Sáng kiến kinh nghiệm "Tạo vật tốt đẹp nhất ở trên thế gian này là con người được hấp thụ một nền giáo dục tốt đẹp"(pictét) ĐỀ TÀI: MỘT VÀI NGHỆ THUẬT QUẢN LÝ LỚP CHỦ NHIỆM CÓ HIỆU QUẢ "Kinh nghiệm là một ông thầy tốt nhất trong những ông thầy, chỉ có điều là học phí đã phải trả quá nặng"(CácLil). Trang 1 Sáng kiến kinh nghiệm MỘT SỐ QUY ƯỚC VỀ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN NÀY - GVCN : Giáo viên chủ nhiệm - HS : học sinh - XHCN : Xã hội chủ nghóa - ĐHBK : Đại học bách khoa - GV : Giáo viên - GVBM : Giáo viên bộ môn - BCS : Ban cán sự - PHT : Phó học tập - BCH: Ban chấp hành - SLL : Sổ liên lạc - KT : Kiểm tra - ĐTDĐ : Điện thoại di động - X-S-Đ : xanh - sạch - đẹp - CP, KP : Có phép, không phép - HK : Hạnh kiểm Trang 2 Saựng kieỏn kinh nghieọm A. PHAN Mễ ẹAU Trang 3 Sáng kiến kinh nghiệm I. L Ý DO CHỌN ĐỀ TÀI: E.Laboulaye từng nói: "Mọi người sinh ra trên đời đều có quyền tuyệt đối được giáo dục. Không giáo dục một đứa trẻ là nhốt nó vào cảnh ngu đần, khốn nạn". Thiết nghó, một đứa trẻ sinh ra vốn đã được quyền sống, quyền làm người và tất sẽ được quyền giáo dục thành người. Như ta biết, một dân tộc muốn tiến bộ thì phải cần dân trí và dân tâm. Dân trí là để phát triển và mở mang đất nước; Dân tâm là để hướng về chân, thiện, mỹ. Muốn khai mang và phát triển đất nước cũng như bảo vệ trường tồn những giá trò văn hóa truyền thống của dân tộc thì ắt phải có giáo dục. Thế nhưng, giáo dục như thế nào để con người không rơi vào cảnh thiếu ý thức về nhân phẩm, mất tính nhân văn, suy đồi về đạo đức ? Đó là cả một vấn đề lớn của toàn xã hội nói chung và của ngành giáo dục nói riêng. Bởi một con vật sinh ra đã có tất cả những gì thuộc về nó, còn con người thì như chủ tòch Hồ Chí Minh đã từng nói:"Hiền dữ do đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên". "Lý tưởng của giáo dục là phải dạy con người không chạy theo tình trạng hiện thời của nhân loại mà theo lý tưởng đẹp đẽ về tương lai, nghóa là lý tưởng của nhân loại và đònh mệnh hoàn bò"(Kant). Vậy, để hướng đến việc giáo dục toàn diện cho học sinh, chúng ta -những chủ nhân "trồng người" phải đào luyện cho trẻ cả về đạo đức(tâm hồn), trí tuệ, thể dục và mỹ dục. Trí là học để biết; đức là học để thực hiện sự sống, thanh lọc tâm hồn; mỹ là học để biết trân trọng những giá trò văn hóa truyền thống của dân tộc, làm đẹp quê hương, làm giàu cho đất nước; thể là học để rèn luyện thân thể khỏe mạnh, cho tinh thần tráng kiệt, cho trí óc minh mẫn. Cái biết ở nhà trường là hành trang bước vào đời, là nhòp cầu đưa vào ngưỡng cửa cuộc đời muôn mặt. Thế nhưng, từ học đường ra xã hội không chỉ có bằng cấp, danh vọng, đòa vò mà cần phải có đức hạnh thì giá trò con người mới được nâng cao toàn diện. Có như vậy, xã hội mới mong được tốt đẹp. Tiếc thay, thực tế tỉ lệ nghòch với lý tưởng giáo dục mà xã hội đặt ra. Khi nền kinh tế chuyển biến, nâng đời sống vật chất và tinh thần của người dân lên Trang 4 Sáng kiến kinh nghiệm thì hiện tượng học sinh vi phạm nội quy trường lớp, thậm