Header Page of 116 ĐạI HọC THáI NGUYÊN TRƯờNG ĐạI HọC SƯ PHạM NGUYN TH THANH TM DY - HC TRUYN CI TRONG SCH GIO KHOA NG VN 10 THEO HNG TCH HP V TCH CC LUN VN THC S KHOA HC GIO DC THI NGUYấN - 2007 Footer Page of 116 S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn http://www.lrc-tnu.edu.vn Header Page of 116 ĐạI HọC THáI NGUYÊN TRƯờNG ĐạI HọC SƯ PHạM NGUYN TH THANH TM DY - HC TRUYN Ci TRONG SCH GIO KHOA NG VN 10 THEO HNG TCH HP V TCH CC Chuyờn ngnh: L LUN V PHNG PHP DY - HC VN V TING VIT Mó s: 60.14.10 LUN VN THC S KHOA HC GIO DC NGI HNG DN KHOA HC: TS HONG HU BI THI NGUYấN - 2007 Footer Page of 116 S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn http://www.lrc-tnu.edu.vn Header Page of 116 A - PHN M U Lí DO CHN TI 1.1 ti c la chn t yờu cu gii quyt dy hc tỏc phm chng theo hng tớch hp v tớch cc Vn ging dy tỏc phm chng theo hng tớch hp v tớch cc l mt cũn mi mc dự ó cú khỏ nhiu cụng trỡnh nghiờn cu v ny Nhiu nh khoa hc v nhiu thy cụ giỏo cỏc trng ph thụng ó quan tõm v cú nhng ý kin úng gúp khụng nh cho vic ging dy tỏc phm chng theo hng tớch hp v tớch cc Ngay t thp niờn chớn mi ta cú th núi n cun sỏch Khoa s phm tớch hp hay lm th no phỏt trin cỏc nng lc nh trng ca tỏc gi Xavier Roegiers (Nxb Giỏo dc 1996 o Trng Quang v Nguyn Ngc Nh dch - khuụn kh d ỏn VNM 137-3000/94/096 - 01 ca Liờn hip Chõu u) Trong cụng trỡnh ny, ngi vit ó ch giỏ tr lý lun v ni dung v bn cht ca tớch hp, nờu bt nhng nh hng ca khoa s phm tớch hp i vi chng trỡnh SGK cng nh kin thc m hc sinh lnh hi c õy l nhng úng gúp quan trng vic nh hng dy hc tỏc phm chng nh trng hin Th nhng cụng trỡnh ny, tỏc gi mi ch chỳ ý n nh hng chung ca khoa s phm tớch hp vi tt c cỏc nh trng, m cha i vo c th vic dy - hc tỏc phm chng nht l cỏc th loi hc dõn gian (VHDG) c bit l cỏc th loi t s (trong ú cú truyn ci) thỡ cha c quan tõm y Mc dự chỳng ta u bit rng, dy mt tỏc phm VHDG cng l dy mt tỏc phm chng nhng õy l mt b phn cú nhng c im riờng Cng l loi hỡnh t s nhng ngoi nhng c im ca loi hỡnh t Footer Page of 116 S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn http://www.lrc-tnu.edu.vn Header Page of 116 s núi chung thỡ t s dõn gian cũn cú nhng c im khỏc bit, nht l th loi truyn ci Truyn ci dõn gian Vit Nam l th loi t s cha ng cỏi hi, dựng ting ci lm phng tin ch yu thc hin chc nng phờ phỏn, chõm bim, kớch cỏi xu v mua vui gii trớ õy l loi truyn k ngn gn nht (5-7 cõu, di 15 - 20) cú m u, din bin v kt thỳc cõu chuyn, cú nhõn vt, phn ln nhõn vt cú nột khú quờn Truyn ci l th loi cú nhng c im riờng bit nh vy cho nờn vic dy th loi ú theo hng tớch hp v tớch cc i vi cỏc giỏo viờn bc THPT hin l mt hon ton mi Hn na, lý thuyt v tớch hp v tớch cc cng l mi cha hn ó cú nhng cỏch hiu y v nht trớ gia nhng nh nghiờn cu v nhng ngi thc thi Do ú m chỳng tụi chn ti ny tỡm hiu thờm v mt lý thuyt nguyờn tc tớch hp v tớch cc chng trỡnh 1.2 ti cũn c la chn t thc tin dy hc truyn ci SGK Ng 10 hin trng THPT theo yờu cu i mi phng phỏp dy hc Hin nh trng Vit Nam ang thc hin vic i mi chng trỡnh sỏch giỏo khoa (SGK) cỏc cp hc Nm hc 2006-2007, SGK Ng 10 mi chớnh thc c a vo dy hc i tr trờn ton quc Cú nhiu th loi hc c a vo chng trỡnh ph thụng Trong cun SGK Vn hc 10 phn Vn hc Vit Nam (sỏch chnh lý hp