Header Page of 126 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA THÔNG TIN - THƢ VIỆN *** LÊ THỊ DƢƠNG TÌM HIỂU VIỆC ÁP DỤNG CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC TÀI LIỆU TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN HỌC VIỆN CƠNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THƠNG KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH: THÔNG TIN – THƢ VIỆN Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH- 2007-X Hà Nội – 2011 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA THÔNG TIN - THƢ VIỆN *** Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 1Bàn of 126 Header Page of 126 LÊ THỊ DƢƠNG TÌM HIỂU VIỆC ÁP DỤNG CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC TÀI LIỆU TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THƠNG KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH: THƠNG TIN – THƢ VIỆN Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH- 2007-X NGƢỜI HƢỚNG DẪN: TH.S NGUYỄN VĂN HÀNH Hà Nội - 2011 Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 2Bàn of 126 Header Page of 126 MỤC LỤC MỞ ĐẦU Error! Bookmark not defined Tính cấp thiết đề tài Error! Bookmark not defined Mục đích nghiên cứu Error! Bookmark not defined Đối tượng phạm vi nghiên cứu Error! Bookmark not defined Phương pháp nghiên cứu Error! Bookmark not defined Đóng góp khoa học khóa luận Error! Bookmark not defined Cấu trúc khóa luận Error! Bookmark not defined CHƢƠNG TỐNG QUAN VỀ BIÊN MỤC VÀ CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC Error! Bookmark not defined 1.1 Khái quát biên mục Error! Bookmark not defined 1.1.1 Khái niệm Error! Bookmark not defined 1.1.2 Các nội dung Biên mục Error! Bookmark not defined 1.1.3 Tự động hóa cơng tác Biên mục Error! Bookmark not defined 1.2 Các chuẩn nghiệp vụ biên mục Error! Bookmark not defined 1.2.1 Một số tiêu chuẩn quy tắc mô tả thư mục Error! Bookmark not defined 1.2.1.1 Giới thiệu khái quát số tiêu chuẩn quy tắc mô tả thƣ mụcError! Bookmark not defined 1.2.1.2 Quy tắc biên mục Anh – Mỹ AACR2 (Anglo-American Cataloging Rules ) Error! Bookmark not defined 2.2 Khổ mẫu MARC21 Error! Bookmark not defined 1.2.2.1 Khái niệm, chức thành phần Khổ mẫuError! Bookmark not defined 1.2 2.2 Phạm vi áp dụng loại biểu ghi xử lý Khổ mẫu Error! Bookmark not defined 1.2.2.3 Cấu trúc biểu ghi trƣờng bảnError! Bookmark not defined 1.2.2.4 MARC 21 Tiếng Việt Error! Bookmark not defined Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 3Bàn of 126 Header Page of 126 1.2.3 Khung Phân loại thập phân Dewey (DDC) Error! Bookmark not defined 1.2.3.1.Giới thiệu sơ lƣợc Khung phân loại thập phân Dewey (DDC)Error! Bookmark not defined 1.2.3.2 Khung phân loại Thập phân Dewey rút gọn ấn 14 (gọi tắt "DDC 14" ) Error! Bookmark not defined Vai trị việc chuẩn hóa cơng tác biên mục tài liệuError! Bookmark not defined CHƢƠNG THỰC TRẠNG VIỆC ÁP DỤNG CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC TÀI LIỆU TẠI TÂM THÔNG TIN– THƢ VIỆN HỌC VIỆN CƠNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THƠNGError! Bookmark not defined 2.1 Giới thiệu khái quát Trung tâm Thông tin – Thư viện Học viện Cơng Nghệ Bưu Chính Viễn Thông Error! Bookmark not defined 2.1.1 Vài nét trình hình thành phát triểnError! Bookmark not defined 2.1.2 Chức Trung tâm Error! Bookmark not defined 2.1.3 Cơ cấu tổ chức Error! Bookmark not defined 2.1.4 Các nguồn lực đảm bảo cho hoạt động TTTTTV Error! Bookmark not defined 2.2 Thực trạng việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin – Thư viện Học viện Cơng nghệ Bưu Chính Viễn thơng