VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI DƯƠNG TRÍ VIỄN VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG TRỢ GIÚP NGƯỜI TÂM THẦN TỪ THỰC TIỄN TRUNG TÂM XÃ HỘI TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI HÀ NỘI – 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI DƯƠNG TRÍ VIỄN VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG TRỢ GIÚP NGƯỜI TÂM THẦN TỪ THỰC TIỄN TRUNG TÂM XÃ HỘI TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU Chuyên ngành: Công tác xã hội Mã số: 60 90 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS NGUYỄN KHẮC BÌNH HÀ NỘI – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: Luận văn công trình nghiên cứu cá nhân tôi, thực hướng dẫn khoa học PGS.TS Nguyễn Khắc Bình Các số liệu, kết nghiên cứu Luận văn Thạc sĩ “Vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần từ thực tiễn Trung tâm xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” trình bày luận văn thu thập từ kết hoạt động, kết điều tra số quan, đơn vị thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hoàn toàn trung thực không trùng lặp với đề tài khác lĩnh vực Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm lời cam đoan Bà Riạ - Vũng Tàu, tháng năm 2017 Tác giả Luận văn Dương Trí Viễn LỜI CẢM ƠN Lời cảm ơn đầu tiên, sâu sắc trân trọng xin gửi đến Quý Thầy Cô Hội đồng Khoa học xét duyệt đề cương Và PGS.TS Nguyễn Khắc Bình người hướng dẫn khoa học cho tôi, thầy tận tình, đầy trách nhiệm hướng dẫn, giúp đỡ suốt trình thực hoàn thành đề tài nghiên cứu Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Giám đốc, Phó giám đốc Học viện Quý Thầy Cô, Quý nhà khoa học nước công tác Học viện Khoa học Xã hội hết lòng truyền đạt, trang bị kiến thức kinh nghiệm quý báu tạo điều kiện thời gian hỗ trợ tài liệu cho tham gia học tập nghiên cứu làm hành trang bước vào thực tiễn Nhân đây, xin gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo Sở LĐ-TBXH tỉnh BR – VT, lãnh đạo viên chức quản lý, nhân viên chăm sóc Trung tâm xã hội tỉnh, Phòng LĐ-TBXH thành phố Bà Rịa, tỉnh BR – VT tạo điều kiện, giúp đỡ suốt trình nghiên cứu hoàn thành thu thập số liệu phục vụ đề tài Luận văn Xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, đồng nghiệp bạn bè động viên, hỗ trợ tinh thần giúp vượt trở ngại rong trình học tập, nghiên cứu Dù có nhiều cố gắng, song chắn tránh khỏi hạn chế, thiếu sót nội dung luận văn Tác giả mong nhận dẫn góp ý chân thành Quý nhà khoa học, Quý Thầy giáo, Cô giáo, đọc giả quan tâm để Luận văn hoàn chỉnh Xin trân trọng cảm ơn! Bà Riạ - Vũng Tàu, tháng năm 2017 Tác giả Luận văn Dương Trí Viễn MỤC LỤC CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC .8 XÃ HỘI TRONG TRỢ GIÚP NGƯỜI TÂM THẦN 1.5 Cơ sở pháp lý vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần 24 Chương .27 THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI .27 TRONG TRỢ GIÚP NGƯỜI TÂM THẦN TẠI TRUNG TÂM XÃ HỘI 27 TỈNH BÀ RỊA- VŨNG TÀU 27 2.1 Khái quát Trung tâm Xã hội tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu 27 Biểu đồ 2.1 Đặc điểm sức khỏe người tâm thần Trung tâm Xã hội,% .32 Kết khảo sát cho thấy có 55% NTT thường hay bệnh, 20% NTT có sức khỏe bình thường, 25% NTT khỏe mạnh Nguyên nhân dẫn đến tình trạng NTT Trung tâm có sức khỏe yếu hệ từ việc không điều trị bệnh kịp thời, đa số NTT trước Trung tâm tiếp nhận, chăm sóc nuôi dưỡng họ người lang thang không nơi nương tựa, bị người thân bỏ rơi thuộc đối tượng hộ nghèo, khó khăn nên bước đầu họ chưa tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe họ 32 *Đặc điểm tâm lý: 33 Biểu đồ 2.2 Đặc điểm tâm lý người tâm thần Trung tâm Xã hội (tỷ lệ %) 33 .33 Kết khảo sát cho thấy có 63% NTT tự ti, thiếu tự tin ngại giao tiếp, 29% bình thường người tâm thần động, tự tin giao tiếp chiếm tỷ lệ thấp 8% Nguyên nhân bệnh mà họ mắc phải làm cho họ hay lo âu, suy nghĩ, mặc cảm với thân từ họ trở nên thiếu tự tin, không muốn giao tiếp 33 34 Qua khảo sát nhu cầu chăm sóc sức khỏe NTT Trung tâm nhận thấy tất NTT quan tâm đến vấn đề sức khỏe thân, họ chọn mong muốn chăm sóc sức khỏe mức độ cao (80%) Tuy nhiên NTT lại chưa ý thức việc tự rèn luyện sức khỏe, việc trị liệu