NỘI NHA LÂM SÀNG Người chia sẻ:Bàn Chải Đánh Răng Tác giả:Bùi Quế Dương https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/ Phần TRÁM BÍT ỐNG TỦY NHỮNG PHƯƠNG PHÁP VÀ VẬT LIỆU Bởi đa dạng nhiều phương pháp trám bít ống tủy nên cần phải đánh giá vật liệu thường sử dụng mà chúng có mặt bệnh nhân điều trò N.N Côn bạc Đánh giá việc dùng côn bạc để trám bít ống tủy Thành công việc dùng côn bạc N.N đòi hỏi tạo dạng ống tủy tròn để đảm bảo kín chặt hoàn hảo côn bạc thành ống tủy Những phương pháp mổ tả người tiên phong việc dùng côn bạc đòi hỏi : thời gian xác Tuy nhiên, chất lượng rõ nha só không đủ kinh nghiệm đặt vào ống tủy côn nhỏ ống tủy chưa làm sạch, sửa soạn cách tối thiểu nên để lại nhiều mô tủy hoại thư, chất cặn bã v.v Việc bật phim tia X côn bạc cản quang, tưởng kín chặt thực chất bò hở trống lâm sàng Với bề mặt rắn côn bạc kín chặt thành ống tủy Tuy nhiên kín chặt tùy thuộc vào xi măng trám bít độ bền hòa tan tiêu ngót Những nghiên cứu vào đầu thập niên 1960 việc áp dụng côn bạc trám bít ống tủy – Bhaskar (1972) cho thấy việc trám dư (# 2mm) chó gây tiêu chân tạo sang thương, mảnh côn di chuyển vào xương mô quanh chóp Seltzer cs chứng minh cho thấy côn bạc bò ăn mòn điều trò N.N bò thất bại thành công Và gây độc cho mô đem cấy, độc chất sulfat bạc sulfit bạc Vóệc dùng côn bạc trám bít ống tủy trình 30 – 40 năm xét nghiệm khoa học mà hoàn toàn dựa thực tế kinh nghiệm lâm sàng dễ thực đòi hỏi thời gian Đa số nhận thấy nhiều trường hợp thành công lâm sàng bò nhiễm trùng Đến phát hiện, xi măng trám bít bò tan rã, biến côn bạc bò ăn mòn, trôi dòch ống tủy mô hoại tử Đánh giá loại xi măng dạng kem 1986 có nhiều loại xi măng dạng bột – nước trộn sẵn dạng kem để bơm vào ống tủy trám bít Những dạng vật liệu có sẵn thò trường dụng cụ thành hệ thống với mục tiêu làm giản đơn việc điều trò N.N xi măng N2 phương pháp áp dụng đề tài tranh cãi sôi hồi (1970) Bởi diện chất paraformaldehyde, chì oxide vài loại thuốc, phần lớn N2 hay RC2B cho thấy có tính kích thích độc hại Những nghiên cứu độc hại tế bào người mô động vật thời gian 10 năm trở lại chứng tỏ cho thấy độc hại, tế bào không ổn đònh hấp thụ triệt để chất formadehyde chì vào máu (Laband (1978), Spangberg (1974) England West (1980)) Một loại xi măng dạng kem khác ý Hydron (1980) dạng gel, Poly hydroethyle methacrylate loại gel thủy với barium sulfate (1978) Ngay từ đầu, hydron vật liệu mà người ta công nhận khám phá quan trọng tính chảy giữ theo dạng ống tủy sau trám bít Ricing Goldman (1975) cho biết hydron có tính tương hợp sinh học thực việc điều trò nội nha đơn giản trám bít ống tủy vòng 30 giây Langland cs (1981) cho thấy hydron chất không bền vững acrylic (ở nhiệt độ 800C vòng 20 phút), loại xi măng trám bít không đồng thường vượt qua khỏi chóp, cản quang đông cứng khó lấy trường hợp phải điều trò lại Về phương diện sinh học, hydron di chuyển vào máu đại thực bào gây phản ứng thể (sự diện vật lạ) Tanzilli cs (1981) đem so sánh hydron với Gutta Percha cho thấy hydron không chấp nhận diện viêm quan sát thấy sau trám bít ống tủy (6 tháng) Xi măng oxyde kẽm – Engenol Oxyde kẽm mạnh hay hydroxyd calci dạng kem có tính cản quang chấp nhận Tuy nhiên, phần nhiều dạng kem thường tiêu ngót mang đại thực bào, đưa tới việc trám rỗng, hổng 1/3 chóp Tất xi măng trám bít dạng kem thường trám thiếu, hổng lý nhồi Nên người ta phải dùng lentulo để đưa xi măng vào ống tủy Trên phim tia X, hình ảnh cản quang rõ rệt xi măng khiến ta lầm tưởng kín, chặt thực tế lâm sàng mà thường bò hổng, thiếu diện bọt khí Việc kiểm soát trám dư thường quan sát thấy phương pháp Và đưa tới hậu viêm quanh chóp, tiêu