VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRƢƠNG HẢI DƢƠNG DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚINGƢỜI KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TỪ THỰC TIỄN TRUNG TÂM CUNG CẤP DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI THANH HÓA, TỈNH THANH HÓA Chuyên ngành: Công tác xã hội Mã số: 60.90.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS PHẠM TIẾN NAM HÀ NỘI, 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn công trình nghiên cứu cá nhân tôi, thực hướng dẫn khoa học TS Phạm Tiến Nam Các số liệu, kết luận nghiên cứu trình bày luận văn hoàn toàn trung thực Tôi xin chịu trách nhiệm nghiên cứu HỌC VIÊN Trƣơng Hải Dƣơng LỜI CẢM ƠN Sau thời gian nghiên cứu, tìm hiểu khảo sát thực địa, hoàn thành Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành công tác xã hội Để hoàn thành luận văn này, nhận nhiều giúp đỡ thầy giáo, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp gia đình Với tình cảm trân trọng lòng biết ơn sâu sắc, cho phép gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Tiến Sỹ Phạm Tiến Nam, người trực tiếp, tận tình hướng dẫn, bảo truyền đạt cho kiến thức, kỹ kinh nghiệm quý báu suốt thời gian thực luận văn Tôi chân thành cảm ơn Ban giám đốc, Ban chủ nhiệm tất thầy giáo, cô giáo Khoa Công tác xã hội – Học viện Khoa học Xã hội trang bị kiến thức tạo điều kiện thuận lợi cho thời gian học tập thực luận văn Học viện Tôi trân trọng cảm ơn toàn thể ban Lãnh đạo cán Trung tâm Cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa, Phòng Bảo trợ xã hội – Sở Lao động Thương binh Xã hội tỉnh Thanh Hóa giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành việcthu thập số liệu phục vụ cho luận văn Mặc dù có nhiều cố gắng, song thời gian nghiên cứu kiến thức hạn chế, luận văn chắn tránh khỏi sơ xuất, thiếu sót Tôi mong nhận đóng góp ý kiến quý thầy giáo, cô giáo, nhà khoa học để luận văn hoàn chỉnh Xin trân trọng cảm ơn./ Hà Nội, tháng năm 2017 HỌC VIÊN Trƣơng Hải Dƣơng MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG 13 1.1 Một số khái niệm, đặc điểm tâm lý nhu cầu người khuyết tật vận động 13 1.2 Một số lý luận dịch vụ công tác xã hội NKTVĐ 18 1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động 27 1.4 Cơ sở pháp lý dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động 30 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TẠI TRUNG TÂM CUNGCẤP DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI THANH HÓA 34 2.1 Tổng quan địa bàn khách thể nghiên cứu 34 2.2 Đặc điểm tâm lý nhu cầu người khuyết tật vận động… 42 2.3 Thực trạng dịch vụ Công tác xã hội người khuyết tật vận động Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa 44 2.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng dịch vụ công tác xã hội người em khuyết tật vận động Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa 61 Chƣơng 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CUNG CẤP DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TỪ THỰC TIỄN TRUNG TÂM CUNG CẤP DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI THANH HOÁ 71 3.1 Giải pháp mặt chế, sách 71 3.2 Giải pháp đội ngũ nhân viên công tác xã hội 73 3.3 Giải pháp vể truyền thông nâng cao nhận thức 74 3.4 Giải pháp sở vật chất 75 KẾT LUẬN 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO 80 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt STT Nội dung CTXH Công tác xã hội CHPHCN Chỉnh hình phục hồi chức DVCTXH Dịch vụ công tác xã hội LĐTBXH Lao động, Thương binh xã hội NKT Người khuyết tật NKTVĐ Ngườikhuyết tật vận động NVCTXH Nhân viên công tác xã hội DANH MỤC BẢNG/BIỂU STT Số hiệu bảng/biểu đồ Tên bảng/biểu đồ Trang Biểu đồ 2.1 Tỷ lệ giới tính NKTVĐ 37 Biểu đồ 2.2 Độ tuổi NKTVĐ 37 Biểu đồ 2.3 Trình độ học vấn NKTVĐ 38 Biểu đồ 2.4 Nghề nghiệp NKTVĐ 39 Biểu đồ 2.5 Nguyên nhân gây khuyết tật cho NKTVĐ 40 Biểu đồ 2.6 Mức độ khuyết tật NKTVĐ 41 Biểu đồ 2.7 Hoàn cảnh kinh tế NKTVĐ 41 Biểu đồ 2.8 Đặc điểm tâm lý NKTVĐ 42 Biểu đồ 2.9 Các