phương pháp lao động NTT chưa thật quan tâm Vì tỷ lệ NTT muốn tập thể dục, lao động trị liệu chưa cao, đạt mức trung bình (50%) 34 *Nhu cầu tinh thần: 34 Biểu đồ 2.4 Nhu cầu tinh thần NTT Trung tâm ( tỷ lệ %) 34 34 NTT Trung tâm họ coi Trung tâm nhà thứ họ xác định môi trường sống cho đời lại Vì vậy, quan tâm lẫn NTT Trung tâm, quan tâm thăm hỏi lãnh đạo, nhân viên Trung tâm NTT tạo bầu không khí ấm cúng, tạo tinh thần thoải mái giúp NTT bớt trầm cảm .35 Qua số liệu biểu đồ, thấy tất NTT có nhu cầu tôn trọng, 70% NTT muốn tôn trọng mức độ cao, 30% NTT có nhu cầu tôn trọng mức độ trung bình Nhu cầu tìm người thân hay đoàn tụ gia đình NTT đạt mức trung bình hầu hết họ người sống lang thang, không nơi nương tựa Chỉ NTT có người thân họ có nhu cầu đoàn tụ Nhu cầu tham gia hoạt động vui chơi, giải trí chiếm tỷ lệ cao, đa số NTT có mong muốn nhu cầu này, họ xem cách để quên nỗi buồn, khó khăn mà họ gặp phải Nhu cầu vấn đề tư vấn NTT quan tâm mức trung bình nhu cầu chiếm tỷ lệ cao, họ quan tâm đến vấn đề mà gặp phải, sau tư vấn họ hiểu rõ vấn đề biết cách để vượt qua khó khăn .35 Bảng 2.1 Đánh giá NTT thuyên giảm khả đáp ứng nhu cầu cho NTT TTXH tỉnh BR-VT năm 2016 (tỷ lệ %) 35 2.2 Thực trạng vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần Trung tâm xã hội 37 Biểu đồ 2.5 Đánh giá mức độ đầy đủ kiến thức chuyên môn cán bộ, viên chức quản lý, nhân viên Trung tâm xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu việc trang bị 37 Biểu đồ 2.6 Đánh giá CB, VCQL, NVCS Trung tâm xã hội tầm quan trọng việc nâng cao trình độ chuyên môn .39 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG TRỢ GIÚP NGƯỜI TÂM THẦN 56 TẠI TRUNG TÂM XÃ HỘI TỈNH BÀ RỊA-VŨNG TÀU 56 3.1 Định hướng phát triển nâng cao nâng chất lượng, hiệu vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần 56 * Về phát triển mạng lưới dịch vụ chăm sóc Người tâm thần 65 Việt Nam đất nước phát triển, thu nhập quốc dân thấp, sở hạ tầng yếu kém, đời sống Người tâm thần nhiều khó khăn Vì vậy, để góp phần thực tốt sách chăm sóc Người tâm thần , hỗ trợ Người tâm thần đáp ứng nhu cầu xã hội có sống tốt hơn, nội dung vai trò nhân viên CTXH chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần cần triển khai thực hiệu nhằm phòng ngừa rủi ro Người tâm thần, trợ giúp Người tâm thần nâng cao lực tự giải vấn đề gặp khó khăn 69 Ngành công tác xã hội Việt Nam ngày phát triển phát huy mạnh Để công tác xã hội với Người tâm thần đạt hiệu tốt bên cạnh kiến thức nghề nghiệp chuyên môn, nhân viên công tác xã hội cần có thái độ đắn tôn trọng thân chủ đặc biệt biết quan tâm chia sẻ động viên thân chủ vượt qua khó khăn để vươn lên hoà nhập với người Nhân viên công tác xã hội cần người giúp cho gia đình cộng đồng hiểu rõ nhu cầu lực Người tâm thần từ tạo môi trường thuận lợi cho Người tâm thần tự tin phát huy khả Nhân viên công tác xã hội cần phải nắm rõ sách hỗ trợ Người tâm thần văn luật pháp quy định quyền lợi Người tâm thần từ chia sẻ thông tin hỗ trợ cho Người tâm thần giải khó khăn mà họ gặp phải Nhân viên công tác xã hội cần biết quan hỗ trợ giúp đỡ Người tâm thần từ đóng vai trò cầu nối giúp Người tâm thần tiếp cận nguồn lực Vì vai trò nhân viên công tác xã hội cần thiết nhằm hỗ trợ vấn đề gặp phải Người tâm thần 69 - Đề tài làm rõ hệ thống vấn đề lý luận vai trò công tác xã hội trợ giúp người tâm thần Trên sở khái niệm Người tâm thần, CTXH đặc điểm nhu cầu Người tâm thần tác giả xây dựng khái niệm Người tâm thần CTXH Người tâm thần 70 - Đề tài đưa nội dung hoạt động vai trò nhân viên CTXH hoạt động CTXH Người tâm thần mà tác giả tập trung nghiên cứu phân tích 70 - Đề tài làm rõ yếu tố ảnh hưởng đến vai trò nhân viên CTXH Người tâm thần (đặc điểm người tâm thần; trình độ, lực nhân viên CTXH; nguồn lực kinh tế nhận thức quyền địa phương, cộng đồng) .70 - Đề tài phân tích đánh giá thực trạng vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần từ rút hạn chế, tồn làm rõ mức độ yếu tố ảnh hưởng đến vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần 70 - Đề tài tập trung phân tích đánh giá thực trạng hoạt động chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần hỗ trợ chăm sóc sức khỏe cho