CHƯƠNG I MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH Tuần : . . . Tiết : 1 §1. KHÁI NIỆM LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH  I. Mục tiêu 1. Về kiến thức : - Biết có ba lớp ngôn ngữ lập trình và các mức của ngôn ngữ lập trình : ngôn ngữ máy, hợp ngữ và ngôn ngữ bậc cao. - Biết vai trò của chương trình dòch. - Biết khái niệm biên dòch và thông dòch. - Biết một trong những nhiệm vụ quan trọng của của chương trình dòch là phát hiện lỗi cú pháp của chương trình nguồn. 2. Về kỹ năng : 3. Về thái độ: - Nhận thức được quá trình phát triển của ngôn ngữ lập trình gắn liền với quá trình phát triển của tin học nhằm giải các bài toán thực tiễn ngày càng phức tạp. - Ham muốn học một ngôn ngữ lập trình cụ thể để có khả năng giải quyết các bài toán trên máy tính điện tử. - Có tính kỷ luật cao và tính thần làm việc theo nhóm. II. Phương pháp, phương tiện dạy học - Phương pháp : thuyết trình, vấn đáp. - Phương tiện : III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ: 2. Giảng bài mới HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS NỘI DUNG Em cho biết các bước giải một bài toán trên máy tính? Phân tích câu trả lời của học sinh và nhắc lại các bước giải bài toán trên máy tính đã học ở lớp 10. Khái niệm Ngôn ngữ lập trình mà các em đã học ở lớp 10 là gì ? Phân tích và hoàn chỉnh câu trả lời của học sinh. Hôm nay chúng ta tiếp tục nghiên cứu tiếp về khái niệm về lập trình và ngôn ngữ lập trình. Trình bày khái niệm lập trình. Em hãy chó biết có mấy Suy nghó và trả lời Học sinh trả lời: là ngôn ngữ dùng để viết chương trình cho máy tính hiểu và thực hiện được. Có ba loại ngôn ngữ máy, §1. Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình + Khái niệm lập trình: Lập trình là sử dụng cấu trúc dữ liệu và các câu lệnh của một ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán. + Có 3 ngôn ngữ lập trình: ngôn ngữ -1- HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS NỘI DUNG loại ngôn ngữ lập trình ? Nhận xét câu trả lời của học sinh. Ưu điểm của mỗi loại ngôn ngữ là gì? Mỗi loại máy thì có một ngôn ngữ riêng, thường thì khi viết chương trình bằng ngôn ngữ của loại máy nào chỉ chạy được trên loại máy đó. Khi viết bằng ngôn ngữ bậc cao thì máy có hiểu được không ? Vậy làm sao để chuyển chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao sang ngôn ngữ máy? Đưa ra ví dụ minh họa (như SGK) Qua ví dụ ta thấy chương trình dòch có 2 loại là thông dòch và biên dòch. Trình bày đặc điểm từng loại. Đi kèm với các chương trình dòch là các công cụ soạn thảo chương trình nguồn, lưu trữ, tìm kiếm, phát hiện lỗi, thông báo lỗ,… ngôn ngữ lập trình thường chứa tất cả các dòch vụ trên. Ví dụ: Pascal, C++, Visual C++,… hợp ngữ, ngôn ngữ bậc cao. Ngôn ngữ máy là ngôn ngữ duy nhất mà máy hiểu, còn ngôn ngữ bậc cao thì dễ sử dụng khi viết chương trình. Khi viết chương trìng bằng ngôn ngữ bậc cao thì cần phải chuyển chương trình đó sang ngôn ngữ máy của máy đó. Sử dụng một chương trình có chức năng đặc biệt là chuyển chương trình bậc cao sang ngôn ngữ máy. Học sinh chú ý lắng nghe và ghi bài. Học sinh chú ý lắng nghe và ghi bài máy, hợp ngữ và ngôn ngữ bậc cao. Chương trình viết bằng ngôn ngữ máy thì phụ thuộc vào loại máy, nó có thể nạp trực tiếp vào bộ nhớ và thi hành ngay. Còn chương trình viết