Bộ LAO ĐộNG - THƯƠNG BINH Và Xà HộI TổNG CụC DạY NGHề Chủ biên: Diệp minh hạnh biên soạn: Nguyễn Quốc hoàng Giáo trình Sửa chữa bảo dỡng BƠM CAO áP ĐIềU KHIểN BằNG ĐIệN Tử NGHề: SửA CHữA ô tô trình độ: cao Dự án giáo dục kỹ thuật dạy nghề (VTEP) Hà Nội - 2008 Tuyên bố quyền : Tài liệu thuộc loại sách giáo trình Cho nên nguồn thông tin đợc phép dùng nguyên trích dùng cho mục đích đào tạo tham khảo Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh bị nghiêm cấm Tổng cục Dạy nghề làm cách để bảo vệ quyền Tổng cục Dạy nghề cám ơn hoan nghênh thông tin giúp cho việc tu sửa hoàn thiện tốt tài liệu Địa liên hệ: Tổng cục Dạy nghề 37B Nguyễn Bỉnh Khiêm Hà Nội 114-2008/CXB/29-12/LĐXH M· sè: 29 − 12 22 − 01 Lêi nói đầu Giáo trình môđun Sửa chữa bảo dỡng hệ bơm cao áp điều khiển điện tử đợc xây dựng biên soạn sở chơng trình khung đào tạo nghề Sửa chữa ôtô đà đợc Giám đốc Dự án Giáo dục kỹ thuật Dạy nghề quốc gia phê duyệt dựa vào lực thực ngời kỹ thuật viên trình độ lành nghề Trên sở phân tích nghề phân tích công việc (theo phơng pháp DACUM) cán bộ, kỹ thuật viên có nhiều kinh nghiệm, trực tiếp sản xuất với chuyên gia đà tổ chức nhiều hoạt động hội thảo, lấy ý kiến.v.v, đồng thời vào tiêu chuẩn kiến thức, kỹ nghề để biên soạn Ban giáo trình môđun Sửa chữa bảo dỡng hệ bơm cao áp điều khiển điện tử tập thể cán bộ, giảng viên, kỹ s Trờng Cao đẳng Công nghiệp Huế kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm biên soạn Ngoài có đóng góp tích cực giảng viên Trờng Đại học Bách khoa Hà Nội cán kỹ thuật thuộc Công ty Cơ khí Phú Xuân, Công ty Ô tô Thống Nhất, Công ty sản xuất vật liệu xây dựng Long Thọ Ban biên soạn xin chân thành cảm ơn Trờng Đại học Bách khoa Hà Nội, Trung tâm kiểm định ô tô Thừa Thiên Huế, Công ty ô tô Thống Nhất, Trờng Cao đẳng Công nghệ Đà Nẵng trờng Trung học Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế, Ban quản lý dự án GDKT&DN chuyên gia Dự án đà công tác, tạo điều kiện giúp đỡ việc biên soạn giáo trình Trong trình thực hiện, Ban biên soạn đà nhận đợc nhiều ý kiến đóng góp thẳng thắn, khoa học trách nhiệm nhiều chuyên gia, công nhân bậc cao lĩnh vực nghề Sửa chữa ô tô Song điều kiện thời gian, mặt khác lần biên soạn giáo trình dựa lực thực hiện, nên không tránh khỏi thiếu sót định Rất mong nhận đợc ý kiến đóng góp để giáo trình môđun Sửa chữa bảo dỡng hệ bơm cao áp điều khiển điện tử đợc hoàn thiện hơn, đáp ứng đợc yêu cầu thực tế sản xuất doanh nghiệp tơng lai Giáo trình môđun Sửa chữa bảo dỡng hệ bơm cao áp điều khiển điện tử đợc biên soạn theo nguyên tắc: Tính định hớng thị trờng lao động; Tính hệ thống khoa học; Tính ổn định linh hoạt; Hớng tới liên thông, chuẩn đào tạo nghề khu vực giới; Tính đại sát thực với sản xuất Giáo trình môđun Sửa chữa bảo dỡng hệ bơm cao áp điều khiển điện tử cấp trình độ Cao đà đợc Hội đồng thẩm định Quốc gia nghiệm thu trí đa vào sử dụng đợc dùng làm giáo trình cho học viên khóa đào tạo ngắn hạn cho công nhân kỹ thuật, nhà quản lý ngời sử dụng nhân lực tham khảo Đây tài liệu thử nghiệm đợc hoàn chỉnh để trở thành giáo trình thức hệ thống dạy nghề Ngày 15 tháng năm 2008 Hiệu trởng Bùi Quang Chuyện Giới thiệu mô đun Vị trí, ý nghĩa, vai trò mô đun: Bơm cao áp điều khiển điện tử cụm máy bao gồm chi tiết khí van điện từ đợc điều khiển điện tử Có nhiệm vụ cung cấp nhiên liệu cao áp cho động cơ, giúp động hoạt động phù hợp với yêu cầu phụ tải Sửa chữa bảo dỡng bơm cao áp điều khiển điện tử phần kiến thức giúp cho cán kỹ thuật, đối tợng khai thác sử dụng, sửa chữa bơm cao áp điều khiển điện tử động Diesel công nhân, học viên chuyên nghành hiểu biết cấu tạo, nguyên tắc hoạt động phận bơm cao áp điều khiển điện tử Đồng thời có đủ kỹ phân định để tiến hành bảo dỡng, kiểm tra sửa chữa h hỏng phận bơm cao áp điều khiển điện tử đảm bảo quy trình, yêu cầu kỹ thuật, an toàn suất cao Mục tiêu mô đun: Nhằm đào tạo cho học viên có đầy đủ kiến thức cấu tạo, nhiệm vụ nguyên tắc hoạt động bơm cao áp ®iỊu khiĨn ®iƯn tư §ång thêi cã ®đ kü phân định cấu tạo để tiến hành bảo dỡng, kiểm tra sửa