Người tâm thần; hỗ trợ tâm lý cho Người tâm thần; hoạt động truyền thông nhằm tăng cường phổ biến thông tin, tuyên truyền Người tâm thần; hoạt động kết nối nguồn lực hỗ trợ chăm sóc đời sống vật chất cho Người tâm thần Đồng thời phân tích đánh giá thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần 70 - Xuất phát từ kết nghiên cứu sở lý luận thực trạng vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần, luận văn đưa số nhóm giải pháp khuyến nghị nâng cao trình đội ngũ cán bộ, giải pháp hoàn thiện sách liên quan tới nghề CTXH trợ giúp xã hội cho NTT, nhằm bảo đảm thực hiệu hoạt động trợ giúp Người tâm thần Các giải pháp đưa phù hợp với đặc điểm văn hóa – xã hội điều kiện phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giải pháp mang tính khả thi 71 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Thực trạng Việt Nam nói chung tỉnh BR -VT nói riêng số lượng người mắc chứng rối loạn tâm thần ngày gia tăng Việc chăm sóc, nuôi dưỡng người tâm thần đại đa số Trung tâm BTXH dừng quản lý hành Phần lớn Trung tâm tập trung quản lý nuôi dưỡng NTT chủ yếu Chưa phát huy hết vai trò nhân viên công tác xã hội việc trợ giúp tạo việc làm cho NTT thuyên giảm góp phần phục hồi sức khỏe Việc trợ giúp, tư vấn, lao động trị liệu giúp họ sớm bình phục chưa thực coi trọng Nhiều gia đình NTT thuộc diện hộ nghèo chưa tiếp cận dịch vụ xã hội, kỹ chăm sóc NTT Đảng Nhà nước ta có nhiều chủ trương, sách quan tâm đến việc chăm sóc, nuôi dưỡng người tâm thần coi sách quan trọng không mang ý nghĩa kinh tế trị, xã hội mà mang ý nghĩa nhân văn, nhân đạo sâu sắc như: Bộ Luật Dân sự, năm 2015; Quyết định 1215/2011/QĐ-TTg ngày 22 tháng năm 2011 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án trợ giúp xã hội phục hồi chức cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí giai đoạn 2011-2020; Nghị định 136/2013/NĐ-CP ngày 21 tháng 10 năm 2013 Chính phủ Quy định sách trợ giúp xã hội đối tượng bảo trợ xã hội,… Tuy nhiên, sách hỗ trợ chủ yếu trợ giúp xã hội trực tiếp nguồn lực tài người tâm thần có hoàn cảnh khó khăn, nhu cầu, đối tượng người tâm thần cần trợ giúp đa dạng Với hình thức trợ giúp truyền thống không mang tính hiệu bền vững, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu người tâm thần Nghề công tác xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giai đoạn hình thành, kinh nghiệm vai trò nhân viên CTXH trợ giúp người tâm thần chưa có hạn chế ý thức, nhận thức xã hội…Từ thực tập nghề CTXH trường để CB, VCQL, NVCS cập nhật thêm kiến thức nghề CTXH Người tâm thần : Kỹ tạo lập mối quan hệ NVCS với Người tâm thần , kỹ lắng nghe, vấn đàm, tham vấn, thấu cảm ; Mối quan hệ Người tâm thần với gia đình; Quy trình điều trị, phương pháp chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lý; Kinh nghiệm kết nối cá nhân, gia đình với mạng lưới dịch vụ xã hội giải vấn đề tâm lý, xã hội để vận dụng vào đánh giá yếu tố liên quan đến sức khỏe Người tâm thần , yếu tố nguy yếu tố hỗ trợ cá nhân, gia đình nhóm phận chuyên môn phối hợp xây dựng kế hoạch can thiệp bổ sung kiến thức hoạt động nâng cao lực quản lý hồ sơ cá nhân, nhóm, cộng đồng mang tính chuyên nghiệp Đề xuất chế độ đặc thù: Tăng cường nâng cao công tác quản lý quản trị chi phí, cân đối chi tiêu ngân sách đơn vị để c hăm lo đời sống, chế độ tiền lương, thu nhập tăng thêm, phụ cấp, sách chăm sóc sức khỏe cho cho đội ngũ CB, VCQL, NVCS tạo niềm tin cho người, thúc đẩy nhiệt tình sáng tạo đồng hành với Quản lý CTXH Người tâm thần Làm tốt công tác truyền thông đến CB, VCQL, NVCS sớm thay đổi cách nhìn với Người tâm thần, không phân biệt trước đây, quản lý sở vật chất cho có hiệu Việc tìm kiếm nguồn lực, nguồn tài trợ để tăng cường sở vật chất sở chăm sóc Người tâm thần có ý nghĩa Nâng cao chất lượng Quản lý CTXH Người tâm thần gây ý các nhà thiện nguyện để thu hút nguồn lực từ phía cộng đồng tham gia xã hội hóa chăm sóc, nuôi dưỡng Người tâm thần giảm dần ngân sách Nhà nước theo hướng xã hội hóa ASXH Thu hút nguồn lực vào xã hội hóa ASXH lĩnh vực chăm sóc - nuôi dưỡng, xây dựng nhà sinh hoạt tập thể giành cho Người tâm thần có bổ sung thiết chế văn hóa phục vụ 60 nhu cầu hưởng thụ văn hóa Người tâm