Error! Bookmark not defined 2.2.1 Áp dụng quy tắc AACR2 Trung tâm Thông tin- Thư viện HVCNBCVTError! Bookmark not defined 2.2.1.1 Quá trình triển khai Error! Bookmark not defined 2.2.1.2 Quy mô áp dụng cách thức tiến hànhError! Bookmark not defined 2.2.2 Áp dụng Khổ mẫu MARC21 Trung tâm Thông tin- thư viện Error! Bookmark not defined 2.2.3 Áp dụng Khung phân loại DDC Trung tâm Thông tin- Thư viện HVCNBCVT Error! Bookmark not defined Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 4Bàn of 126 Header Page of 126 2.2.3.1 Quá trình triển khai Error! Bookmark not defined 2.2.3.2.Quy mô áp dụng cách thức tiến hànhError! Bookmark not defined 2.3 Các sản phẩm, dịch vụ Thông tin Thư viện sử dụng chuẩn biên mục Error! Bookmark not defined 2.3.1 Các Cơ sở liệu Error! Bookmark not defined 2.3.2 Mục lục truy cập công cộng trực tuyến OPAC (Online Public Acces catalog) Error! Bookmark not defined 2.3.3 Thư mục thông báo sách Error! Bookmark not defined CHƢƠNG NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN VIỆC ÁP DỤNG CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC TÀI LIỆU TẠI TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN HỌC VIỆN CƠNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THƠNG Error! Bookmark not defined Nhận xét thực trạng sử dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin – Thư viện Học Viện Cơng nghệ Bưu Viễn thôngError! Bookmark not defined 1 Các chuẩn biên mục tài liệu Error! Bookmark not defined Đội ngũ cán Biên mục Error! Bookmark not defined 3 Cơ sở vật chất hỗ trợ công tác Biên mục Error! Bookmark not defined 3 Hoạt động khai thác sử dụng sản phẩm dịch vụ Thông tin Thư viện sử dụng chuẩn Biên mục Error! Bookmark not defined 3 Kiến nghị Error! Bookmark not defined 3 Chuẩn hóa nghiệp vụ công tác Biên mục tài liệuError! Bookmark not defined 3 Hoàn thiện sở vật chất hỗ trợ việc chuẩn hóa Error! Bookmark not defined 3 Tổ chức dội ngũ cán Biên mục Error! Bookmark not defined 3 Hoạt động khai thác sử dụng sản phẩm dịch vụ Thông tin Thư viện sử dụng chuẩn Biên mục Error! Bookmark not defined KẾT LUẬN Error! Bookmark not defined Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 5Bàn of 126 Header Page of 126 LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực đề tài Khóa luận mình, tơi nhận quan tâm, giúp đỡ từ thầy giáo, cô giáo, cán Trung tâm Thông tin-Thư viện Học viện Cơng nghệ Bưu Viện thơng gia đình, bạn bè Qua xin chân thành cảm ơn đến tồn thể thầy giáo, giáo khoa Thông tinThư viện trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) trực tiếp giảng dạy, truyền đạt kiến thức quý báu cho suốt năm học tập nghiên cứu Tôi trân trọng cám ơn tới ThS Nguyễn Văn Hành tận tình hướng dẫn bảo tơi hồn thành tốt Khóa luận Tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các nghiệp vụ Trung tâm Thông tin-Thư viện Học viện Cơng nghệ Bưu Viện thơng tạo điều kiện thuận lợi gúip đỡ tơi q trình làm Khóa luận Xin cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè động viên, giúp đỡ tơi hồn thành Khóa luận Tơi cố gắng để hồn thành tốt Khóa luận Tuy nhiên, kiến thức cịn hạn chế nên Khóa luận khơng tránh khỏi thiếu sót Tơi mong nhận đóng góp thầy giáo bạn để Khóa luận tốt Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2011 Sinh viên thực Lê Thị Dương LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đề tài: “Tìm hiểu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin - Thư viện Học viện Cơng nghệ Bưu Viễn thơng”của tơi hồn tồn Đây đề tài thực hướng dẫn Thạc sĩ Nguyễn Văn Hành Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 6Bàn