chữa h hỏng bơm cao áp điều khiển điện tử, với việc sử dụng đúng, hợp lý trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo quy trình, yêu cầu kỹ thuật, an toàn suất cao Mục tiêu thực mô đun: Học xong mô đun học viên có khả năng: Trình bày đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ chung bơm cao áp điều khiển điện tử Giải thích đợc sơ đồ cấu tạo nguyên tắc hoạt động chung bơm cao áp điều khiển điện tử Trình bày đợc cấu tạo nguyên lý hoạt động phận bơm cao áp điều khiển điện tử Phân tích đợc tợng, nguyên nhân h hỏng bơm cao áp điều khiển điện tử : PE, VE Trình bày đợc phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra sửa chữa h hỏng bơm cao áp điều khiển điện tử Tháo lắp, kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa chi tiết, phận bơm cao áp điều khiển điện tử quy trình, quy phạm tiêu chuẩn kỹ thuật sửa chữa Sử dụng đúng, hợp lý dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng sửa chữa đảm bảo xác an toàn Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề HAR 01 01 Điện kỹ thuật HAR 01 08 Kü tht ®IƯn tư HAR 01 18 Kỹ thuật động đốt HAR 02 06 Xác suất thống kê HAR 02 11 Chẩn đoán động c¬ HAR 01 10 VËt liƯu c¬ khÝ HAR 01 09 Cơ kỹ thuật HAR 01 11 Dung sai lắp ghépvà ĐLKT HAR 01 12 Vẽ kỹ thuật HAR 01 13 An toµn HAR 01 14 Thùc hµnh nghỊ bỉ trợ HAR 01 17 Nhập môn nghề s/c ô tô HAR 01 19 SC-BD phần cố định động HAR 01 20 SC- BD phần C/động động HAR 01 21 SC-BD Cơ cấu phân phối khí HAR 01 22 SC-BD Hệ thống bôi trơn HAR 01 24 SC-BD Hệ thống nhiên liệu xăng HAR 01 25 SC-BD Hệ thống nhiên liệu HAR 01 26 SC-BD Hệ thống khởi động HAR 01 27 SC-BD Hệ thống đánh lửa HAR 01 28 SC-BD Trang thiết bị điện ô HAR 01 29 SC-BD HƯ thèng trun lùc HAR 01 30 SC-BD CÇu chđ ®éng HAR 01 31 SC-BD HƯ thèng di chun HAR 01 32 SC-BD HƯ thèng l¸i HAR 01 33 SC-BD Hệ thống phanh HAR 01 34 K.tra tình trạng kỹ thuật Đcơ ô tô HAR 01 35 SC Pan ô tô HAR 01 36 nâng cao hieụ dieden HAR 02 07 Kü tht tù ®éng ®iỊu khiĨn điện tử HAR 02 12 Chẩn đoán HT truyền động ô tô đoán hệ thống truyền động ô HAR 02 14 SC-BD tăng áp HAR 02 08 Vẽ Auto CAD HAR 02 09 C«ng nghƯ khÝ HAR 02 16 SC-BD BCA điều khiển điện từ tôtô công viƯc HAR 02 10 NhiƯt kü tht nÐn vµ thđy lực HAR 02 15 SC-BD Hệ thống phun xăng điện tử HAR 01 23 SC-BD Hệ thống làm mát HAR 02 17 SC-BD HT ®/khiĨn b»ng khÝ nÐn HAR 02 13 Công nghệ phục hồi chi tiết s/chữa HAR 02 18 SC-BD BiÕn m«men thđy lùc HAR 02 19 Tổ chức quản lý sản xuất Chứng nghề Bằngcông nhân lành nghề Chứng bậc cao Bằngcông nhận bậc cao Các hình thức học tập mô đun Học lớp : Nhiệm vụ, yêu cầu bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Cấu tạo nguyên tắc hoạt động bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Nhiệm vụ, yêu cầu bơm cao áp phân phối VE điều khiển điện tử Cấu tạo nguyên tắc hoạt động bơm cao áp phân phối VE điều khiển điện tử Nhiệm vụ, yêu cầu hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Cấu tạo nguyên tắc hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Học phòng học chuyên môn hoá : Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng phơng pháp kiểm tra bơm cao áp tập trung PE, bơm phân phối VE điều khiển băng điện tử Phơng pháp bảo dỡng sửa chữa bơm cao áp tập trung PE, bơm phân phối VE điều khiển băng điện tử Thùc tËp t¹i xëng trêng vỊ : − Thùc hành tháo lắp, bảo dỡng, kiểm tra, điều chỉnh sửa chữa phận bơm cao áp tập trung PE bơm cao áp phân phối VE Thực hành tháo lắp, bảo dỡng bên hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử - Tự nghiên cứu làm tập : Các tài liệu tham khảo bơm cao áp tập trung PE, bơm phân phối VE điều khiển khí điện tử Vẽ sơ đồ cấu tạo, trình bày đợc nhiệm vụ, yêu cầu, nguyên tắc hoạt động bơm cao áp tập trung PE, bơm cao áp phân phối VE, hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Yêu cầu đánh giá hoàn thành mô đun Kiến thức: - Trình bày đợc đầy đủ nhiệm vụ, yêu cầu, cấu tạo nguyên tắc hoạt động phận bơm cao áp điều khiển điện tử - Giải thích tợng, nguyên nhân h hỏng phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra, sữa