ngót chân răng, xương ổ đau mãn tính Khi cứng khó lấy trường hợp điều trò lại Vì nguyên nhân trên, xi măng trám bít dạng kem không sử dụng điều trò N.N, không nói tới trường nha khoa Hoa Kỳ Còn Việt Nam sử dụng phổ biến điều kiện kinh tế Tuy nhiên tiếp tục sử dụng loại xi măng oxyde kẽm engenol với điều kiện vật liệu cốt lõi việc trám bít ống tủy Gutta percha Đánh giá vật liệu Gutta Percha (GP) Gutta percha biết đến khoảng 150 năm Vật liệu Gutta percha vật liệu chọn sử dụng việc trám bít ống tủy G.P trạng thái thiên nhiên loại cao su (nhựa, mủ, hydrocarbon, C5H8) lấy từ nhựa sapotecae Trong chứa G.P (78%), alban (16%) Fluavil (6%) G.P nha khoa chứa # 17% G.P, 79% kẽm 4% kẽm – silicate Dưới áp lực, trở nên mềm theo dạng, hình vật chứa đựng Bởi tính chòu nén, nên G.P nhồi sát vào vách thành tủy giữ nguyên hình ống tủy trám bít Nó trở nên mềm nhiệt độ dung môi G.P không hòa tan nước gây độc hại acid yếu hay vật liệu alcalin Với thay đổi nhiệt độ, G.P dãn nở co lại, không dẫn điện G.P dãn nở nhiều chloroform (300%) Khi chloroform bay hơi, G.P lại 1/3 thể tích ban đầu trạng thái dẻo Bởi tính thay đổi thể tích nhiều nên ứng dụng phương pháp trám bít mà chloro percha vật liệu trám bít Tuy nhiên, việc sử dụng lượng nhỏ chloroform dùng làm mềm ngâm phía đầu côn để tạo dạng phía đầu côn theo dạng chóp răng, áp dụng Cũng lý co rút nên việc trám bít dễ gây hở dòch mô quanh chóp dễ xâm nhập Tính dính gia tăng rõ rệt G.P sử dụng vật liệu xi măng trám bít G.P không nên để trời ánh sáng tính hấp thụ oxy G.P dễ lấy cần điều trò lại Về sinh học, G.P tính gây độc hại cho mô, tế bào Và G.P không nhả loại hóa chất để gây hại cho mô, tế bào Spangberg (1969) xếp G.P vào loại sau bạc xi măng phosphat, độc hại cho tế bào người qua nghiên cứu G.P làm tan dung môi G.P cấy ghép mô heo (lợn) gây kích thích, gần với côn bạc Nghiên cứu cho thấy G.P vật liệu có tính tương hợp sinh học lâu dài Bhaskar Rappaport (1971) kết luận cho thấy G.P trám dư thường gây tiêu chân xương trám hụt, thiếu Tóm lại, nên trám bít G.P khu trú ống tủy việc tối ưu để tránh tác hại gây phản ứng sinh học thể Việc sử dụng G.P đòi hỏi việc mở rộng, sửa soạn ống tủy đủ rộng để tạo dễ dàng cho việc trám bít Sự đòi hỏi đồng tình với mục tiêu trám đầy sinh học ống tủy loại bỏ mô cặn bã coi điều kiện tiên cho việc điều trò vùng quanh chóp Trường hợp ống tủy nhỏ hẹp cong mở rộng không tới số 25, 30, việc trám bít không hiệu việc lèn nhồi nén côn G.P bò kẹt không đạt đủ chiều dài, kể lèn ngang không tới 1/3 chóp Từ năm trước thập niên 1960, G.P dùng rộng rãi điều trò N.N Hầu hết trường nha Hoa Kỳ giảng dạy cách sử dụng G.P việc trám bít ống tủy cách phổ biến MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TRÁM BÍT Sau tạo hình ống tủy bơm rửa hoàn tất, thời điểm thuận lợi cho việc tạo hình hệ thống ống tủy đề cập hội đủ điều kiện : 1- Răng triệu chứng, không đau, đụng không đau hay vùng quanh chóp không đau tình trạng ổn đònh 2- Ống tủy khô, sạch, tiết dòch hay rỉ dò Sự dò rỉ nhiều hay tiết dòch xảy ống tủy để trống, thường xảy trường hợp có diện nang Grossman đề nghò trám kẽm lodide dung dòch lodine 24 giờ, dò rỉ giảm băng thuốc hydroxyd Ca thực dụng 3- Không có lỗ dò, có diện lỗ dò, lỗ dò hết 4- Không có mùi hôi, trường hợp có mùi hôi ống tủy chưa bò hở băng thuốc 5- Miếng trám tạm nguyên Nếu bò bể hở nguyên nhân lây nhiễm trở lại ống tủy Miếng trám tạm phải kín chòu sức nhai ZnOE chòu miếng trám tạm bờ bên điểm chạm lúc ăn nhai Cavit hay IRM ZnO resin dùng để trám tạm Sửa soạn xi măng trám bít Để sửa soạn phần xi măng trám, người ta dùng kiếng trộn khử trùng, không nên dùng giọt nước cho lần trám