nói chung không phụ thuộc vào loại máy, muốn thi hành đựoc thì nó phải đựợc chuyển sang ngôn ngữ máy. + Chương trình dòch: Là chương trình đặc biệt có chức năng chuyển đổi chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao sang ngôn ngữ máy để máy có thể thực hiện được. Chương trình dòch gồm có: - Thông dòch (interpreter): Dòch lần lượt từng câu lệnh và thực hiện ngay câu lệnh ấy, đó là việc lặp lại các bước sau: * Kiểm tra tính đúng đắn của câu lệnh tiếp theo trong chương trình. * Chuyển đổi câu lệnh đó thành một hay nhiều câu lệnh trong ngôn ngữ máy. * Thực hiện các câu lệnh vừa được chuyển đổi. - Biên dòch (compiler) : thực hiện các bước sau * Duyệt, phát hiện lỗi, kiểm tra tính đúng đắn của các câu lệnh trong chương trình nguồn. * Dòch toàn bộ chương trình nguồn thành một chương trình đ1ich có thể thực hiện trên máy và có thể sử dụng lại khi cần thiết. 3. Củng cố : Gọi học sinh nhắc lại một số khái niệm cơ bản: Chương trình dòch, thông dòch, biên dòch,. . . 4. Dặn dò : + Xem lại bài cũ, đọc bài đọc thêm. + Chuẩn bò bài 2: :” Các thành phần của ngôn ngữ lập trình”. -2- CHƯƠNG I MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH Tuần : . . . Tiết : 2 §2. CÁC THÀNH PHẦN CỦA NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH  I. Mục tiêu 1. Về kiến thức : - Biết ngôn ngữ lập trình có ba thành phần cơ bản là: bảng chữ cái, cú pháp và ngữ nghóa. - Biết các thành phần cơ sở của Pascal: bảng chữ cái, tên, tên chuẩn, tên riêng (từ khóa), hằng và biến. 2. Về kỹ năng : - Phân biệt được ba thành phần cơ bản. - Phân biệt được tên, hằng, biến. - Đặt đúng tên hằng, biến . 3. Về thái độ: - Nhận thức được quá trình phát triển của ngôn ngữ lập trình gắn liền với quá trình phát triển của tin học nhằm giải các bài toán thực tiễn ngày càng phức tạp. - Ham muốn học một ngôn ngữ lập trình cụ thể để có khả năng giải quyết các bài toán trên máy tính điện tử. - Có tính kỷ luật cao và tính thần làm việc theo nhóm. II. Phương pháp, phương tiện dạy học - Phương pháp : thuyết trình, vấn đáp. - Phương tiện : Máy tính, bảng chữ cái, chương trình minh họa. III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ: Chương trình dòch là gì? Có mấy loại ? Sự khác nhau giữa chúng? 2. Giảng bài mới HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS NỘI DUNG Dưới đây là một chương trình được viết bằng Pascal program bt9; Uses crt; var a:real; begin clrscr; write('Nhap gia tri a (a>0)');readln(a,b,c); write('Dien tích :’,a*a*pi/2:20:4); readln; end. Em hãy phân tích xem chương trình trên sử dụng gì để viết chương trình? Theo em các thành phần của ngôn ngữ lập trình là gì? Học sinh trả lời chương trình dùng các chữ cái, các chữ số, các kí hiệu khác để viết. Các thành của ngôn ngữ §2. Các thành phần của ngôn ngữ lập trình 1. Các thành phần cơ bản Mỗi ngôn ngữ lập trình thường có ba thành phần cơ bản: bảng chữ cái, cú pháp và ngữ nghóa. a/ Bảng chữ cái Là tập các kí hiệu dùng để viết chương trình. Trong ngông ngữ Pascal bảng chữ cái gồm: các chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh, các chữ số 0 9 và một số ký hiệu đặt biệt :+,−,*,$,@ . b/ Cú pháp Là bộ qui tắc để viết chương trình. -3- Trình bày các thành phần của ngôn ngôn ngữ lập trình như: bảng chữ cái, cú pháp và ngữ nghóa của nó. Mỗi một ngôn ngữ lập trình