chữa phận bơm cao áp điều khiển điện tử Kỹ năng: - - Tháo lắp, kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa đợc h hỏng chi tiết, phận bơm cao áp điều khiển điện tử quy trình, quy phạm tiêu chuẩn kỹ thuật sửa chữa Sử dụng đúng, hợp lý dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng sửa chữa đảm bảo xác an toàn Chuẩn bị, bố trí xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn hợp lý Thái độ: - Chấp hành nghiêm túc quy định kỹ thuật, an toàn tiết kiệm bảo dỡng, sửa chữa Có tinh thần trách nhiệm hoàn thành công việc đảm bảo chất lợng thời gian Cẩn thận, nghiêm túc, chu đáo công việc quan tâm đúng, đủ không để xảy cháy Bài Bơm cao áp tập trung pe điều khiển điện tư M· bµi: HAR 02 16 01 Giíi thiƯu : Bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử đợc sử dụng nhiều động diesel đại Để tiến hành bảo dỡng, kiểm tra sửa chữa đợc h hỏng bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử yêu cầu kỹ thuật, đòi hỏi phải hiểu đợc cấu tạo nguyên tắc hoạt động bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Mục tiêu thực hiện: Học xong học viên có khả năng: - Phát biểu yêu cầu, nhiệm vụ bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử - Giải thích đợc cấu tạo nguyên tắc hoạt động bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử - Tháo lắp, nhận dạng kiểm tra, bảo dỡng bên phận bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử yêu cầu kỹ thuật Nội dung chính: Nhiệm vụ, yêu cầu bơm cao ¸p tËp trung PE ®iỊu khiĨn ®iƯn tư CÊu tạo nguyên tắc hoạt động bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Tháo lắp, làm sạch, kiểm tra nhận dạng bên bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử học lớp I- Nhiệm vụ, yêu cầu bơm cao ¸p tËp trung pe ®iỊu khiĨn ®iƯn tư NhiƯm vụ: - Bơm cao áp tập trung PE điều khiển ®iƯn tư cã nhiƯm vơ cung cÊp nhiªn liƯu cho ắc quy thuỷ lực vòi phun với áp suất cao đảm bảo cho nhiên liệu phun vào buồng cháy dới dạng sơng mù - Cung cấp nhiên liệu thời điểm quy định cho xy lanh động - Điều chỉnh đợc lợng nhiên liệu cho xy lanh phù hợp với chế độ làm việc, lợng nhiên liệu cung cấp phải đồng xy lanh (đối với loại bơm cao áp PE điều khiển điện tử cung cấp nhiên liệu cao áp trực tiếp đến vòi phun) - Đảm bảo thời điểm bắt đầu phun kết thúc phun phải xác, tránh tợng phun nhỏ giọt (đợc điều khiển ECU động cơ) Yêu cầu: - áp suất nhiên liệu bơm tạo phải lớn áp suất phun vòi phun Đối với loại bơm cao áp PE điều khiển điện tử cung cấp nhiên liệu cao áp trực tiếp đến vòi phun cần có thêm yêu cầu sau: - Cung cấp nhiên liệu thời điểm quy định cho xy lanh động - Điều chỉnh đợc lợng nhiên liệu cho xy lanh phù hợp với chế độ làm việc lợng nhiên liệu cung cấp phải đồng xy lanh - Đảm bảo thời điểm bắt đầu phun kết thúc phun phải xác, tránh tợng phun nhỏ giọt II Cấu tạo hoạt động bơm cao áp PE điều khiển điện tử Đặc điểm cấu tạo bơm cao áp PE điều khiển điện tử Bơm cao áp PE điều khiển điện tử gọi bơm tập trung PE điều khiển điện tử Về đặc điểm kết cấu bơm Bơm PE điều khiển điện tử có nhiều phần tử bơm lắp chung vỏ nhôm, đợc điều khiển trơc cam cã nhiỊu vÊu cam (thêng cã vÊu cho đôi pit tông-xi lanh) nằm vỏ bơm, áp suất cao áp bơm đợc điều khiển van điều khiển áp suất (PCV), PCV Vancụm điều khiển áp suất đợc điều khiển ECU động Các PCV đợc đặt đỉnh pit tông bơm có nhiệm vụ thay đổi hành trình bơm từ điều khiển đợc áp suất nhiên liêu cao áp Nhiên liệu cao áp theo đờng ống cao áp đến ắc quy thuỷ lực trớc đến vòi phun ắc quy thuỷ lực có nhiệm vụ chứa, phân phối nhiên liệu cao áp đồng đến vòi phun Nhiên liệu cung cấp cho bơm đợc bơm tiếp vận loại bánh ăn khớp (hình 1.2) đợc dẫn động đuôi trục bơm Thông thờng bơm cao áp PE điều khiển điện tử có hai đôi pit tông- xi lanh (phần tử bơm) bơm cao áp cho động bốn xi lanh, nhiên tuỳ theo loại động mà có số lợng phần tử bơm khác Hình 1.1 Cho thấy cấu tạo bơm cao áp PE điều khiển điện tử có phần tử bơm 10 Bơm tiếp vận Cảm biến vị trí trục cam Cam Hình 3-1: Cấu tạo bơm cao áp PE có phần tử bơm Hình 1.1 cấu tạo bơm cao áp PE điều