BỘ NỘI VỤ VIỆN KHOA HỌC TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC CHỈ ĐẠO BIÊN SOẠN TS TRẦN ANH TUẤN, THỨ TRƯỞNG BỘ NỘI VỤ BAN BIÊN SOẠN TS TRẦN ANH TUẤN Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Trưởng ban Ban biên soạn GS,TS ĐINH VĂN TIẾN Nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính, thành viên PGS,TS NGUYỄN HỮU HẢI Trưởng khoa Khoa Hành học - Học viện Hành chính, Phó Trưởng ban Ban biên soạn PGS,TS NGUYỄN MINH MẪN Ủy viên Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước, thành viên PGS, TS NGUYỄN MINH PHƯƠNG Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, thành viên TS TRẦN NGHỊ Trưởng phòng, Viện Khoa học tổ chức nhà nước - Bộ Nội vụ, thành viên kiêm Thư ký Ban biên soạn THS NGUYỄN TIẾN TRUNG Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức, Bộ Nội vụ, thành viên CN NGUYỄN QUỐC KHÁNH Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán Bộ Nội vụ, thành viên THS LÊ MINH HƯƠNG Phó Vụ trưởng Vụ Công chức Viên chức, Bộ Nội vụ, thành viên THS VŨ THỊ HIỀN Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước - Bộ Nội vụ, thành viên NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC VÀ CHẾ ĐỘ CÔNG VỤ, CÔNG CHỨC (Sách dùng cho thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên chính) PGS,TS VŨ THANH SƠN HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH GS,TS TẠ NGỌC TẤN Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện CTQG Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng GS,TS NGUYỄN XUÂN THẮNG Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng GS,TS PHAN TRUNG LÝ Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội, Ủy viên TS ĐINH TRUNG TỤNG Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Ủy viên CN LÊ HỒNG SƠN Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội, Ủy viên GS,TS NGUYỄN HỮU KHIỂN Nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính, Ủy viên PGS,TS LƯU KIẾM THANH Phó Giám đốc Học viện Hành chính, Ủy viên PGS,TS LÊ THỊ VÂN HẠNH Phó Giám đốc Học viện Hành chính, Ủy viên TS LÊ NHƯ THANH Phó Giám đốc Học viện Hành chính, Ủy viên TS PHẠM TUẤN KHẢI Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phịng Chính phủ, Ủy viên TS ĐINH DUY HÒA Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính, Bộ Nội vụ, Ủy viên PGS,TS TRIỆU VĂN CƯỜNG Hiệu trưởng Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, Bộ Nội vụ, Ủy viên THS VŨ THANH XUÂN Hiệu trưởng Trường Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức Bộ Nội vụ, Ủy viên THS TRƯƠNG HẢI LONG TS TẠ NGỌC HẢI Phó Vụ trưởng Vụ Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Ban Tổ chức Trung ương Đảng, Ủy viên Phó Vụ trưởng Vụ Cơng chức - Viên chức, Bộ Nội vụ, Ủy viên Trưởng phòng, Viện Khoa học Tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ, Ủy viên kiêm Thư ký Hội đồng thẩm định LỜI NÓI ĐẦU Xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ công chức nhà nước nhiệm vụ quan trọng, nhằm mục đích nâng cao hiệu lực, hiệu hành quốc gia Luật Cán bộ, cơng chức năm 2008 văn hướng dẫn thi hành tạo sở pháp lý để thực nhiệm vụ Trong đó, việc quy định thi nâng ngạch nội dung công tác xây dựng quản lý đội ngũ công chức, biện pháp quan trọng để lựa chọn người đủ lực bố trí vào vị trí u cầu trình độ, lực cao quan, đơn vị Nhà nước Đối với cá nhân công chức, việc dự thi nâng ngạch hội để khẳng định q trình hoạt động cơng vụ Nội dung sách sử dụng phục vụ cho công chức ôn tập thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên Trên sở kế thừa nội dung tài liệu phục vụ thi nâng ngạch chuyên viên lên chuyên viên từ năm 2012 trở trước cập nhật, bổ sung nội dung phù hợp với điều kiện nay, sách giới thiệu cô đọng có tính hệ thống hệ thống trị, Nhà nước, quản lý hành nhà nước chế độ công vụ, công chức, bao gồm chun đề Ngồi ra, sách cịn giới thiệu tài liệu cần nghiên cứu để phục vụ môn thi hành kỳ thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên Tài liệu Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Nội vụ - Chủ tịch Hội đồng thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên năm 2014 đạo biên soạn trực tiếp làm Trưởng ban biên soạn tập thể tác giả Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, công chức, viên chức Bộ Nội vụ, Văn phịng Chính phủ Học viện Hành quốc gia trực thuộc Bộ Nội vụ Chúng xin trân trọng giới thiệu Những vấn đề hành nhà nước chế độ cơng vụ, cơng chức với bạn đọc Rất mong nhận ý kiến đóng góp bạn đọc để sách ngày tốt BAN BIÊN SOẠN CHUYÊN ĐỀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ Ở VIỆT NAM I KHÁI NIỆM HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VÀ VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG THỰC HIỆN QUYỀN LỰC CHÍNH TRỊ Khái niệm hệ thống trị Hệ thống trị xuất với xuất giai cấp, nhà nước nhằm thực đường lối trị giai cấp, đảng phái cầm quyền, mang chất, lý tưởng trị phản ánh lợi ích giai cấp cầm quyền Hệ thống trị phận kiến trúc thượng tầng xã hội, bao gồm thiết chế thể chế có quan hệ với mặt mục tiêu, chức việc thực quyền lực trị Trong sách, báo cơng trình nghiên cứu khoa học nay, khái niệm “hệ thống trị” thường hiểu theo hai nghĩa: Theo nghĩa rộng, khái niệm “hệ thống trị” sử dụng để tồn lĩnh vực trị đời sống xã hội với tư cách hệ thống hoàn chỉnh bao gồm tổ chức, chủ thể trị, quan điểm, quan hệ trị, hệ tư tưởng chuẩn mực trị Theo nghĩa hẹp, khái niệm “hệ thống trị” sử dụng để hệ thống quan, tổ chức, cá nhânthực hoạt động mang tính trị xã hội gồm nhân dân, tổ chức trị, quan nhà nước, tổ chức trị - xã hội có mối liên hệ trực tiếp hay gián tiếp với quyền lực trị Trong đó, nhân dân chủ thể quyền lực trị tảng hệ thống trị Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản, hệ thống trị hình thành phát triển với trình vận động mâu thuẫn đối kháng giai cấp gắn với đấu tranh nhân dân lao động lực lượng tiến chống lại chế độ xã hội đó, làm thay đổi hệ thống trị theo hướng tiến bộ, thủ tiêu thay hệ thống trị dân chủ, tiến Trong chế độ xã hội chủ nghĩa, nhân dân chủ thể thực quyền lực trị, tự định đoạt quyền trị Điều hệ thống trị xã hội chủ nghĩa quyền lực nhà nước thuộc nhân dân, lãnh đạo giai cấp công nhân thông qua đảng cộng sản Ở Việt Nam, khái niệm “hệ thống trị” lần Đảng ta sử dụng Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khoá VI (tháng 3-1989) thay cho khái niệm “hệ thống chun vơ sản” Hệ thống trị bao gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc 10 đồn thể nhân dân Hệ thống trị