chí vi phạm pháp luật ngày một tăng lên. Lớp học có lúc không còn là nơi để các em hàng ngày rèn luyện bản thân mà là một khối hỗn hợp, một nơi tụ tập để học đòi, ăn chơi, lêu lỏng .Tính trung thực, ý thức vẹ sinh cá nhân, ý thức bảo vệ môi trường sạch đẹp, ý thức rèn luyện nói lời hay làm việc tốt, tuân thủ nề nếp, kỷ luật kỷ cương, xây dựng tình thương và trách nhiệm ở các em dường như ngày một xa vời. Những tiếng thở dài ngao ngán, những cái lắc đầu chán chường, những khuôn mặt buồn rầu giận dữ, những bước đi nặng nề của thầy cô giáo từ trong lớp học bước ra đã nói lên điều này. Nguyên nhân nào đã gây nên tình trạng như thế ? -N hìn từ phía gia đình : Vì nhu cầu vật chất, vì hoàn cảnh xã hội đặt căn bản tiền tài trên lợi danh. Tất cả điều lệ thuộc vào đồng tiền. Vì vậy, có không ít người đã dùng mọi cách, mọi phương tiện để đạt được mục đích. Trong đó có người làm ngày làm đêm vất vả để tạo ra đồng tiền, có ngưòi phạm pháp để mưu cầu trục lợi cho bản thân và gia đình. Chính vì vấn đề mưu sinh quá nặng trong bối cảnh kinh tế thò trường như hiện nay mà đa số cha mẹ, gia tộc ít quan tâm, gần gũi, chia sẻ, động viên và dạy dỗ con cái nên người. - V ề phía xã hội : Thời buổi công nghệ, máy móc thay thế sức người cũng như óc sáng tạo của con người ngày càng tinh vi hơn. Thay vì những buổi rong chơi nơi nơi đầu làng cuối xóm để nghe, để thấy những phong tục tập quán, những trò chơi dân gian thì các em chỉ quây quần bên máy vi tính, Internet, ti vi, game,đời sống bò thu hẹp trong bốn bức tường, cộng với nếp sống tự do Tây Tàu thâm nhập, các em sớm tiếp xúc với các hình ảnh mang tính chất khiêu dâm từ sách báo, phim ảnh, lời quảng cáo láo khoét, các kiểu quần áo hở hang, nếp sống chạy theo khoa bảng,v.v .Biết bao nhiêu bất công và bất lương trong cuộc sống thường nhật xảy ra. Bao nhiêu đó thôi cũng đủ cho các em thấy rằng mình như đang đứng trước ngã năm ngã bảy đường, nếu như không có người hướng đạo tốt chỉ đường cho các em đi thì sẽ vấp ngã ngay trên đường đời tấp nập xô bồ trong cuộc sống hiện tại và tương lai. Bởi vì, mỗi ngã rẽ là một bước ngoặt quyết đònh cho cuộc đời. Và giáo viên chủ nhiệm chính là người hướng đường, hướng đạo cho các em Trang 5 Sáng kiến kinh nghiệm đi đúng lối để rèn luyện các em thành tài-thành người hữu dụng cho gia đình và xã hội. - V ề phía nhà trường : Nhìn chung giáo viên đứng lớp chỉ chú trọng đầu tư công sức cũng như thời gian cho việc truyền đạt kiến thức. Giáo viên chỉ băn khoăn lo lắng làm sao để "rót" cho hết một khối lượng kiến thức khổng lồ với với thời gian có hạn ? Làm sao để học sinh vừa nắm được bài vừa không trễ chương trình ? Giáo viên chưa thật sự chú trọng đến việc "dạy người". Giáo viên chủ nhiệm, bên cạnh một số ít người có lòng nhiệt huyết, yêu nghề, yêu người, coi việc dạy chữ như dạy người thì đa số giáo viên hoặc vì gánh nặng gia đình, hoặc vì sự tha hóa của cuộc sống, hoặc vì bất lực trước tình trạng đạo đức xuống cấp của học sinh, hoặc thờ ơ, hoặc rất nhiệt tình nhưng không có nghệ thuật ứng xử, không có biện pháp giáo dục thích hợp, không có kỹ thuật quản lý lớp chủ nhiệm có hiệu quả cho nên dẫn đến tình trạng lớp học trì trệ, lộn xộn, vô tổ chức, vô kỷ luật, vắng học, bỏ học nhiều, nói tục, chửi thề, lừa thầy dối bạn v.v .dường như đã trở thành thói quen tật xấu in hằn trong nếp sống và nếp nghó của các em. Tôi không chắc khẳng đònh từ phía nguyên nhân nào dẫn tới tình trạng như trên. Nhưng là một giáo viên trong nghề có tâm huyết, có lòng yêu nghề, yêu người, tôi đây không khỏi chạnh lòng nhức nhối về thực trạng trên. Thế nhưng, tôi vẫn tin rằng về bản chất con người, dù học sinh có hư hỏng, có bò tiêm nhiễm tật xấu đến đâu nhưng trong sâu thẳm tâm hồn còn non nớt ấy các em vẫn tìm ẩn những ước mơ, những nguyện vọng thầm kín đầy nhân bản và hồn nhiên. Các em cần sự đồng cảm, sự yêu thương, sự uốn nắn, sự dạy dỗ từ cha mẹ, thầy cô, đặc biệt là vai trò của giáo viên chủ nhiệm là hết sức quan trọng và cần thiết. Họ thực sự là cố vấn cho học sinh xây dựng lớp học thành đơn vò tập thể XHCN mang tính chất giáo dục toàn diện, phát huy những khả năng tiềm ẩn của học sinh. Kính thưa quý vò đồng nghiệp ! Giáo dục nhân cách cho học sinh là một vấn đề rất được quan tâm của nền giáo dục nước nhà. Là một giáo viên chủ nhiệm tốt, không chỉ là mong muốn của riêng tôi mà là mong muốn của tất cả giáo viên dạy ở trường phổ thông. Trong cuộc mưu sinh, con người phải vật lộn với cuộc sống vì gánh nặng gia đình có bao Trang 6 Sáng kiến kinh nghiệm nhiêu người đi dạy kiếm tiền nhưng cũng có biết bao nhiêu người đi dạy vì tình yêu nghề nghiệp. Họ phấn đấu dạy thật tốt, hướng dẫn học sinh học thật giỏi. Điều nàykhông chỉ học sinh mà chính họ cũng tìm thấy niềm vui và hạnh phúc lớn lao khi học sinh mình thành đạt. Xuất phát từ những mong muốn trên, trong quá trình giảng dạy tôi luôn tìm tòi, học hỏi ở những bậc vó nhân, thiện nhân, học ở đồng nghiệp, ở học sinh thân yêu sau mỗi tiết dạy, học ở mọi lúc mọi nơi để tích lũy cho mình vốn sống thật phong phú, phương pháp giáo dục và quản lý lớp có hiệu qủa. p dụng vào thực tiễn chủ nhiệm, tôi đã đạt được nhiều kết quả cao như mong muốn. Từ đó rút ra thành sáng kiến kinh nghiệm. Hy vọng rằng qua " MỘT VÀI NGHỆ THUẬT QUẢN LÝ LỚP CHỦ NHIỆM CÓ HIỆU QUẢ" này sẽ giúp cho đồng nghiệp có thêm tư liệu tham khảo, đồng thời giúp ích phần nào cho mục tiêu nâng cao chất lượng giáo và quản lý học sinh của trường ta nói riêng và của ngành giáo dục nói chung. Tuy nhiên, đây chỉ là kinh nghiệm mang tính chủ quan của bản thân người viết nên những phiếm khuyết chắc chắn là điều không tránh khỏi. Mong rắng sẽ nhận được sự đóng góp ý kiến cũng như lời phê bình chân tình từ phía đồng nghiệp, ban chỉ đạo chuyên môn để đề tài này ngày một hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! II G IỚI HẠN ĐỀ TÀI: Xây dựng một lớp học tiên tiến vững mạnh trên tinh thần đoàn kết yêu thương giúp đỡ nhau trong học tập hẵn là mơ ước của tất cả những ai làm công tác chủ nhiệm. Thiết nghó, xây dựng một lớp học có nề nếp tổ chức cao cũng giống như gieo trồng một mầm xanh, Ta không phải một sớm một chiều là mong hưởng được những hoa thơm trái ngotï. Trái lại phải trải qua quá trình dày công chăm bón, tỉa xới cũng như cách thức vun trồng. Có hạnh phúc nào bằng khi thấy học trò của mình trưởng thành khôn lớn? Thế nhưng giáo dục một học sinh nên người cũng như xây dựng một lớp học vững mạnh không phải là chuyện đơn giản nhưng cũng không quá khó đối vơí chúng ta. Chỉ cần có phương pháp giáo giục thích hợp, chỉ cần có nghệ thuật giáo dục trong ứng xử với học sinh và chỉ cần có kỹ thuật giáo dục và quản lí lớp có hiệu quả, thì ta sẽ làm được điều này. Trang 7 Sáng kiến kinh nghiệm Như vậy, để quản lý lớp chủ nhiệm có hiệu quả ta cần kết hợp rất nhiều nghệ thuật, nhiều phương pháp khác nhau. Ở đây, vì tính chất công việc, vì thời gian có hạn, nên tôi chỉ đề cập đến " M ỘT VÀI NGHỆ THUẬT QUẢN LÝ LỚP CHỦ NHIỆM CÓ HIỆU QU" trong số rất nhiều nghệ thuật quản lý lớp có hiệu quả. Hy vọng quý đồng nghiệp hết sức cảm thông và chấp nhận cho tôi cũng như tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành tốt đề tài này. Xin chân thành cảm ơn ! B. PHẦN NỘI DUNG Trang 8 Sáng kiến kinh nghiệm I/ GIÁO VIÊÂÂN CHỦ NHIỆM Giáo viên : Người giảng dạy ở bậc phổ thông. Chủ nhiệm: Người đứng đầu và chòu trách nhiệm chính trong một cơ quan, một tổ chức (Từ điển Tiếng Việt ). Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm: Gữi gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo; gương mẫu trước học sinh; thương yêu, tôn trọng học sinh; đối xử công bằng với học sinh; bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ các bạn đồng nghiệp. Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của lớp. Cộng tác chặt chẽ với phụ huynh học sinh; chủ động phối hợp với các giáo viên bộ môn, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh (Chương IV Điều Lệ Trường Trung Học-theo quyết đònh số:23/2000-BGD&ĐT). Như vậy,GVCN là người không chỉ giảng dạy truyền đạt kiến thức văn hóa cho HS mà còn chòu trách nhiệm chính trong quá trình tổ chức lớp học, trong quá trình hình thành phát triển toàn diện nhân cách của HS. Hiểu được điều này, mỗi chúng ta phải nỗ lực hết mình vì HS thân yêu, vì sự nghiệp "trồng người" thì mới đem lại những kết quả cao trong việc quản lý và dạy dỗ HS lớp chủ nhiệm. Thế thì dạy điều gì ? Và dạy như thế nào? Trang 9 Sáng kiến kinh nghiệm 1. Dạy trò nên người trước hết bằng tấm giương sinh động ,trong sáng của chính người thầy : Thế nhưng "Nên người "có nghóa là như thế nào? Là biết tự kiếm sống bằng lao động của chính mình, không ỷ lại, không trông chờ vào kết quả của người khác, có khả năng phán đóan suy luận cao trong cuộc sống, biết trọng nghóa khinh tài, biết phân biệt đúng sai, chính tà, biết tôn trọng kỷ cương phép nước, lệ làng, gia đạo, gia phong, làm đẹp quê hương, làm giàu đất nước v.v . Giáo dục một học sinh nên người, đó không chỉ là mong muốn mà là trách nhiệm của không chỉ riêng giáo viên nào đang đứng trên bục giảng. Thế nhưng giáo dục