khiển điện tử a) Xy lanh bơm cao áp: Xy lanh bơm cao áp làm nhiệm vụ dẫn hớng cho pít tông chuyển động Trên thành xy lanh có lỗ dùng để nạp thoát nhiên liệu trình bơm hoạt động b) Pít tông bơm cao áp: Pít tông bơm cao áp gồm có ba phần: đầu pít tông, thân pít tông đuôi pít tông + Đầu pít tông:Đầu pít tông bơm cao áp có dạng hình trụ (không rÃnh), + Thân pít tông:Thân pít tông bơm phần dẫn hớng cho pít tông chuyển động, có dạng hình trụ tròn + Đuôi pít tông:Phía đuôi pít tông tác dụng trực tiếp lên đội lăn, để thực trình đội lăn phần đuôi lăn có lắp lò xo chén chặn lò xo pit tông Khi tác dụng lực vào bàn đạp ga, qua tín hiệu thu đợc từ cảm biến bàn đạp ga, tín hiệu truyền vỊ bé xư lý ECU, ECU xư lý tÝn hiƯu tín hiệu điều khiển đờng dầu Bánh chủ động Trục dẫn động Đờng dầu vào Vành bị động 11 Thực tập sửa chữa BƠM cao ¸p vE ®iỊu khiĨn b»ng ®iƯn tư i bè trÝ nơi làm việc, chuẩn bị dụng cụ Bố trí nơi làm việc: Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên nhóm - học viên, đảm bảo nơi làm việc sẽ, thoáng mát quy định chuẩn bị dụng cụ: Tháo lắp, bàn kiểm tra, đồng hồ so, pan me nguyên vật liệu rửa làm sạch, kiểm tra bảo dỡng - Bộ dụng cụ đồ nghề sửa chữa ô tô - Dụng cụ chuyên dùng tháo lắp bơm cao áp VE điều khiển điện tử , khay đựng chi tiết - Dầu diesel, giẻ lau - Các chi tiết phận tháo rời để thay thế: Các vòng đệm, van đế van cao áp, lò xo, đệm kín ii tháo lắp bơm cao áp VE điều khiển điện tử a Tháo bơm cao áp từ động cơ: Làm bên bơm Tháo bơm cao áp từ động xuống (đúng quy trình đà học) b Tháo rời bơm cao áp: Rửa bên bơm tháo rời chi tiết bơm theo quy trình sau: - Tháo van điều khiển áp suất, cảm biến - Tháo nắp bơm, lấy xi lanh, pit tông, lò xo, co đội lăn, - Tháo nắp ổ đỡ đầu trục bơm, lấy trục bơm cam ban chấu Dùng dầu rửa chi tiết bơm, để nơi quy định Bàn tháo lắp, khay đựng chi tiết dầu diesel để rưa chi tiÕt KiĨm tra h háng vµ sưa chữa chi tiết bơm (theo quy trình, yêu cầu kỹ thuật) hÃy tham khảo tài liệu hớng dẫn sửa chữa nhà sản xuất trớc thực công việc liên quan c Quy trình lắp: Lắp chi tiết bơm theo thứ tự (ngợc với quy trình tháo) Cân chỉnh áp suất, lu lợng, điểm bắt đầu bơm, phun sớm (nếu có) Lắp bơm lên động (đúng quy trình lắp) iii kiểm tra bơm cao áp VE điều khiển điện tử Xác định lợng nhiên liệu bơm nhánh cao áp sau số lần bơm định Dùng băng thử chuyên dùng 38 Kiểm tra áp suất nén nhiên liệu bơm Dùng đồng hồ áp suất để kiểm tra Kiểm tra tình trạng kỹ thuật cảm biến, van, dùng VOM để đo giá trị điện trở chúng, đọc giá trị so sánh với giá trị tài liệu sửa chữa Từ ta rút đợc kết luật chi tiết tốt, phải sửa chữa thay iv sửa chữa bơm cao áp VE điều khiển điện tử Sửa chữa xy lanh pít tông bơm: a) H háng vµ kiĨm tra: - H háng chÝnh xy lanh pít tông bơm cao áp bị mòn, bị nứt, gÃy, cong pít tông, cào xớc bề mặt làm việc đôi xy lanh pÝt t«ng - KiĨm tra dïng kÝnh phãng đại quan sát vết nứt, gÃy, cào xớc bề mặt làm việc pít tông, xy lanh - Dùng đồng hồ áp suất chịu đợc 1350 bar lắp lên nhánh bơm để kiểm tra áp suất bơm, áp suất bơm không đợc giảm thấp 150 bar Nếu áp suất giảm thấp pít tông xy lanh bơm bị mòn - Kiểm tra kinh nghiệm để rơi pít tông tự xy lanh để xác định độ mòn Nhúng pít tông xy lanh vào dầu sạch, để đứng xy lanh bơm lên, lắp pít tông bơm vào xy lanh khoảng 1/3 chiều dài pít tông rơi từ từ lọt vào xy lanh khe hở đạt yêu cầu Nếu pít tông rơi nhanh khe hở lớn b) Sửa chữa: - Pít tông bị nứt gÃy cong phải thay, xy lanh pít tông mòn mạ thép, mạ cờ rôm thay 2- Sửa chữa van đế van thoát cao áp: a) H hỏng kiểm tra: - H hỏng đôi van đế van thoát cao áp mòn bề mặt côn làm kín - Kiểm tra dùng đồng hồ đo áp suất để kiểm tra sụt áp bơm thời gian định (tơng tự nh kiểm tra van đế van thoát cao áp bơm cao áp tập trung PE) b) Sửa chữa: - Van đế van mòn ít, mòn không rà kín bột rà chuyên dùng - Mòn nhiều phải thay Sửa chữa chi tiết khác bơm: a) H hỏng kiểm tra: - Các lò xo, yếu, gÃy, tính đàn hồi Đệm bị mòn - Kiểm tra quan sát mắt, đo chiều dài tự lò xo dụng cụ chuyên dùng, sau so sánh với chiều dài tiêu chuẩn - Các van áp