho vùng chè có tổ chuyên phòng trừ sâu bệnh kiểm soát chất lượng sản phẩm Đối với hộ dân cần có liên kết, ký kết tiêu thụ sản phẩm chung mua vật tư chung cho nhóm hộ; Tăng cường liên kết sản xuất, tiêu thụ thông qua hợp đồng với sở chế biến thông qua hộ, nhóm hộ ­ Chú trọng sản xuất nâng cao chất lượng sản phẩm, đăng ký tiêu chuẩn chất lượng, nhãn hiệu sản phẩm để nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm 3.4.8 Giải pháp sở hạ tầng Tập trung đầu tư phát triển hệ thống sở hạ tầng vùng sản xuất chè như: ­ Hệ thống thủy lợi: Trên sở quy hoạch phát triển vùng chè tập trung, cần đầu tư phát triển hệ thống thủy lợi đồng nâng cao diện tích chủ động tưới nhằm đảm bảo nước tưới cho chè, đặc biệt vào vụ đông; nhà nước đầu tư xây dựng công trình thủy lợi đầu mối, đồng thời có sách hỗ trợ, khuyến khích người dân xây dựng hệ thống bể nước nhỏ đồi, hệ thống tưới tự động, tiết kiệm nước 85 ­ Hệ thống giao thông: đường giao thông yếu tố quan trọng tác động trực tiếp đến hiệu sản xuất, hệ thống giao thông thuận lợi sở để đẩy mạnh hoạt động giao thương, buôn bán sản phẩm chè; cần nâng cấp tuyền đường giao thông liên xã, liên khu; bên cạnh cần trọng nâng cấp đường giao thông đến nương chè để thuận lợi cho hoạt động trồng, chăm sóc, thu hoạch, vận chuyển chè Ngoài yếu tố tác động khác đến sản xuất chè hệ thống điện cần phải nâng cấp, đảm bảo đáp ứng tốt yêu cầu sản xuất 3.4.9 Giải pháp sách, quản lý nhà nước + Quan tâm đầu tư sở hạ tầng vùng sản xuất chè tập trung: giao thông, thủy lợi, điện + Tiếp tục thực tốt sách hỗ trợ trồng thay chè cũ giống chè mới, khuyến khích người dân sản xuất chuyển đổi giống chè + Tiếp tục thực chế sách ưu tiên vay vốn, sách huy động vốn + Khuyến khích phát triển doanh nghiệp trang trại, hợp tác xã liên doanh, liên kết đầu tư phát triển sản xuất, chế biến tiêu thụ sản phẩm chè, thúc đẩy kinh tế hộ phát triển + Có sách hỗ trợ xây dựng thương hiệu xúc tiến thương mại, hỗ trợ thông tin thị trường người dân + Tăng cường hoạt động đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ, nhận thức người dân về: kỹ thuật canh tác, sản xuất chè theo hướng an toàn + Tăng cường quản lý nhà nước quy hoạch phát triển chè quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp phục vụ sản xuất, chế biến chè 86 KẾT LUẬN Qua thời gian nghiên cứu đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh chè búp tươi quy mô nông hộ địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ”, rút số kết luận sau: ­ Tình hình sản xuất chè huyện Thanh Ba năm qua đạt nhiều kết tích cực diện tích, suất, sản lượng; bên cạnh cấu giống chè có chuyển biến tích cực ­ Năng suất chè bình quân huyện tương đối cao năm 2014 đạt 102,23 tạ/ha, nhiên nhóm hộ nghiên cứu suất chè thấp có chênh lệch cao hộ, suất chè hộ chuyên 95,6 tạ/ha, nhóm hộ kiêm 76,4 tạ/ha ­ Cây chè trồng có lợi huyện, người dân có truyền thống canh tác lâu đời, phát triển sản xuất chè năm qua giải việc làm, nâng cao thu nhập người dân, góp phần không nhỏ vào phát triển kinh tế xã hội huyện ­ Tạo nguồn thu nhập ổn định cho hộ dân sản xuất chè Nhìn chung, chi phí công lao động bỏ để chăm sóc, thu hoạch chè cao, qua kết điều tra, đánh giá hiệu sử dụng vốn đạt chè diện tích chè kinh doanh có suất, chất lượng tốt Hiệu kinh tế từ chè mang lại khẳng định, nhiên cần tiếp tục có giải pháp nhằm nâng cao suất, chất lượng chè địa bàn huyện Để góp phần nâng cao hiệu kinh tế chè địa bàn huyện Thanh Ba thời gian tới, xin đưa số khuyến nghị sau: a) Đối với huyện Thanh Ba ­ Tổ chức rà soát lại quy hoạch, kế hoạch phát triển chè địa bàn huyện, xác định rõ diện tích chè cần trồng thay thế, diện tích đất 87 nông nghiệp chuyển đổi sang trồng chè để tập trung đạo, hướng dẫn người dân phát triển chè cách bền vững ­ Tạo chế thông thoáng thu hút tổ chức, cá nhân tham gia phát triển chè địa bàn huyện ­ Tiếp cận, huy động tốt nguồn lực đầu tư, đầu tư phát triển sở hạ tầng giao thông, thủy lợi (đặc biệt hệ thống thủy lợi tưới trồng cạn), hệ thống điện phục vụ sản xuất ­ Triển khai thực có hiệu sách hỗ trợ Trung