of 126 Header Page of 126 BẢNG CHỮ VIẾT TẮT AACR Quy tắc biên mục Anh - Mỹ (Anglo-American Cataloging Rules) CSDL Cơ sở liệu DDC Khung phân loại thập phân Dewey Biên mục máy tính đọc MARC ( Machine Readable Cataloguing) Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 7Bàn of 126 Header Page of 126 Mô tả thư mục theo tiêu chuẩn quốc tế ISBD ( International Standard Bibliographic Description) HVCNBCVT Học Viện Cơng nghệ Bưu Viễn thơng Libol Library OnLine NDT Người dùng tin RDA Resource Description Access OPAC Online Public Acces catalog MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Ngày nay, mà xu toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế diễn mạnh mẽ hầu hết quốc gia giới Địi hỏi quốc gia hội nhập phải có tri thức, làm chủ để hội nhập có lợi Xu phát triển lĩnh vực mà hoạt động Thơng tin- thư viện khơng nằm ngồi trào lưu phát triển Trong phấn đấu chung để theo kịp phát triển thời đại nghiệp giáo dục, đặc biệt giáo dục đại học đóng vai trị quan trọng Giáo dục đại học cung cấp cho tương lai chủ nhân có tri thức cao, có khả độc lập, tư để làm chủ thực Thư viện với chức quan văn hóa, giáo dục ngồi nhà trường có vai trị quan trọng việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài Thư viện phải sở cho việc tự học cho tồn dân, nắm cơng cụ chủ yếu cho việc tự học sách báo, tài liệu Trong cấu trường đại học, Thư viện phận khơng thể thiếu, coi giảng đường thứ hai sinh viên góp phần trực tiếp vào nhiệm vụ, mục tiêu kết nghiệp giáo dục đai Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 8Bàn of 126 học Header Page of 126 Một điều kiện quan trọng để thực hội nhập hợp tác, thực nhiệm vụ, mục tiêu giáo dục đại học nói vấn đề cập nhật chia sẻ nguồn tin nước, Thư viện với Trong đó, vấn đề tiên đặt tiêu chuẩn hóa, tiêu chuẩn hóa đảm bảo thống hợp lý hóa quy trình, sản phẩm, từ nâng cao hiệu hoạt động Thông tin - thư viện, bảo đảm mối liên hệ hoạt động với nhiệm vụ, đẩy mạnh tiến khoa học cơng nghệ, góp phần hồn thiện việc tổ chức, quản lý hoạt động Thông tin - thư viện, nâng cao suất lao động chất lượng lao động cán Thông tin - thư viện Để Thư viện trường đại học thực đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo, hệ thống cần đẩy mạnh hoạt động nghiệp vụ để nhằm đạt tới chuẩn hóa, hội nhập liên thơng Thư viện Ngày tháng năm 2007, Bộ Văn hoá thơng tin (nay Bộ VHTT – DL) có văn số 1598/BVHTT, theo đó, từ ngày tháng năm 2007 tất Thư viện công cộng, Thư viện chuyên ngành, đa ngành khuyến cáo nên áp dụng chuẩn nghiệp vụ hoạt động Thư viện AACR2, DDC, MARC21 Trong định ban hành ngày 7/5/2007 Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thơng tin, chuẩn nghiệp vụ quốc tế phổ biến gồm DDC, MARC21 AACR2 Bộ VH-TT định áp dụng công tác xử lý kỹ thuật tài liệu tất thư viện Việt Nam với mục tiêu: Chuẩn hóa Thống - Hội nhập ngành thư viện Việt Nam với giới Học viện Cơng nghệ Bưu Viễn thơng quan đầu ngành đào tạo nghiên cứu lĩnh vực Bưu Viễn thơng NDT cán sinh viên Học viện có nhu cầu cao thông tin phục vụ đào tạo nghiên cứu khoa học Với tư cách giảng đường thứ hai sinh viên, Trung tâm Thông tin - Thư viện HVCNBCVT thực chức phục vụ thơng tin, tư liệu góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghiên cứu Học viện Đặc biệt Trung tâm trọng áp dụng chuẩn nghiệp vụ biên mục tài liệu nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dùng tin nâng cao trao đổi hợp tác phát triển quan Thông tin- Thư viện nước Thị Năm K52 Thông tin – Thư viện Footer Page 9Bàn of 126 Header Page 10 of 126 Xuất phát từ lý trên, định chọn đề tài “Tìm