suất, điện từ mòn, hỏng, cháy cuộn dây - Các chốt, cần điều khiển bị cong, mòn, gÃy - Trục bơm lỗ bạc lót mòn 39 - Các lăn mòn không Dùng đồng hồ so để kiểm tra độ mòn lăn - Đĩa vấu cam mòn, hàn đắp, sửa nguội độ cao thay b) Sửa chữa: - Nếu chiều dài lò xo giảm > 2mm phải thay lò xo loại, đệm bị mòn thay - Các van áp suất, van điện từ mòn, hỏng cuộn dây bị cháy thay loại - Các chốt, cần điều khiển bị cong nắn lại, mòn gÃy phải thay - Trục bơm lỗ bạc lót bị mòn tiến hành hàn đắp, tiện lại trục doa lại lỗ - Các lăn bị mòn thay tất lăn loại Các chi tiết điện từ: - Các van điều khiển áp suất, cảm biến, dây dẫn điện, kiểm tra cách đo giá trị điện trở chúng (tham khảo tài liệu hớng dẫn sửa chữa) Nếu h hỏng thay - PCU kiểm tra kiểm tra tÝn hiƯu xung ®iỊu khiĨn bugi sÊy b»ng tay (dùng điện trở đền led) thiết bị can mà lỗi cầm tay Hoặc dùng VOM để đo giá trị điện trở chân PCU, hÃy tham khảo tài liệu hớng dẫn sửa chữa liên quan 40 Bài bảo dỡng hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển ECu Mà bài: HAR 02 16 04 Giới thiệu : Hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử ECU bơm cao áp ®iỊu khiĨn ®iƯn tư hƯ thèng nhiªn liƯu ®éng diesel đại có tác dụng sấy nóng nhiên liệu nhằm giúp trình hình thành đốt cháy hỗn hợp diễn tốt hơn, động dễ khởi động hơn, điều kiện nhiệt độ thấp điều khiển cấu bơm cao áp đợc xác Để tiến hành bảo dỡng, kiểm tra sửa chữa đợc h hỏng hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển ECU điện tử yêu cầu kỹ thuật, đòi hỏi phải hiểu đợc cấu tạo nguyên tắc hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển ECU điện tử Mục tiêu thực hiện: Học xong học viên có khả năng: Phát biểu yêu cầu, nhiệm vụ hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Giải thích đợc cấu tạo nguyên tắc hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Tháo lắp, nhận dạng kiểm tra, bảo dỡng bên phận hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử yêu cầu kỹ thuật Nội dung chính: Nhiệm vụ, yêu cầu hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Cấu tạo nguyên tắc hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Tháo lắp, kiểm tra, bảo dỡng, nhận dạng bên hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử học lớp I- Nhiệm vụ, yêu cầu hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử NhiƯm vơ: 41 HƯ thèng sÊt nãng nhiªn liƯu cã nhiƯm vơ sÊy nãng nhiªn liƯu xi lanh động cơ, nhằm giúp trình hình thành đốt cháy hỗn hợp diễn tốt hơn, động dễ khởi động hơn, điều kiện nhiệt độ thấp (động khởi động lạnh) Yêu cầu: Để đảm nhận tốt vai trò sấy nóng nhiên liệu, hệ thống sấy nóng cần đảm bảo yêu cầu sau: - Hoạt động tin cậy, tuổi thọ cao - Nhiệt độ sấy nóng đảm bảo cho nhiên liệu bay tốt nhiên liệu không tự bốc cháy bị sấy nóng - Chỉ làm việc khởi động động thời tiết lạnh II Cấu tạo hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Đặc điểm cấu tạo hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Hệ thống sấy nóng nhiên liệu đợc thiết kế lắp đặt cho máy dầu diesel, máy diesel nhiên liệu bị đốt cháy đợc tiếp xúc với không khí nén có nhiệt độ áp suất cao Nhng trời lạnh, nhiệt độ buồng cháy không đủ sức nóng để đốt cháy nhiên liệu, lúc tốc độ động cha lên cao chất lợng dầu xịt vào buồng đốt Đối với động có buồng cháy bổ sung (xoáy lốc), nhiệt độ không khí nén lúc động khởi động thấp không đủ để đốt nhiên liệu, tỉ số nén loại máy nhỏ nhiều loại máy phun dầu trực tiếp áp suất phun dầu nhỏ Mặt khác không khí bị nén phải phun qua họng khếch tán nối buồng cháy xoáy lốc buồng cháy tạo hạ thấp nhiệt độ Vì lý ngời ta phải lắp thêm hệ thống sấy nóng nhiên liệu, để động khởi động đợc dể dàng, cách: Lắp bugi điện (nén điện) Xông nóng không khí trớc đợc đa vào xi lanh Tăng thêm tỉ số nén Làm cho nớc dầu nóng trớc phát hành Phơng pháp lắp bugi điện để sấy nóng nhiên liệu khởi động lạnh đợc sử dụng thông dụng loại động 42 Nắp máy Vòi phun Bugi sÊy nãng Bugi sÊy nãng Pitt«ng Xi lanh Hình 5.1 Vị trí bố trí bugi sấy nóng nhiên liêu Bugi sấy nóng nhiên liệu khác xa loại bugi dùng động xăng Nó có dây