nước ta vận hành theo chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ Đây không đơn giản thay đổi tên gọi mà bước đổi quan trọng tư trị Đảng ta Hệ thống trị xã hội chủ nghĩa kế thừa phát triển thành tựu tổ chức hoạt động hệ thống chun vơ sản giai đoạn trước “đổi mới”, đồng thời phản ánh thực trị dân chủ điều kiện đổi kinh tế - xã hội nước ta Vai trò nhân dân việc thực quyền lực trị Nhân dân người sáng tạo lịch sử, lực lượng định q trình cải biến xã hội Vai trị định nhân dân thể mặt chủ yếu sau: - Nhân dân lực lượng chủ yếu sản xuất cải vật chất cải tinh thần, góp phần định vào tồn phát triển xã hội - Nhân dân chủ thể trình cải biến xã hội - Lợi ích nhân dân động lực cách mạng xã hội, trình cải biến xã hội Trên phương diện quyền lực trị, nhân dân vừa chủ thể, vừa khách thể quyền lực trị Tương quan chủ thể, khách thể quyền lực trị nhân dân xã hội khác Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, phong kiến, nhân dân (chủ yếu người lao động) khách thể quyền lực trị - quyền lực nhà nước Trong xã hội đại, phát 11 triển dân chủ, vai trị trị nhân dân tăng lên Nhân dân khơng khách thể mà cịn chủ thể quyền lực trị Sự tham gia nhân dân vào đời sống trị vừa với tư cách cá nhân, vừa có tính nhóm cộng đồng, vừa thông qua tổ chức, quan mà họ thành viên.Với nhiều phương thức khác nhau, nhân dân trực tiếp gián tiếp tác động vào cấu trị cấu quyền lực trị xã hội Nhân dân tham gia vào tổ chức trị, tổ chức trị - xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức xã hội thông qua hoạt động tổ chức chi phối quyền lực nhà nước mức độ khác nhau, nhằm bảo đảm quyền lợi ích tổ chức, cộng đồng thân Nhân dân tham gia vào đời sống trị với nhiều hình thức như: thông qua hoạt động bầu cử đại biểu vào quan quyền lực nhà nước, hoạt động trưng cầu ý kiến cử tri vào sách, định nhà nước, hoạt động kiểm tra, giám sát hoạt động quan, tổ chức, đơn vị Nhà nước cán bộ, công chức, viên chức… Hệ thống trị hệ thống thiết chế thể chế gắn liền với quyền lực trị nhân dân để thực nhiệm vụ, quyền hạn nhân dân giao phó uỷ quyền Như vậy, thực chất hệ thống trị khơng phải hệ thống tổ chức có quyền lực tự thân, quyền lực hệ thống trị bắt nguồn từ quyền lực nhân dân, phát sinh từ ủy quyền nhân dân Ở chế độ ta, nhân dân người làm nên thắng lợi lịch sử họ chủ thể nhất, tối cao 12 quyền lực trị Do đó, tồn hoạt động hệ thống trị phải xuất phát từ lợi ích nguyện vọng đáng nhân dân Sức mạnh tổ chức hệ thống trị gắn bó mật thiết với nhân dân Đồng thời thể dân chủ, việc thực quyền lực trị địi hỏi phải bảo đảm tính thống quyền lực đồng thời loại bỏ nguy độc quyền quyền lực từ tổ chức hay lực lượng trị Vì vậy, việc thực quyền lực trị ln cần đến phân cơng, phối hợp tổ chức việc thực quyền định đường lối trị, quyền thi hành đường lối trị quyền kiểm tra, giám sát việc định đường lối trị thực thi đường lối trị Điều có ý nghĩa quan trọng bảo đảm cho quyền lực trị ln phục vụ lợi ích ý chí nhân dân, ngăn ngừa nguy lạm quyền, tha hoá quyền lực làm phương hại đến quyền lực nhân dân Tất quyền lực trị thuộc nhân dân Nhân dân thực quyền lực chủ yếu thông qua Nhà nước Nhà nước quản lý xã hội chủ yếu pháp luật, lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam Ngoài Nhà nước, nhân dân thực quyền lực trị thơng qua tổ chức Đảng, tổ chức trị - xã hội thông qua tư cách cá nhân công dân, cử tri tham gia vào việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, vào việc xây dựng hoàn thiện Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, lợi ích xã hội, lợi ích tổ chức cá nhân Qua phấn đấu thực mục đích: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh 13 II BẢN CHẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM Các tổ chức hệ thống trị Việt Nam Hệ thống trị Việt Nam đời từ Cách mạng tháng Tám năm 1945, sau lật đổ thống trị thực dân, phong kiến, thiết lập Nhà nước Cộng hòa dân chủ nhân dân khu vực Đông Nam Á Các tổ chức hợp thành hệ thống trị nước ta bao gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đoàn thể nhân dân Mỗi tổ chức có vị trí, vai trò phương thức hoạt động khác với chức năng, nhiệm vụ khác lãnh đạo Đảng cầm quyền, quản lý Nhà nước nhằm thực quyền lực trị nhân dân mục tiêu: “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” a) Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong giai cấp công nhân,đồng thời đội tiên phong nhân dân lao động dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động dân tộc Đảng lãnh đạo hệ thống trị, đồng thời phận hệ thống Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin tư tưởng Hồ Chí Minh làm tảng tư tưởng, kim nam cho hành động Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng phát huy quyền làm chủ nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, chịu giám sát nhân dân, hoạt động khuôn khổ Hiến pháp pháp luật Điều Hiến pháp năm 2013 14 khẳng định: Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong giai cấp công nhân, đồng thời đội tiên phong nhân dân lao động dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lê nin tư tưởng Hồ Chí Minh làm tảng tư tưởng lực lượng lãnh đạo Nhà nước xã hội Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu giám sát nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân định Các tổ chức Đảng đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động khuôn khổ Hiến pháp pháp luật Như vậy, Điều Hiến pháp năm 2013 bổ sung nội dung quan trọng trách nhiệm Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu giám sát nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân định Các tổ chức Đảng đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động khuôn khổ Hiến pháp pháp luật Sự lãnh đạo đảng cộng sản hệ thống trị điều kiện cần thiết tất yếu để bảo đảm cho hệ thống trị giữ chất giai cấp công nhân, bảo đảm quyền lực thuộc nhân dân Bài học kinh nghiệm cải tổ, cải cách Liên Xô (trước đây) nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu cho thấy, đảng cộng sản không giữ vai trị lãnh đạo hệ thống trị, dẫn đến hậu làm rối loạn hệ thống trị xã hội, quyền lực trị khơng cịn tay nhân dân chế độ trị thay đổi Vai trò lãnh đạo Đảng thể nội dung chủ yếu sau: 15 Một là, Đảng đề Cương lĩnh trị, đường lối, chiến lược, định hướng sách chủ trương lớn phát triển kinh tế - xã hội để Nhà nước thể chế hoá thành pháp luật; đồng thời Đảng lực lượng lãnh đạo tổ chức thực Cương lĩnh, đường lối Đảng Hai là, Đảng lãnh đạo hệ thống trị xã hội chủ yếu thơng qua Nhà nước đồn thể