thần góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần Trung tâm xã hội tỉnh BRVT 3.2.1 Nhóm giải pháp đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức, thái độ thực hoạt động trợ giúp người tâm thần * Giải pháp nâng cao nhận thức cộng đồng Căn theo phân tích thực trạng tổ chức thực hoạt động chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần từ thực tiễn Trung tâm xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, hoạt động CSSK; hỗ trợ tâm lý; truyền thông kết nối nguồn lực hỗ trợ chăm sóc đời sống vật chất cho Người tâm thần, hạn chế nhận thức chưa đầy đủ toàn diện hoạt động CTXH nói chung, hoạt động CTXH Người tâm thần nói riêng Vì cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức quyền cấp, người dân thân Người tâm thần hoạt động CTXH Người tâm thần vấn đề liên quan đến Người tâm thần * Tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức lãnh đạo Đảng, Chính quyền cấp Tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức lãnh đạo Đảng bộ, Chính quyền cấp mục đích, vai trò, nhiệm vụ, chức hoạt động CTXH việc trợ giúp đối tượng xã hội yếu từ tạo ủng hộ lãnh đạo đảng, quyền việc định chủ trương, sách liên quan đến hoạt động CTXH tạo dựng môi trường xã hội hài hòa cho cá nhân, gia đình thông qua sách, chương trình kinh tế xã hội cung cấp dịch vụ xã hội bản, ưu tiên bố trí nguồn lực việc triển khai hoạt động CTXH Sự phối kết hợp ngành, tổ chức hội, đoàn thể triển khai thực nội dung CTXH nhằm trợ giúp cho đối tượng cách hiệu Bên cạnh cần lồng ghép nội 61 dung truyền thông nâng cao nhận thức lãnh đạo cấp người dân thách thức già hóa dân số việc chăm sóc – nuôi dưỡng, phát huy vai trò Người tâm thần nói riêng, phát triển bền vững kinh tế - xã hội đất nước nói chung; vấn đề Người tâm thần sở xây dựng sách, huy động nguồn lực tổ chức thực tốt hoạt động CTXH Người tâm thần nhằm hướng tới trợ giúp, hỗ trợ Người tâm thần nâng cao lực tự giải vấn đề thông qua hoạt động hỗ trợ chăm sóc sức khỏe; hỗ trợ tâm lý; kết nối nguồn lực,… Tăng cường cung cấp thông tin qua việc tổ chức chia sẻ, trao đổi cập nhật thông tin liên ngành nhằm thu hút quan tâm cam kết cấp lãnh đạo, ngành việc đáp ứng nhu cầu Người tâm thần ngày tốt thông qua hoạt động CTXH Người tâm thần Việc cung cung cấp thông tin tiến hành thông qua kênh truyền thông trực tiếp hội nghị, hội thảo, tọa đàm… nhà quản lý, cán triển khai công tác Người tâm thần kênh truyền thông gián tiếp gửi tài liệu đến lãnh đạo Đảng, Chính quyền, Đoàn thể cấp; chức sắc tôn giáo; người có uy tín cộng đồng ; qua kênh truyền thông đại chúng truyền hình, phát thanh, internet, sách báo… * Đẩy mạnh truyền thông đến người dân, gia đình vấn đề liên quan đến đến Người tâm thần Đẩy mạnh truyền thông đến người dân, gia đình có Người tâm thần vấn đề liên quan đến Người tâm thần : Về sức khỏe tâm thần; vấn đề chăm sóc nuôi dưỡng Người tâm thần; cách thức xử lý tình hỗ trợ Người tâm thần kịp thời hiệu quả; trách nhiệm thực tốt tích cực tham gia giám sát việc thực sách Đảng nhà nước Người tâm thần Về nội dung truyền thông: vấn đề liên quan đến Người tâm thần , để gia đình có Người tâm thần có nhận thức đắn trách 62 nhiệm phối hợp hỗ trợ cho hoạt động chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần thực hiệu Tạo điều kiện thuận lợi sẵn sàng phối hợp với nhân viên CTXH hoạt động hỗ trợ chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ tâm lý hay hỗ trợ kết nối nguồn lực cung cấp dịch vụ xã hội nhằm đáp ứng nhu cầu Người tâm thần Bản thân Người tâm thần trang bị kiến thức, hiểu biết Người tâm thần từ họ tự ngăn ngừa vấn đề xảy với thân Về hình thức truyền thông: nhằm truyền thông trực tiếp chăm sóc sức khỏe Người tâm thần gián tiếp qua đài, ti vi, tờ rơi, lồng ghép vào buổi sinh hoạt cộng đồng để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm hoạt động chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần nhằm tạo nhận thức cấp ủy Đảng, quyền, tổ chức trị - xã hội người có uy tín cộng đồng để thu hút đông đảo nguồn lực tham gia, làm cho quyền ban ngành, đoàn thể địa phương thật quan tâm, đầu tư, đạo đồng giải pháp làm cho khái niệm chăm sóc Người tâm thần , nghề CTXH, quản lý cá nhân, nhóm, cộng đồng trở nên quen thuộc với hầu hết cán làm CTXH cộng đồng dân cư Trung tâm chăm sóc - nuôi dưỡng Người tâm thần Khuyến khích trao quyền cho quan, tổ chức, cộng đồng, người nhà Người tâm thần, tầng lớp nhân dân tham gia công tác chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần Thúc đẩy phát triển thực mô hình cộng đồng sở nâng cao CSSK Người tâm thần phù hợp với điều kiện địa phương địa bàn dân cư sinh sống Như thấy việc chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần (trong có gia đình họ) xem nội dung quan trọng cần triển khai để người, nhà hiểu, có trách nhiệm thực 63 3.2.2 Nhóm giải pháp nhằm đảm bảo thực hoạt động trợ giúp chăm sóc sức khỏe, tinh thần, kết nối nguồn lực cung cấp dịch vụ nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người tâm thần Công tác xã hội nhóm tự lực: hoạt động tự lực nhóm Người tâm thần khả tự phục vụ trình tự vận động, tự tạo sức mạnh, tự đáp ứng tự phát triển nhân cách cá nhân thành viên Vai trò nhân viên CTXH người “ngoài cuộc”, nhiều trường hợp nhân viên CTXH thành viên đồng tham gia nhóm Điểm lưu ý cho nhân viên CTXH cần kiểm soát việc xung đột vai trò trình tham gia điều hành hoạt động nhóm Giải pháp trao quyền: là dựa trao quyền nhóm qua việc thúc đẩy mối liên kết trợ giúp, mối quan hệ liên cá nhân, nỗ lực chung để tạo nên thay đổi Nhân viên CTXH mô hình biết đến người điều phối viên người tư vấn lại thực vai trò lãnh đạo cộng đồng để phát triển thúc đẩy trình phát triển nhóm Xây dựng mô hình “Tư vấn chăm sóc sức khỏe Người tâm thần dựa vào cộng đồng”: Cần đa dạng hóa nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc Người tâm thần, khuyến khích tạo điều kiện để Người tâm thần tiếp tục tham gia hoạt động xây dựng đất nước phù hợp với điều kiện sức khỏe kinh nghiệm, góp phần thực tốt sách Đảng Nhà nước chăm sóc phát huy vai trò Người tâm thần Giả i pháp dạy nghề gắn với tạo việc làm cho Người tâm thần: Trên Mục tiêu nhằm đẩy mạnh công tác dạy nghề tạo việc làm cho người bệnh, trung tâm mô hình tạo chuyển biến tích cực đời sống học tập, việc làm hòa nhập Người tâm thần 64 Đẩy mạnh tăng sản xuất trồng trọt chăn nuôi; Liên kết tìm việc làm cho NTT thuyên giảm, NLT ; Tăng cường nâng cao công tác quản lý ngân sách chi phí, cân đối chi tiêu để xây dựng chế độ tiền lương, phụ cấp, thu nhập tăng thêm, chế độ đặc thù, sách chăm sóc sức khỏe cho CB, VCQL, NVCS nâng mức sống NTT cách hợp lý Chế độ thưởng, phạt công khai, rõ ràng theo lực thành tích cá nhân nhằm khai thác hết lực họ có * Về đổi tư quản lý Tăng cường giám sát ngành trình triển khai chương trình, sách chăm sóc Người tâm thần Đẩy mạnh tham gia hội Người tâm thần địa phương trình giám sát thực luật Người tâm thần Đổi phương thức truyền thông nâng cao chất lượng chăm sóc Người tâm thần từ phương thức truyền thông giáo dục sang phương thức truyền thông theo nhóm đối tượng hành vi cụ thể * Về phát triển mạng lưới dịch vụ chăm sóc Người tâm thần Tổ chức triển khai nhiều hình thức mô hình “Trung tâm chăm sóc Người tâm thần ban ngày” cộng đồng, khuyến khích hình thức chăm sóc Người tâm thần hỗn hợp kết hợp chăm sóc Người tâm thần lâu dài nhà chăm sóc ngắn hạn mô hình chăm sóc Người tâm thần cộng đồng., nhân viên CTXH người hỗ trợ Người tâm thần gặp khó khăn 3.3 Khuyến nghị: Dựa thực trạng trợ giúp, nhu cầu Người tâm thần giải pháp trên, tác giả luận văn xin đưa khuyến nghị cụ thể để thúc đẩy hoạt động trợ giúp Người tâm thần nước nói chung, Trung tâm xã hội tỉnh BR-VT nói riêng qua nội dung sau: 3.3.1 Đối với nhà nước và xã hội - Bộ LĐTBXH cần theo sát thực tế trung tâm để nắm rõ vấn đề cụ thể đưa sách phù hợp cho đối tượng, Bộ 65 LĐTBXH cần có sách ưu đãi nhân viên xã hội để họ chuyên tâm với nghề hơn; - Tạo mạng lưới đào tạo công tác xã hội nhằm chia sẻ kinh nghiệm giảng viên sinh viên nước nước - Phải có chiến lược cụ thể khả thi với mục tiêu khuyến khích tạo điều kiện cho tổ chức cá nhân nước tài trợ, giúp đỡ tài kiến thức, kinh nghiệm tham gia hoạt động trợ giúp Người tâm thần với hình thức phù hợp có đầu tư sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ y tế PHCN Đồng thời quan tâm đến việc phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp đảm trách mạng lưới CTXH đến cấp sở để có hỗ trợ kịp thời nhân viên CTXH Người tâm thần - Có giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động Trung tâm nhằm kết nối họ với nguồn lực xã hội để vừa trọng đến Người tâm thần vừa quan tâm đến môi trường sống Người tâm thần (gia đình, cộng đồng, nơi sinh hoạt,…) để có biện pháp can thiệp hiệu Có phối hợp cấp quyền, tổ chức đoàn thể, tổ chức trị xã hội nguồn lực xã hội chung tay góp sức giúp đỡ, tạo điều kiện hỗ trợ để Người tâm thần hòa nhập cách tốt với cộng đồng Thực chương trình mang tính dịch vụ xã hội nhằm thúc đẩy điều kiện xã hội để cá nhân, gia đình Người tâm thần khắc phục khó khăn bệnh tật mang lại Tạo điều kiện để Người tâm thần tự chăm sóc thân, sau hòa nhập cộng đồng bình phục, tham gia đóng góp phần công sức nhỏ bé cho xã hội Với Người tâm thần cần cố gắng tuân thủ quy trình điều trị, chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lý NVCS gia đình để sớm bình phục hòa nhập cộng đồng, tự xóa bỏ mặc cảm tự ti thân, sức tham gia lao động trị liệu vươn lên sống thể khả để cống hiến tham gia vào hoạt động phát triển kinh tế xã hội cộng đồng 66 3.3.2 Đối với Trung tâm xã hội - Bên cạnh nguồn lực Nhà nước cấp quyền địa phương cần thu hút nguồn lực từ tổ chức, cá nhân, nhà hảo tâm chủ yếu tham gia xã hội hóa sở vật kiến trúc, dụng cụ PHCN, dụng cụ thể thao, thiết chế nhà văn hóa đa năng, nuôi dưỡng phục vụ Người tâm thần bền vững lâu dài hơn, giảm dần nguồn ngân sách Nhà nước - Đầu tư nâng cao chất lượng hoạt động tổ CTXH đủ tầm, làm sở kiện toàn tổ chức máy thành lập phòng CTXH Trung tâm để trực tiếp hỗ trợ cho Người tâm thần vấn đàm, tham vấn, tư vấn tâm lý cách kịp thời, giúp Người tâm thần vừa tiếp cận nguồn lực xã hội, vừa nắm bắt hội sống, giảm thiểu rủi ro bệnh hoang tưởng tự tử, sớm phục hồi hành vi, nhân cách trở thành người sống tích cực, sống có ý nghĩa đóng góp vào trình phát triển chung xã hội Qua đó, kết nối kêu gọi nguồn hỗ trợ, dịch vụ xã hội thu hút tham gia trường Đại học có đào tạo CTXH đưa sinh viên đến thực tập, vừa nâng cao nguồn lực chỗ vừa hỗ trợ cho Người tâm thần Trung tâm, vừa kết nối nguồn lực bên để chia sẻ - Huy động nhiều nguồn lực tổ chức, cá nhân bên để phục vụ cho việc chăm sóc - nuôi dưỡng - Liên kết với tổ chức nước dự án lâu dài để hỗ trợ cho Người tâm thần cách hiệu Kết luận chương Hiện Người tâm thần giới nói chung Việt Nam nói riêng có xu tăng nhanh Đây mối quan tâm chung nhiều Quốc gia Ở Việt Nam nói chung Tỉnh BR-VT nói riêng vấn đề Người tâm thần vấn đề trợ giúp Người tâm thần vấn đề quan tâm vừa mang ý nghĩa nhân văn, nhân đạo sâu sắc 67 Việc đổi phương thức trợ giúp Người tâm thần đặt nội dung hoạt động quan trọng ngành LĐ-TBXH nước Ứng dụng nghề CTXH với triết lý nghề nghiệp, nguyên tắc đạo đức chuyên môn phương pháp CTXH cá nhân, nhóm cộng đồng vào hoạt động chăm sóc- nuôi dưỡng Người tâm thần xem phương thức hữu hiệu để giúp cho công tác có hiệu CTXH lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp Việt Nam, nên công tác chăm sóc – nuôi dưỡng nhóm đối tượng có hoàn cảnh đặc biệt có Người tâm thần gặp nhiều khó khăn Do vậy, việc triển khai nghiên cứu vai trò nhân viên CTXH trong trợ giúp người tâm thần từ thực tiễn Trung tâm xã hội tỉnh BR-VT cần thiết Hoạt động khảo sát đánh giá thực tiễn vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần Trung tâm xã hội tỉnh BR-VT cho thấy đội ngũ lãnh đạo viên chức quản lý nhân viên chăm sóc Trung tâm tận tình, tâm huyết với công việc để thực tốt nhiệm vụ giao Tuy Trung tâm có phối hợp với địa phương công tác truyền thông nhằm nâng cao kiến thức kỹ chăm sóc – nuôi dưỡng, kiến thức nhận biết phòng ngừa vấn đề liên quan tới chăm sóc Người tâm thần, tuyền truyền chống kỳ thị hiệu đem lại chưa cao Có số yếu tố ảnh hưởng tới công trợ giúp Người tâm thần yếu tố đội ngũ cán bộ, chế độ sách, điều kiện sở vật chất…Trong yếu tố trình độ chuyên môn người thực chăm sóc Người tâm thần quan trọng Từ phát nghiên cứu, vào định hướng, chiến lược phát triển CTXH chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần nước nói chung tỉnh BR-VT nói riêng, đề tài đưa số khuyến nghị