đốt điện trở đợc tạo sợi dây thép đặt biệt có hợp kim tungstene Để tránh biến dạng giÃn nở gây tránh hay đứt dây đốt đợc làm hai sợi có tiết diện hình bán nguyệt nhập lại, nhiều sợi thép nhỏ có pha crom, niken xoắn lên Khi cho dòng điện ắc quy đI qua nhiệt độ dây đốt lên từ 9000C đến 10000C Bugi sấy đợc lắp buồng cháy buồng cháy xoáy lốc (hình 5.1) Việc sấy nóng đợc phân làm hai giai đoạn: cho dòng ®iƯn võa ®đ ®Ĩ cho d©y ®iƯn trë võa chím đỏ, lúc không khí buồng cháy đợc tăng dần lên Thời gian sấy nóng đợc ấn định từ đến phút Tiếp theo ta tăng cờng độ dòng điện để dây điện trở đỏ hẳn lên, đồng thời ấn máy khởi động để khởi động động Cã hai lo¹i bugi sÊy nãng: − Bugi sÊy cã mét ®iƯn cùc − Bugi sÊy cã hai ®iƯn cùc a) Bugi sấy điện cực: Đai ốc Chất cách điện Điện cực trung tâm Ren ốc Thân bugi Chất cách điện 43 Chi tiết hình nón Hình 5.2 Sợi đốt Hình 5.3 Thân bugi có điện cực trung tâm xuyên qua Giữa thân bugi điện cực trung tâm đợc cách điện với nhờ phần cách điện Một đầu dây đốt đợc nối dính vào điện cực trung tâm đầu khác đợc nối vào chi tiết hình nón nối vào thân bugi Phía thân bugi có bọc vỏ đợc cắt ren dùng để lắp ghép bugi vào động (hình 5.2) Cấu tạo nh dòng điện đI từ ắc quy, qua ngắt điện, qua điện trở kiểm soat, qua ®iƯn trë bỉ sung, sau ®ã qua ®iƯn cùc trung tâm, qua dây đốt, qua chi tiết hình nón, qua thân bugi, qua vỏ bọc ren mát (cực âm ắc quy) Hiện bugi điện cực thông dụng dây đốt mỏng, dễ hỏng, tuổi thọ ngắn, thích hợp với điện từ đến 12 V, không chịu đợc nhiệt độ cao rung động thờng xuyên Sau ngời ta làm bugi có dây điện trở lớn nhng thích hợp với bình 2V, nh làm rắt rối thêm cho hệ thống điện Bugi điện cực đợc lắp thẳng hàng, song song Sức tiêu thụ khoảng 17-18 Ampe cho bugi hay 12 V, 30-40Ampe cho bugi V Lắp theo kiểu bugi hỏng không ảnh hởng đến cáI khác b) Bugi sấy hai điện cực: Hình 5.3 trình bày bugi hai điện cực Với loại bugi đầu dây đốt nối với điện cực trung tâm, đầu khác nối với chất cách điện với cực trung tâm cách điện với ống ren ốc (có ren để lắp đặt bugi) Nh bugi không nối mát Ngời ta lắp theo cách nối tiếp trơng fhợp ngời ta dùng bình ắc quy 12V ®Ĩ tiÕp ®iƯn cho bugi cã ®iƯn cùc ®«I, bugi tiêu thụ 1,7V Điện trở bổ sung tiêu thụ 3,5 V điện cực kiểm soát tiêu thụ 1,7 V hay (4 x 1,5) + 3,5 + 1,7 = 12V c) Điện trở kiểm soát: Hệ thóng sấy nóng đợc lắp thêm phận gồm có điện trở lắp trớc mặt ngời coi máy để kiểm soát tình trạng bugi lúc đóng tiếp điện Với kiểu lắp nối tiếp bugi bị hỏng hay chạm mát, cáI sau không hoạt động Nừu dây điện trở đứt, điện trở kiểm soát không cháy, tráI lại có bugi chạm mát điện trở kiểm soát cháy Trong trờng hợp phảI ngắt nguồn điện, không tất sợi đốt bugi lại bị cháy hết đôI điện trở có công dụng cầu chì nghĩa bị chảy dòng lớn Hình 5.4 trình bày cách mắc ®iƯn cho bugi cã ®iƯn cùc ®«I A dïng điện 24 V Mạch điện gồm có: Điện trở bổ sung B, điện trở kiểm soát D, cáI ngắt điện có hai vị trí C, CáI tiếp điện F, máy khởi động G, hai bình điện 12V CáI ngắt điện làm cho điện trở kiểm soát D bị nối tắt lúc máy khởi động vận hành d) Điện trở bổ sung: Bugi sấy nóng thờng đợc chế tạo để chịu đựng điện 1,7V, điên điện trở kiểm soát 1,7V Nếu ta dùng bình điện 12V động xi lanh, bugi tiªu thơ 1,7 x = 6,8V Mét điện trở kiểm soát tiêu thụ 1,7V tổng cộng 8,5V Vậy d đợc 12V - 8,5V = 3,5V điện d đợc điện trở bổ sung tiêu thụ 44 Hình 5.4 So đồ hệ thống sấy nãng bugi tiÕp ®iƯn C A D 12V B Tới mạch điện tiêu thụ 12V F 12V Đến máy khởi đông 24V G Điện trở bổ sung có công dụng nh sau: ta thấy máy khởi động tiêu thơ rÊt nhiỊu ®iƯn, lóc khëi ®éng ®iƯn thÕ ë hai cọc bình hạ thấp xuống thấp dòng điện không đủ sức để làm đỏ dây điện trở Để tránh bất tiện này, ta cho nối tắt điện trở kiểm soát lúc khởi động nhờ cáI ngắt điện có hai vị trí e) Thời hạn sấy nóng: Khi đóng tiếp điện, điện trở đợc ®èt nãng tõ 900 C ®Õn 10000C NhiÖt ®é lên tới mức tối đa sau phút hay phút rỡi tiếp điện Tiếp điện thời gian vô ích nhiệt độ khối không khí không tăng Nên tránh tiếp điện cho bugi lúc động đà khởi động rồi, lúc ®ã nã chÞu