nht) Nxb Giỏo dc 2000 khụng cú th loi truyn ci Th loi ny ó cú chng trỡnh Vn (SGK chnh lý nm hc 1995-1996) Vi bn truyn ci: Mt ri, (Chỏy !) ; Treo bin, Ln ci, ỏo mi; Th cht cũn hn Nm 2000 SGK Ng rỳt bt ch cũn li hai truyn: Treo bin v Ln ci, ỏo mi Cho n nm 2006 bc THPT SGK Ng 10 (Sỏch c bn v sỏch nõng cao) u cú th loi truyn ci vi hai truyn: Tam i g v Nhng nú phi bng hai my Footer Page of 116 Header Page of 116 Trong quỏ trỡnh thc hin chng trỡnh SGK mi, vi nhiu yờu cu mi giỏo viờn v hc sinh khụng phi khụng gp nhng khú khn nht nh Giỏo viờn phi tỡm cỏch tip cn phự hp hng dn hc sinh t tỡm tũi, khỏm phỏ t chim lnh tri thc Thc hin c nhng yờu cu ú khụng phi l iu d dng Trong t thc t S phm va qua, chỳng tụi ó chỳ ý tỡm hiu vic dy hc truyn ci SGK Ng 10 mt s trng PT (Trng THPT thc nghim Nguyn Gia Thiu - Gia Lõm - H Ni), Trng PTTH s I Lng Giang - Bc Giang; Trng THPT Yờn Dng s II Bc Giang Chỳng tụi nhn thy, trờn thc t vic dy - hc truyn ci trng THPT cú thun li (a s HS yờu thớch vỡ th loi ny rt giu tớnh cht lý) Song, iu ú khụng cú ngha l vic dy - hc truyn ci ó t c hiu qu nh mong mun Trong nhng gi hc ú cú nhng bi hc c khai thỏc ging nh bi hc cỏc th hc thnh GV ch phõn tớch mt cỏch cụ lp trờn bn ngụn t m khụng t tỏc phm vo mụi trng VHDG, thi im phỏt sinh khai thỏc hoc cú bi li c dy theo cỏch tm chng trớch cỳ, nhm nhỏp ngụn t, hỡnh nh, lm cho HS "thy cõy m khụng thy rng"; hoc vin dn quỏ xa, lun bn lan man ngoi tỏc phm Vỡ th gi hc, tớnh tớch cc ch ng ca HS cha c phỏt huy, HS cũn th ng vic tip thu, lnh hi tỏc phm Vy dy - hc nh th no kớch thớch c hng thỳ v lụi cun c tt c HS vo hot ng liờn tng, tng tng, tỡm tũi, khỏm phỏ, sỏng to? Xut phỏt t nhng lý núi trờn, chỳng tụi chn ti ny nhm gúp mt ting núi gii quyt khú khn cho nhng ngi ng lp thc hin chng trỡnh mi ny ú cú chỳng tụi Footer Page of 116 Header Page of 116 LCH S VN 2.1 Vn tớch hp, tớch cc mụn Ng vn: Vn tớch hp v tớch cc dy - hc Ng Vn l im mi v hin i, thu hỳt khụng nh s quan tõm ca cỏc nh phng phỏp v nhng ngi lm cụng tỏc giỏo dc, tr thnh ni dung ca nhiu cuc lun bn, trao i Mc dự cú rt nhiu ý kin, quan im bn lun di nhng gúc khỏc v y nhng cui cựng cỏc nh giỏo dc u nhn thy rừ hiu qu tớch cc ca ny, c bit l b mụn Ng Vn Vỡ vy, nhm nõng cao cht lng v hiu qu b mụn Ng Vn nh trng, SGK Ng Vn ó c biờn son theo hng tớch hp v tớch cc T nm hc 2002-2003 bc THCS ó thc thi theo chng trỡnh v SGK mi, v n nm 2006-2007 c thc thi bc THPT Tớch hp v tớch cc dy - hc Ng Vn núi chung v dy truyn ci núi riờng ó c t v gii quyt mt s cụng trỡnh v cỏc bi bỏo sau: 2.1.1 cun Ng Vn 6, phn Li núi u tng ch biờn SGK THCS Nguyn Khc Phi ó vit: Bờn cnh nhng hng ci tin chung ca chng trỡnh nh: gim ti, tng thc hnh, gn i sng, ci tin ni bt ca chng trỡnh v SGK mụn Ng l hng tớch hp iu ny th hin rừ s thay i cu trỳc bi hc SGK mc: Kt qu cn t t u nờu mc tiờu m HS cn t ti, mi bi gm c ba phn ng vi ba phõn mụn, cỏc bn c b trớ theo h thng th loi v phn no theo tin trỡnh hc lch s Ngoi s lng ln bn c hng dn tỡm hiu ti lp, cũn mt s bn t hc cú hng dn mang tớnh cht bt buc nhm hỡnh thnh phỏt trin thúi quen v k nng t hc, t tỡm tũi nghiờn cu Cng cun sỏch ny, phn Mt s chung v chng trỡnh v SGK mụn Ng THCS cú vit: Chng trỡnh ó khng nh ly quan Footer Page of 116 