nhu cầu NKTVĐ 43 10 Bảng 2.10 Nội dung truyền thông NKTVĐ tiếp cận 45 11 Bảng 2.11 Hình thức truyền thông NKTVĐ tiếp cận 47 12 Biểu đồ 2.12 Mức độ hài lòng NKTVĐ DV truyền thông 49 13 Bảng 2.13 14 Biểu 2.14 Các loại dịch vụ chỉnh hình phục hồi chức năng, NKTVĐ tiếp cận Mức độ hài lòng NKTVĐ DV CHPHCN 15 Bảng 2.15 Các loại dịch vụ tư vấn, tham vấn, NKTVĐ tiếp cận 55 16 Biểu 2.16 Mức độ hài lòng NKTVĐ DV tư vấn, tham vấn 56 17 Bảng 2.17 18 Biểu 2.18 19 Biểu 2.19 Các loại dịch vụ hỗ trợ học nghề, tạo việc làm NKTVĐ Mức độ hài lòng NKTVĐ dịch vụ hỗ trợ học nghề, tạo việc làm cho NKTVĐ Yếu tố ảnh hưởng đặc điểm đối tượng 20 Biểu 2.20 Yếu tố ảnh hưởng đội ngũ NVCTXH 64 21 Biểu 2.21 Yếu tố ảnh hưởng chế sách 66 22 Biểu 2.22 Yếu tố ảnh hưởng sở vật chất 68 50 53 58 60 62 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Việt Nam trình đổi toàn diện, hai thập kỷ qua tạo thay đổi tích cực kinh tế - xã hội, mức sống có nhiều dịch vụ phúc lợi đại phận dân cư nâng lên, với phát triển kinh tế, xã hội công tác chăm sóc, hỗ trợ cho Người khuyết tật (NKT) Việt Nam cũngngày đảm bảo Tuy nhiên bên cạnh phận không nhỏ NKT phải sống tình cảnh khó khăn, có Người khuyết tật vận động (NKTVĐ) NKT họ gặp khó khăn, hạn chế lại, tham gia hoạt động cộng đồng, học tập, giao tiếp, họ có đặc điểm tâm lý khác biệt gặp nhiều rào cản so với nhóm yếu khác xã hội, vấn đề mà NKT gặp phải kỳ thị phân biệt đối xử, số đông NKT chưa biết chưa có điều kiện, khả tiếp cận, hiểu biết sách ưu đãi dành cho họ , điều dẫn đến khả hòa nhập phát triển NKT bị hạn chế Mặt khác, NKT thuộc nhóm yếu khiếm khuyết thể, chức xã hội họ bị suy giảm, có nhiều nỗ lực để giúp NKT bình đẳng việc tiếp cận hội y tế, giáo dục việc làm, hỗ trợ NKT nhận dịch vụ liên quan đến khuyết tật mà họ yêu cầu Nhưng thấy NKT hoàn cảnh xã hội nhóm xã hội yếu thế, dễ bị tổn thương nhận thành kinh tế xã hội nhóm không bị khuyết tật Mặc dù vậy, họ có mạnh, nhu cầu, ước mơ Bởi vậy, tham gia hỗ trợ nhân viên công tác xã hội (NVCTXH) góp phần tạo dựng niềm tin, mở nhiều hội cho NKT.Vì đòi hỏi cần có dịch vụ công tác xã hội (DVCTXH) chuyên nghiệp để giải vấn đề cách khoa học hiệu nhằm thúc đẩy an sinh xã hội Khuyết tật vận động không nỗi bất hạnh thân họ mà nỗi đau xót gia đình, nguời thân gánh nặng cho xã hội, cộng đồng Hiện tỷ lệ NKTVĐ có khuynh hướng ngày gia tăng tai nạn giao thông, tai nạn lao động loại bệnh tật Nhu cầu cung cấp DVCTXH cho NKT nói chung NKTVĐ lớn Theo thống kê Bộ LĐTBXH năm 2010, Việt Nam có số người cần trợ giúp dịch vụ công tác xã hội lên tới 28% dân số, 7,5 triệu người cao tuổi; 5,4 triệu người khuyết tật; 1,4 triệu trẻ em có hoàn cảnhđặc biệt, khoảng 12% hộ gia đình nghèo, 180.000 người bị nhiễm HIV phát hiện… Thanh Hoá tỉnh có diện tích rộng, có dân số gần 3,5 triệu người, số lượng NKT chiếm tỷ lệ tương đối lớn Theo số liệu báo cáo Sở Lao động TBXH Thanh Hoá, tính đến ngày 31/12/2015 toàn tỉnh có 192.960 NKT chiếm 5,55% dân số Trong đó, số NKTVĐ 81.395 người[27] Thực Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg ngày 25/3/2010 Thủ tướng phủ phê duyệt Đề án phát triển nghề công tác xã hội giai đoạn 2010-2020, mô hình Trung tâm cung cấp dịch vụ CTXH xây dựng hình thành tỉnh/thành phố nước Đây coi giải pháp quan trọng góp phần phát triển nghề CTXH Việt Nam Sự đời Trung tâm CTXH tạo thuận lợi cho người yếu thế, dễ bị tổn thương tiếp cận dịch vụ xã hội Trung tâm cộng đồng nơi họ sinh sống giúp họ giải vấn đề gặp phải, nhằm nâng cao an sinh xã hội cho người dân Bằng việc cung cấp dịch vụ theo quy trình chuyên nghiệp, hiệu theo giá trị nguyên tắc nghề CTXH, Cung cấp DVCTXH thông qua Trung tâm góp phần giúp đỡ nhiều nhóm đối tượng xã hội có NKTVĐ Cùng với tỉnh/thành phố nước, Thanh hoá thành lậpTrung tâm cung cấp DVCTXH Thanh Hóa sở tổ chức lại bổ sung thêm nhiệm vụ từ Trung tâm chỉnh hình phục hồi chức Hiện nay, Trung tâm cung cấp DVCTXH triển khai hoạt động cung cấp DVCTXH sâu rộng địa bàn toàn tỉnh cho nhóm đối tượng yếu NKT, người cao tuổi, người