quần chúng Đường lối, chủ trương, quan điểm Đảng Nhà nước tiếp nhận, thể chế hoá pháp luật chủ trương, sách, kế hoạch, chương trình cụ thể Vì vậy, Đảng ln quan tâm đến việc xây dựng Nhà nước máy Nhà nước, đồng thời kiểm tra việc Nhà nước thực Nghị Đảng Ba là, Đảng thống lãnh đạo công tác cán quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu đảng viên ưu tú có đủ lực phẩm chất vào hoạt động quan lãnh đạo hệ thống trị Bốn là, Đảng lãnh đạo công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát hành động gương mẫu đảng viên Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức đảng đảng viên hoạt động tổ chức hệ thống trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, người đứng đầu Đảng lãnh đạo hệ thống trị, đồng thời phận hệ thống Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tơn trọng phát huy quyền làm chủ nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, chịu giám sát nhân dân, hoạt động khuôn khổ hiến pháp pháp luật Đảng thường 16 xuyên nâng cao lĩnh trị, phẩm chất đạo đức, lực cầm quyền hiệu lãnh đạo Để thực vai trị lãnh đạo mình, Đảng phải vững mạnh trị, tư tưởng tổ chức; thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao trình độ trí tuệ; giữ vững truyền thống đoàn kết, thống Đảng, tăng cường dân chủ kỷ luật hoạt động Đảng; thường xuyên tự phê bình phê bình, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí hành động chia rẽ, bè phái Đảng phải phát huy vai trò chủ động, sáng tạo trách nhiệm quan nhà nước, đoàn thể nhân dân, khắc phục tệ quan liêu độc đoán, chuyên quyền, bao biện làm thay; mặt khác, Đảng không buông lỏng lãnh đạo, cảnh giác trước luận điệu hội, mị dân đòi Đảng phải trả quyền lực cho Nhà nước nhân dân Thực chất địi hỏi nhằm chia rẽ Đảng với nhân dân, xố bỏ vai trị lãnh đạo Đảng làm thay đổi chế độ vài nước xã hội chủ nghĩa, điều kiện lịch sử cụ thể, hình thành hệ thống trị đa đảng Đó đảng liên minh với đảng cộng sản, thừa nhận lãnh đạo đảng cộng sản đảng đối lập Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, thành lập đảng đối lập nguy trực tiếp để quyền vào tay lực lượng thù địch với chủ nghĩa xã hội Các lực thù địch, phản động lợi dụng chiêu đa đảng, đa nguyên trị, dân chủ nhằm xoá bỏ nước xã hội chủ nghĩa “diễn biến hồ bình” 17 b) Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam tổ chức quyền lực thể thực ý chí, quyền lực nhân dân, thay mặt nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân quản lý toàn hoạt động đời sống xã hội Mặt khác, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam chịu lãnh đạo giai cấp công nhân, thực đường lối trị giai cấp cơng nhân, thơng qua đội tiên phong Đảng Cộng sản Việt Nam Nhà nước trụ cột hệ thống trị nước ta, công cụ tổ chức thực ý chí quyền lực nhân dân, thay mặt nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân để quản lý tồn hoạt động đời sống xã hội Đó Nhà nước nhân dân, nhân dân nhân dân Nhà nước quản lý, điều hành kinh tế pháp luật, quy hoạch, kế hoạch công cụ điều tiết sở tôn trọng quy luật khách quan thị trường.Đảng lãnh đạo Nhà nước thực bảo đảm đầy đủ quyền làm chủ nhân dân Như vậy, Nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa quan quyền lực, vừa máy trị, hành chính, vừa tổ chức quản lý kinh tế, văn hoá, xã hội nhân dân Quyền lực Nhà nước thống nhất, có phân cơng, phối hợp kiểm sốt quan việc thực quyền lập pháp, hành pháp tư pháp Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có vị trí vai trị đặc biệt quan trọng hệ thống trị Chức nhiệm vụ Nhà nước hệ thống trị, đời sống xã hội thể mối quan hệ Nhà nước với Đảng tổ chức trị - xã hội Nhà 18 nước thể chế hóa chủ trương, đường lối Đảng thành Hiến pháp, pháp luật sách làm công cụ để thực quản lý nhà nước lĩnh vực đời sống xã hội Việc xác định vị trí, vai trị nhiệm vụ Nhà nước hệ thống trị có ý nghĩa lý luận thực tiễn trình đổi hệ thống trị, khắc phục chồng chéo, lấn sân thành tố hệ thống trị, mối quan hệ Đảng Nhà nước điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hóa, đại hóa hội nhập quốc tế Kế thừa phát triển Hiến pháp trước, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục thể rõ chất Nhà nước ta Nhà nước dân chủ, pháp quyền xã hội chủ nghĩa nhân dân, nhân dân, nhân dân Nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhân dân làm chủ; tất quyền lực nhà nước thuộc nhân dân mà tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nơng dân đội ngũ trí thức (Điều Hiến pháp năm 2013) Đồng thời, Hiến pháp năm 2013 quy định rõ nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước “Quyền lực nhà nước thống nhất, có phân cơng, phối hợp, kiểm sốt quan nhà nước việc thực quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp” Theo đó, “kiểm sốt quyền lực” nguyên tắc Nhà nước pháp quyền, vấn đề tổ chức quyền lực Nhà nước ta Nguyên tắc thể Chương V, VI, VII, VIII IX Hiến pháp năm 2013 Đây sở hiến định để tiếp tục thể chế hóa quy định luật có liên quan Bên cạnh đó, 19 Hiến pháp năm 2013 cịn quy định cụ thể phương thức để nhân dân thực quyền lực nhà nước dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân thông qua quan khác Nhà nước (Điều 6) mà không thông qua Quốc hội Hội đồng nhân dân Hiến pháp năm 1992 Trong máy nhà nước, Quốc hội quan đại diện cao nhân dân, quan quyền lực Nhà nước cao nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Quốc hội nhân dân trực tiếp bầu ra, quan có quyền lập hiến lập pháp Quốc hội định sách đối nội, đối ngoại, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, nguyên tắc chủ yếu tổ chức hoạt động máy Nhà nước, quyền nghĩa vụ công dân Quốc hội thực quyền giám sát tối cao với toàn hoạt động Nhà nước Với ý nghĩa đó, Quốc hội gọi quan lập pháp Chính phủ quan chấp hành Quốc hội, quan hành cao nước Cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chịu trách nhiệm trước Quốc hội phải báo cáo công tác với Quốc hội, Với ý nghĩa đó, phủ gọi quan hành pháp Chính phủ thống quản lý việc thực nhiệm vụ trị, kinh tế, văn hố, xã hội, an ninh, quốc phòng đối ngoại Nhà nước Cơ quan tư pháp gồm Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân quan điều tra Đây quan lập để xử lý tổ chức cá nhân vi phạm pháp luật, bảo đảm việc thực thi pháp luật cách nghiêm minh, xác 20 Tồ án cấp quan nhân danh Nhà nước, thể thái độ ý chí Nhà nước trước vụ án thông qua hoạt động độc lập tuân theo pháp luật Toà án quan có quyền áp dụng chế tài hình sự, khơng bị coi có tội phải chịu hình phạt chưa có án kết tội Tồ án