có một qui đònh riêng về những thành phần này. Ví dụ: Bảng chữ cái các ngôn ngữ lập trình khác nhau. Chẳng hạn ngôn ngữ Pascal không sử dụng dấu chấm !, nhưng ngôn ngữ C++ lại sử dụng kí hiệu này. Cú pháp của các loại ngôn ngữ cũng khác nhau, ngôn ngữ Pscal sử dụng cặp begin−end để gộp nhiều câu lệnh thành một lệnh nhưng C++ lại dùng cặp ký hiệu {}. Mỗi ngôn ngữ khác nhau cũng có cách xác đònh ngữ nghóa khác nhau. Trong các ngôn ngữ lập trình nói chung, các đối tượng sử dụng trong chương trình điều phải đặt tên để tiện cho việc sử dụng. Việc đặt tên trong các ngôn ngữ khác nhau là khác nhau, có kngôn ngữ phân biệt chữ hoa, chữ thường, có ngôn ngữ không phân biệt chữ hoa chữ thường (Pascal). Giới thiệu qui tắc đặt tên, sau đó yêu cầu học sinh cho ví dụ tên đúng, tên sai. Theo em tên dành riêng là gì? Nhận xét câu trả lời của học sinh và cho ví dụ. Tên chuẩn là gì ? lập trình có thể là bảng chử cái gồm; kí tự, số, các kí tự đặc biệt… Học sinh chú ý lắng nghe và ghi chép Học sinh chú ý nghe và ghi bài. Ví dụ tên đúng: a, b, c,_ten Tên sai: 1a, bai tap,x#y Là nhũng tên được ngôn ngữ lập trình qui đònh sẵn và được dùng với ý nghóa xác đònh mà người lập trình không được dùng với ý nghóa khác. Là tên do ngôn ngữ lập dùng với một ý nghóa nhất c/ Ngữ nghóa Xác đònh ý nghóa thao tác cần phải thực hiện ứng với tổ hợp ký tự dựa vào ngữ cảnh đó. Tóm lại : - Cú pháp cho biết cách viết chương trình hợp lệ, ngữ nghóa xác đònh ý nghóa của các tổ hợp ký tự trong chương trình. - Lỗi cú pháp được chương trình dòch phát hiện và thông báo cho người lập trình. Chương trình không còn lỗi cú pháp thì mới có thể dòc sang ngôn ngữ máy. - Lỗi ngữ nghóa khó phát hiện, phần lớn đïc phát hiện khi thực hiện chương trình trên dữ liệu cụ thể. 2. Một số khái niệm a/ Tên - Mọi đối tượng trong chương trình đều phải được đặt tên. - Trong turbo Pascal tên là một dãy liên tiếp không quá 127 ký tự bao gồm: cac chữ cai, chữ số, dấu gạch dưới và phải bắt đầu bằng chữ cái hoặc dấu gạch dưới. VD: Tên đúng: a,b,c,_abc Tên sai: a bc,1a,x#y - Ngôn ngữ lập trình Pascal không phân biệt chữ hoa, chữ thường. Nhưng một số ngôn ngữ khác thì phân biệt chữ hoa, chữ thường. - Ngôn ngữ lập trình thường có 3 loại tên: tên dành riêng, tên chuẩn, tên do người lập trình tự đặt. + Tên dành riêng (từ khóa): Là những tên được ngôn ngữ lập trình quy đònh dùng với ý nghóa xác đònh mà người lập trình không dùng với ý nghóa khác. VD: Trong pascal: program, uses, const, type, var, begin, end ; Trong C++: main, include, if, while, void. + Tên chuẩn : Là những tên được ngôn ngữ -4- Nhận xét và hoàn chỉnh câu trả lời của học sinh. Vậy tên do người lập trình đặt là gì ? Nhận xét và cho ví dụ: Khi viết chương trình giải phương trình bậc hai ta khai báo các biến sau: a, b, c, x1, x2. Hằng là gì ? Trong tin học có những loại hằng nào? Nhận xét câu trả lời của học sinh và cho ví dụ. Mỗi ngôn ngữ lập trình có một qui đònh về cách viết hằng riêng. Theo em biến là gì? Nó có đặt điểm gì? Khi viết chương trình người lập trình thường có nhu cầu giải thích cho những câu lệnh mình viết, do vậy ngôn ngữ lập trình thường cung cấp cho ta cách để đưa những chú thích vào trong chương trình đònh nào đó, người lập trình có thể dùng với ý nghóa khác. Được xác đònh qua khai báo trước khi sử dụng. Hằng là đại