Có test để thử độ quánh đặc xi măng : 1- Test chảy xuống (droptest) : gom xi măng trộn nhấc lên, xi măng không chảy vòng 10 đến 12 giây Có thể dùng phía đầu trâm số 25 nhích lượng nhỏ xi măng dốc thẳng đứng, xi măng không chảy vòng đến 10 giây Test kéo dài (String out test) : gom xi măng trộn nhấc nghiêng lên từ từ, xi măng chảy dài inch mà không bò đứt - Chloropercha eucapercha : tạo GP tan dung môi chloroform hay eucalyptol dùng để trám bít ống tủy cong không bình thường hay trường hợp lủng có khấc ống tủy Test chảy xuống Test kéo dài Hầu tất nha só công nhận G.P vật liệu chọn lọc điều trò N.N Vài câu hỏi đặt sử dụng Hiện nay, người ta sử dụng G.P theo phương pháp sau : - Phương pháp lèn dọc với G.P làm nóng - Phương pháp lèn ngang với nhiều G.P - Phương pháp chloropercha 1- Phương pháp lèn dọc với G.P làm nóng 1a- GP dạng côn không chuẩn với nhồi dọc Dụng cụ : - Bộ lèn dọc khoảng từ - đường kính tương ứng từ lỗ tủy đến 1/3 chóp - Máy làm nóng, đồng thời làm nguội tức dụng cụ hơ nóng (Head instrument) Bộ lèn dọc Côn GP không chuẩn biểu chữ F, FM, M Bộ côn GP không chuẩn (trái) tương ứng với côn chuẩn (phải) Mô tả : - Chọn côn : côn thường không chuẩn không số biểu chữ FM hết chiều dài làm việc, ngưng điểm chặn chóp - Giai đoạn : Trám bít 1/3 chóp : cắt phần GP dư lỗ tủy dụng cụ hơ nóng, nhồi GP phía chóp, tiếp tục làm mềm GP đồng thời nhích bớt lượng nhỏ GP tiếp tục nhồi 1/3 chóp kín chặt - Giai đoạn : Tiếp tục trám 1/3 trung 1/3 cổ theo hướng ngược lại giai đoạn Bằng cách đặt khúc G.P vào ống tủy (từ phần dư côn lúc đầu, cắt khúc từ – mm), làm mềm nhồi từ 1/3 chóp tới lỗ tủy Trong phương pháp không cần dùng xi măng trám bít G.P làm mềm nhồi, G.P lắp hết khe hở nơi vách tủy ống tủy bên ống tủy phụ qua lực nhồi nén Phương pháp áp dụng phổ biến giảng dạy đại học Hoa Kỳ Thực hành bước phương pháp lèn dọc (A) (B) (C) (D) (E) (A) Cây nhồi dọc với kích thước tương đương nơi 1/3 cổ (B) Cây nhồi dọc với kích thước tương đương nơi 1/3 trung (C) Cây nhồi dọc với kích thước tương đương nơi 1/3 chóp (D) Cây côn chính, loại không chuẩn chọn vừa khít nơi 1/3 chóp ngưng nút chặn chóp, lỏng nơi 1/3 trung 1/3 cổ (E) Cắt bỏ phần dư côn giao điểm xêmăng – men (mũi tên) nóng để phần dư sang bên (F) (G) (H) (I) (J) (F) Dùng nhồi (1/3 cổ), nhồi GP phía chóp ống tủy bên (G) Tiếp tục dùng nóng làm mềm GP nơi 1/3 cổ (# tới 4mm) (H) Cây nóng làm nguội tức để nhích lấy lượng GP nhỏ (I) Dùng nhồi (1/3 trung) tiếp tục nhồi (J) Tiếp tục dùng nóng làm mềm GP (K) (L) (M) (N) (O) (K) Cây nóng làm nguội tức để lấy lượng nhỏ GP (L) Tiếp tục dùng nhồi (tại 1/3 chóp) nhồi GP kín chặt nơi 1/3 chóp hệ thống ống tủy (M) Phần lại côn lúc đầu cắt thành khúc – 3mm Đặt khúc GP vào ống tủy (N) Tiếp tục làm mềm nhồi lắp đầy tới lỗ tủy (O) Công việc trám bít ống tủy hoàn tất 1b- Phương pháp nhiệt học (Thermomechanical tech) GP dạng không chuẩn – nhồi trâm quay Phương pháp dùng nhồi Mc Spadden, nhồi có dạng thuôn, bờ cắt 900 hướng phía đầu trâm (ngược chiều với trâm H) Khi trâm quay (# 15.000 vòng/phút) tạo sức nóng ma sát với côn G.P, G.P mềm chảy Bởi động tác chêm vặn vít trâm đẩy G.P phía chóp, hai phía bên (Harris 1982) Phương pháp thiếu tài liệu khoa học, phần hướng dẫn lâm sàng thay đổi để xác đònh kết lónh vực làm thử nghiệm ý kiến phản hồi từ người áp dụng việc thay đổi dạng dụng cụ cho thích hợp Cơ phương pháp không khuyến khích dùng xi măng trám bít Theo Harris cs (1982) dùng phim tự động cho thấy trám hở không dùng xi măng trám bít Ngoài ông cho thấy thường trám dư nhồi dễ bò gãy làm nóng chân O’Neill cs (1983) so sánh với phương pháp khác, phương pháp chấp nhận dùng xi măng