giải pháp nhằm tăng cường chất lượng chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần giải pháp nâng cao trình đội ngũ cán bộ, giải pháp hoàn thiện sách liên quan tới nghề CTXH trợ giúp xã hội cho Người tâm thần 68 KẾT LUẬN Việt Nam đất nước phát triển, thu nhập quốc dân thấp, sở hạ tầng yếu kém, đời sống Người tâm thần nhiều khó khăn Vì vậy, để góp phần thực tốt sách chăm sóc Người tâm thần , hỗ trợ Người tâm thần đáp ứng nhu cầu xã hội có sống tốt hơn, nội dung vai trò nhân viên CTXH chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần cần triển khai thực hiệu nhằm phòng ngừa rủi ro Người tâm thần, trợ giúp Người tâm thần nâng cao lực tự giải vấn đề gặp khó khăn Ngành công tác xã hội Việt Nam ngày phát triển phát huy mạnh Để công tác xã hội với Người tâm thần đạt hiệu tốt bên cạnh kiến thức nghề nghiệp chuyên môn, nhân viên công tác xã hội cần có thái độ đắn tôn trọng thân chủ đặc biệt biết quan tâm chia sẻ động viên thân chủ vượt qua khó khăn để vươn lên hoà nhập với người Nhân viên công tác xã hội cần người giúp cho gia đình cộng đồng hiểu rõ nhu cầu lực Người tâm thần từ tạo môi trường thuận lợi cho Người tâm thần tự tin phát huy khả Nhân viên công tác xã hội cần phải nắm rõ sách hỗ trợ Người tâm thần văn luật pháp quy định quyền lợi Người tâm thần từ chia sẻ thông tin hỗ trợ cho Người tâm thần giải khó khăn mà họ gặp phải Nhân viên công tác xã hội cần biết quan hỗ trợ giúp đỡ Người tâm thần từ đóng vai trò cầu nối giúp Người tâm thần tiếp cận nguồn lực Vì vai trò nhân viên công tác xã hội cần thiết nhằm hỗ trợ vấn đề gặp phải Người tâm thần Hoạt động khảo sát đánh giá thực tiễn vai trò nhân viên CTXH NTT Trung tâm xã hội tỉnh BR-VT (là đơn vị phụ trách công tác toàn tỉnh BR-VT) cho thấy đội ngũ lãnh đạo VCQL, NVCS 69 Trung tâm tận tình, tâm huyết để thực công việc giao Những nội dung liên quan tới CTXH ý đưa vào quy trình xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện, giám sát đánh giá Tuy nhiên xét từ góc độ CTXH hoạt động có điểm cần cải thiện yếu tố đội ngũ cán bộ, chế độ sách, điều kiện sở vật chất, CTXH cá nhân với NTT, vai trò tham vấn chưa đạt mong muốn cần đổi Hoạt động với địa phương, cộng đồng công tác truyền thông song chưa nhiều làm việc với gia đình nhằm nâng cao kiến thức kỹ chăm sóc NTT cho gia đình kiến thức nhận biết phòng ngừa vấn đề liên quan tới chăm sóc NTT - Đề tài làm rõ hệ thống vấn đề lý luận vai trò công tác xã hội trợ giúp người tâm thần Trên sở khái niệm Người tâm thần, CTXH đặc điểm nhu cầu Người tâm thần tác giả xây dựng khái niệm Người tâm thần CTXH Người tâm thần - Đề tài đưa nội dung hoạt động vai trò nhân viên CTXH hoạt động CTXH Người tâm thần mà tác giả tập trung nghiên cứu phân tích - Đề tài làm rõ yếu tố ảnh hưởng đến vai trò nhân viên CTXH Người tâm thần (đặc điểm người tâm thần; trình độ, lực nhân viên CTXH; nguồn lực kinh tế nhận thức quyền địa phương, cộng đồng) - Đề tài phân tích đánh giá thực trạng vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần từ rút hạn chế, tồn làm rõ mức độ yếu tố ảnh hưởng đến vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần - Đề tài tập trung phân tích đánh giá thực trạng hoạt động chăm sóc – nuôi dưỡng Người tâm thần hỗ trợ chăm sóc sức khỏe cho Người tâm thần; hỗ trợ tâm lý cho Người tâm thần; hoạt động truyền thông nhằm tăng cường phổ biến thông tin, tuyên truyền Người tâm thần; 70 hoạt động kết nối nguồn lực hỗ trợ chăm sóc đời sống vật chất cho Người tâm thần Đồng thời phân tích đánh giá thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần - Xuất phát từ kết nghiên cứu sở lý luận thực trạng vai trò nhân viên CTXH trợ giúp Người tâm thần, luận văn đưa số nhóm giải pháp khuyến nghị nâng cao trình đội ngũ cán bộ, giải pháp hoàn thiện sách liên quan tới nghề CTXH trợ giúp xã hội cho NTT, nhằm bảo đảm thực hiệu hoạt động trợ giúp Người tâm thần Các giải pháp đưa phù hợp với đặc điểm văn hóa – xã hội điều kiện phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giải pháp mang tính khả thi Những phát đề tài hy vọng cung cấp thông tin khoa học cho công tác nghiên cứu thực tiễn quản lý CTXH nói chung CTXH NTT nói riêng từ góp phần cho hoàn