lượng có giá trò không đổi trong quá trình thực hiện chương trình. Gồm có hằng số học, hằng kí tự và hằng lôgic. Biến là một đại lượng được đặt tên, giá trò có thể thay đổi được trong khi thực hiện chương trình. Học sinh chú ý lắng nghe và ghi bài. lập trình dùng với ý nghóa nhất đònh nào đó, người lập trình có thể sử dụng với ý nghóa khác. VD: Trong pascal: abs, integer, sqr, sqrt,… Trong C++: cin, cout, getchar… + Tên do người lập trình đặt: Được xác đònh bằng cách khai báo trước khi sử dụng, được dùng với ý nghóa riêng. Các tên này không được trùng với tên dành riêng và các tên trong cùng một chương trình thì không được trùng nhau. VD: a, delta, x1, y2 b/ Hằng và biến Hằng: Là đại lượng có giá trò không thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình. Các ngôn ngữ lập trình thường có: + Hằng số học: số nguyên hay số thực. VD: 2 -22.36 -2.236E01 + Hằng xâu: là chuỗi ký tự được đặt trong dấu nháy đơn hoặc kép. VD: ‘Lop 11A’. Trong C++ là: “Lop 11A” + Hằng lôgic: là các gái trò đúng hoặc sai ứng với true hoặc false. Biến: Là đại lượng được đạt tên, dùng để lưu trữ giá trò và giá trò có thể được thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình. Có nhiều loại biến khác nhau, biến phải được khai báo trước khi sử dụng. c/ Chú thích: Trong khi viết chương trình có thể viết chú thích cho chương trình. Chú thích không làm ảnh hưởng đến chương trình. Trong Pascal chú thích được đặt trong {} hoặc * * . Trong C++ là /* hoặc */ 3. Củng cố : Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình ? Sự khác nhau giữa tên dành riêng và tên chuẩn ? 4. Dặn dò : + Xem lại bài + Chuẩn bò “Bài tập SGK Tr 13” -5- CHƯƠNG I MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH Tuần : . . . Tiết : 3 BÀI TẬP  I. Mục tiêu 1. Về kiến thức : - Biết một số khái niệm về lập trình, những đặc điểm chủ yếu của ngôn ngữ bậc cao. - Biết vai trò và phân loại chương trình dòch, khái niệm thông dòch và biên dòch. - Biết các thành phần trong ngôn ngữ lập trình như: tên, tên chuẩn, từ khóa, hằng, biến. - Biết các qui đònh về tên, biến và hằng của ngôn ngữ lập trình cụ thể ( không nhất thiết phải là Pascal hoặc C++,…) 2. Về kỹ năng : - Viết hằng và tên đúng trong một ngôn ngữ lập trình cụ thể. 3. Về thái độ: - Nhận thức được quá trình phát triển của ngôn ngữ lập trình gắn liền với quá trình phát triển của tin học nhằm giải các bài toán thực tiễn ngày càng phức tạp. - Ham muốn học một ngôn ngữ lập trình cụ thể để có khả năng giải quyết các bài toán trên máy tính điện tử. - Có tính kỷ luật cao và tính thần làm việc theo nhóm. II. Phương pháp, phương tiện dạy học - Phương pháp : thuyết trình, vấn đáp - Phương tiện : III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ: Những loại tên thường gặp trong chương ? Sự khác nhau giữa tên chuẩn và tên dành riêng? 