trám bít trường hợp ống tủy thẳng Dù sao, nhiều vấn đề gãy dọc chân răng, cắt ngà gãy nhồi lúc trám bít 1c- Phương pháp bơm G.P dạng nóng chảy Phương pháp làm G.P nóng chảy, bơm vào ống tủy Yee cs (1977) Marlin (1981) Phương pháp dựa nóng chảy G.P đựng capsule dùng syring (hoặc súng) để bơm G.P vào ống tủy Những kết khởi đầu labo cho thấy hiệu phương pháp chấp nhận giới hạn giải phẫu ống tủy, đông đặc, hở tối thiểu (Yee (1977), Torabijsad (1978)) Tuy nhiên, có nhiều trở ngại lâm sàng : - Thiếu kiểm soát, hướng dẫn vật liệu G.P xi măng trám dư khỏi chóp - Cần mở rộng lớn ống tủy kim bơm phải đặt ống tủy - Thiếu hướng dẫn, đo lường để theo dõi tiến trình trám bít G.P đông cứng trước nhồi, bò hở đòi hỏi phải trám lại - Vấn đề trang thiết bò : kim bơm bò gãy, G.P đông cứng kim, G.P bò hở v.v Qua bệnh sử người bệnh, phải biết dấu chứng triệu chứng tủy nha chu trước Bệnh nhân cho biết trình chấn thương hay việc điều trò Đặc tính đau giúp cho việc đònh bệnh Cơn đau dội đau tủy Chụp phim tia X, giúp cho việc đánh giá tiêu xương từ nguyên nhân Tuy nhiên, có tiêu xương từ vùng tiếp giáp men – xêmăng tới chóp dựa phim, chưa đủ giúp cho việc đònh bệnh Nên thực thêm phim gặp khó khăn chẩn đoán, có điểm thay đổi nhỏ góc độ cho ta biết nứt, gãy hay bệnh nha chu vùng chẽ Hình thái bất thường phát triển khe, rãnh hay nguyên nhân sai sót đó, đặc biệt nguyên vẹn (A) (B) (A) Răng cửa bên (R22) với nướu sưng vùng cổ (B) Phim tia X thấu quang nơi chóp gốc mà nguyên nhân gây bệnh Từ hình thể, vò trí lan rộng sang thương trợ giúp cho việc chẩn đoán Trường hợp bờ sang thương không rõ ràng, cần phim cánh cắn hay phim toàn cảnh giúp thấy rõ Dựa nhiều phim phát tổng thể bệnh nha chu, bệnh nhân lại cho biết vò trí thấy khó chòu, nên thử nghiệm tình trạng tủy để phát sang thương tủy Cùng với thử nghiệm khác gõ, sờ nắn di chuyển, lung lay khớp cắn bệnh nhân Để thực việc chẩn đoán cho nội nha sang thương nha chu khó khăn, việc thành lập chẩn đoán cần thiết cho việc tạo kế hoạch điều trò xác từ có tiên lượng tốt Xếp loại bệnh tủy bệnh nha chu Để làm rõ liên quan bệnh tủy bệnh nha chu, hệ thống xếp loại đề cập từ 1972 Đề mục trình bày có khả thi dựa “đường mòn” tạo thành sang thương theo lý thuyết C Sang thương nội nha (A) Đường mòn lỗ dò qua vùng dây chằng nha chu quanh từ chóp hay ống tủy bên (B) Lỗ dò từ chóp hay ống tủy bên nguyên nhân gây vùng chẽ (C) Tiếp theo bệnh nha chu, với trình thời gian có mảng bám vôi tạo thành khởi đầu vùng cổ Sang thương nha chu (D) Tiến trình bệnh nha chu phía chóp Lưu ý tủy sống (E) Bệnh tủy Khởi đầu bệnh nha chu từ vùng cổ gây cho tủy hoại tử mà ống tủy bên mở lộ môi trường miệng (hình) (F) Một kết hợp rõ ràng thành khối Khởi đầu sang thương tủy Đường dò (sinus tract) tạo thành qua phần dây chằng nha chu cho thấy phần bệnh sử tự nhiên bệnh tủy Đường dò nguồn gốc từ chóp hay ống tủy bên tạo thành dọc theo bề mặt chân thoát rãnh nướu (A) (B) (C) (D) Bệnh tủy khởi đầu (A) Hình ảnh ban đầu với sang thương chóp vùng chẻ thấu quang (B) thăm dò túi nướu với áp xe nha chu nơi cổ (C) Điều trò nội nha, sau tháng có lành thương (D) Sang thương nha chu lành với thăm dò Đây thực túi nha chu mà lỗ dò, thay thoát mặt môi hay mặt lưỡi, mà dọc theo sợi dây chằng nha chu để khe nướu Sự dẫn chảy qua khe nướu cho thấy thấu quang dọc theo phía gần hay phía xa mặt gốc hay vùng chẽ (A) (B) Bệnh tủy khởi đầu (A) Phim tia X ban đầu với hình ảnh thấu quang toàn quanh chân gần, cho biểu bệnh nha chu (B) Điều trò nội nha, sau tháng xương ổ nơi chân gần có bồi đắp trở lại bình thường (A) (B) (A) Phim tia X R45 với tủy hoại tử Sang thương chóp phía gần dọc theo chân