søc nãng cđa hai ngn nhiƯt: søc nóng dòng điện sức nóng nhiên liệu cháy Nh bị nhanh hỏng Đối với hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử động diesel thời điểm thời gian khởi động lạnh đợc điều khiển PCU động Khi thời tiết lạnh cảm biết nhiệt độ nhiên liệu, cảm biến nhiệt độ không khí nạp, báo tín hiệu PCU động bậc khoá điện ON, PCU động xử lý tín hiệu từ cảm biến định điều khiển hoạt ®éng cđa bugi sÊy, cho ®éng c¬ khëi ®éng đ ợc dễ dàng Nguyên tắc hoạt động: Hình 5.5 giới thiệu sơ đồ hệ thống sấy nóng nhiên liệu diesel điều khiển điện tử hệ thống phung nhiên liệu diesel common rail 45 ăc quy thuỷ lực Cảm biến nhiệt độ khí nạp Bugi sấy Cảm biến nhiệt độ dầu Các cảm biến động ECU (PCU) Thùng dầu Hình 5.5 sơ đồ hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Khi khởi động động nhiệt độ thấp khí hậu lạnh nên không khí nạp vào có nhiệt độ thấp, chất lợng bay hơI làm xấu trình cháy xi lanh, động khó khởi động Để giảI điều động diesel có trang bị hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử, hệ thống đợc điều khiển PCU động trình thực sấy nóng nhiên liệu đợc điều khiển xử lý Dựa tín hiệu thu đợc từ cảm biến nhiệt độ dầu bơm cao áp cảm biến áp suất khí nạp, cảm biến nhiệt độ nớc làm mát tín hiệu thể xác tình trạng nhiệt độ động khởi động lạnh, Sau PCU thu nhận xử lý tín hiệu định điều khiển thời điểm thời gian sấy nóng trớc khởi động động cơ, thời gian sấy nóng khoảng 2-3 phút, sau PCU điều khiển khởi động ®éng c¬ Sau ®éng c¬ ®· khëi ®éng nhiƯt độ động tăng lên giúp trình bay hơI nhiên liệu tốt hơn, nên không cần phảI sấy nóng nhiên liệu không khí nạp Lúc PCU nhận tín hiệu từ cảm biến nhiệt độ dầu cảm biến nhiệt dộ n ớc làm mát để điều khiển dừng hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liệu iii nội dung bảo dỡng hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử - Tháo, làm hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử 46 - Kiểm tra, nhận dạng bên ngoài: điều khiển, bu gi, dây dẫn - Lắp hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Iv Câu hỏi tập Nêu công dụng, yêu cầu hệ thống sấy nóng nhiên liệu? Từ sơ đồ hÃy trình bày nguyên lý hoạt động hệ thống sấy nóng nhiên liêu điều khiển điện tử? So sánh bugi sấy điện cực, công dụng điện trở kiểm soát điện trở bổ sung? 47 thùc tËp b¶o dìng hƯ thèng sÊy nãng nhiên liệu điều khiển điện tử i bố trí nơi làm việc, chuẩn bị dụng cụ Bố trí nơi làm việc: Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên nhóm - học viên, đảm bảo nơi làm việc sẽ, thoáng mát quy định Chuẩn bị dụng cụ: Tháo lắp, nguyên vật liệu rửa làm sạch, kiểm tra bảo dỡng - Máy nén khí - Bộ dụng cụ đồ nghề sửa chữa ô tô - Dụng cụ chuyên dùng tháo lắp hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử, khay đựng chi tiết - Dầu diesel, giẻ lau - Các chi tiết phận tháo rời để thay thế: đệm kín, bugi, ii tháo lắp bảo dỡng bên hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử Quy trình tháo lắp hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử: a Quy trình tháo hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử: - Làm bên - Tháo cọc điện ắc quy - Tháo dây điện cách tháo rắc cắm điện đai ốc bắt dây điện với bugi sấy PCU - Tháo bugi sấy Dùng cờ lê - Tháo PCU Dùng tua vít - Làm bên chi tiết trớc kiểm tra, sửa chữa Dùng giẻ sạch, khí nén b Quy trình lắp: Ngợc với quy trình tháo (sau đà tháo lắp, bảo dỡng, sửa chữa, thay chi tiÕt h háng cđa hƯ thèng sÊy nãng nhiªn liƯu điều khiển điện tử) Lắp yêu cầu kỹ thuật: + Lúc lắp không đợc để làm rơi bugi, PCU, làm biến dạng, h hỏng Không để vật dẫn điện nối liền hai cực điện nố tạo nối tắt + Khi thay bugi phải ý chọ loại, kích thớc, điện thế, điệncực thích hợp với loại dùng động + Không đợc lắp nối tiếp bugi hai điện cực điện khác dẫn đến trạng tahí chịu nhiệt hai bugi khác + Không đợc dùng bugi điện cực xen lÉn víi bugi hai ®iƯn cùc 48 + Khi lắp ý dây điện trở không đợc chạm nắp máy gây chạm mát + Vói loại bugi điện cực đôi phải chừa khoảng trống khoảng 1,5 mm chung quanh chi tiết nối dây điện trở ®õng cho muéi than ®ãng ®Êy v× muéi than làm bugi sấy bị nối tắt Tháo, làm sạch, kiểm tra nhận dạng bên ngoài: điều khiển, bugi, dây dẫn * Tháo hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử (tháo quy trình yêu cầu kỹ thuật) Tháo yêu cầu kỹ thuật: + Lúc tháo không đợc để làm rơi bugi, PCU, làm biến dạng, h hỏng Không để vật dẫn điện nối liền hai cực điện nố tạo nối tắt + Sử dụng dụng cụ thiết bị hợp lý tháo * Làm bên chi tiết * Nhận dạng bên ngoại chi tiết * Kiểm tra chi tiết: - Tìm PAN bugi: + Điện trở kiểm soát không cháy: ta cho dòng điện cháy qua hệ thống sấy nóng nhiên liệu mà điện trở kiểm soát trớc mặt ngời lái không cháy triệu chứng mạch điện bị cắt đứt mối siết không chặt, không ăn điện Để tìm chỗ h hỏng ta nối đầu dây dẫn điện vào ngắt điện, đầu khác ta lần lợt cho đụng đầu bugi Khi đụng đến bugi mà thấy điện trở kiểm soát cháy bugi bị h + Điện trở kiểm soát cháy lẹ đỏ bầm: Một bugi bị nối mát muội than nối tiếp hai điện cực + Dây ®iƯn trë bugi bÞ ®øt sau sư dơng mét thời gian ngắn, nguyên nhân do: Kim xịt dầu sớm, áp lực xịt dầu không đúng, Kim phun bị kẹt, bugi sấy lắp không kín, không cúp điện sau máy đà chạy + Dây điện trở bugi sấy bị cháy tác dụng luồng điện lớn, nguyên nhân: điện bình ắc quy cao, bugi bị nối mát - Dây dẫn điện bị đứt Dùng VOM để kiểm tra thông mạch - PCU bị hỏng, tín hiệu điều khiển KIểm tra cách dùng điện trở Ôhm đèn led mắc nối tiếp với tín hiệu điều khiển bugi sấy, bật khoá điện ON quan sát trình sáng tắt đèn led Hoặc dùng đồng hồ đo điện đa để đo giá trị điện PCU Lắp hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển điện tử lên động (Sau đà tháo, làm sạch, kiểm tra, nhận dạng chi tiết) Lắp quy trình yêu cầu kỹ thuật 49 Tài liệu tham khảo Nguyễn Tất Tiến - Nguyên lý động đốt - NXB giáo dục- 2000 Nguyễn Tất Tiến-Đõ Xuân Kính- Giáo trình kỹ thuật sửa chữa ô tô- máy nổ- 2002 Ngun TÊt TiÕn- Ngun §øc Phó- Hå TÊn Chn- Trần Văn Tế- Kết cấu tính toán động đốt I II III- NXB Gi¸o dơc- 1990 Ngun Oanh- Kỹ thuật sửa chữa ô tô động nổ đại- động xăngNXB ban GDCN TP Hồ Chí Minh- 1990 Nguyễn Đức Tuyên- Nguyễn Hoàng Thế- Sử dụng-bảo dỡng sửa chữa ô tôNXB Đại học giáo dục chuyên nghiệp- I II- 1989 Nguyễn Thanh Trí- Châu Ngọc Thanh- Hớng dẫn sử dụng bảo trì sửa chữa xe ô tô đời mới- NXB trẻ- 1996 Trần Duy Đức- Bảo dỡng kỹ thuật sửa chữa ô tô- NXB Công nhân kỹ thuật Hà Nội- 1987 Sơ đồ cấu tạo phận bơm cao áp điều khiển điện tử CD ROM bơm cao áp điều khiển ®iƯn tư 50 mơc lơc ®Ị mơc Trang Lêi tùa Giới thiệu mô đun Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề Các hình thức học tập mô đun Bài 1: Bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Bài 2: Sửa chữa bảo dỡng bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Bài 3: Cấu tạo bơm cao áp phân phối VE điều khiển điện tử Bài 4: Sửa chữa bảo dỡng bơm cao áp phân phối VE điều khiển điện tử Bài 5: Bảo dỡng bơm cao áp hệ thống sấy nóng nhiên liệu điều khiển pcu (ECU) Tài liệu tham khảo 51 Chịu trách nhiệm xuất bản: Hà tất thắng Q giám đốc nhà xuất lao động xà hội Tổ chức thảo chịu trách nhiệm nội dung: Tổng cục dạy nghề Trờng cao đẳng công nghiệp huế Biên tập hiệu đính: Nguyễn quốc hoàng Diệp minh hạnh Trình bày bìa: Thanh huyền Giáo trình Sửa chữa bảo dỡng BƠM CAO áP ĐIềU KHIểN BằNG ĐIệN Tử Mà số: HAR 02 14 In 83 bản, khổ 19x27 Công ty Cổ phần in Diên Hồng - 187B Giảng Võ Hà Nội Số in 85/SXF số xuất 114-2008/CXB/29-12/LĐXH In xong nộp lu chiểu tháng 3/2008 52 ... liệu trình bơm hoạt động b) Pít tông bơm cao áp: Pít tông bơm cao áp gồm có ba phần: đầu pít tông, thân pít tông đuôi pít tông + Đầu pít tông:Đầu pít tông bơm cao áp có dạng hình trụ (không rÃnh),... bơm cao áp VE điều khiển điện tử điều khiển điện tử Đặc điểm cấu tạo bơm cao áp VE điều khiển điện tử : Bơm cao áp VE điều khiển điện tử cấu tạo gồm: ba đôi pit tông xi lanh bơm tạo áp suất cao. .. Bài 2: Sửa chữa bảo dỡng bơm cao áp tập trung PE điều khiển điện tử Bài 3: Cấu tạo bơm cao áp phân phối VE điều khiển điện tử Bài 4: Sửa chữa bảo dỡng bơm cao áp phân phối VE điều khiển điện tử