thiện vai trò nhân viên CTXH trợ giúp NTT Việt Nam 71 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Lao động –Thương binh Xã hội (2011), Thông tư số 04/2011/TTBLĐTBXH ngày 25/02/2011 Bộ Lao động –Thương binh Xã hội quy định tiêu chuẩn chăm sóc sở bảo trợ xã hội bao gồm đối tượng phạm vi áp dụng; Quy trình tiếp nhận chăm sóc đối tượng; Các tiêu chuẩn y tế, dinh dưỡng, giáo dục; Quy trình tiếp nhận chăm sóc đối tượng, quy trình đến gần với quy trình quản lý trường hợp CTXH Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội – Bộ Nội vụ (2015), Thông tư liên tịch số 30/2015/TTLT-BLĐTBXH-BNV Quy định mã số tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành công tác xã hội Bộ Tài Bộ Lao động –Thương binh Xã hội (2011), Thông tư liên tịch số 11/2011/TTLT-BTC-BLĐTBXH ngày 26/10/2011 Bộ Tài Bộ Lao động –Thương binh Xã hội quy định chi tiết đối tượng áp dụng nguồn kinh phí thực hướng dẫn chi tiết nội dung mức chi cho hoạt động Đề án phát triển nghề CTXH giai đoạn 2010 - 2020 Chính phủ (2000), Nghị định 68/2000/NĐ-CP ngày 17/11/2000 thực chế độ hợp đồng số loại công việc quan hành nhà nước, đơn vị nghiệp Chính phủ (2013), Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 Chính phủ Quy định sách trợ giúp xã hội đối tượng bảo trợ xã hội Chính phủ (2016), Nghị định số 26/2016/NĐ-CP, Quy định chế độ trợ cấp, phụ cấp CC, VC & NLĐ làm việc sở quản lý người nghiện ma túy, người sau cai nghiện sở trợ giúp xã hội công lập Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lao động –Thương binh Xã hội) (2015) Giáo trình CTXH CSSKTT tập 72 Tiêu Thị Minh Hường, (2013), Giáo trình Tham vấn chăm sóc sức khỏe tâm thần, Nhà xuất Lao động – Xã hội Bùi Thị Xuân Mai (2010), Giáo trình nhập môn công tác xã hội, Nhà xuất Lao động – Xã hội 10.Bùi Thị Xuân Mai (2014), Kỹ tham vấn cán xã hội bối cảnh phát triển nghề công tác xã hội Việt Nam, Nhà xuất Lao động – Xã hội 11.Lê Quốc Nam (2015), Vài khái niệm số bệnh tâm thần thường gặp, Báo sức khỏe tâm thần, đăng thứ tư 26/08/2015 12.Nguyễn Thị Oanh (1998), Công tác xã hội đại cương, Nhà xuất Giáo dục, Hà Nội 13.Nguyễn Sinh Phúc (2013), Giáo trình Đại cương chăm sóc sức khỏe tâm thần, Nhà xuất Lao động – Xã hội 14.Nguyễn Văn Siêm (2014), Giáo trình Quy trình chăm sóc phục hồi chức cho người tâm thần trung tâm bảo trợ xã hội, Nhà xuất Hà Nội 15.Sở LĐ-TB&XH tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (2015), Biểu tổng hợp số liệu NTT năm 2014, 2015 Sở LĐ-TB&XH tỉnh BR - VT 16.Thủ tướng phủ (2010), Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg ngày 25/3/2010 Phê duyệt Đề án nghề CTXH giai đoạn 2010 - 2010 17.Thủ tướng phủ (2011), Quyết định số 1215/2011/QĐ-TTg ngày 22/7/2011 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án trợ giúp xã hội phục hồi chức cho NTT, người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2011-2020 18.UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu(1998), Quyết định số 137/QĐUBND.TCHCSN ngày 28/3/1998 UBND tỉnh V/v thành lập Trung tâm xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu 19.UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu(2010), Quyết định số 2115/QĐ-UBND ngày 27/8/2010 UBND tỉnh V/v giao tiêu biên chế 73 20.UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (2011), Quyết định số 2117/QĐ-UBND V/v kiện toàn tổ chức máy Trung tâm xã hội 21.UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (2012), Quyết định số 2001/QĐ-UBND ngày 25/9/2012 V/v nâng mức phụ cấp thu hút công chức, viên chức, nhân viên làm việc Cơ sở BTXH công lập địa bàn tỉnh 74 ... lý luận vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần - Chương 2: Thực trạng vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần Trung tâm Xã hội tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu - Chương... cao vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần Trung tâm Xã hội tỉnh Bà RịaVũng Tàu Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG TRỢ GIÚP NGƯỜI TÂM THẦN... công tác xã hội người tâm thần Trung tâm Xã hội - Đề xuất số giải pháp nhằm thực tốt vai trò nhân viên công tác xã hội trợ giúp người tâm thần theo hướng chuyên nghiệp Trung tâm Xã hội tỉnh Bà