Cây côn G.P đưa theo rãnh nướu phía gần tới chóp (B) Điều trò nội nha, sau tháng lành thương xương bồi đắp trở lại Trên lâm sàng, thoát hiển nhiên vùng khe nướu có tấy sưng, đặc biệt vùng chẽ, giống áp xe nha chu Và vùng chẽ xuất hình thái bệnh nha chu Đường dò thăm khám cách dùng côn Gutta Percha để dò tới gốc kích thích, thường chóp hay ống tủy bên Đường dò thường có hình ống mỏng túi nha chu xương Thường bệnh nhân không đau, nhiên gây cảm giác khó chòu Thử nghiệm tủy phát tủy hoại tử hay trường hợp nhiều chân, có đáp ứng thoái hóa, chứng tỏ chân hoại tử tủy Bởi sang thương loại vấn đề tủy mà thường có lỗ dò qua đường dây chằng giải toàn thường thực sau điều trò nội nha thông thường Khởi đầu sang thương tủy với bệnh nha chu Thể loại xảy bệnh tủy kéo dài đường dò quanh chóp trở thành mạn tính Cũng đường dò tồn qua rãnh nướu, có mảng bám che phủ vôi đóng túi nướu, hình thành túi nha chu với di chuyển phận bám dính phía chóp Trên phim tia X cho thấy bệnh nha chu toàn diện với góc độ khuyết tật nơi bò bệnh tủy ban đầu Để giải thể loại sang thương tủy khởi đầu với bệnh nha chu liên quan đến việc điều trò hai Khi chờ đợi lành thương xương bệnh tủy điều trò tủy cách, vấn đề xương tùy thuộc vào hiệu việc điều trò nha chu Khởi đầu sang thương nha chu Tình trạng tủy bò bệnh nha chu từ trung bình tới nghiêm trọng không ảnh hưởng tới tủy qua thử nghiệm bình thường, khám lâm sàng đo túi nướu, phát túi tạo thành có đáy rộng nguyên nhân chảy máu Quan sát cho thấy mảng bám, vôi mô mềm bò viêm với mủ thoát Chấn thương khớp cắn nguyên nhân bệnh nha chu đơn lập Công việc điều trò tùy thuộc vào độ lan rộng bệnh nha chu chấp nhận bệnh nhân việc điều trò lâu dài Khởi đầu sang thương nha chu với tham gia nội nha Khởi đầu hiệu sang thương khác với sang thương nội nha khởi đầu với tham gia sang thương nha chu giai đoạn tiến trình bệnh Răng bò nha chu với bệnh tủy thường có túi sâu tiểu sử bệnh nha chu lan rộng chữa trò Khi tủy bò nhiễm, bệnh nhân khai đau gia tăng có biểu dấu chứng lâm sàng bệnh tủy Thử nghiệm tủy, xác đònh viêm tủy không hồi phục tủy hoại tử Tình xuất tiến trình bệnh nha chu tiến sâu tới vùng chóp đủ để mở thông làm lộ tủy môi trường miệng qua ống tủy bên hay ống ngà Việc tiên lượng phụ thuộc việc tiếp tục điều trò nha chu, việc điều trò tủy Điều quan trọng đánh giá tồn trước khởi động điều trò tủy nha chu A B (A) Hình ảnh ban đầu với bệnh nha chu (B) Sau điều trò nội nha, ống tủy mở môi trường miệng (mũi tên) (A) (B) (C) (A) R6 hàm vùng chẽ bò tiêu xương dọc theo phía xa chân gần chóp (B) Trâm thăm dò theo rãnh nướu mặt môi tới chóp (C) Trâm đo chiều dài làm việc, chân gần cong (D) (E) (D) Sau điều trò, vật liệu trám bít chân gần thẳng không theo đường cong trâm đo chiều dài hình C cho thấy ống tủy chân gần bò lủng (E) Sau năm lành thương Nhưng vấn đề nha chu vùng chẽ vùng quanh chóp Điều cho thấy vấn đề nội nha (bệnh tủy) đến (A) (B) (A) Răng cối biểu cho thấy sang thương nha chu Thử nghiệm tủy cho giới hạn bình thường trâm thăm dò đưa vào phía xa Bệnh nha chu chắn sang thương tủy cần điều trò nội nha (B) Sau điều trò tủy (C) (D) (C) Quan sát tủy sống lấy với độ phóng nhỏ (D) Quan sát mô tủy sống với độ phóng lớn thấy có canxi hóa Chẩn đoán cuối cho thấy tủy bình thường kết luận sang thương nơi chóp sang thương nha chu (hình A) Phối hợp lúc sang thương Nội nha Nha chu Những xếp loại bò bệnh tủy nha chu xuất riêng biệt độc lập để phối hợp tạo sang thương chung Thử nghiệm tủy hoại tử nha chu phát túi nướu sâu Đặc trưng sang thương phối hợp giống hệt sang thương có nguồn gốc nội nha hay theo hình chụp, (A) sang thương có dạng giống vết nứt dọc