Header Page of 116 im tớch hp lm nguyờn tc ch o t chc ni dung chng trỡnh, biờn son SGK v la chn phng phỏp ging dy mc phng phỏp, quỏn trit quan im tớch cc nh sau: Phi phỏt huy ti a tớnh tớch cc, tớnh sỏng to ca HS, ch th hc tt c mi khõu: t vic chun b bi, su ti liu, phỏt biu t, nhúm, t ỏnh giỏ v ỏnh giỏ bn, tham quan, hot ng thc t theo c trng b mụn, Cng õy tỏc gi cũn cp ti tớch cc dy ting Vit, Lm vn, Ng c biu l ntn? Mun phỏt huy tt tớnh tớch cc ta phi cú nhng hỡnh thc hc tp, cỏch kim tra ỏnh giỏ ntn? 2.1.2 Trong cun sỏch Ng 10 GS Phan Trng Luõn (Tng ch biờn) phn Li núi u ó nờu rừ mc tiờu v cu trỳc ca SGK THPT cú s k tha v phỏt trin dng hng tớch hp mc cao hn, phự hp vi trỡnh t ca hc sinh bc THPT: Hc Ng l trau di tỡnh cm thm m v nhõn cỏch Hc Ng phi hng vo cuc sng dng kin thc v sng ỳng, sng p c bit cỏc tỏc gi khng nh: Hc Ng theo tinh thn tớch hp l mt yờu cu quan trng i vi mi HS V tớch cc, cỏc tỏc gi cho rng: im mi quan trng ca SGK nhm giỳp HS t hc Vỡ vy, cỏc phn dn dt HS mi bi u l nhng gi ý giỳp HS t mỡnh chim lnh TPVC hay mt bi hc c th 2.1.3 Ngi quan tõm c bit n c - hiu v tớch hp, tớch cc l GS, TS Nguyn Thanh Hựng Trong bi Tớch hp dy hc Ng ng trờn Khoa hc giỏo dc (s thỏng nm 2006) vit: Tớch hp l im ni bt nht ca chng trỡnh v SGK Ng mi, ó chi phi cỏch xõy dng chng trỡnh, ch o ni dung v phng phỏp dy hc Ng Mt cỏch chung nht cú th hiu tớch hp (Integration) l Footer Page of 116 Header Page of 116 phng phỏp phi hp (Integrate) mt cỏch tt nht cỏc quỏ trỡnh hc tpca nhiu mụn hc cng nh cỏc phõn mụn Vn, Ting Vit, Lm mt mụn Ng Trờn c s phõn tớch ngun gc t tng tớch hp tỏc gi nờu bt ý ngha ca tớch hp: Tớch hp nh trng s giỳp HS hc thụng minh v dng sỏng to kin thc, k nng v phng phỏp ca lng tri thc ton din, vo tỡnh hỡnh khỏc v mi m cuc sng hin i Trong bi vit ny, tỏc gi ó phõn tớch khỏ sõu sc cú s lý lun v hiu qu thc t ca quan im tớch hp Tỏc gi ch rừ: Mc ớch bao quỏt ca nguyờn tc tớch hp chng trỡnh v SGK Ng l iu kin giỏo dc phự hp, kh thi, PPDH mi cú hiu qu v c s lý lun tớch hp mt cỏch khoa hc cựng vi cỏch thc v mụ hỡnh tớch hp a dng ó hỡnh thnh v phỏt trin nng lc c hiu TPVC kt hp vi vic nõng cao dn k nng nghe, núi, c, vit hoỏ giao tip cho HS Rừ rng l, bi vit gii thớch rt nhiu khớa cnh ca tớch hp nh: Vỡ tớch hp li l im mi, ni bt ca chng trỡnh SGK mi, lý lun, k nng v hiu qu thc t ca quan im ny dy hc Ng nh th no? Xột v mt phng phỏp t tng tớch hp bao gm nhng gỡ? Cú th coi, õy l nhng tri thc quý bỏu giỳp chỳng tụi hiu sõu hn v tớch hp dng vo ti nghiờn cu ca mỡnh 2.1.4 TS Nguyn Vn ng bỏo cỏo khoa hc Tớch hp dy hc Ng bc THCS bi V dy hc lp THCS theo hng tớch hp ( Giỏo dc s 10 thỏng 8/2001) cng ó cp n mt s c s lý lun v thc tin, bn cht ca tớch hp v nhng phng hng thc hin tớch hp bi hc Ng vn, song mi ch dng li vic ng dng cho THCS Footer Page of 116 Header Page of 116 2.1.5 TS Nguyn Trng Hon bi Tớch hp v liờn hi hng ti kt ni dy hc Ng (Tp Giỏo dc s 22, nm 2002) xỏc nhn: Nhng tri thc riờng l, tri thc b phn dy hc tớch hp s c tip cn mt cỏch cú nh hng mi quan h ng b ca mt bi hc hon chnh v nht quỏn theo c trng b mụn Núi cỏch khỏc, dy hc theo hng tớch hp cú th giỳp HS va nm c kin thc c bn, va hỡnh thnh c cỏc thỏi , nng lc v k nng thc tin m mụn hc t ú cng chớnh l