có hiệu lực pháp luật Để bảo đảm pháp luật chấp hành nghiêm chỉnh, bảo đảm việc xét xử người tội, Viện kiểm sát nhân dân tổ chức thành hệ thống, tập trung thống độc lập thực thẩm quyền quan khác Nhà nước Viện kiểm sát nhân dân thực quyền khởi tố, kiểm sát hoạt động điều tra, truy tố Nhà nước thực quản lý xã hội pháp luật, đồng thời coi trọng giáo dục nâng cao ý thức chấp hành pháp luật nhân dân Vì vậy, cần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nhân dân, nhân dân nhân dân Đó tổ chức trung tâm thực quyền lực trị, trụ cột hệ thống trị, máy thực chức quản lý nhà nước lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội theo quy định pháp luật; thay mặt nhân dân thực chức đối nội đối ngoại Để Nhà nước hoàn thành nhiệm vụ quản lý xã hội pháp luật, thực quyền lực nhân dân giao phó, phải thường xuyên chăm lo kiện toàn quan nhà nước, với cấu gọn nhẹ, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có phẩm chất trị vững vàng, lực 21 chuyên môn giỏi; thường xuyên giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức sống, làm việc theo Hiến pháp pháp luật; có chế biện pháp ngăn ngừa tệ quan liêu, tham nhũng, lộng quyền, vô trách nhiệm ; nghiêm trị hành động gây rối, thù địch; phát huy vai trò làm chủ nhân dân, tổ chức xã hội, xây dựng tham gia quản lý nhà nước Nhận thức vai trò quản lý xã hội pháp luật nhà nước xã hội chủ nghĩa, cần thấy rằng: Một là, toàn hoạt động hệ thống trị, kể lãnh đạo Đảng phải khuôn khổ pháp luật, chống hành động lộng quyền, lạm quyền, coi thường vi phạm pháp luật; Hai là, trì mối liên hệ thường xuyên chặt chẽ Nhà nước nhân dân, lắng nghe tôn trọng ý kiến nhân dân, chịu giám sát nhân dân, quản lý đất nước lợi ích quảng dân, lợi ích quốc gia, dân tộc khơng phải quyền lợi lợi ích thiểu số; Ba là, khơng có đối lập nâng cao vai trị lãnh đạo Đảng với tăng cường hiệu lực, hiệu quản lý Nhà nước Phải luôn bảo đảm thống để tăng cường sức mạnh Nhà nước Tính hiệu lực sức mạnh Nhà nước thể hiệu lãnh đạo Đảng c) Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đồn thể nhân dân có vai trị quan trọng nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng bảo vệ Tổ quốc; đại diện, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp, đáng nhân dân, chăm lo lợi ích đồn viên, hội viên, thực dân chủ xây dựng xã hội lành mạnh; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước; giáo 22 cố khối đại đoàn kết để đấu tranh chống ngoại xâm chống thiên tai, xã hội Việt Nam xây dựng truyền thống nhân sâu sắc trở thành tình cảm, đạo đức phong tục tốt đẹp đời sống cộng đồng Cho đến ngày nay, trở thành sắc văn hóa dân tộc, biểu thành thái độ ứng xử người: “Thương người thể thương thân”, “Người vàng, ngãi”, “Một mặt người mười mặt của”, “Người hoa đất”… Truyền thống nhân Chủ tịch Hồ Chí Minh kế thừa phát triển thành chủ nghĩa nhân văn cộng sản Đúc kết đời sống nhân văn người Việt, Bác khẳng định: “Nhân dân ta từ lâu sống với có tình có nghĩa” 1.2 Quan điểm gắn lý luận với thực tiễn Nghị Bộ Chính trị cơng tác lý luận giai đoạn đưa nhận định: Lý luận chưa sâu, sát sống, chưa khỏi tình trạng lạc hậu, chưa đáp ứng đòi hỏi thực tiễn đổi Công tác lý luận chưa thực tốt việc cụ thể hoá phát triển đường lối, hoạch định sách Nghị Trung ương khóa X đánh giá rằng: “Cơng tác lý luận lạc hậu số mặt, chưa đáp ứng đòi hỏi thực tiễn vận động nhanh chóng, phong phú, phức tạp”1.Từ thực tế cơng tác lý luận, Đảng ta đề phương châm cần quán triệt _ Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khoá X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr.36-37 447 phải: “gắn chặt lý luận với thực tiễn, yêu cầu trước mắt với nhiệm vụ lâu dài, nghiên cứu với nghiên cứu ứng dụng” Xuất phát từ tư tưởng đạo Đảng từ kinh nghiệm thực tiễn xây dựng xã hội thời kỳ đổi mới, quan nhà nước trung ương quyền địa phương cấp bước gắn kết lý luận với thực tiễn vào trình hoạch định thực thi sách xã hội để giải bước vấn đề nóng bỏng đặt từ thực trạng kinh tế, xã hội nước ta 1.3 Quan điểm lịch sử Mỗi sách xã hội sản phẩm đường lối trị giai đoạn lịch sử định Khi lịch sử sang trang nhiệm vụ đặt ra, cần phải có sách xã hội phù hợp Về lý thuyết vậy, nhận thức người theo kịp biến đổi xã hội, kể có nhận thức khơng dễ làm chuyển động nhanh chóng xã hội quen với cách tư nếp sống cũ Trong nhiều trường hợp, nhận thức đà, muốn đốt cháy giai đoạn nên dễ dàng rơi vào bệnh chủ quan, ý chí phê phán mức, chí phủ nhận trơn ưu việt sách xã hội thời phát huy tác dụng tốt cho thực mục tiêu phát triển Biết tôn trọng lịch sử cách đắn quan điểm cần tuân thủ việc nghiên cứu sách xã hội 448 1.4 Quan điểm phát triển Chưa diễn khoa học giới vấn đề phát triển đề cập đến nhiều nay, từ khái niệm, nội dung đến tiêu chuẩn bản, mơ hình tổ chức khơng có nội dung khơng gắn với phát triển Ví dụ: tài nguyên người phát triển, môi trường phát triển, phụ nữ, niên phát triển Nhiều quốc gia giới thành lập rộng rãi tổ chức nghiên cứu phát triển lĩnh vực đời sống người xã hội Nghiên cứu sách xã hội theo quan điểm giúp cho ta nâng cao trình độ lý luận, góp phần vào hợp tác nghiên cứu với nước lĩnh vực có quan tâm chung, trước hết với nước khối ASEAN 1.5 Quan điểm hệ thống đồng Khơng thể nghiên cứu sách xã hội tách khỏi tổng thể sách kinh tế, trị, văn hố, mơi trường, an ninh quốc phịng… Đồng thời, khơng thể có sách xã hội biệt lập với sách xã hội khác, sách xã hội cụ thể có đối tượng tác động khác theo đuổi giá trị trực tiếp khác Ví dụ: sách bảo trợ xã hội có mối quan hệ khăng khít với sách việc làm, tiền lương, tiền công, dân số, giáo dục hay đào tạo nghề Hoặc muốn giải toán gia tăng dân số Việt Nam để tạo điều kiện cho phát triển ổn định, bền vững khơng thể khơng liên quan đến hàng loạt 449 chương trình, sách xã hội khác phổ cập giáo dục tiểu học để nâng cao dân trí, chăm lo bảo vệ sức khỏe bà mẹ trẻ em; xây dựng đời sống văn hoá Thực tiễn phong phú thành tựu đạt qua 30 năm đổi mới, 25 năm thực Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội chứng tỏ đường lối đổi Đảng ta đắn, sáng tạo; lên chủ nghĩa xã hội lựa chọn phù hợp với quy luật khách quan thực tiễn cách mạng Việt Nam Chúng ta lần khẳng định: có chủ nghĩa xã hội bảo đảm cho dân tộc ta có độc lập, tự thực sự, đất nước phát triển phồn vinh, nhân dân có sống ấm no, hạnh phúc, để có thành cơng đáng tự hào phát triển kinh tế - xã hội Quy trình hoạch định thực sách xã hội Muốn phát huy vai trị sách đời sống xã hội, trước tiên thân sách phải bảo đảm yêu cầu sách tốt phải hướng mạnh vào mục tiêu, phải tạo động lực mạnh cho đối tượng, phải phù hợp với điều kiện cụ thể đất nước xu phát triển thời đại… Để thực yêu cầu trên, trước hết chủ thể tham gia hoạch định thực thi sách cần nghiêm túc thực bước quy trình để tăng cường tính khách quan, khoa học hoạch định sách Các bước bao gồm: 450 2.1 Phân tích thực trạng cấu xã hội để xác định vấn đề xã hội cần giải sách - Vận dụng lý thuyết cấu xã hội để xem xét thực trạng phận dân cư xã hội thơng qua hệ tiêu chí thành phần giai cấp, tính chất nhân chủng hay quan hệ xã hội để xác định nhu cầu phát triển phận, tiềm khai thác từ phận cho trình phát triển hay thuận lợi, khó khăn phận tham gia phát triển… Nếu xác định theo thành phần giai cấp, phận dân cư nước ta chia thành: giai cấp cơng nhân, giai cấp nơng dân, tầng lớp trí thức thành phần khác Trên sở kết phân tích cấu xã hội, cần tập trung vào vấn đề xã hội cần giải sách để trì xã hội phát triển ổn định vấn đề giáo dục - đào tạo, y tế, dân số - kế hoạch hố gia đình, việc làm, bảo trợ xã hội, 2.2 Đánh giá sách xã hội hành Khi đánh giá sách xã hội hành cần tuân theo quan điểm sau: - Quan điểm hệ thống - Quan điểm thực tiễn - Quan điểm vận động phát triển Kết đánh giá luận quan trọng để hoạch định sách xã hội Trong số trường hợp, sách hoạch định mang tính chất sửa đổi, 451 bổ sung mục tiêu biện pháp cho sách xã hội có khơng thiết phải thay hoàn toàn 2.3 Xác định khung cho sách xã hội cần xây dựng - Nêu rõ lý hoạch định sách Lý hoạch định sách thuộc nhu cầu đối tượng cần sách điều chỉnh; thuộc yêu cầu quản lý nhà nước; phát sinh từ q trình vận động thành phần xã hội xu hướng phát triển làm nảy sinh yêu cầu - Trình bày sở khoa học cho hoạch định sách Cơ sở bao gồm lý luận thực tiễn, đặc biệt ý đến định hướng trị Đảng thể qua đường lối, chủ trương quan điểm trị thời kỳ - Trình bày tên mục tiêu sách Mục tiêu sách cần thiết thực, bảo đảm tính khoa học, thực phù hợp xu hướng phát triển Nếu mục tiêu đặt cao, xa rời thực bị phá sản mà gây tác hại xấu xã hội chưa thực thi sách - Trình bày giải pháp Giải pháp sách chế, cách thức tác động chủ thể lên đối tượng tham gia sách nguồn lực huy động cho thực mục tiêu - Xác định thời hạn trì sách xã hội Thời gian trì sách cần tương ứng với thực mục tiêu ngắn hạn hay dài hạn Thời gian xác định từ sách đưa vào thực đến sách hồn thành sứ mệnh 452 2.4 Xây dựng chương trình, dự án để thực thi sách Đây phương thức thực thi sách phổ biến, sách xã hội nhằm cụ thể hóa việc thực mục tiêu sách thành chương trình, dự án Xây dựng chương trình, dự án để thực thi sách mang lại lợi ích như: - Quản lý theo chương trình, dự án góp phần đổi chế quản lý mệnh lệnh, xoá bỏ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu quản lý nhà nước - Thơng qua chương trình, dự án mà thu hút nguồn lực vào thực sách, thực xã hội hoá việc giải vấn đề xã hội - Xác định nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) tổ chức thực sách Nguồn lực dành cho thực sách xã hội bao gồm: + Ngân sách nhà nước thường nguồn chủ yếu số sách xã hội nguồn nhất; + Từ thành phần kinh tế, tổ chức xã hội đóng góp nhân dân thơng qua biện pháp thực chủ trương xã hội hoá; + Các nguồn tài trợ phủ nước tổ chức phi phủ 2.5 Tổ chức thực sách Trong tổ chức thực sách xã hội cần thực đầy đủ nội dung chủ yếu sau: 453 - Tổ chức tuyên truyền, phổ biến sách đến đối tượng thực - Phân cấp quản lý sách, xác định vai trị, chức trách nhiệm cấp quyền hoạch định thực thi sách xã hội - Tổ chức thí điểm trước thực đại trà - Tổ chức kiểm tra, đánh giá việc thực sách 2.6 Xử lý thơng tin, đánh giá kết thực - Tổ chức mạng lưới thơng tin để có lượng thơng tin đầy đủ, xác tồn diện tình hình thực sách, đặc biệt vướng mắc, khó khăn tồn sách - Tổ chức xử lý hệ thống thông tin nhằm rút vấn đề phản ánh thực trạng việc thực sách 2.7 Gợi mở q trình tiếp tục nghiên cứu sách xã hội Các hoạt động xã hội diễn liên tục chịu ảnh hưởng biến đổi trình phát triển xã hội nên sách xã hội có ý nghĩa lịch sử định Mặt khác, với trình biến đổi mơi trường xuất vấn đề xã hội đòi hỏi phải giải mà trước chưa xuất Do dự báo xu hướng biến đổi vấn đề xã hội giai đoạn nội dung công việc xây dựng sách xã hội Mọi đề xuất có ý nghĩa liên quan đến bước quy trình hoạch định thực thi sách coi sáng kiến sách Đảng nhà nước Việt Nam ln khuyến khích cá nhân, 454 tổ chức tích cực tham gia nghiên cứu, đề xuất sáng kiến sách để góp phần thực tế hóa, khách quan hóa nội dung sách xã hội CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG Hiều quản lý vĩ mô kinh tế nhiệm vụ quan trọng Nhà nước cách thức Nhà nước thực nhiệm vụ Nội dung quản lý nhà nước kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa Hiểu tài cơng vừa nguồn lực để nhà nước thực chức mình, vừa công cụ để nhà nước chi phối, điều chỉnh hoạt động nhằm thực nhiệm vụ phát triển kinh tế, trị, xã hội đất nước Hiểu cần thiết có sách xã hội cách thức nhận diện sách xã hội nhà nước Hiểu vấn đề công xã hội tác động phát triển đất nước CÁC TÀI LIỆU CẦN NGHIÊN CỨU ĐỂ PHỤC VỤ MƠN THI HÀNH CHÍNH TRONG KỲ THI NÂNG NGẠCH TỪ CHUYÊN VIÊN LÊN CHUYÊN VIÊN CHÍNH NĂM 2014 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI): Kết luận số 23-KL/TW ngày 29-5-2012 Hội nghị Trung ương khóa XI “Một số vấn đề tiền lương, bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có cơng định hướng cải cách đến năm 2020” Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI): Kết luận số 63-KL/TW ngày 27-05-2013 Hội nghị Trung ương khóa XI “Một số vấn đề tiền lương, bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có cơng định hướng cải cách đến năm 2020” Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI): Kết luận số 64-KL/TW ngày 28-05-2013 Hội nghị Trung ương khóa XI “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, hồn thiện hệ thống trị từ Trung ương đến sở” 455 456 Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa IX): Nghị hội nhập kinh tế quốc tế, 2001 Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa X): Chiến lược xây dựng, phát triển hệ thống pháp luật Việt Nam đến 2010, định hướng đến 2020 Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa X): Chỉ thị số 31-CT/TW ngày 12-3-2009 lãnh đạo thực thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường Các tài liệu, giáo trình quản lý hành nhà nước, văn quản lý nhà nước kỹ thuật soạn thảo văn quản lý nhà nước Học viện Hành biên soạn xuất Chính phủ: Nghị số 30c/NQ-CP