nghèo, người bị bạo lực, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, người nghiện ma tuý, người mại dâm, người bị buôn bán…(trong có NKTVĐ) Cung cấp DVCTXH phương thức trợ giúp hữu hiệu NKT giải vấn đề đáp ứng nhu cầu thân Hiện có nhiều nghiên cứu CTXH NKT, nhiên nghiên cứu dịch vụ CTXH NKTVĐ Trung tâm cung cấp DVCTXH Hơn DVCTXH hoạt động chưa thực đồng quy trình triển khai Trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá có Trung tâm cung cấp DVCTXH thực nhiệm vụ cung cấp DVCTXH theo chức giao Vì vậy, nghiên cứu DVCTXH NKTVĐ để đánh giá kết đạt được, chưa đạt yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng cần thiết để đưa số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, tính chuyên nghiệp việc thực nhiệm vụ cung cấp DVCTXH NKTVĐ Trung tâm Cung cấp DVCTXH Thanh Hoá Từ lý trên, lựa chọn vấn đề “Dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm Cung cấp dịch vụ Công tác xã hội Thanh Hoá, tỉnh Thanh Hoá” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sỹ Tình hình nghiên cứu đề tài Hiện nay, Việt Nam nói riêng giới nói chung có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều ấn phẩm đề cập báo, luận án, luận văn thạc sĩ, khóa luận tốt nghiệp đề cập đến vấn đề hỗ trợ cho NKT, đáng lưu ý như: * Nhóm công trình nghiên cứu CTXH Người khuyết tật - Tác giả Đỗ Thị Liên, Công tác xã hội NKT từ thực tiễn thành phố Thanh Hóa, Luận văn thạc sĩ 2014, Học viện Khoa học xã hội[15] Luận văn đánh giá thực trạng hỗ trợ NKT thành phố Thanh Hóa đưa dịch vụ trợ giúp cho NKT đây, đồng thời tác giả đưa đề xuất giải pháp phù hợp để thực trình trợ giúp cho NKT - Đề tài luận văn thạc sỹ “Công tác xã hội cá nhân việc trợ giúp người khuyết tật từ thực tiễn Trung tâm dạy nghề từ thiện Quỳnh Hoa, huyện Thanh Trì, Hà Nội” Nguyễn Ngọc Tùng, ( 2015)[21]; tác giả ứng dụng mô hình quản lý ca giải pháp nhằm nâng cao hiệu CTXH NKT từ thực tiễn hoạt động trung tâm dạy nghề từ thiện Quỳnh Hoa Ðặc biệt mô hình can thiệp quản lý ca theo quy trình bước CTXH cá nhân dành cho NKT chứng minh tính chuyên nghiệp trợ giúp NKT không đơn hoạt động nhân đạo Vì thế, phương hướng giải pháp đề tài nhằm hướng tới hoàn chỉnh mặt phương pháp, tiến trình can thiệp dành cho nhóm đối tượng cụ thể NKT - Đề tài“Công tác xã hội với trẻ em khuyết tật vận động’’của tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang (2015)[33] Đề tài phân tích thực trạng đời sống khó khăn việc tiếp cận dịch vụ công tác xã hội trẻ em khuyết tật vận động với mục đích kết nối, điều phối trì dịch vụ dành cho trẻ em khuyết tật vận động cách hiệu quả; - Đề tài“Công tác xã hội cá nhân trẻ em khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hoá” tác giả Vũ Văn Khánh, Luận văn thạc sĩ 2016, Học viện Khoa học xã hội[12] Đề tài đánh giá, phân tích thực trạng công tác xã hội cá nhân trẻ em khuyết tật vận động ứng dụng mô hình quản lý ca, đồng thời đưa số giải pháp nhằm nâng cao hiệu trợ giúp trẻ em khuyết tật vận động Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa, nghiên cứu rõ vai trò, trách nhiệm quan trọng NVCTXH tiến trình tạo thay đổi tích cực đời sống trẻ em khuyết tật vận động, thúc đẩy môi trường xã hội, bao gồm sách, pháp luật, cộng đồng thân thiện để trẻ em khuyết tật vận động dễ dàng hòa nhập xã hội * Nhóm công trình nghiên cứu sách, pháp luật NKT - Tác giả Nguyễn Ngọc Toản (2010) với đề tài nghiên cứu “Chính sách trợ giúp xã hội thường xuyên cộng đồng Việt nam”.Tác giả viết phần NKT Trong nghiên cứu, tác giả đưa cách hiểu trợ giúp xã hội không cứu đói, hỗ trợ lương thực cho nhân, hộ gia đình chịu hậu thiên tai, chiến tranh, mà mở rộng thành hợp phần sách trợ giúp đột xuất trợ giúp thường xuyên Mỗi hợp phần sách lại bao gồm sách phận đặc biệt sách trợ giúp xã hội thường xuyên cộng đồng gồm sách phận là: trợ cấp xã hội hàng tháng, trợ giúp y tế, trợ giúp giáo dục, trợ giúp việc làm, trợ giúp học nghề Đồng thời viết số lượng NKT nước phạm vi phân bổ NKT, dạng khuyết tật việc đáp ứng nhu cầu NKT