rốn luyn cho HS t tng hp Cng theo TS vic dy hc tớch hp c nhỡn nhn nh l quỏ trỡnh GV t chc v hng dn ngi hc tip nhn v chuyn hoỏ kin thc t th tim nng sang kh nng thc hin Trờn õy l mt s cun sỏch bn v tớch hp, tớch cc dy hc Ng m ngi lm lun h thng c Ngoi cũn mt s sỏch tham kho, cỏc bi bỏo, lun vit v tớch hp, tớch cc dy hc Rừ rng l, cp ti tớch hp, tớch cc chỳng ta cú th thy rng, mi cụng trỡnh nghiờn cu cú th bn n mt gúc khỏc ca Nhng nhỡn chung, cỏc tỏc gi u khng nh vai trũ quan trng v tớnh tt yu, khỏch quan ca quan im dy hc ny Tuy nhiờn, nhng cụng trỡnh ú mi ch cú tớnh khỏi quỏt, cha bn c th ti dy hc loi th truyn ci cho HS lp 10 theo hng tớch hp, tớch cc 2.2 V dy - hc truyn ci SGK Ng 10 theo hng tớch hp, tớch cc i vi th loi truyn ci chng trỡnh SGK Ng lp 10 yờu cu i mi phng phỏp tuõn th theo quan im tớch hp v tớch cc nờn ni dung, phng hng bi dy cng cú nhiu thay i Footer Page of 116 Header Page 10 of 116 Gn õy SGK Ng 10 c thc hin nh trng, cú nhiu cun sỏch tham kho c xut bn, ni dung phn nhiu theo hng tớch hp v tớch cc Sỏch tham kho dy hc Ng 10 c chia lm hai loi: Loi sỏch phõn tớch, bỡnh ging cỏc tỏc phm cú Ng 10; Loi sỏch gi ý v phng phỏp dy hc Chỳng tụi xin cp ti dy - hc truyn ci mt s cụng trỡnh sau: 2.2.1 Cun c hiu bn Ng 10 TS Nguyn Trng Hon (Ch biờn) Nxb Giỏo dc, 2006 th loi truyn ci vi hai tỏc phm c th: Tam i g v Nhng nú phi bng hai my, cỏc tỏc gi a cỏch chim lnh tỏc phm theo ba bc: a) Gi dn: bc ny tỏc gi cung cp cho ngi c nhng tri thc c - hiu c th v th loi truyn ci, khỏi nim, c im, mc ớch, Ngha l nhng kin thc v th loi b) Kin thc c bn: Bc ny cỏc tỏc gi ng dng tri thc phn gi dn trờn khai thỏc tỏc phm c bit c tỏc phm Tam i g cn chỳ ý nhn ging cõu Dự d l dự dỡ Khi c (hoc k) cn chỳ ý nhn ging cỏc ch: nm ng,mi ng, mt chc, nm ngún Cõu cui c chm v nhn ging c) Liờn h: Bc ny cỏc tỏc gi bỡnh ging da theo ti liu (Hong Tiờn Tu, Bỡnh ging truyn dõn gian Nxb Giỏo dc, H Ni 2001) Nh vy, th loi truyờn ci SGK Ng 10 c cỏc tỏc gi cun sỏch khai thỏc ó cú s tuõn th theo nguyờn tc tớch cc giỳp ngi c nm c khai thỏc truyn ci luụn gn vi c trng th loi Tuy nhiờn, tớch hp cỏc tỏc gi cú cp ti, song cha tht rừ 2.2.2 Cun SGV Ng 10 mt GS Phan Trng Lun (Tng ch biờn), Nxb Giỏo dc, 2006 giỳp HS chim lnh phn ni dung v Footer Page 10 of 116 Header Page 127 of 116 ri yu t bt ng khỏc li xut hin: Cng bng c ch ng tỏc v li núi, thy lớ ó ngm thụng bỏo li cho ci bit lớ vỡ b ỏnh Cỏch k v x kin ny rt ngn gn Thy lớ ch núi hai cõu, ci ch núi mt cõu, Ngụ hon ton im lng th l , khụng cú thờm chi tit tha Gi dn 5: Vỡ li núi s kt hp gia c ch ,ng tỏc v li núi ca hai nhõn vt (Ci v thy lớ) truyn l nột c ỏo ca ngh thut gõy ci truyn ny? Ci vi xoố nm ngún tay, ngng mt nhỡn thy lớ, kh bm - Xin xột li, l phi v m! Thy lớ cng xoố nm ngún tay trỏi ỳp lờn trờn nm ngún tay mt, núi: Tao bit my phi nhng nú li phi bng hai my! Yờu cu: Nh vy cỏc tỏc gi dõn gian cũn dựng c th phỏp gõy ci ca ngi bỡnh dõn xa: chi ch c ỏo Cõu núi ca thy lớ tr li ỳng vi cõu va hi, va xin, va nhc ca Ci Thỳ v ch: thy lớ cng cụng nhn ch Ci cú l phi (ó nhn tin ng) Nhng khụng phi ngu nhiờn m thy ngng mt chỳt, ct Ci phi t ngh m c hiu Nhng nú li phi bng hai my! Trong cõu núi cú hai t phi: t phi th nht mang ngha l phi, ngi