2. Giảng bài mới HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS NỘI DUNG Hướng dẫn học sinh trả lời các câu hỏi. Em hãy cho biết ưu điểm và nhược điểm của từng loại ngôn ngữ lập trình? Từ đó trả lời câu 1 ? Nhận xét và hoàn chỉnh câu trả lời của học sinh. Học sinh trình bày các ưu điểm và khuyết điểm từng loại ngôn ngữ lập trình. Từ đó rút ra câu trả lời cho câu hỏi 1. Câu 1 : + Ngôn ngữ bậc cao gần với ngôn ngữ tự nhiên hơn, thuận tiện cho đông đảo người lập trình (không chỉ những người lập trình chuyên nghiệp). + Chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao nói chung không phụ thuộc vào phần cứng máy tính và một chương trình có thể thực hiện trên nhiều loại máy khác nhau. + Chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao dễ hiểu, dễ hiệu chỉnh và nâng cấp. + Ngôn ngữ bậc cao cho phép làm việc trên nhiều kiểu dữ liệu và cách tổ chức dữ liệu đa dạng, thuận tiện cho mô tả thuật toán. -6- Gọi học sinh đứng lên trả lời câu 2. Biên dòch là gì ? Thông dòch là gì ? Sự khác nhau giữa chúng ? Gọi học sinh trả lời. Nhận xét và hoàn chỉnh câu trả lời của học sinh. Gọi học sinh nhắc lại qui tắc đặt tên trong Pascal. Hướng dẫn học sinh giải. Học sinh trả lời Học sinh trả lời Sự khác nhau cơ bản giữa chúng là: biên dòch có phát hiện lỗi và chương trình đích có thể lưu lại. Còn tghông dòch thì không. Học sinh trả lời Học sinh nhắc lại qui tắc đặt tên và cho ví dụ. Học sinh làm bài theo hướng dẫn Câu 2 : + Chương trình dòch là chương trình đặc biệt, có chức năng chuyển đổi chương trình được viết trên ngôn ngữ lập trình bậc cao thành chương trình thực hiện được trên máy tính cụ thể. + Giáo viên có thể nêu Input và Output của chương trình. Câu 3 : + Trình biên dòch duyệt, kiểm tra, phát hiện lỗi, xác đònh chương trình nguồn có dòch được không, dòch toàn bộ chương trình nguồn thành một chương trình đ1ich có thể thực hiện trên máy tính và có thể lưu trữ lại để sử dụng về sau khi cần thiết. + Trình thông dòch lần lượt dòch từng câu lệnh ra ngôn ngữ máy rồi thực hiện ngay câu lệnh vừa dòch hoặc báo lỗi nếu không dòch được. Câu 4 : Tên dành riêng không được dùng khác với ý nghóa đã xác đònh, tên chuẩn có thể dùng với ý nghóa khác. Câu 5: Đặt tên trong Pascal theo quy tắc: - Chỉ bao gồm chữ cái, chữ số và dấu gạch dưới. - Không bắt đầu bằng chữ số. - Độ dài theo qui đònh ( Pascal : <=127 kí tự, Fre pascal: <=255 kí tự) ( Không nên đặt tên quá dài) Câu 6 : Những biểu thức sau không phải là hằng trong Pascal: 6,23 (dấu phẩy thay bằng dấu chấm) A20 ( là tên chưa rõ giá trò). ‘C sai qui đònh về hằng xâu. 3. Củng cố : Những vấn đề cần nắm ở chương 1 là: chương trình dòch, các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình, cách đặt tên,hằng, biến. Phân biệt được tên chuẩn, tên dành riêng, tên do người lập trình đặt. 4. Dặn dò : + Xem lại bài những nội dung chính của chương 1. + Chuẩn bò bài mới ‘ Cấu trúc chương trình’. CHƯƠNG II CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN -7- Tuần : . . . Tiết : 4 §3. CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH  I. Mục tiêu 1. Về kiến thức : - Hiểu chương trình là sự mô tả của thuật toán bằng bột ngôn ngữ lập trình. - Biết cấu trúc của một chương trình Pascal: cấu trúc chung và các thành phần. 2. Về kỹ năng : - Nhận biết được các thành phần của một chương trình đơn giản. 3. Về thái độ: - Xác đònh thái độ nghiêm túc trong học tập khi làm quen với nhiều qui đònh nghiêm ngặt trong lập trình. - Có ý thức cố gắng học tập vượt qua khó khăn, những lúng túng ở giai đoạn bắt đầu học lập trình. - Tạo sự ham muốn giải các bài tập bằng lập trình, trước mắt thấy được ích lợi của lập trình ,phục vụ tính toán và giải được một số bài toán. II. Phương pháp, phương tiện dạy học - Phương pháp : Thuyết trình, vấn đáp. - Phương tiện : máy chiếu, máy tính. III. Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ: Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình ? 2. Giảng bài mới HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS NỘI DUNG Một chương trình viết bằng ngôn ngữ lập trình bậc cao thường có những phần khác nhau. Nói chung gồn có hai phần là phần khai báo và phần thân. Phần khai báo cho phép chúng ta khai báo những gì? Có phải lúc nào chương trình cũng có phần khai báo? Không có được không ? Trình bày các loại khai báo. Mỗi loại ngôn ngữ lập trìnhc ó cách khai báo khác nhau. Cho ví dụ sự khác nhau giữa Học sinh cú ý lắng nghe và ghi bài. Phần khai báo cho phép khai báo tên biến, hằng. Nếu ta không có sử dụng tên tự đặt nào thì không cân khai báo. Học sinh chú ý nghe giảng và ghi bài. §3. CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH 1. Cấu trúc chung Mỗi chương trình nói chung gồm có hai phần: phần khai báo và phần thân chương trình. [<phần khai báo>] <phần thân> 2. Các thành phần của chương trình a/ Phần khai báo Có thể khai báo tên chương trình, hằng được đặt tên, biến, thư viện, chương trình con,… + Khai báo tên chương trình: program <tên chương trình>; Ví dụ: program bai_1; program giai_pt_bac_hai; + Khái báo thư viện: Trong pascal uses <tên thư viện>; Trong C++ -8- Pascal và C++ Khai báo hằng là việc đặt tên cho tiện việc sử dụng về sau. Còn khai báo biến có thể xem như là xin máy tính cấp cho chương trình một vùng nhớ để lưu trữ và xử lý thông tin trong bộ nhớ trong. Biến như thế nào gọi là biến đơn? Phần thân chương trình chứa những gì? Trình bày cấu trúc của một chương trình Pascal đơn giản. Trình bày hai chương trình trong hai ngôn ngữ khác nhau là Pascal và C++. Giải thích Là biến chỉ mang 1 giá trò tại một thời điểm thực hiện chương trình. Phần thân chương trình chứa toàn bộ các câu lệnh của chương trình. Học sinh theo dõi và ghi bài. Học nghe giải thích và chép các ví dụ vào tập. #include <tên thư viện> Ví dụ : uses crt,graph; + Khai báo hằng : Trong Pascal const n=100; pi=3.1416; Kq=’gioi’; Trong C++ const int n=100; const float pi=3.1416; const char* kq=”gioi”; + Khai báo biến : - Mọi biến sử dụng trong chương trình đều phải đặt tên và khai báo cho chương trình dòch biết lưu trữ và xử lý. - Biến đơn : là biến chỉ mang một giá trò tại mỗi thời điểm thực hiện chương trình. b/ Phần thân chương trình Là nơi chứa toàn bộ các câu lệnh của chương trình hoặc lời gọi chương trình con. Thân chương trình trong pascal như sau: Begin [<các câu lệnh>] End. * Tóm lại : cấu trúc một chương trình pascal đơn giản Program <tên chương trình>; Uses <tên các thư viện>; Const <tên hằng>=<giá trò của hằng>; Var <tên biến>:<kiểu dữ liệu>; Begin [<dãy lệnh>] Readln; End. 3. Ví dụ chương trình đơn giản Xét hai chương trình trong hai ngôn ngữ Pascal và C++ * Turbo pascal Program vidu; Begin Write(‘Chao cac ban’); Readln; End. * Ngôn ngữ C++ #include <stdio.h> void main() { -9- printf(“Chao cac ban”); } 3. Củng cố : Cấu trúc của một chương trình Pascal đơn giản là gì? Kết thúc của chương trình là gì ? 4. Dặn dò : + Xem lại bài + Chuẩn bò bài ‘Một số kiểu dữ liệu chuẩn−Khai báo biến CHƯƠNG II CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN -10- [...]