ương (chính sách tín dụng, sách hỗ trợ giảm tổn thất sau thu hoạch, sách liên kết sản xuất ), sách hỗ trợ chương trình sản xuất nông nghiệp tỉnh , dự án liên quan đến phát triển sản xuất chè ­ Khuyến khích đổi hình thức tổ chức sản xuất chè theo hướng đẩy mạnh liên kết theo chuỗi giá trị; thành lập chi hội sản xuất chè để hỗ trợ hội viên phát triển ­ Hỗ trợ đào tạo, tập huấn, chuyển giao tiến kỹ thuật, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại chè địa bàn huyện ­ Tăng cường công tác quản lý nhà nước giống, quản lý chất lượng sản phẩm chè địa bàn huyện b) Đối với hộ nông dân ­ Chủ động tích cực học tập, nghiên cứu kiến thức, tiến kỹ thuật sản xuất chè ­ Tăng cường đầu tư thâm canh, tuân thủ áp dụng quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc thu hái, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm ­ Tích cực chuyển đổi diện tích chè cằn xấu, suất thấp giống chè có suất, chất lượng tốt ­ Thực liên kết tiêu thụ với nhà máy, sở chế biến vùng thông qua hợp đồng kinh tế, để đảm bảo ổn định việc sản xuất chè TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Lâm Bằng (2008), Đánh giá hiệu kinh tế sản xuất chè hộ nông dân địa bàn huyện Văn Chấn- Yên Bái, Luận văn thạc sỹ kinh tế Bộ Nông nghiệp PTNT (2013), Điều tra thực trạng chuỗi giá trị sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè đề xuất giải pháp nâng cao giá trị gia tăng ngành chè, Bộ Nông nghiệp PTNT, Hà Nội Cục thống kê Tỉnh Phú Thọ, Niên giám thống kê tỉnh Phú Thọ năm 2012, 2013, 2014, Phú Thọ Hiệp hội chè Việt Nam (2013), Thông Tin Xuất Nhập Khẩu Huyện ủy Thanh Ba (2015), Báo cáo trị nhiệm kỳ 2015-2020, Phú Thọ Nguyễn Thị Phương Hảo (2010), “Nâng cao hiệu kinh tế sản xuất chè thời kỳ hội nhập kinh tế nông hộ huyện Đồng Hỷ”, Tạp chí Khoa học công nghệ 91 (03): 87­91 Đặng Hạnh Khôi (1993), Chè công dụng chè, NXB Khoa Học Và Kỹ Thuật Hà Nội Lê Tất Khương, Hoàng Văn Chung, Đỗ Ngọc Oanh (1999), Giáo trình chè Việt Nam, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội Võ Duy Nam (2014), Giải pháp nâng cao hiệu kinh tế Cà phê quy mô hộ gia đình thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Hà Nội 10 Trần Ngọc Ngoạn (2004), Giáo trình thống kê nông nghiệp, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 11 Đỗ Ngọc Quỹ (2003), Cây chè: sản xuất – chế biến - tiêu thụ, NXB Nghệ An 12 Đỗ Ngọc Quỹ, Đỗ Thị Ngọc Oanh (2008), Kỹ thuật trồng chế biến chè suất cao, chất lượng tốt, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội 13 Nguyễn Hải Tuất, Ngô Kim Khôi (1996), Xử lý thống kê, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 14 UBND tỉnh Phú Thọ (2012), Quy hoạch phát triển sản xuất chè Tỉnh Phú Thọ đến năm 2020, Phú Thọ 15 UBND Tỉnh Phú Thọ (2011), Quyết định số 23/2011/QĐ-UBND ngày 20/12/2011, Phú Thọ Trang web điện tử 16 http://www.arid.gov.vn 17 http://vst.vista.gov.vn 18 http://phutho.gov.vn 19 http://agro.gov.vn PHỤ LỤC PHỤ LỤC: Phụ lục 1: Một số tiêu, định mức chi phí sản xuất chè thời kỳ kinh doanh: Bón phân cho chè giai đoạn kinh doanh: Loại phân lượng bón: TT Chỉ tiêu Superlân NPK 30­9­9­TE Urê KCl Phân chuồng Định mức 900 ­ 1500 kg/ha 200 ­ 250 kg/ha 1.150 – 1.500kg/ha 300 ­ 450 kg/ha 10­ 15 /ha Phụ lục Nhân công lao động: Lao động nhân tố thiếu hoạt động sản xuất nông nghiệp nói chung, để đánh giá chi phí hoạt động sản xuất chè hộ điều tra, luận văn tìm hiểu đánh giá việc sử dụng lao động hộ sản xuất chè, giá nhân công lao động tính theo giá thỏa thuận lao động chủ hộ dao động vào khoảng 120.000 đồng/công – 150.000 đồng/công, kết nhu cầu lao động chăm sóc, thu hoạch cho chè tổng hợp sau: STT Chỉ tiêu Số ngày công Chăm sóc 48­60 ­ Tưới nước 5­10 ­ Làm cỏ + bón phân 25 ­30 ­ Đốn tỉa 18 ­20 Thu hoạch 25­35 Ghi Phụ lục Phiếu điều tra hoạt động sản xuất kinh doanh chè búp tươi quy mô nông hộ I Thông tin Tên chủ hộ: Tuổi chủ hộ: Địa chỉ: Trình độ học vấn chủ hộ Tổng số người gia đình: số người độ tuổi lao động II Các tiêu điều tra ST T I Nội dung Hiện trạng sản xuất Diện tích sản xuất chè ­ Chè kinh doanh + Diện tích từ