Kết nghiên cứu phát nhu cầu trợ giúp tương đối đông Các nhu cầu trợ giúp khác nhau, tuỳ thuộc vào nhóm đối tượng cụ thể Các công cụ sách quy định đồng Tính hiệu sách ngày cao theo thời gian Tuy nhiên tính hiệu lực, hiệu quả, tính công bền vững chỉnh hìnhcho NKTVĐ Hiện thiết bị thời gian đưa vào khai thác, sử dụng lâu nên xuống cấp, hiệu sử dụng thấp - Xưởng sản xuất DCCH: Cần đầu tư chuyển giao công nghệ sản xuất chân tay giả dụng cụ hỗ trợ tiên tiến, đại Đồng thời tăng cường công tác nghiên cứu sản xuất nhiều loại dụng cụ đa dạng, phong phú để đáp ứng nhu cầu ngày cao NKTVĐ - Khu phục hồi chức năng: Trung tâm cần tiếp tục nâng cấp trang bị bổ sung thêm số máy móc thiết bị, dụng cụ luyện tập phục hồi Vận động trị liêu; Điện trị liệu thủy trị liệu để đáp ứng tốt cho việc PHCN cho NKTVĐ - Phòng tư vấn: Cần bố trí có không gian tư vấn riêng biệt cho đối tượng, Trung tâm diện tích chật chội nên phận tư vấn phải dùng chung phòng Tổng đài tư vấn chưa có cabin cách âm, bàn có vách ngăn riêng biệt cho điện thoại viên Các thiết bị cần thiết để tác nghiệp thiết bị ghi âm gọi,phần mềm tính cước: Thống kê cước phí máy lẻ, thiết bị ghi âm,bộ lưu điện điện chưa trang bị Phần mềm liệu tổng đài chưa nâng cấp trang bị nhiều tính chức truy cập liệu nhập sẵn - Hiện Trung tâm chưa có khu nuôi dưỡng cho đối tượng cần bảo vệ khẩn cấp, bếp ăn phòng ăn nhỏ, chật hẹp, chưa đảm bảo nhu cầu lưu trữ lương thực thực phẩm công việc nấu ăn hàng ngày Từ thực tiễn trên, yêu cầu đặt cho Trung tâm cung cấp DVCTXH Thanh Hoá phải quan tâm huy động nguồn tài từ tổ chức, cá nhân nước; phân bổ nguồn tài để cải thiện điều kiện sở vật chất, trang thiết bị để phục vụ tốt việc cung cấp DVCTXH cho đối tượng có NKTVĐ trung tâm 76 Kết luận chƣơng Trong xu hướng phát triển kinh tế - xã hội nước ta vai trò Trung tâm cung cấp dịch vụ CTXH quan trọng việc trợ giúp nhóm đối tượng yếu vươn lên sống, hòa nhập cộng đồng Tuy nhiên sách trợ giúp NKT nói chung NKTVĐ nói riêng nhiều hạn chế, đặc biệt việc cung cấp DVCTXH NKTVĐ chưa phát huy tối đa hiệu Xuất phát từ tình hình thực tiễn triển khai DVCTXH Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hoá, để nâng cao hiệu hoạt động cung cấp dịch vụ công tác xã hội NKTVĐ, tác giả xin đưa số giải pháp là: trước hết cần phải thực tốt công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng xã hội NKTVĐ vấn đề họ; nâng cao lực cho đội ngũ NVCTXH; tiếp đến chế sách cuối sở vật chất Trung tâm để từ góp phần quan trọng cải thiện chất lượng, hiệu việc cung cấp DVCTXH NKTVĐ Trung tâm CCDVCTXHThanh Hoá 77 KẾT LUẬN Người khuyết tật nói chung NKTVĐ nói riêng nhóm đối tượng yếu thế, có khiếm khuyết thể, dẫn tới giảm sút đáng kể việc thực chức so với người bình thường,khiến họ gặp khó khăn, hạn chế lại, tham gia hoạt động cộng đồng, học tập, giao tiếp, họ có đặc điểm tâm lý khác biệt gặp nhiều rào cản so với nhóm yếu khác xã hội Mặc dù vậy, họ có mạnh, nhu cầu, ước mơ người bình thường.Do vậy,NKTVĐ cần tiếp cận thụ hưởng DVCTXH để giúp họ phát huy khả tự lực, trở nên mạnh mẽ hòa nhập với cộng đồng Mặc dù năm gần đây, Đảng Nhà nước ta có nhiều sách hỗ trợ NKTVĐ vấn đề mà NKTVĐ gặp phải kỳ thị phân biệt đối xử, số đông NKTVĐ chưa biết chưa có điều kiện, khả tiếp cận, hiểu biết sách ưu đãi dành cho họ, điều dẫn đến khả hòa nhập phát triển NKTVĐ bị hạn chế Trong trình thực luận văn tìm hiểu việc cung cấp DVCTXH NKTVĐ Trung tâm cung cấp dịch vụ Công tác xã hội tỉnh Thanh Hoá, có số kết luận sau: Việc thực chức cung cấp DVCTXH Trung tâm mẻ đơn vị thành lập vào hoạt động nên triển khai hoạt động gặp nhiều khó khăn kinh phí, đặc biệt lực, trình độ chuyên môn đội ngũ NVCTXH người trực tiếp thực cung cấp DVCTXH cho NKTVĐ dẫn đến dịch vụ cung cấp chưa toàn diện, chưa đáp ứng nhu cầu NKTVĐ gia đình Nhìn nhận vấn đề hiểu tầm quan trọng việc cung cấp DVCTXH NKTVĐ, mà tác giả lựa chọn đề tài: “Dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hoá” Qua nghiên cứu thực trạng DVCTXH NKTVĐ Trung tâm, đề tài làm rõ thực trạng DVXTXH, là: Thực trạng dịch vụ truyền thông nâng cao nhận thức cho NKTVĐ, gia đình họ cho cộng đồng xã hội; thực trạng việc 78 chăm sóc, nuôi dưỡng; thực trạng kết nối nguồn lực; thực trạng dịch vụ chỉnh hình, phục hồi chức năng; thực trạng dịch vụ tư vấn tham vấn thực trạng dịch vụ hỗ trợ học nghề, tạo việc làm Qua nghiên cứu thực trạng DVCTXH NKTVĐ Trung tâm cho thấy DVCTXH đạt kết định nhiều hạn chế chưa phát huy hiệu cao như:dịch vụ truyền thông chưa đa dạng, phong phú, nhận thức cộng đồng xã hội yếu; dịch vụ tư vấn tham vấn chưa mang tính chuyên nghiệp cao; dịch vụ chỉnh hình phục hồi chức chưa sâu rộng hạn chế; dịch vụ hỗ trợ học nghề, tạo việc làm chưa mang lại nhiều hiệu mong muốn Từ phân tích, làm rõ yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng DVCTXH NKTVĐ yếu tố đặc điểm NKTVĐ; yếu tố đội ngũ NVCTXH; Yếu tố chế sách yếu tố sở vật Trong đó, yếu tố đội ngũ NVCTXH yếu tố ảnh hưởng nhiều yếu tố đặc điểm NKTVĐ ảnh hưởng thấp đến DVCTXH Trung tâm Qua Đề tài đưa số biện pháp nâng cao hiệu DVCTXH NKTVĐ nhóm giải pháp công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng xã hội NKTVĐ vấn đề họ; nhóm giải pháp nâng cao lực cho đội ngũ NVCTXH; nhóm giải pháp chế sách nhóm giải pháp bổ sung đầu tư sở vật chất./ 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Chí An (2006), Công tác xã hội cá nhân, Trường đại học Mở Tp Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Báo (2007), Hoàn thiện pháp luật quyền NKT Việt Nam nay, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Bộ Lao động - Thương binh Xã hội (2008), Báo cáo kết thực Pháp lệnh người tàn tật đề án trợ giúp NKT giai đoạn 2006 - 2010 Bộ lao động - Thương binh xã hội, Báo cáo kết thực Pháp lệnh người tàn tật đề án trợ giúp NKT giai đoạn 2006-2010 Đặng Kim Chung (2011), Đánh giá nhu cầu dịch vụ công tác xã hội xây dựng công tác xã hội, xây dựng kế hoạch thiết lập mô hình hệ thống cung cấp dịch vụ từ Trung ương đến cộng đồng Chính phủ (2007), Nghị định số 67/2007/NĐ-CP ngày 13 tháng năm 2007 sách trợ giúp đối tượng bảo trợ Chính phủ (2010), Nghị định số: 13/2010/NĐ-CP ngày 27 tháng năm 2010 sửa đổi, bổ sung số điều Nghị định số 67/2007/NĐ-CP ngày 13 tháng năm 2007 Chính phủ sách trợ giúp đối tượng bảo trợ xã hội Chính phủ (2012), Nghị định số 28/2012/NĐ-CP ngày 10 tháng năm 2012 Quy định chi tiết hướng dẫn thi hành số điều Luật Người khuyết tật Chính phủ (2013), Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 Chính phủ quy định sách trợ giúp xã hội đối tượng BTXH 10 Đại hội đồng Liên hợp quốc (2006), Công ước quốc tế quyền người khuyết tật ngày 13/12/2006 11 Trần Hậu, Đoàn Minh Huấn (2012), Phát triển dịch vụ xã hội nước ta đến năm 2020- Một số lí luận thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 12 Vũ Văn Khánh (2016),Công tác xã hội cá nhân trẻ em khuyết tật từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh hoá 13 Nguyễn Thị Lan (2008), Xây dựng phát triển mạng lưới dịch vụ công tác xã hội nước ta 14 Nguyễn Thị Thái Lan, Đỗ Ngọc Bích, Chu Thị Huyền Yến (2016), Chuyên nghiệp hoá dịch vụ công tác xã hội Việt Nam 80 15 Đỗ Thị Liên (2014), Công tác xã hội NKT từ thực tiễn thành phố Thanh Hóa 16 Liên hiệp quốc (2007), công ước Quốc tế quyền trẻ em 17 Bùi Thị Xuân Mai (2010), Nhập môn công tác xã hội, nhà xuất Lao động xã hội, Hà Nội 18 Bùi Thị Xuân Mai Nguyễn Thị Thái Lan (2011), Công tác xã hội cá nhân gia đình, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội, tr 27 19 Bùi Thị Xuân Mai (2014), Thực trạng mạng lưới dịch vụ xã hội Việt NamNhững khuyến nghị 20 Bùi Thị Xuân Mai (2013), Phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ công tác xã hội nhân viên công tác xã hội, Nxb Lao độg - Xã hội 21 Nguyễn Ngọc Tùng (2015), Công tác xã hội cá nhân việc trợ giúp người khuyết tật từ thực tiễn Trung tâm dạy nghề từ thiện Quỳnh Hoa, huyện Thanh Trì, Hà Nội 22 Nguyễn Thị Oanh (1998), Công tác xã hội đại cương, Nxb Giáo dục Tp Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh, tr.29 