như thế nào? Đó là một câu hỏi khó không phải một sớm một chiềâu ta sẽ tìm được lời giải đáp ngay. Thầy giáo trước hết phải mẫu mực về nhân cách, mẫu mực về hành vi ngôn ngữ ,thái độ chân tình, thiện cảm đối với học sinh, hết lòng vì học sinh mà nâng cao chất lượng giáo dục. Có như vậy, thầy mới đạt được uy tín cao trong nghề nghiệp. Uy tín là phương tiện tinh thần giúp cho thầy hành nghề đạt kết quả cao. Tôi còn nhớ như in cái lần Duy Trường (học sinh cũ của tôi chủ nhiệm cách đây 4 năm) sắp bỏ học vì hoàn cảnh gia đình: Nhà có 3 anh em, Duy Trường là con đầu trong gia đình, chaDuy Trường là một người tàn tật, đã không làm ra tiền mà còn rượu che,ø bài bạc suốt ngày rồi đánh đập vợ con, bạo hành trong gia đình. Mọi việc trong nhà đều do một tay người đàn bà gầy gò bất hạnh lo cả. Nay mẹ ngã bệnh, Duy Trường phần vì mặc cảm gia đình, phần phải ở nhà đi chợ lo cho mẹ và nuôi em. Nhận được thông tin này từ một cán bộ lớp tôi đến thăm mẹ Duy Trường và động viên em đi học tiếp. Tôi nói :"Cô rất cảm kích tấm lòng hiếu nghóa của em, trong hoàn cảnh này đúng là em không thể làm gì khác được ngoài nghỉ học, nhưng em cứ yên tâm cô và các bạn trong lớp sẽ giúp em vượt qua những khó khăn này". Không chỉ động viên bằng tinh thần mà tập thể đã góp tiền rồi thay phiên nhau chăm sóc mẹ bạn ấy, chép bài, giúp bạn đuổi kòp chương trình. Nhờ vậy ma ølực học của Duy Trường đã khá nay lại khá hơn. Hiện nay em đang là sinh viên của trường ĐHBK nhưng thỉnh thoảng em về vẫn thường ghé thăm tôi với nụ cười luôn nở trên khuôn mặt hiền hòa mà khắc khổ kia. Trang 10 [...]... sinh bò đối xử không công bằng trong lónh vực nào GVCN là người gần gũi, quan tâm có thể giúp đỡ học sinh tháo gỡ những uất ức, uẩn khúc trong lòng cũng như khuynh hướng lệch lạc Giúp các em có thái độ đúng thể hiện giá trò công bằng Nếu như có sự hiểu lầm nào đó từ phía HS thì GV phải là người bên cạnh nhắc nhở, dạy bảo đúng với nghóa của người GVCN, có cái tâm như người mẹ thứ hai ở trường để các... phụ thuộc vào những cán cân, những đầu não của lớp Thế nhưng GVCN không có nghệ thuật tổ chức lớp thì không những gây mất đoàn kết nội bộ, ganh tò, ghen ghét nhau, không giúp nhau trong học tập, không cùng nhau xây dựng một tập thể vững mạnh mà còn dẫn đến tình trạng trì trệ,thụt lùi so với lớp bạn Thông thường khi bầu chọn BCS của lớp, GVCN chỉ nhằm vào những HS có học lực Khá Giỏi mà ít chú ý đến... thường tất cả Như vậy, về phía GVCN, những công việc giao phó cho các em ít khi được hoàn thành Về phía HS trong lớp sẽ không nghe theo sự sắp xếp của BCS, có chăng chỉ làm theo một cách miễn cưỡng mà thôi Như vậy chẳng phải ta đã thất bại nặng nề trong việc quản lý lớp chủ nhiệm đó sao? Theo tôi khi bầu chọn BCS lớp ta nên chú ý đến những vấn đề sau: Như trên đã nói, GVCN ít chú ý lựa chọn những học... một câu danh ngôn hoặc truyện cười, cùng làm cho cuộc sống của mỗi chúng ta và của tập thể ngày một gắn bó hơn,ý nghóa hơn v.v Lưu ý: GVCN sẽ thu bản kế hoạch vào đầu tuần và hướng dẫn, sửa chữa cụ thể Còn kết quả kiểm tra các tổ trưởng sẽ cập nhật hàng ngày cho GVCN để kòp thời ngăn chặn, nhắc nhở, uốn nắn ,sửa chữa cũng như động viên khích lệ tinh thần học tập của học sinh Mỗi tuần họp ban cán sự... tích và có sự cố giắng cao trong học tập Tuy nhiên GVCN lúc nào cũng thường xuyên theo dõi các em, quan tâm thật sâu sát các em thì mơí kòp thời uốn nắn, sửa chữa Đồng thời phải cho các em thấy rằng lúc nào thầy cô cũng bên cạnh các em Có như thế học sinh mới nỗ lực thi đua để học tập tốt hơn Kết quả thường xếp thứ hạng dẫn đầu các lớp Đồng thời GVCN cũng cần làm cho học sinh biết rằng thi đua chứ không... giáo không ngăn chặn từ đầu để cho những thói quen xấu xâm nhập là khó có thể cai trừ nó Vậy làm thế nào để quản lý học sinh trốn học, bỏ học ? Đây là một vấn đề rất được nhiều GVCN quan tâm và tìm lời giải đáp Theo tôi, GVCN sẽ ngăn chặn và cảm hóa học sinh vắng học bằng chính tấm lòng nhiệt huyết,sự tận tâm vì học sinh thân yêu Phải cho học sinh thấy được lúc nào bạn cũng quan tâm đến sự có mặt... ,anh , chò trong gia đình ), chữ ký của GVCN (ký tay từng đơn không photo) gởi cho phụ huynh học sinh trong buổi họp phụ huynh đầu năm kèm theo những lời dặn dò chân tình rằng tuyệt đối phụ huynh phải cất giữ cẩn thận không để cho học sinh tự ý lấy Khi nào có lý do thật chính đáng thì phụ huynh ký đơn xin phép cho con em nghỉ học Nhờ có biện pháp này mà GVCN cũng như BCS lớp đỡ tốn thời gian truy cứu... huynh trong thời gian sớm nhất để phụ huynh sắp xếp đi họp cho đầy đủ, nếu có trường hợp nào không sắp xếp được vì một lý do đặc biệt nào đó thì phải có giấy phép của phụ huynh đó gởi đến GVCN trước ngày họp để GVCN thông cảm và sắp xếp họp vào một buổi khác , tuyệt đối không không được "làm ngơ " Ta biết HS cá biệt rất sợ ba mẹ đi họp nên có thể không thông báo cho phụ huynh biết và đây cũng là một... muốn bạn hơn mình, không nhiệt tình chỉ sai và góp ý cho bạn sửa chữa Những học sinh được phân công theo dõi thường bao che, có khi không dám chỉ sai vì bò hăm dọa đánh đập Đứng trước tình trạng trên GVCN phải làm gì? Trước hết, làm công tác tư tưởng tại lớp: Khuyên nhủ và giải thích cho các em hiểu bản chất của vấn đề, gọi riêng những học sinh theo dõi để nói chuyện, làm việc với những HS muốn làm "anh... trên 100 điểm thì hạnh kiểm tốt ; nếu 90->100 :HK khá; 80->89:HK trung bình; còn lại yếu Ngoài việc 4 tổ trưởng theo dõi công khai như trên còn có 4 HS ngồi ở 4 góc lớp theo dõi không công khai Tức GVCN có thể chọn những HS hòa đồng với tất cả bạn bè trong lớp, có thể chọn những bạn hay quậy phá, hay vắng học để các em có trách nhiệm hơn màø phải hoàn thành công việc Đồng thời, tạo cơ hội để ta có . nghiệm MỘT SỐ QUY ƯỚC VỀ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN NÀY - GVCN : Giáo viên chủ nhiệm - HS : học sinh - XHCN : Xã hội chủ nghóa - ĐHBK : Đại học bách khoa - GV. người GVCN, có cái tâm như người mẹ thứ hai ở trường để các em có một kết quả tốt nhất, những kỷ niệm đẹp nhất làm hành trang bước vào đời . Thí dụ GVCN vừa