với dạng tiêu xương giọt nước mắt (B) Từ đặt trường hợp có hai tiến trình bệnh xảy thời điểm liên hệ với Những sang thương nội nha nha chu đặc trưng đòi hỏi việc điều trò nội nha lẫn nha chu Chúng hoàn toàn hai thực thể riêng biệt Cũng sang thương phối hợp khác phương diện nội nha, lành thương sau điều trò hoàn hảo tiên lượng sau tùy thuộc thành công điều trò nha chu (A) (B) (A) R11 đổi màu, tụt nướu, lộ cổ (B) Hình ảnh tia X có thấu quang quanh chóp tiêu xương Tủy hoại tử Điều cho thấy tạo thành rõ ràng từ sang thương riêng biệt, nội nha nha chu (A) (B) (C) (A) Hình chụp cửa hàm đổi màu với vôi bám bề mặt chân (B) Phim tia X cho thấy tủy hoại tử (C) Vôi cạo sút khỏi xương ổ để lộ phần chóp góc cho thấy phối hợp nghiêm trọng nội nha nha chu TÀI LIỆU THAM KHẢO Cuốn Nội nha lâm sàng dựa sách : - Preparation and fill the root canal – Abou Rass - Path way of the pulp – Stephen Cohen – Richard Burns - Problem solving in Enolodontics – James L Gutmann, Thom C Dumsha, Paul E Lovdahl Eversole LR : Clinical outline of oral pathology : diagnosis and treatment, Philadelphia, 1978 Lea & Febiger Littner MM, Tamse A and Kaffe I : A new technique of selective anestheia for diagnosing acute pulpitis in the mandible, J Endod, : 116, 1983 Rose LF, and Kaye D : Internal medicine for dentistry, St Louis, 1983, Times Mirror/Mosby College Publishing Schweitzer JL, Gutmann JL, and Bliss RW : Odontiatrogenic tooth fracture Inter Endo & Jour 22 : 64, 1989 Stewart GG : The detection and treatment of vertical root fractures, Jour Endod 14 : 47, 1988 Cunningham CJ, and Senia ES : A three dimensional study of canal curvatures in the mesial roots of mandibular molars, J Endod 18 : 294, 1992 Grossman LI : Endodontic practice, ed 10, Philadelphia, 1981, Lea & Febiger Hess W, and Zurcher E : The anatomy of the root canals of the teeth of the permanent and deciduous dentitions, New York, 1925, William Wood & Co Kulild JC, and Peters DD : Incidence and configuration of canal systems in the mesiobuccal root of maxillary first and second molars, J Endod 16 : 311, 1990 10 Melton DC, Krell KV, and Fuller MW : Anatomical and histological features of C-shaped canals in mandibular second molars, J Endod 1991 11 Fen Bing, The anatomy of C-shaped canal system in mandibular second molars, Comtemporary Endo, 2005 12 Al-Zayer MA et al : Indirect pulp treatment of primary posterior teeth: a retrospective study, Pediatr Dent 25 : 29 – 36, 2003 13 Andelin WE et al : Identification of hard tissue after experimental pulp capping using dentin sialoprotein (DSP) as a marker, J Endod 29: 646-650, 2003 14 Falster CA et al : Indirect pulp treatment : in vivo outcomes of an adhesive resin system vs calcium hydroxide for protection of the dentin-pulp complex, Pediatr Den 24 : 241-248, 2002 15 Guiliani V et al : The use of MTA in teeth with necrotic pulps and open apices, Dent Traumatol 18 : 217 – 221, 2002 16 Katebzadeh N, Dalton BC, Trope M : Strengthening immature teeth during and after apexification, J Endod 24 : 256-259, 1998 17 Shabahang S, Torabinejad M : Treatment of teeth with open apices using mineral trioxide aggregate, Pract Proced Aesthet Dent 12 : 315320, 322, 2000 18 Cvek M : A clinical report on partial pulpotomy and capping with calcium hydroxide in permanent incisors with complicated crown fractures, J Endod : 232, 1978 19 Cevk M and Lundberg M : Histological appearance of pulps after exposure by a crown fracture Partial pulpotomy, and clinical diagnosis of healing, J Endod 9:8, 1983 20 Hawes RR, Diamaggio JJ and Sayegh F : Evaluation of direct and indirect pulp capping, J Dent Res 