phi (cỏi ỳng, ngi ỳng, i lp vi cỏi sai, ngi sai); cũn t phi th hai l ch iu phi lm, nht thit phi cú Hai ln phi, phi bng hai; quan h gia s lng v cht lng va cú lớ va vụ lớ Vụ lớ x kin nhng cú lớ thc t quan h gia ba nhõn vt Hoỏ l phi khụng xut phỏt t lut phỏp, t cụng lớ m t tin, t hi l V cỏch x kin theo tin ỳt lút ny thỡ qu tht lớ trng l mt tay ni ting x kin gii Gi dn 6: Kt qu cui cựng i vi Ci cú th rỳt bi hc gỡ? Footer Page 127 of 116 125 Header Page 128 of 116 Yờu cu: Ci va mt tin va b ỏnh Rừ rng tin mt tt mang Oan c m khụng th kờu oan, nh ngm b hũn lm ngt m rỳt kinh nghim Khc sõu n tng v tỏc phm: Gi dn 7: sau c - hiu hai bn truyn ci SGK, anh (ch) cú n tng gỡ v ngi Vit Nam bỡnh dõn xa? Nu yờu cu gii thiu ngn gn c im ca truyn ci thỡ anh (ch) s gii thiu ntn? Yờu cu: Truyn ci l mt bng chng v trớ thụng minh, sc so v tinh thn lc quan ca ngi bỡnh dõn xa Truyn ci cng phn ỏnh khỏt vng ca h v mt xó hi cụng bng, vi cuc sng yờn vui, bỡnh - c im ca truyn ci + Truyn ci rt ngn gn (gúi kớn, m nhanh, khụng tha li, tha chi tit) + Truyn ci cú kt cu cht ch (cỏi ỏng ci luụn c t vo tỡnh nú din bin t nhiờn nhanh chúng i n ch gay cn, ri kt thỳc bt ng.) Footer Page 128 of 116 126 Header Page 129 of 116 C PHN KT LUN Da vo nhng cụng trỡnh nghiờn cu khoa hc v truyn ci Lun ó xỏc nh rừ: c im th loi truyn ci v lớ lun v i mi phng phỏp dy hc theo hng tớch hp v tớch cc ú l nhng tin lớ thuyt lm c s cho vic nhn din, nh hng tip cn, phõn tớch, khỏm phỏ truyn ci v phng phỏp t chc HS chim lnh tỏc phm truyn ci ca GV nh trng ph thụng C th, lun ó xỏc nh c hng tip cn truyn ci theo hng tớch hp, tớch cc: i t vic tip xỳc bc u vi bn ri tỡm hiu tớnh cỏch nhõn vt v ct truyn, phỏt hin cỏi ỏng ci v ngh thut gõy ci (mõu thun gõy ci, kt cu, cng iu, ngụn t ) tỡm hiu ý ngha ca truyn ting núi ca tỏc gi dõn gian Bờn cnh ú, bi hc cũn c tớch hp vi Lm vn, Ting Vit, t ú HS cú tri thc v k nng tng hp v Ng Trong nhng gi hc truyn ci GV s l ngi t chc, hng dn, nh hng HS hot ng a dng phỏt huy c tớnh tớch cc, ch ng ca h hc Di ỏnh sỏng ca nhng tin lớ thuyt ca vic dy - hc truyn ci nh trng nờu trờn, tỏc gi lun ó tin hnh kho sỏt thc t dy hc truyn ci SGK Ng 10 trng ph thụng hin - vi hỡnh thc d gi, trao i, trũ chuyn vi GV v HS, kim tra kt qu hc sau mi bi hc ca HS bng cõu hi Lun ó trỡnh by kt qu kho sỏt theo hai mt: V chng trỡnh, SGK; V gi hc truyn ci Lun ó ch v phõn tớch khỏ rừ kt qu t c v nhng hn ch gi hc truyn ci trng THPT C th l: V mt ni dung gi hc: Cỏch phõn tớch ph bin dy truyn ci ó i theo hng thi phỏp th loi Th nhng, õy l bi hc truyn ci (hai Footer Page 129 of 116 127 Header Page 130 of 116 bi) m ch dy mt tit hc Do thng b gp rỳt v thi gian (ht gi) cho nờn hoc GV khai thỏc cha tht trit , hoc ni dung bi hc dn tri khụng khc sõu c ct lừi, c bn ca tỏc phm cho HS quỏ trỡnh chim lnh tỏc phm Hn na dy bi hc ny, GV cũn cha tht quỏn trit quan im tớch hp, tớch cc Vỡ vy m ni dung v ngh thut ca tỏc phm cũn rt qua loa i khỏi Qua bi hc HS cha nm chc c c im ca th loi ny cựng d õm ý ngha bi hc ca tỏc phm V phng phỏp t chc gi hc: ó cú mt s gi dy cp ti tớch hp tớch cc, song a s gi hc truyn ci trng PTTH cũn phi khc phc mt s hn ch nh: cha coi trng hot ng bc u tip xỳc vi tỏc phm; GV tham kin thc, lm vic quỏ nhiu