23 Hoàng Phê (2007), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, tr.498 24 Quốc Hội nước công hoà xã hôi chủ nghĩa Việt Nam (1998), Pháp lệnh Người tàn tật 25 Quốc hội nước công hoà xã hôi chủ nghĩa Việt Nam (2010), Luật Người khuyết tật Việt nam 26 Sở Lao động - Thương binh Xã hội Thanh Hóa (2015), báo cáo kết năm thực Luật người khuyết tật Đề án trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2012-2020 27 Sở Lao động – Thương binh Xã hội Thanh Hóa (2015), Báo cáo kết thực công tác bảo trợ xã hội năm 2015 28 Sở LĐTBXH Thanh Hóa (2008), Quyết định số 10/QĐ - SLĐTBXH ngày 27/10/2008 quy định chức năng, nhiệm vụ phòng, đơn vị thuộc Sở Lao động Thương binh Xã hội 29 Lê Văn Tạc (2007), Giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật, Viện Chiến lược Chương trình giáo dục 81 30 Thủ tướng Chính phủ (2010), Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg phê duyệt Đề án "phát triển nghề CTXH " giai đoạn 2010-2020 31 Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 1019/QĐ-TTg ngày 05/8/2012: Phê duyệt Đề án trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2012-2020 32 Hà Thị Thư (2016), Sự chuyên nghiệp dịch vụ công átc xã hội nhóm đối tượng yếu 33 Nguyễn Thị Huyền Trang (2015), Công tác xã hội với trẻ em khuyết tật vận động 34.Nguyễn Ngọc Toản (2010), Chính sách xã hội thường xuyên cộng đồng Việt Nam 35 Nguyễn Ngọc Toản (2009), Trợ giúp xã hội cho cá nhân hộ gia đình nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho NKT, Tạp chí Lao động Xã hội, Hà Nội, tr.29 -31 36 http://Error! Hyperlink reference not valid.nghilucsong.net Kênh thông tin Người khuyết tật 37 http://Error! Hyperlink reference not valid.drdvietnam.org Trung tâm khuyết tật phát triển (DRD) 38.http://www.socialwork.vn 82 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TỪ THỰC TIỄN TRUNG TÂM CUNG CẤP DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI THANH HÓA (Dành cho Người khuyết tật vận động) Kính thưa anh/chị ! Để nghiên cứu luận văn thạc sỹ "Dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa", trân trọng kính mời anh/chị tham gia đóng góp ý kiến vào bảng câu hỏi Anh/chị xin vui lòng điền dấu (X) (V) vào ô phù hợp ý kiến anh/chị để trống ô không phù hợp Anh/chị ghi ý kiến khác bên cạnh câu trả lời Chúng khẳng định thông tin mà anh/chị cung cấp đặc biệt quan trọng cho nghiên cứu cam kết giữ bí mật thông tin này, phục vụ cho mục đích khoa học Xin chân thành cảm ơn tham gia anh/chị! Phần I Thông tin cá nhân A1 Họ tên: A2 Giới tính: Nam Nữ A3 Độ tuổi: Dưới 16 tuổi Từ 16 đến 60 tuổi Từ 60 tuổi trở lên A4 Địa chỉ: A5 Dân tộc: A6 Trình độ học vấn: Chưa qua đào tạo Trung cấp Tiểu học Cao đẳng Trung học sở Đại học Trung học phổ thông Sau đại học A7 Nghề nghiệp: Hỗ trợ làm việc nhà Nghề nông Trợ giúp buôn bán nhỏ Không làm Làm công ăn lương Nghề khác (ghi rõ) A8 Tình trạng gia đình: Độc thân Có gia đình A9 Các thành viên gia đình (nêu cụ thể): 83 ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… A10 Nguyên nhân gây tình trạng khuyết tật: A Tuổi già Tai nạn lao động Bệnh tật Tai nạn giao thông Chiến tranh Bẩm sinh Chất độc màu da cam Khác (ghi rõ) A11 Mức độ khuyết tật (nếu xác định) Khuyết tật đặc biệt Khuyết tật nặng Khuyết tật nhẹ A12 Anh/chị sống với ai? Bố mẹ Họ hàng Ông bà Chồng, vợ, Anh, chị, em ruột Khác (ghi rõ) A13 Hoàn cảnh kinh tế gia đình anh/chị thuộc diện? Hộ nghèo Cận nghèo Không nghèo A14 Vị trí anh/chị gia đình? Sống phụ thuộc Sống độc lập A15 Hiện thu nhập hàng tháng anh/chị nào? Không có thu nhập Từ triệu đến triệu Dưới triệu Trên triệu Phần II Đặc điểm tâm lý nhu cầu Ngƣời khuyết tật vận động: B1 Anh/chị gặp phải vấn đề tâm lý sau đây?