43 : 808, 1964 (abstract) 21 Heys DR et al : Histological considerations of direct pulp capping agents, J Dent Res 60 : 1371, 1981 22 Langeland K : Management of the inflamed pulp associated with deep carious lesion J Endod : 169, 1981 23 Stanley HR and Lundy T : Dycal therapy for pulp exposures, Oral Surg 34 : 818, 1972 24 Williams JL : The non-removal of softened dentine before filling, Int Dent J 20 : 210, 1989 25 Abou-Rass M and Piccinino MU : The effectiveness of four clinical irrigation methods on the removal of tooth canal debris, Oral Surg 54 : 323, 1982 26 Baumgartner JC and Mader CL : A scanning electron microscopic – evaluation of four root canal irrigation regim~ns J Endod 13 : 147, 1987 27 Buchanan LS : Management of the curved root canal : predictably treating the most common endodontic complexity J Calif Dent As-soc 17: 40, 1989 28 Cameron JA : The use of ultrasonics in the removal of smear laver: a scanning electron microscope study J Endod : 289, 1983 29 Cunningham W and Joseph S : Effect of temperature on the bacteriocidal action of sodium hypochlorite endodontic irrigant Oral Surg 505-69, 1980 30 Cunningham W et al : A comparison of antibacterial effectiveness of endosonic and hand root canal therapy Oral Surg 54 : 238, 1982 31 Hand RE Smith ML and Harrison JW : Analysis of the effect of dilution on the necrotic tissue dissolution property of sodium hypochlorite J Endod 4: 60, 1978 32 Hasselgren G, Olsson B and Cvek M : Effects of calcium hydroxide and sodium hypochloride on the dissolution of necrotic porcine muscle tissue J Endod 14 : 125, 1988 33 Kaufman AY : Facial emphysema caused by hydrogen peroxide irrigation : report of case J Endod : 439, 1983 34 Krell KV Johnson RJ, and Madison S : Irrigation patterns during ultrasonic canal intrumentation I K-type files J Endod 14 : 65 35 Martin H : Ultrasonic disinfection of the rrot canal Oral Surg 42 : 92, 1976 36 Pineda F and Kuttler Y : Mesiodistal and buccolingual roentgenographic investigation of 7275 root canals Oral Surg 33 : 101, 1972 37 Schilder H : Filling the root canal in three dimensions, Dent Clin N Am November, 1967 38 Schilder H : Cleaning and shapping the root canal, Dent Clin North Am 18 : 269, 1974 39 Barkhordar RA and Nguyen NT : Paresthesia of the mental nerve after overextension with AH-26 and guttapercha : Report of case, J Am Dent Assoc 110 : 202, 1985 40 Ingle JI and Zeldow BJ : An evaluation of mechanical instrumentation and negative culture in endodontic therapy, J Am Dent Assoc 57: 471, 1958 41 Keane K and Harrington GW : The use of a chloroform-softened gutta-percha master cone and its effect on the apical seal, J Endod 10: 57, 1984 42 O’Neil KJ, Pitts DS, and Harrington GW : Evaluation of the apical seal produced by the McSpadden Compactor and by lateral condensation with a chloroform-soffened primary cone, J Endod : 190, 1983 43 Russin TP et al : Apical seals obtained with laterally condensed, chloroform soltened gutta percha and Grossman’s sealer, J Endod : 678, 1980 44 Spanberg L : Biolo~ic effect of root canal filling materials, Odontol Tdskr 77 : 502, 1969 45 Blomlof L et al : Endodontic infection and calcium hydroxide treatment Effects on periodontal healing in mature and immature replanted monkey teeth J Clin Periodontol 19 : 652, 1992 46 Blomlof L, Linskog S and Hammarstrom K : Influence of pulpal treatments on cell and tissue reactions in the marginal periodontium, J Periodontol 59 : 577, 1988 47 Burch JG, and Hulen S : A study of the presence of accessory foramina and the topography of molar furcations Oral Surg 37 : 451, 1974 48 Cuenin