gi hc, cha tht s l ngi hng dn, t chc cỏc hot ng ca HS; Vic dng phng phỏp gi tỡm ca GV cha hp lý cn cú s la chn v s dng linh hot cỏc bin phỏp, phng phỏp nhm tớch cc hoỏ hn na hot ng ca HS mt gi hc Cng trờn c s thc t vic dy - hc truyn ci theo phng phỏp mi tớch hp, tớch cc hin lun ó mnh dn cp n cỏch t chc hot ng day-hc truyn ci theo hng tớch hp v tớch cc c th l lun ó xỏc nh c hai chớnh: T chc dy - hc truyn ci theo hng tớch hp; t chc dy - hc truyn ci theo hng tớch cc T chc dy - hc truyn ci theo hng tớch hp li gm hai nh: - Kh nng tớch hp vi Lm (ngha l nhng kin thc bn truyn ci ú cú th tớch hp vi nhng kin thc no ca b mụn Lm v ngc li) Footer Page 130 of 116 128 Header Page 131 of 116 - Kh nng tớch hp vi ting Vit (ngha l nhng kin thc bn truyn ci ú cú th tớch hp vi nhng kin thc no ca b mụn ting Vit v ngc li) T ú hng n t chc dy - hc truyn ci theo hng tớch cc Lun ó a phng hng c th gi hc truyn ci - T chc HS c bn truyn ci - T chc HS khỏm phỏ ni dung truyn ci - T chc HS khỏm phỏ ngh thut gõy ci Nhm khc phc nhng hn ch ca thc t, lun ó tip thu, dng nhng kinh nghim, thnh tu nghiờn cu v dy hc truyn ci ca nhng th h i trc, v mnh dn xut hng i mi dy-hc truyn ci theo hng tớch hp, tớch cc Do vy, lun ó trỡnh by nhng phng ỏn Thit k bi hc hai truyn ci SGK Ng 10 cỏc Sỏch tham kho c Nxb Giỏo dc v Nxb H Ni n hnh, coi ú l nhng gi ý quý bỏu giỏo viờn ph thụng tham kho ng thi tỏc gi lun cng xut gii phỏp riờng ca mỡnh trờn cỏc mt - Vn dng phng phỏp dy hc theo hng tớch hp tớch cc xỏc nh hng dy v ni dung bi dy c th - T chc gi hc truyn ci vi hot ng song phng ca thy v trũ Trong ú thy l ngi gi vai trũ hng dn, trũ l ch th tip nhn, tớch cc, ch ng tỡm hiu, chim lnh tỏc phm di s t chc hng dn ca thy Gii phỏp a c c th bng vic thc hin thit k bi hc v hai truyn ci sỏch Ng Vn 10 theo hng tớch hp v tớch cc Footer Page 131 of 116 129 Header Page 132 of 116 Tuy nhiờn, iu ú khụng cú ngha l vic dy - hc truyn ci trng ph thụng khụng cũn iu gỡ phi bn bc na Bi l iu kin thi gian hn hp, lun ch c thc hin qua vic kho sỏt ỏnh giỏ thc t dy hc truyn ci theo hng tớch hp, tớch cc trờn a bn hn hp ca Bc Giang, vic dy th nghim cng cha c thc hin Do vy nhng úng gúp ca lun cú th c xem nh mt nhng lung cy u tiờn xi lờn mnh t va khai thỏc Nhng kt qu úng gúp ca lun trờn c hai mt lớ lun v thc tin dy hc truyn ci nờu trờn nh song cng cú tỏc dng m nhng hng nghiờn cu tip tc cho cỏc bn ng nghip sau ny Tỏc gi lun mong mun c s quan tõm úng gúp ca cỏc nh khoa hc, cỏc thy cụ v cỏc bn ng nghip ti ny phong phỳ v hon thin hn Footer Page 132 of 116 130 Header Page 133 of 116 TH MC THAM KHO Lờ Bo V Dng Qu (2006), Vn bn Ng 10 (gi ý-c v hiu li bỡnh), Nxb Giỏo dc, H Ni Hong Hu Bi (2002), Thit k bi hc Ng theo hng tớch hp, Nxb Giỏo dc Hong Hu Bi (2006), Thit k dy hc ng 10 (phn hc), Nxb Giỏo dc Hong Hu Bi - Nguyn Huy Quỏt (1997), Ti liu tham kho v phng phỏp dy hc nh trng, i hc S phm Thỏi Nguyờn Nguyn Vit Ch (2001), Phng phỏp dy hc tỏc phm chng (theo loi th), Nxb i hc Quc gia, H Ni H Minh c (Ch biờn) (2001), Lý lun hc, Nxb Giỏo dc Nguyn Vn ng (2006), Thit k bi ging Ng 10, 1, Nxb H Ni Nguyn Vn ng (2001), V dy hc lp THCS theo hng tớch hp, Tp giỏo dc s 10 Nguyn Trng Hon (Ch biờn) (2006), c hiu bn Ng 10, Nxb Giỏo dc 10 