(có thể lựa chọn nhiều phương án) Dễ bị kích động Sống khép kín, ngại giao tiếp Căng thẳng Bi quan, chán nản Mặc cảm, tự ti Lo lắng Buồn bã Khác (ghi rõ) B2 Anh/chị cần nhu cầu sau đây? (có thể lựa chọn nhiều phương án) 84 Tài Tập vật lý trị liệu/PHCN Nhà Giao tiếp với bạn bè Hòa nhập xã hội Chăm sóc sức khoẻ Học nghề việc làm Trợ giúp pháp lý Cung cấp dụng cụ chỉnh hình Được tôn trọng Phẫu thuật chỉnh hình Vui chơi, giải trí Phương tiện lại Khác (ghi rõ) B3 Trong số nhu cầu sau nhu cầu quan trọng anh/chị? (chọn phương án) Tài Tập vật lý trị liệu/PHCN Nhà Giao tiếp với bạn bè Hòa nhập xã hội Y tế, giáo dục Học nghề việc làm Trợ giúp pháp lý Cung cấp dụng cụ chỉnh hình Được tôn trọng Phẫu thuật chỉnh hình Vui chơi, giải trí Phương tiện lại Khác (ghi rõ) Phần III Nội dung khảo sát thực trạng dịch vụ Công tác xã hội Ngƣời khuyết tật vận động trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xă hội Thanh Hóa Tuyên truyền nâng cao nhận thức: + C1 Anh/chị có biết đến dịch vụ truyền thông không? Chưa Có Nếu chưa biết đến, xin vui lòng cho biết lý do? Nếu có biết đến, xin vui lòng trả lời câu hỏi sau + C2 Dịch vụ truyền thông có nội dung ? Cung cấp chế độ, sách Vai trò thân gia đình NKT Không kỳ thị, đối xử Nâng cao nhận thức cộng đồng, xã hội Khác (ghi rõ)………… + C3 Hình thức truyền thông qua : 85 Qua truyền thông đại chúng Qua buổi họp, hội nghị Qua tài liệu tờ rơi, tờ gấp Qua cán xã tuyên truyền Khác (ghi rõ) +C4 Anh/chị có hài lòng dịch vụ truyền thông không? Rất hài lòng Hài lòng Bình thường Không hài lòng Dịch vụ chỉnh hình phục hồi chức năng: + C5 Anh/chị tiếp cận dịch vụ chỉnh hình phục hồi chức chưa? Chưa Có Nếu chưa tiếp cận, xin vui lòng cho biết lý do? Nếu tiếp cận, xin vui lòng trả lời câu hỏi sau + C6 Anh/chị tiếp cận loại dịch vụ ? Phẫu thuật Thăm khám, tư vấn Dụng cụ chỉnh hình Phục hồi chức Khác (ghi rõ) + C7 Anh/chị có hài lòng dịch vụ chỉnh hình phục hồi chức không? Rất hài lòng Hài lòng Bình thường Không hài lòng Dịch vụ tư vấn, tham vấn: + C8 Anh/chị tiếp cận dịch vụ tư vấn, tham vấn chưa? Chưa Có Nếu chưa tiếp cận, xin vui lòng cho biết lý do? ……………………………………………………………………… ……… …………………………………………………………………………… … Nếu tiếp cận, xin vui lòng trả lời câu hỏi sau + C9 Anh/chị tiếp cận dịch vụ sau ? Sức khoẻ Học nghề Chế độ,Chính sách Hôn nhân 86 Tâm lý Khác (ghi rõ)…………… Hỗ trợ tư pháp + C10 Anh/chị có hài lòng dịch vụ tư vấn, tham vấn không ? Rất hài lòng Hài lòng Bình thường Không hài lòng Dịch vụ hỗ trợ học nghề, tạo việc làm: + C11 Anh/chị tiếp cận dịch vụ hỗ trợ học nghề tạo việc làm chưa? Có Chưa Nếu chưa tiếp cận, xin vui lòng cho biết lý do? ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… Nếu tiếp cận, xin vui lòng trả lời câu hỏi sau + C12.Nếu có, anh /chị tiếp cận dịch vụ sau đây? Vay vốn Học nghề Trang bị kiến thức Giới thiệu việc làm Tìm đầu cho sản phẩm Khác:……… + C13.Anh/chị có hài lòng dịch vụ hỗ trợ học nghề, tạo việc làm không? Rất hài lòng Hài lòng Bình thường Không hài lòng IV Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến dịch vụ công tác xã hội Ngƣời khuyết tật vận động Cơ chế sách Theo anh/chị yếu chế sách sau có ảnh hưởng đến việc tiếp cận dịch vụ CTXH? Chính sáchđầy đủ Chính sách phù hợp Chính sách kịp thời Sự hướng dẫn thực cán Khác (ghi rõ)…………… Cơ sở vật chất Theo anh/chịnhững yếu tố sở vật chất sau theo anh/chị có ảnh hưởng đến việc tiếp cận dịch vụ công tác xã hội? 87 Đầy đủ Chỉ đáp ứng nhu cầu Chưa đầy đủ Khác (ghi rõ):………… Đội ngũ nhân vên công tác xã hội Theo anh/chịnhững yếu tố đội ngũ nhân viên sau theo anh/chị có ảnh hưởng đến việc tiếp cận dịch vụ công tác xã hội? Kỹ Trình độ chuyên môn Thái độ, trách nhiệm Kinh nghiệm Khác (ghi rõ)………… Đặc điểm đối tượng (người khuyết tật) Theo anh/chịnhững yếu tố người khuyết tật sau theo anh/chị có ảnh hưởng đến việc tiếp cận dịch vụ công tác xã hội? Mức độ khuyết tật Nhận thức NKTVĐ Tâm lý Tài Khác (ghi rõ)………… Phần V: Các giải pháp để nâng cao chất lƣợng dịch vụ công tác xã hội cho Ngƣời khuyết tật vận động Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa E1 Anh/chị có đề xuất dịch vụ công tác xã hội trợ giúp Người khuyết tậtvận động Trung tâm cung cấp dịch vụ Công tác xã hội Thanh Hóa? …………………………………………………………………………………….