MF, et al : An in vivo study of dentin sensitivity : the relation of dentin sensitivity and the patency of dentin tubules J Periodontol 62 : 668, 1991 49 Dongari a, and Lambrianidas T : Periodontally derived pulpal lesions J Endod Dent Traumatol 4: 49, 1988 50 Kitchings SK, et al : The pulpal response to topically applied citric acid Oral Surg 58 : 199, 1984 51 Lowman JV, Burke RS, and Pellen GB : Patent accessory canals incidence in molar furcation region, Oral Surg 36 : 580, 1973 52 Michelich VJ, Schuster GS, and Pashley DH : Bacterial penetration of human dentin in vitro J Dent Res 59 : 1393, 1980 53 Pashley DH, Michelich VJ and Kehl T : Dentine permeability : effects of smear layer removal, J Prost Dent 46 : 531, 1981 54 Prichard JF : Advanced periodontal disease, ed Philadelphia, 1972 WB Saunders Co 55 Rubach WC, and Mitchell DF : Periodontal disease, associated with a devitalizing mandibular first mola, Oral Surg 69:95, 1990 56 Rubach WC, and Mitchell DF : Periodontal disease, accessory canals and pulpal pathosis, H Periodontol 36 : 34, 1965 57 Vertucci FJ, and Williams RG : Furcation canals in the human mandibular first molar, Oral Surg 38 : 3087, 1974 58 Wong R, Hirsch RS and Clarke NG : Endodontic effects of root planing in humans Endod Dent Traumatol 5: 193, 1989 59 Abou Rass M and S.W Pglesby The effects of temperatur, concentration and tissue type on the Solvent Ability of Sodium Hypochlorite Journal of Endodontics 7, No 8, 8/1981 60 A.L.frank, and D.H Glick The Anti-curvature Filing Method to prepare the cured root canal JADA 101, 11/1981 61 The Influence of Master Cone Adaptation on the Quality of Apical Seal Journal of Endodontics 17, No 2, 2/1981 the 62 Blank, L W., J.I Tenca, and G.M Pellea Reliability of electronic measuring devices in Endodontic therapy Journal of endodontics (1975) : 4, 141 63 De Deus, Q.D Frequency, location and direction of the Lateral, Secondary and Accessory canals, 11 (1975) 64 Grossman, L.I, Irrigation of Root Canals JADA 30 (1943) : 1915 65 Harris, G et al Apical Seal : McSpadden vs Lateral Condensation Journal of Endodontics 8, No 6, 6/1983 : 273-76 66 Harvey, T.E et al Lateral Condensation stress in root canals Journal of Endodontics 7, No 4, 4/1981 67 Langeland K et al Biological evaluation of Hydron Journ Of Endod 7, 5/1981 68 Martin, H Ultrasonic Disinfection of the Root Canal Oral Surg 92, 7/1976 69 Schilder H Filling Root Canals in Three Dimensions Dental Clinics of North America, 4/1974 : 269-96 70 Spanberg L Biologic Effects of Root Canal Filling Materials : The effect on Bone Tissue of two Formaldehyde-containing root canal filling Pastes N2 and Reibler’s paste Oral Surg 38, No (12/1974) 71 Tanzilli, J.P et al A histologic study comparing hydron and Gutta Percha as Root Canal Filling Materials in Monkeys Journal of Endodontics 7, No (9/1981) 72 Torabijsad M et al Scanning Electron Microscopic study of Root Canal Obturation Using Thermoplasticized Gutta Percha Journal of Endodontics 4, No (8/1978), 245-50 ... trường hợp bò bể nhiều Phần LIÊN HỆ GIỮA NỘI NHA VÀ NHA CHU Sự tương quan tủy vùng nha chu luôn trạng thái chuyển động Một nhà lâm sàng kinh nghiệm phải biết sang thương nội nha quanh chóp thường... bại thủ thuật nha chu Việc điều trò tủy cách có bệnh nha chu nguyên nhân tủy cho kết tốt Trường hợp có diện lúc bệnh nha chu riêng biệt bệnh tủy Prichard đề nghò hoãn điều trò nội nha tới điều... quang (B) thăm dò túi nướu với áp xe nha chu nơi cổ (C) Điều trò nội nha, sau tháng có lành thương (D) Sang thương nha chu lành với thăm dò Đây thực túi nha chu mà lỗ dò, thay thoát mặt môi hay