hiểu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin - Thư viện Học viện Cơng nghệ Bưu Viễn thơng” làm đề tài Khóa luận Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu trạng áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thơng tin - Thư viện HVCNBCVT Trên sở đưa kiến nghị nhằm tăng cường áp dụng chuẩn nghiệp vụ, góp phần nâng cao hiệu hoạt động Trung tâm nói riêng nghiệp Thư viện nói chung Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng: Việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu gồm : AACR 2, MARC 21, DDC - Phạm vi: Khóa luận tốt nghiệp giới hạn phạm vi nghiên cứu Trung tâm Thông tin - Thư viện HVCNBCVT Phƣơng pháp nghiên cứu Trong suốt trình nghiên cứu đề tài, sở nắm vững phương pháp luận chủ nghĩa vật biện chứng vật lịch sử, để giải tốt mục tiêu đề ra, sử dụng phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp điều tra thực tế, Phương pháp quan sát, Phương pháp vấn trực tiếp, Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu, Phương pháp so sánh, đánh giá, Phương pháp thống kê Đóng góp khoa học khóa luận + Ý nghĩa lý luận: Tìm hiểu nhận xét chuẩn Biên mục áp dụng Tại Trung tâm Thông tin - Thư viện HVCNBCVT + Ý nghĩa thực tiễn: Qua việc khảo sát, nghiên cứu tìm hiểu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu, đề tài cung cấp liệu giúp cho việc hoàn thiện chuẩn nghiệp vụ tăng cường việc áp dụng chuẩn Trung tâm Cấu trúc khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, bảng chữ viết tắt danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, khóa luận bao gồm chương : Bàn Footer Page 10 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 10 Header Page 52 of 126 - Với tất loại tài liệu trước phân loại theo quy trình chung cần vào số ISBN, tên tài liệu thơng tin khác tra tìm sở liệu Thư viện Quốc hội Mỹ (LC), Tổ chức OCLC sở liệu khác thư viện nước áp dụng DDC Nếu tài liệu phân loại thư viện người cán phân loại tham khảo, đối chiếu lại với bảng phù hợp sử dụng - Trong trường hợp tài liệu khơng thể tìm thấy từ sở liệu thư viện, phải tiến hành phân loại theo qui trình chung Do bước đầu triển khai nên tài liệu chưa chuyển đổi hết sang kí hiệu phân loại theo DDC Ví dụ: Phân loại tài liệu cho 02 kho tài liệu: Tiếng Việt tiếng Anh có nội dung kỹ thuật viễn thông Các tài liêu 02 kho thuộc lớp sau DDC: đề mục DDC để phân loại 02 kho tài liệu bao gồm: Công nghệ thông tin 004 Xử lý liệu Tin học 01 Triết học lý thuyết 02 Tài liệu hỗn hợp 028 Kỹ thuật quy trình phụ trợ; máy móc, thiết bị, vật liệu 16 165 602 67 Tác phẩm tổng quát loại máy tính cụ thể Máy vi tính Máy vi tính cụ thể Phân tích thiết kế hệ thống, cấu trúc máy tính, đánh giá hiệu suất Bộ lƣu trữ Giao diện phƣơng tiện truyền thông Tài liệu hỗn hợp Mạng diện rộng Bàn Footer Page 52 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 52 Header Page 53 of 126 Các loại phương tiện truyền thơng cụ thể máy tính 69 692 Thư điện tử 693 Nhóm thảo luận Thiết bị ngoại vi Lập trình máy tính, chƣơng trình, liệu 005 Triết học lý thuyết 01 Lập trình Triết học lý thuyết 101 Tài liệu hỗn hợp 102 Kỹ thuật quy trình phụ trợ, máy móc, thiết bị, vật liệu 102 Ngơn ngữ lập trình 13 Triết học lý thuyết 130 Lập trình cho loại máy tính cụ thể, hệ điều hành cụ thể, giao diện ngƣời dùng cụ thể Lập trình cho máy tính 26 Triết học lý thuyết 260 Lập trình cho máy tính cụ thể 265 Triết học lý thuyết 265 01 Chƣơng trình 302 Kỹ thuật quy trình phụ trợ, máy móc, thiết bị, vật liệu 302 Tài liệu hỗn hợp thương mại 36 362 365 368 [.369] Chương trình cho máy tính Chương trình ngơn ngữ lập trình cụ thể Chương trình cho máy tính