ngày 08-11-2011 Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành nhà nước giai đoạn 2011-2020 Chính phủ: Nghị số 76/NQ-CP ngày 01-7-2013 sửa đổi, bổ sung số điều Nghị số 30c/NQCP ngày 08-11-2011 Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành nhà nước giai đoạn 2011-2020 10 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1986 11 Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1991 457 12 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1991 13 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị đại biểu tồn quốc nhiệm kỳ khóa VII, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1994 14 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 15 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001 16 Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương khóa IX tiếp tục xếp, đổi mới, phát triển nâng cao hiệu doanh nghiệp nhà nước 17 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006 18 Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị số 17/NQ-TW ngày 01-8-2007 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao lực, hiệu máy nhà nước 19 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 20 Đảng Cộng sản Việt Nam: Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2011 - 2020 21 Hiến pháp Việt Nam năm 1946 22 Hiến pháp Việt Nam năm 1959 23 Hiến pháp Việt Nam năm 1980 24 Hiến pháp Việt Nam năm 1992 458 25 Hiến pháp Việt Nam năm 2013 26 Luật ban hành văn quy phạm pháp luật năm 2008 27 Luật ban hành văn quy phạm pháp luật Hội đồng nhân dân Uỷ ban nhân dân năm 2003 28 Luật Cán bộ, cơng chức năm 2008 29 Luật Tổ chức Chính phủ năm 2001 30 Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân Uỷ ban nhân dân năm 2003 31 Luật Viên chức năm 2010 32 Nghị định số 107/2004/NĐ-CP ngày 01-04-2004 Chính phủ quy định số lượng Phó Chủ tịch cấu thành viên Uỷ ban nhân dân cấp 33 Nghị định số 110/2004/NĐ-CP ngày 08-4-2004 Chính phủ công tác văn thư 34 Nghị định số 09/2010/NĐ-CP ngày 08-02-2010 sửa đổi, bổ sung số điều Nghị định số 110/2004/NĐ-CP ngày 08-4-2004 Chính phủ công tác văn thư 35 Nghị định số 24/2009/NĐ-CP ngày 05-3-2009 Chính phủ quy định chi tiết biện pháp thi hành Luật ban hành văn quy phạm pháp luật 36 Nghị định số 132/2007/NĐ-CP ngày 08-08-2007 Chính phủ sách tinh giản biên chế 37 Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22-10-2009 Chính phủ quy định chức danh, số lượng, số chế độ, sách cán bộ, cơng chức xã, phường, thị trấn người hoạt động không chuyên trách cấp xã 459 38 Nghị định số 06/2010/NĐ-CP ngày 25-01-2010 quy định người công chức 39 Nghị định số 18/2010/NĐ-CP ngày 05-3-2010 Chính phủ quy định đào tạo, bồi dưỡng công chức 40 Nghị định số 21/2010/NĐ-CP ngày 08-3-2010 Chính phủ quy định quản lý biên chế công chức 41 Nghị định số 24/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng năm 2010 Chính phủ tuyển dụng, sử dụng quản lý công chức 42 Nghị định số 34/2010/NĐ-CP ngày 17-5-2011 Chính phủ quy định xử lý kỷ luật công chức 43 Nghị định số 46/2010/NĐ-CP ngày 27-4-2010 Chính phủ quy định thơi việc thủ tục nghỉ hưu công chức 44 Nghị định số 67/2010/NĐ-CP ngày 15-6-2010 Chính phủ quy định chế độ, sách cán khơng đủ tuổi tái cử, tái bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ quan Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức trị - xã hội 45 Nghị định số 66/2011/NĐ-CP ngày 01-8-2011 Chính phủ quy định việc áp dụng Luật Cán bộ, công chức chức danh lãnh đạo, quản lý công ty trách nhiệm hữu hạn thành viên Nhà nước làm chủ sở hữu người cử làm đại diện chủ sở hữu phần vốn Nhà nước doanh nghiệp có vốn góp Nhà nước 46 Nghị định số 31/2012/NĐ-CP ngày 12-4-2012 Chính phủ quy định mức lương tối thiểu chung 47 Nghị định số 34/2012/NĐ-CP ngày 15-4-2012 Chính phủ quy định chế độ phụ cấp công vụ 460 48 Nghị định Chính phủ số 36/2012/NĐ-CP ngày 18-42012 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cấu tổ chức bộ, quan ngang 49 Nghị định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04-04-2014 quy định tổ chức quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương 50 Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05-5-2014 quy định tổ chức quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh 51 Nghị số 26/2008/QH12 ngày 15-11-2008 Quốc hội khoá XII thực thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường 52 Nghị số 725/2009/UBTVQH12 ngày 16-01-2009 Uỷ ban thường vụ Quốc hội cơng tác tổ chức thực thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường 53 Quốc hội: Nghị số 53/2013/QH13, ngày 11-112013 Quốc hội kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2014 54 Quyết định 161/2003/QĐ-TTg ngày 04-08-2003 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nhà nước 55 Quyết định số 40/2006/QĐ-TTg ngày 15-02-2006 Thủ tướng Chính phủ việc phê duyệt Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức giai đoạn 2006-2010 56 Quyết định số 05/2007/QĐ-TTg ngày 10-01-2007 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế thẩm định dự án, dự thảo văn quy phạm pháp luật 461 57 Quyết định số 241/QĐ-TTg ngày 23-02-2009 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch thực Nghị số 26/2008/QH12 Quốc hội 58 Thông tư số 01/2011/TT-BNV ngày 19-01-2011 Bộ Nội vụ hướng dẫn thể thức kỹ thuật trình bày văn hành văn bản; áp dụng quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức kinh tế đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân 59 Thông tư số 25/2011/TT-BTP ngày 27-12-2011 Bộ Tư pháp hướng dẫn thể thức, kỹ thuật trình bày văn quy phạm pháp luật Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng quan ngang Bộ văn quy phạm pháp luật liên tịch Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng quan ngang Bộ với quan, tổ chức khác 60 Thông tư liên tịch số 71/2014/TTLT-BTC-BNV ngày 305-2014 quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng kinh phí quản lý hành quan nhà nước 61 TS Trần Anh Tuấn (chủ biên), Pháp luật công vụ, công chức Việt Nam số nước giới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012 462 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa IX): Nghị hội nhập kinh tế quốc tế, 2001 Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa IX): Nghị 49/NQ-TW ngày 02-62005 số nhiệm vụ trọng tâm cải cách tư pháp thời gian tới Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa X): Chỉ thị số 31-CT/TW ngày 12-32009 lãnh đạo thực thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa X): Nghị 48/NQ-TW ban hành Chiến lược xây dựng, phát triển hệ thống pháp luật Việt Nam đến 2010, định hướng đến 2020 Bộ Nội vụ: Hướng dẫn ôn tập môn hành (Tài liệu tham khảo phục vụ kỳ thi nâng ngạch chuyên viên lên chuyên viên năm 2009), Hà Nội, 2009 Các tài liệu, giáo trình quản lý hành nhà nước, văn quản lý nhà nước kỹ thuật soạn thảo văn 463 quản lý nhà nước Học viện Hành biên soạn xuất Chính phủ: Chương trình tổng thể cải cách hành nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1986 Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1991 10 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1991 11 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị đại biểu tồn quốc nhiệm kỳ khóa VII, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1994 12 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 13 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001 14 Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương khóa IX tiếp tục xếp, đổi mới, phát triển nâng cao hiệu doanh nghiệp nhà nước 15 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006 16 Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị số 17/NQ-TW ngày 01-8-2007 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao lực, hiệu máy nhà nước 464 17 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 18 Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội (sửa đổi, bổ sung năm 2011), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 19 Đảng Cộng sản Việt Nam: Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2011 - 2020 20 Đề tài khoa học KX.10-02 “Các quan điểm nguyên tắc đổi hệ thống trị nước ta giai đoạn 20052020” thuộc Chương trình KX.10 “Tiếp tục đổi mới, hồn thiện hệ thống trị nước ta thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước chủ động hội nhập kinh tế quốc tế” 21 Giáo trình Luật hành Việt Nam, Khoa Luật Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội xuất năm 1994 (tái năm 2002) 22 Giáo trình Lý luận chung nhà nước pháp luật, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2005 23 Giáo trình Luật Hiến pháp Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2005 24 Hiến pháp Việt Nam năm 1946 25 Hiến pháp Việt Nam năm 1959 26 Hiến pháp Việt Nam năm 1980 27 Hiến pháp Việt Nam năm 1992 28 Hiến pháp Việt Nam năm 2013 29 GS,TS Nguyễn Văn Hun: Hệ thống trị Anh, Pháp, Mỹ (Mơ hình tổ chức hoạt động), Nxb Lý luận trị, Hà Nội, 2007 465 30 Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - Lý luận thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009 31 Litan: Nghịch lý chiến lược đuổi kịp - Tư lại mơ hình phát triển kinh tế dựa vào nhà nước, Nxb Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2008 32 Luật ban hành văn quy phạm pháp luật Hội đồng nhân dân Uỷ ban nhân dân năm 2003 33 Luật ban hành văn quy phạm pháp luật năm 2008 34 Luật Cán bộ, công chức năm 2008 35 Luật Tổ chức Chính phủ năm 2001 36 Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân năm 2003 37 Luật Viên chức năm 2010 38 Nơng Đức Mạnh: Cần có đột phá lý luận, tạo sở vững cho việc hoạch định đường lối, sách Đảng thời kỳ đổi mới, Tạp chí Cộng sản, số 774, tháng 4, 2007, tr.9 39 Nông Đức Mạnh: Phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa X), Tạp chí Cộng sản điện tử ngày 16-7-2007 40 Ngân hàng giới: Nhà nước giới chuyển đổi, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997 41 Nghị định số 107/2004/NĐ-CP ngày 01-4-2004 Chính phủ quy định số lượng Phó Chủ tịch cấu thành viên Uỷ ban nhân dân cấp 42 Nghị định Chính phủ số 36/2012/NĐ-CP ngày 18-42012 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cấu tổ chức bộ, quan ngang 466 43 Nghị định số 110/2004/NĐ-CP ngày 08-4-2004 Chính phủ cơng tác văn thư 44 Nghị định số 24/2009/NĐ-CP ngày 05-3-2009 Chính phủ quy định chi tiết biện pháp thi hành Luật ban hành văn quy phạm pháp luật 45 Nghị định số 161/2005/NĐ-CP ngày 27-12-2005 Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành số điều Luật ban hành văn quy phạm pháp luật Luật sửa đổi, bổ sung số điều Luật ban hành văn quy phạm pháp luật 46 Nghị định số 54/2005/NĐ-CP ngày 19-04-2005 Chính phủ chế độ thơi việc, chế độ bồi thường chi phí đào tạo cán bộ, công chức 47 Nghị định số 118/2006/NĐ-CP ngày 10-10-2006 Chính phủ xử lý trách nhiệm vật chất cán bộ, công chức 48 Nghị định số 34/2010/NĐ-CP ngày 17-5-2011 Chính phủ quy định xử lý kỷ luật công chức 49 Nghị định số 132/2007/NĐ-CP ngày 08-08-2007 Chính phủ sách tinh giản biên chế 50 Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22-10-2009 Chính phủ quy định chức danh, số lượng, số chế độ, sách cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn người hoạt động không chuyên trách cấp xã 51 Nghị định số 24/2010/NĐ-CP Chính phủ ngày 15-32010 tuyển dụng, sử dụng quản lý công chức 467 52 Nghị định số 93/2010/NĐ-CP ngày 31-8-2010 Chính phủ sửa đổi số điều Nghị định số24/2010/NĐ-CP ngày 15-3-2010 Chính phủ quy định tuyển dụng, sử dụng quản lý công chức 53 Nghị định số 06/2010/NĐ-CP ngày 25-01-2010 quy định người công chức 54 Nghị định số 46/2010/NĐ-CP ngày 27-4-2010 Chính phủ quy định thơi việc thủ tục nghỉ hưu công chức 55 Nghị định số 18/2010/NĐ-CP ngày 05-3-2010 Chính phủ quy định đào tạo, bồi dưỡng công chức 56 Nghị định số 21/2010/NĐ-CP ngày 08-3-2010 Chính phủ quy định quản lý biên chế công chức 57 Nghị định số 67/2010/NĐ-CP ngày 15-6-2010 Chính phủ quy định chế độ, sách cán không đủ tuổi tái cử, tái bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ quan Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức trị - xã hội 58 Nghị định số 66/2011/NĐ-CP ngày 01-8-2011 Chính phủ quy định việc áp dụng Luật Cán bộ, công chức chức danh lãnh đạo, quản lý công ty trách nhiệm hữu hạn thành viên Nhà nước làm chủ sở hữu người cử làm đại diện chủ sở hữu phần vốn Nhà nước doanh nghiệp có vốn góp Nhà nước 59 Nghị định số 31/2012/NĐ- CP ngày 12-4-2012 Chính phủ quy định mức lương tối thiểu chung 60 Nghị định số 34/2012/NĐ-CP ngày 15-4-2012 Chính phủ quy định chế độ phụ cấp công vụ 468 61 Nghị định số 29/2012/NĐ-CP ban hành ngày 12-4-2012 quy định tuyển dụng, sử dụng quản lý viên chức 62 Nghị định số 27/2012/NĐ-CP ban hành ngày 06-4-2012 quy định xử lý kỷ luật trách nhiệm bồi thường, hoàn trả viên chức 63 Nghị định số 41/2012/NĐ-CP ban hành ngày 08-5-2012 quy định vị trí việc làm đơn vị nghiệp công lập 64 Nghị định số 55/2012/NĐ-CP ban hành ngày 28-6-2012 quy định thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị nghiệp công lập 65 Nghị định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04/04/2014 quy định tổ chức quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương 66 Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05-5-2014 quy định tổ chức quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh 67 Nghị số 26/2008/QH12 ngày 15-11-2008 Quốc hội khố XII thực thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường 68 Nghị số 725/2009/UBTVQH12 ngày 16-01-2009 Uỷ ban thường vụ Quốc hội công tác tổ chức thực thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận, phường 69 Pháp lệnh Cán bộ, công chức năm 1998 (sửa đổi, bổ sung năm 2000 2003) 70 TS Thang Văn Phúc: Đổi phương thức lãnh đạo Đảng nhà nước điều kiện xây dựng nhà 469 nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Tạp chí Cộng sản ngày 19-01-2007 71 Quan điểm nguyên tắc đổi hệ thống trị Việt Nam giai đoạn 2005 - 2020 Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008 72 PGS, TS Lê Minh Quân (Chủ biên): Nhà nước hệ thống trị Việt Nam nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009 73 Quốc hội: Nghị số 53/2013/QH13, ngày 11-11-2013 Quốc hội kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2014 74 Lương Xuân Quỳ (Chủ biên): Cơ chế thị trường vai trò Nhà nước kinh tế Việt Nam, Nxb Thống kê, Hà Nội, 1994 75 Lương Xuân Quỳ (Chủ biên): Quản lý nhà nước kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Lý luận trị, Hà Nội, 2006 76 Quyết định 161/2003/QĐ-TTg ngày 04-08-2003 Thủ tướng Chính phủ ban hành quy chế đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức Nhà nước 77 Quyết định số 40/2006/QĐ-TTg ngày 15-02-2006 Thủ tướng Chính phủ việc phê duyệt kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức giai đoạn 2006-2010 78 Quyết định số 05/2007/QĐ-TTg ngày 10-01-2007 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế thẩm định dự án, dự thảo văn quy phạm pháp luật 79 Quyết định số 241/QĐ-TTg ngày 23-02-2009 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch thực Nghị số 26/2008/QH12 Quốc hội 470 80 PGS,TS Lê Minh Thông (Chủ biên): Cơ sở lý luận tổ chức hoạt động hệ thống trị trình xây dựng chủ nghĩa xã hội Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007 81 Thơng tư số 01/2011/TT-BNV Bộ Nội vụ hướng dẫn thể thức kỹ thuật trình bày văn hành văn bản; áp dụng quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân 82 Thông tư số 25/2011/TT-BTP Bộ Tư pháp hướng dẫn thể thức, kỹ thuật trình bày văn quy phạm pháp luật Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng quan ngang Bộ văn quy phạm pháp luật liên tịch Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng quan ngang Bộ với quan, tổ chức khác 83 Thông tư liên tịch số 71/2014/TTLT-BTC-BNV ngày 305-2014 quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng kinh phí quản lý hành quan nhà nước 84 Trung tâm Khoa học xã hội Nhân văn quốc gia: Một số vấn đề hoàn thiện tổ chức hoạt động máy Nhà nước nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 2001 85 UNDPI MPI/DSI: Việt Nam hướng tới 2010 - Tuyển tập báo cáo phối hợp nghiên cứu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội chuyên gia quốc tế Việt Nam, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001 MỤC LỤC Trang Lời nói đầu Chuyên đề 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỆ I THỐNG CHÍNH TRỊ Ở VIỆT NAM Khái niệm hệ thống trị vai trò nhân dân thực quyền lực trị II Bản chất đặc điểm hệ thống trị Việt Nam 14 III Đổi hệ thống trị nước ta 31 Chuyên đề 2: HỆ THỐNG CÁC CƠ QUAN NHÀ NƯỚC 61 I 61 Khái quát quan nhà nước II Các quan nhà nước 65 III Hoàn thiện máy nhà nước theo hướng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa lãnh đạo Đảng 90 Chuyên đề 3: TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC I Khái quát máy hành nhà nước Việt Nam II Tổ chức máy hành nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam 471 472 112 112 125 Chuyên đề 4: CHẾ ĐỘ CÔNG VỤ VÀ QUẢN LÝ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC 161 Phần 1.Cán bộ, công chức vấn đề I chế độ công vụ 161 Cán bộ, công chức phân định cán với công chức 161 II Công vụ trách nhiệm cán bộ, công chức hoạt động công vụ 226 Phần2 Quản lý cán bộ, công chức 237 Mục tiêu, nguyên tắc nội dung quản lý cán bộ, công chức 237 II Những đổi công tác quản lý cán bộ, công chức từ năm 1998 đến 397 397 403 413 Phần Quản lý nhà nước xã hội I Nhận thức chung vấn đề xã hội sách 429 xã hội 178 III Nghĩa vụ quyền cán bộ, cơng chức I Phần Quản lý tài cơng I Nhận thức chung tài cơng II Quản lý tài cơng III Ngân sách nhà nước 243 II Công xã hội mục tiêu chung sách xã hội III Hoạch định thực thi sách xã hội I 295 Văn quan, tổ chức 295 II Kỹ thuật soạn thảo số loại văn quản lý nhà nước 297 III Yêu cầu chung kỹ thuật soạn thảo văn 301 IV Quy trình xây dựng ban hành văn 328 V Kỹ thuật soạn thảo số loại văn quản lý nhà nước 329 kỳ thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên năm 2012 Tài liệu tham khảo Chuyên đề 6: QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI 360 Phần Quản lý nhà nước kinh tế 360 I 360 Vai trò quản lý kinh tếcủa nhà nước xã hội chủ nghĩa II Nội dung quản lý nhà nước kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa 369 473 440 446 Các tài liệu cần nghiên cứu để phục vụ môn thi hành Chuyên đề 5: KỸ NĂNG XÂY DỰNG VÀ BAN HÀNH VĂN BẢN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 429 474 411 416 Chịu trách nhiệm xuất LÊ TIẾN DŨNG Chịu trách nhiệm nội dung TS TRẦN ANH TUẤN Biên tập nội dung: Trình bày bìa: Chế vi tính: Sửa in: TRẦN NGHỊ MINH TRANG NGUYỄN THẢO TRẦN NGHỊ Mã số: In … cuốn, khổ 14,5 x 20,5cm Giấy đăng ký kế hoạch xuất số: Quyết định xuất số: In xong nộp lưu chiểu tháng -2014 475 476 ... Tiến sĩ, cơng chức, viên chức Bộ Nội vụ, Văn phịng Chính phủ Học viện Hành quốc gia trực thuộc Bộ Nội vụ Chúng xin trân trọng giới thi? ??u Những vấn đề hành nhà nước chế độ công vụ, công chức với... mơn thi hành kỳ thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên Tài liệu Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Nội vụ - Chủ tịch Hội đồng thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên năm 2014 đạo... dụng phục vụ cho công chức ôn tập thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên Trên sở kế thừa nội dung tài liệu phục vụ thi nâng ngạch chuyên viên lên chuyên viên từ năm 2012 trở trước cập nhật,