… …… ………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… E2 Theo anh/chị cấp quyền, đoàn thể địa phương cần phải phối hợp thực để dịch vụ công tác xã hội Người khuyết tật vận động Trung tâm cung cấp dịch vụ Công tác xã hội Thanh Hóa đạt hiệu cao? ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… E3 Anh/chị gia đình cần phải làm để góp phần phục vụ trợ giúp tốt cho Người khuyết tật vận động ? ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Cảm ơn chia sẻ anh/chị! 88 CÂU HỎI PHỎNG VẤN SÂU (Dành cho đối tượng Người khuyết tật vận động.) Xin chào anh/chị: Tên Trương Hải Dương Hiện tiến hành khảo sát để làm luận văn với đề tài “Dịch vụ công tác xã hội Người khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội ThanhHoá” Mục đích việc khảo sát nhằm tìm hiểu đánh giá thực trạng vịêc cung cấp dịch vụ công tác xã hội, từ đưa giải pháp để nâng cao hiệu cung cấp dịch vụ công tác xã hội đáp ứng nhu cầu cho Người khuyết tật vận động Trung tâm Tôi khẳng định thông tin mà anh/chị cung cấp quan trọng cho việc nghiên cứu cam kết giữ bí mật thông tin này, phục vụ cho mục đích khoa học Xin chân thành cảm ơn tham gia anh/chị! Anh/chị đánh dịch vụ công tác xã hội Trung tâm hiệu đem lại cho người khuyết tật vận động từ dịch vụ gì? Anh/chị cho biết khó khăn gặp phải trình tiếp cận dịch vụ công tác xã hội Trung tâm? Nhu cầu anh/chị gì? Chính quyền địa phương đoàn thể có giúp để đáp ứng nhu cầu không? Anh/chị có nhận xét khả làm việc nhân viên công tác xã hội Trung tâm? Trong dịch vụ công tác xã hội Trung tâm dịch vụ mang lại hiệu với anh/chị? Vì sao? Những yếu tố ảnh hưởng đến cách tiếp cận dịch vụ công tác Trung tâm anh/chị? Anh/chị có đề xuất hay mong muốn với Trung tâm để nâng cao chất lượng dịch vụ công tác xã hội dành cho Người khuyết tật vận động ? 89 CÂU HỎI PHỎNG VẤN SÂU (Dành cho cán bộ, nhân viên lãnh đạo quản lý làm việc Trung tâm.) Xin chào anh/chị: Tên Trương Hải Dương Hiện tiến hành khảo sát để làm luận văn với đề tài “Dịch vụ công tác xã hội Người khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội ThanhHoá” Mục đích việc khảo sát nhằm tìm hiểu đánh giá thực trạng vịêc cung cấp dịch vụ công tác xã hội, từ đưa giải pháp để nâng cao hiệu cung cấp dịch vụ công tác xã hội đáp ứng nhu cầu cho Người khuyết tật vận động Trung tâm Tôi khẳng định thông tin mà anh/chị cung cấp quan trọng cho việc nghiên cứu cam kết giữ bí mật thông tin này, phục vụ cho mục đích khoa học Xin chân thành cảm ơn tham gia anh/chị! Theo anh/chị biết, Trung tâm có loại hìnhdịch vụ công tác xã hội dành cho Người khuyết tật vận động? Anh/chị tham gia khoá đào tạo, tập huấn công tác xã hội? Anh/chị vận dụng kiến thức đào tạo, tập huấn vào việc cung cấp dịch vụ công tác xă hội Trung tâm nào? Anh/chị có thường xuyên làm việc với Người khuyết tật vận động không? Việc hỗ trợ, cung cấp nguồn lực dịch vụ công tác xã hội cho Người khuyết tật vận động Trung tâm mang đến hiệu nhất? Vì sao? Theo anh/chị dịch vụ công tác xã hội Trung tâm có đáp ứng nhu cầu quyền lợi Người khuyết tật vận động không? Vì sao? Theo anh/chị quy trình trợ giúp Người khuyết tật vận động tiếp cận dịch vụ công tác xã hội Trung tâm phù hợp chưa? Vì sao? Anh/chị cho biết thuận lợi khó khăn triển khai thực dịch vụ công tác xã hội Trung tâm cho Người khuyết tật vận động? Theo anh/chị yếu tố ảnh hưởng đến việc cung cấp dịch vụ công tác xã hội cho Người khuyết tật vận động Trung tâm 10 Theo anh/chị để nâng cao hiệu cung cấp dịch vụ công tác xã hội Người khuyết tật vận động Trung tâm cần phải làm gì? 90 ... hiệu cung cấp dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa 12 Chƣơng NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚINGƢỜI... đề lý luận dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động Chương 2: Thực trạng dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội Thanh Hóa Chương 3:... cung cấp DVCTXH NKTVĐ từ thực tiễn Trung tâm cung cấp dịch vụ CTXH Thanh Hoá Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu: Dịch vụ công tác xã hội người khuyết tật vận động từ thực tiễn