cụ thể Chương trình cho hệ điều hành cụ thể giao diện người dùng cụ thể Các chương trình cụ thể Lập trình chƣơng trình hệ thống Chƣơng trình ứng dụng cho mục đích chung [trước 005.3] Bàn Footer Page 53 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 53 Header Page 54 of 126 .52 Xử lý văn 54 Bảng điện tử [.6] Vi lập trình vi chƣơng trình Dữ liệu hệ thống máy tính Tệp liệu sở liệu 74 Quản trị 740 68 Các loại tệp liệu CSDL cụ thể 75 An toàn liệu 006 Các phƣơng pháp tin học đặc biệt Trí tuệ nhân tạo Nhận dạng mẫu hình máy tính Âm số Đồ hoạ máy tính Hệ thống đa phƣơng tiện Thực tế ảo 380 Thƣơng mại, phƣơng tiện truyền thông (liên lạc), giao thông vận tải 384 Phƣơng tiện truyền thông (liên lạc) Viễn thông Điện báo Kỹ thuật quy trình phụ trợ 102 Truyền thơng máy tính 302 85 Xử lý liệu 54 Phát 55 Truyền hình Ứng dụng máy tính Hệ thống điện thoại 621.38 381 Điện tử, kỹ thuật truyền thông Điện tử học 381 Thành phần mạch điện 381 502 Kỹ thuật quy trình phụ trợ, máy móc, thiết bị, vật liệu Bàn Footer Page 54 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 54 Header Page 55 of 126 .382 Kỹ thuật truyền thông 383 Điện báo 384 Vô tuyến điện rađa Kỹ thuật quy trình phụ trợ 384 028 384 Vô tuyến điện nghiệp dư 384 Điện thoại vô tuyến 384 Rađa 385 Điện thoại 386 Thiết bị điện thoại đầu cuối 387 Truyền điện thoại thiết bị trung gian 388 Truyền hình 388 001 Triết học lý thuyết 388 002 Tài liệu hỗn hợp 388 002 Kỹ thuật quy trình phụ trợ 388 003-.388 009 Tiểu phân mục chung 389 39 390 28 An ninh, ghi âm, hệ thống liên quan Kỹ thuật máy tính Kỹ thuật quy trình phụ trợ; máy móc, thiết bị, vật liệu 2.3 Các sản phẩm, dịch vụ Thông tin Thƣ viện sử dụng chuẩn biên mục 2.3.1 Các Cơ sở liệu CSDL tập hợp ghi tệp có quan hệ logic với lưu trữ nhớ máy tính NDT tìm kiếm thơng qua cơng cụ tìm kiếm có sẵn máy Bàn Footer Page 55 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 55 Header Page 56 of 126 - CSDL Thư mục: Hiện Trung tâm xây dựng số CSDL thư mục như: CSDL sách tiếng Việt sách Ngoại văn với 3.300 biểu ghi, xây dựng phần mềm Libol 6.0 với chuẩn AACR2, DDC14, MARC21 - CSDL toàn văn Slide giảng cán Học viện biên soạn; CSDL tóm tắt Luận văn, Luận án bảo vệ Học viện Đây cơng cụ hữu ích cho NDT, đặc biệt giảng viên, học viên cao học sinh viên năm cuối Học viện Ngoài CSDL Trung tâm xây dựng, Trung tâm kết nối với CSDL ProQuest Đây sở liệu đa lĩnh vực với 13.000 tạp chí khoa học (trong có 8.000 tạp chí tồn văn), 30.000 cơng trình nghiên cứu khoa học tồn văn, nhiều ấn phẩm có giá trị chuyên gia thẩm định Cơ sở liệu ProQuest đáp ứng nhu cầu thông tin hầu hết lĩnh vực đào tạo Học viện Để tra cứu CSDL ProQuest, NDT thao tác qua trang thơng tin điện tử Học viện: http://www.ptit.edu.vn , chọn mục: Thư viện Học liệu/ Tra cứu CSDL Proques Có nhiều cách tìm kiếm Proquest như: bản, nâng cao, chủ đề thông tin xuất 2.3.2 Mục lục truy cập công cộng trực tuyến OPAC (Online Public Acces catalog) Hệ thống mục lục hỗ trợ bạn đọc tìm kiếm thơng tin ấn phẩm có thư viện hai nguồn: Internet CSDL thư mục Trung tâm Dịch vụ tìm kiếm tài liệu trực tuyến OPAC mà Trung tâm cung cấp cho người dùng tin dựa phân hệ tra cứu phần mềm Libol, với bước tìm kiếm mức độ cho kết tìm kiếm khác Đây công cụ tra cứu tiện lợi, giúp bạn đọc tìm kiếm thơng tin cách nhanh chóng, xác kết tối ưu (Giao diện tra cứu OPAC xem Hình ảnh 6-Phụ lục 4) Thông qua Mục lục truy cập công cộng trực tuyến OPAC, bạn đọc tìm thơng tin cấp độ khác nhau: Bàn Footer Page 56 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 56 Header Page 57 of 126 - Tìm đơn giản: NDT thực