Nguyn Trng Hon (2002), Tớch hp v liờn hi dy hc Ng vn, Tp Giỏo dc s 22 11 Nguyn Th Thanh Hng (1998), Phng phỏp tip nhn tỏc phm hc trng ph thụng trung hc, Nxb Giỏo dc 12 Nguyn Thanh Hựng (2002), c v tip nhn chng, Nxb Giỏo dc H Ni Footer Page 133 of 116 131 Header Page 134 of 116 13 Nguyn Thanh Hựng (2006), Tớch hp dy hc Ng vn, Tp khoa hc Giỏo dc, s 14 Phan Trng Lun (Ch biờn) (1997), Phng phỏp dy hc vn, Nxb i hc Quc gia, H Ni 15 Phan Trng Lun (1999), i mi gi hc Tỏc phm chng trng Trung hc ph thụng, ti liu bi dng thng xuyờn chu k 1997 2000, Nxb Giỏo dc 16 Phan Trng Lun (Ch biờn) (1999), Thit k bi hc Tỏc phm chng nh trng ph thụng, Nxb Giỏo dc 17 Phan Trng Lun (2000), Cm th hc - ging dy hc, Nxb i hc Quc gia, H Ni 18 Phan trng Lun (Ch biờn) (2006), SGK v SGV Ng 10, Tp 1, Nxb Giỏo dc, H Ni 19 Phan Trng Lun (Ch biờn) (2006), Thit k bi hc Ng 10, Nxb Giỏo dc 20 Phan Trng Lun (Ch biờn) (2006), Ti liu bi dng giỏo viờn thc hin chng trỡnh SGK lp 10 Trung hc ph thụng, H Ni 21 Nguyn Xuõn Lc (1998), Vn hc dõn gian Vit Nam nh trng, Nxb Giỏo dc, H Ni 22 Trn Gia Linh (1999), Nh v tỏc phm nh trng, Truyn dõn gian Vit Nam, Nxb Giỏo dc, H Ni 23 inh Gia Khỏnh (Ch biờn) (2006), Vn hc dõn gian Vit Nam, Nxb Giỏo dc (In ln th 10) 24 Nguyn Khc Phi (Ch biờn) (2002), Ng 6, Nxb Giỏo dc 25 Trn ỡnh S, Lờ Bỏ Hỏn, Nguyn Khc Phi (ng ch biờn) (1997), T in thut ng hc, Nxb i hc Quc gia, H Ni Footer Page 134 of 116 132 Header Page 135 of 116 26 Trn ỡnh S (1998), Dn lun thi phỏp hc, Nxb Giỏo dc 27 Trn ỡnh S (Ch biờn) (2006), SGK v SGV Ng 10, 1, nõng cao, Nxb Giỏo dc, H Ni 28 Hon Tin Tu (1996), Bỡnh ging truyn dõn gian, Nxb Giỏo dc, H Ni 29 Hon Tin Tu (1997), My v phng phỏp ging dynghiờn cu hc dõn gian, Nxb Giỏo dc, H Ni 30 Bỡnh Tr (1999), Nhng c im thi phỏp ca cỏc th loi hc dõn gian, Nxb Giỏo dc 31 Trn Nho Thỡn (Ch biờn) (2006), Phõn tớch tỏc phm Ng 10, Nxb Giỏo dc 32 Nhiu tỏc gi (1978), Lch s hc Vit Nam, 1, Vn hc dõn gian, Nxb Giỏo dc, H Ni 33 Nhiu tỏc gi (2001), Tuyn hc dõn gian Vit Nam, III, Truyn ci - truyn trng ci - truyn ng ngụn, Nxb Giỏo dc 34 Nhiu tỏc gi, ti liu bi dng (2005), Nõng cao nng lc cho GV Trung hc ph thụng v i mi Phng phỏp dy hc mụn Ng vn, H Ni Footer Page 135 of 116 133 Header Page 136 of 116 LI CM N ! Em xin by t lũng bit n sõu sc ti Tin s Hong Hu Bi - Ngi thy ó tn tỡnh hng dn em sut quỏ trỡnh hc tp, nghiờn cu v hon thnh lun Em xin trõn trng cm n Ban ch nhim khoa, cỏc thy cụ giỏo t phng phỏp dy hc khoa Ng trng HSP Thỏi Nguyờn, HSP I H Ni ó nhit tỡnh giỳp khớch l em quỏ trỡnh nghiờn cu v hc ti trng Tỏc gi lun xin chõn thnh cm n S Giỏo dc o to Bc Giang, Ban giỏm hiu, cỏc thy cụ giỏo t Vn Trng THPT s II Yờn Dng - tnh Bc Giang, bn bố, ng nghip ó to iu kin cho em sut thi gian qua Thỏi Nguyờn, thỏng 10 nm 2007 Tỏc gi Nguyn Th Thanh Tõm Footer Page 136 of 116 S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn http://www.lrc-tnu.edu.vn Header Page 137 of 116 DANH MC CH VIT TT Footer Page 137 of 116 HSP : i hc s phm HS : Hc sinh Nxb : Nh xut bn ntn : Nh th no GS : Giỏo s GV : Giỏo viờn THCS : Trung hc c s THPT : Trung hc ph thụng TPVC : Tỏc phm chng TPVH : Tỏc phm hc TS : Tin s SGK : Sỏch giỏo khoa SGV : Sỏch giỏo viờn VHDG : Vn hc dõn gian Header