... loại: lặp với số lần biết a + 10 0 1 2 1 Bài toán 1: Tính và đưa kết quả ra màn - HS: S1=S+ a +1 hình tổng 1 1 1 1 1 S2=S1+ + + + S= + a+2 a ………………………… N =1, 2,3,4,5,… - Bài toán 1 việc cộng lặp lại bao nhiêu lần? - Bài toán 2 thì sao? Có xác đònh được số lần lặp hay không... word longint 1 2 2 4 Học sinh chú ý lắng nghe và chép bài vào tập 2 Kiểu thực Kiểu Số byte Kiểu số Extened, kế đó là real 6 số thực real extended 10 Kiểu kí tự thường chỉ các kí 3 Kiểu kí tự tự trong bảng mã kí tự Trong Trong Pascal chỉ sử dụng Kiểu Số byte bảng mã ASCII cho kiểu ký pascal sử dụng bảng mã gì? Với mỗi kiểu dữ liệu người tự -11 - Miền giá trò 0 255 - 215 215 1 0 216 1 -2 31 2 31 1 Miền giá... gia tri cua a= ‘);Readln(a); S: =1/ a;N: =1; WHILE 1/ (a+N)>=0.00 01 DO BEGIN S:=S +1/ (a+N); N:=N +1; END; Writeln(‘Gia tri cua tong S = ‘,S:8:3); Readln; END 3 Củng cố : Viết chương trình tính tổng S cho tới khi S≤ 200 Với S =1+ 2+3+…+n 4 Dặn dò : + Xem lại bài + Chuẩn bò bài CHƯƠNG III CẤU TRÚC RẼ NHÁNH VÀ LẶP Tu n : Tiết : 15 +16 § BÀI TẬP VÀ THỰC HÀNH 2  I Mục tiêu 1 Về kiến thức : - Hiểu khái niệm... một giá trò 1 với N =1, 2,3,4,5,… a+N -Việc cộng này được lặp lại một số lần - Bài toán 1 lặp lại 10 0 lần Đối với bài toán 1 thì số lần lặp là 10 0 - Bài toán 2 lặp lại cho tới và kết thúc Bài toán 2 số lần lặp chưa 1 khi Khai báo b,c,d đều đúng và c là khai báo tốn ít bộ nhớ nhất Câu 6: (1+ z)*((x+y/z)/(a 1/ (1+ x*x*x))) Câu 7: 1. .. lệnh>; - Giá trò đầu là 1, giá trò cuối * Hoạt động: là 10 0 Dạng lặp tiến: tương ứng với mỗi giá - Đó là lệnh trò của biến đếm câu lệnh được thực hiện S:=S +1/ (a+i) 1 lần Biến đếm lần lượt tăng từ giá trò đầu đến giá trò cuối - Đối với bài toán 1 ta có thể - Nếu giá trò đầu là 10 0 thì lặp lại bắt đầu giá trò đầu là giá trò cuối là 1 + Dạng lặp lùi: 10 0 được không ? For := - Dạng... x1:=(-b-sqrt(b*b-4*a*c))/(2*a); i:=i +1; 3 Củng cố : -15 - Hãy viết biểu thức A= 1 − 2 x y trong lập trình x3 4 Dặn dò : + Xem lại bài + Chuẩn bò bài “ Các thủ tục chuẩn vào/ra đơn giản – Soạn thảo, dòch, thực hiện, hiệu chỉnh chương trình” CHƯƠNG II CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN Tu n : Tiết : 7 §7 CÁC THỦ TỤC CHUẨN VÀO/RA ĐƠN GIẢN -16 - §8 SOẠN THẢO, DỊCH, THỰC HIỆN, HIỆU CHỈNH CHƯƠNG TRÌNH  I Mục tiêu 1. .. cho nhiều biến Mỗi ngôn ngữ lập trình có Học sinh chú ý nghe giảng các lệnh nhập thông tin khác nhau Sau khi đã có dữ liệu vào Để hiển thò dữ liệu người ta -17 - 1 Nhập dữ liệu vào từ bàn phím Ta sử dụng thủ tục chuẩn read hoặc readln có cấu trúc như sau: read( ,…,); readln( ,…,); Ví dụ 1: read(n); readln(a,b,c); * Chú ý : khi nhập giá trò cho nhiều biến thì những giá trò... cho biết giá trò xuất phát của S và biểu thức lặp của tổng S =1+ 2+ +N ? 4 Dặn dò : + Xem lại bài + Chuẩn bò bài CHƯƠNG III CẤU TRÚC RẼ NHÁNH VÀ LẶP Tu n : Tiết : 13 10 CẤU TRÚC LẶÄP (tt)  I Mục tiêu 1 Về kiến thức : - Hiểu nhu cầu của cấu trúc lặp trong biểu diễn thuật toán -30- - Hiểu cấu trúc lặp kiểm tra điều kiện trước, cấu tr1uc lặp với số lần đònh trước - Biết cách cách vận dụng đúng đắn . (trong Pascal) 1. Kiểu nguyên Kiểu Số byte Miền giá trò byte 1 0 255 integer 2 -2 15 2 15 1 word 2 0 2 16 1 longint 4 -2 31 2 31 1 2. Kiểu thực. Miền giá trò real 6 0 hoặc 10 − 38 . .10 38 extended 10 0 hoặc 10 − 4932 . .10 4932 3. Kiểu kí tự Kiểu Số byte Miền giá trò -11 - lập trình cần nắm những