Page 138 of 116 CH THCH TRCH DN - Phn trớch dn gm hai thụng s t du ngoc Gia hai thụng s l du chm phy * Thụng s th nht l s th t ca ti liu danh mc ti liu tham kho * Thụng s th hai l s trang ca ti liu m ú lun s dng trớch dn Footer Page 138 of 116 Header Page 139 of 116 MC LC A PHN M U 1 Lớ chn ti Lch s Mc ớch nghiờn cu i tng nghiờn cu 11 Nhim v nghiờn cu 11 Phng phỏp nghiờn cu B cc lun 12 B PHN NI DUNG 13 11 11 Chng 1- C s lớ lun ca vic dy - hc truyn ci theo hng tớch hp v tớch cc 13 c im ca th loi truyn ci 1.1 13 1.1.1 Khỏi nim truyn ci 13 1.1.2 Phõn loi truyn ci 16 1.1.2.1 Truyn khụi hi 17 1.1.2.2 Truyn tro phỳng 18 1.1.3 S lc v thi phỏp truyn ci 20 1.1.3.1 Mc ớch ý ngha ca vic nghiờn cu thi phỏp th loi 20 1.1.3.2 Thi phỏp chung truyn ci l Ngh thut gõy ci 21 1.1.3.3 Xung t truyn ci 27 1.1.3.4 Kt cu ca truyn ci 28 1.1.3.5 Ngụn ng truyn ci 30 1.1.4 Cỏch hng dn HS tip cn truyn ci 32 1.1.4.1 Khỏi nim tip cn 32 1.1.4.2 Tip cn truyn ci 32 1.2 Footer Page 139 of 116 Nguyờn tc tớch hp v tớch cc ca chng trỡnh Ng nh trng ph thụng 34 1.2.1 Nguyờn tc tớch hp 34 1.2.2 Nguyờn tc tớch cc 42 Header Page 140 of 116 Chng 2- T chc dy - hc truyn ci theo hng tớch hp v tớch cc 47 2.1 Kho sỏt vic thc thi Chng trỡnh, SGK Ng 10 nhng bi hc v truyn ci 47 2.1.1 V chng trỡnh 48 2.1.2 V SGK 49 2.1.3 V gi hc truyn ci theo hng tớch hp v tớch cc 51 2.1.3.1 Hot ng ca thy v trũ gi hc Nhng nú phi bng hai my 51 2.1.3.2 Hot ng ca thy v trũ gi hc Tam i g 55 2.1.3.3 Nhn xột thc t hot dng ca thy v trũ gi hc truyn ci trng ph thụng 58 2.1.4 2.2 Kt qu hot ng dy truyn ci ca GV theo hng tớch hp v tớch cc (qua phiu iu tra) 61 T chc dy - hc truyn ci theo hng tớch hp 62 2.2.1 Kh nng tớch hp vi Lm 62 2.2.2 Kh nng tớch hp vi ting Vit 65 2.3 T chc dy - hc truyn ci theo hng tớch cc 68 2.3.1 T chc HS c bn truyn ci 68 2.3.1.1 c din cm 68 2.3.1.2 c din cm truyn ci 69 2.3.2 T chc HS khỏm phỏ ni dung truyn ci 71 2.3.2.1 Truyn Tam i g 71 2.3.2.2 Truyn Nhng nú phi bng hai my 76 2.3.3 T chc HS khỏm phỏ ngh thut gõy ci 78 2.3.3.1 Truyn Tam i g 79 2.3.3.2 Truyn Nhng nú phi bng hai my 81 Chng - Thit k bi hc v hai truyn ci sỏch Ng 10 theo hng tớch cc v tớch hp 86 3.1 Footer Page 140 of 116 Thit k bi hc hai truyn ci SGK Ng 10 cỏc sỏch tham kho 86 Header Page 141 of 116 3.1.1 Gii thiu tng quỏt cỏc sỏch thit k bi hc Ng 10 ó c n hnh 86 3.1.2 Túm lc cỏc phng ỏn dy hc c nờu cỏc sỏch tham kho 86 3.2 3.2.1 119 Tam i g 112 3.2.1.1 nh hng dy hc 119 3.2.1.1 Tin trỡnh dy hc 119 3.2.2 C Phng ỏn dy hc tỏc gi lun xut Nhng nú phi bng hai my 115 3.2.2.1 nh hng dy hc 123 3.2.2.2 Tin trỡnh dy hc 123 PHN KT LUN 126 Th mc thm kho 131 Footer Page 141 of 116 ...Header Page of 116 ĐạI HọC THáI NGUYÊN TRƯờNG ĐạI HọC SƯ PHạM NGUYN TH THANH TM DY - HC TRUYN Ci TRONG SCH GIO KHOA NG VN 10 THEO HNG TCH HP V TCH CC Chuyờn ngnh: L LUN V... ci cho HS lp 10 theo hng tớch hp, tớch cc 2.2 V dy - hc truyn ci SGK Ng 10 theo hng tớch hp, tớch cc i vi th loi truyn ci chng trỡnh SGK Ng lp 10 yờu cu i mi phng phỏp tuõn th theo quan im... truyn ci SGK Ng 10 hin trng THPT theo yờu cu i mi phng phỏp dy hc Hin nh trng Vit Nam ang thc hin vic i mi chng trỡnh sỏch giỏo khoa (SGK) cỏc cp hc Nm hc 2006-2007, SGK Ng 10 mi chớnh thc c