tả cứu tài liệu theo dấu hiệu thông tin đơn giản, định như: tên tài liệu, tên tác giả, năm xuất bản, nhà xuất bản, ngôn ngữ tài liệu, số DDC, từ khóa, ISBN, ISSN,… - Tìm chi tiết: NDT tìm kiếm với u cầu thơng tin chi tiết giúp giới hạn khoanh vùng CSDL - Tìm nâng cao: cho phép NDT kết hợp nhiều dấu hiệu tìm kiếm q trình tra cứu, thơng qua sử dụng toán tử logic AND, OR, NOT…và ký tự đặc biệt giúp cho việc tìm thơng tin xác yêu cầu hơn, kết tìm kiếm đạt hiệu cao 2.3.3 Thư mục thông báo sách Từ kết biên mục tài liệu, dễ dàng tạo lập ký hiệu xếp giá, in phiếu mục lục, in thư mục thông báo sách để thường xuyên cập nhật danh sách tài liệu nhập thư mục trực tuyến OPAC Loại thư mục Trung tâm tiến hành biên soạn có tài liệu nhập Tài liệu sau xử lý phiếu tiền máy tiến hành nhập máy, xây dựng thành CSDL, qua hệ thống CSDL phòng nghiệp vụ tổ chức thành thư mục giới thiệu, sách Thông tin thư mục thông báo sách gồm: Tên tài liệu, tác giả, kí hiệu xếp giá, số ĐKCB…Qua thông tin NDT nhanh chóng tìm tài liệu cần mà không nhiều thời gian tra cứu Bàn Footer Page 57 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 57 Header Page 58 of 126 CHƢƠNG NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN VIỆC ÁP DỤNG CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC TÀI LIỆU TẠI TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THƠNG Nhận xét thực trạng sử dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin – Thƣ viện Học Viện Cơng nghệ Bƣu Viễn thơng Nhìn chung, việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục Trung tâm Thông tin-Thư viện HVCNBCVT đáp ứng nhu cầu tin NDT Trung tâm trao đổi thông tin thư viện Tuy nhiên, việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ bước đầu thực nên khơng thể tránh khỏi khó khăn hạn chế 1 Các chuẩn biên mục tài liệu Qua thời gian tìm hiểu nghiên cứu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục Trung tâm Thông tin - thư viện HVCNBCVT, nhận thấy Trung tâm giành quan tâm đích đáng cho việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ AACR2, MARC21, DDC quy trình xử lý tài liệu mình, đặc biệt cơng tác Biên mục tài liệu nói riêng AACR2 Thuận lợi - AACR2 Quy tắc biên mục Anh-Mỹ, khơng có nhiều khác biệt so với quy tắc Thư viện Quốc gia Việt Nam 1994, sử dụng phần mô tả theo ISBD nên không phức tạp mẻ cán biên mục Trung tâm - Trung Tâm Thông tin thư viện HVCNBCVT có sử dụng khổ mẫu MARC21, thuận lợi cho biên mục chép, tận dụng kết biên mục thư viện khác có tiêu chuẩn Khó khăn Trong quy tắc AACR2, có nhiều quy định phần mơ tả, đặc biệt phần lập điểm truy nhập (tiêu đề mô tả) khác với quy tắc mô tả Việt Nam Do đó, áp dụng AACR2 có nhiều yếu tố mơ tả khơng tương thích Trung tâm phải sửa đổi, thời gian công sức Bàn Footer Page 58 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 58 Header Page 59 of 126 - Cách biên mục theo AACR2 làm thông tin tác giả có trách nhiệm khác, khơng lập tiêu đề phụ cho tác giả - Bản đầy đủ AACR2 chi tiết phức tạp, gây khó khăn cho cán Biên mục Ngay dịch sang tiếng Việt thuật ngữ dùng gây khó hiểu cho người sử dụng MARC 21 Thuận lợi Mặc dù số lượng biểu ghi thư mục Trung tâm Thơng tin – Thư viện HVCNBCVT cịn khiêm tốn, bước đầu chất lượng biểu ghi tiếp cận với tiêu chuẩn quốc tế + Về tiêu chuẩn Công nghệ Thông tin, phần mềm Libol 6.0 phần mềm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế tiêu chuẩn Z39.50; ISO 2709 nên CSDL Trung tâm chia sẻ tiếp nhận biểu ghi thư mục cần thiết từ thư viện khác nước giới qua mạng Internet + Hầu hết sách tiếng Anh Trung tâm biên mục chép qua mạng Internet nhờ chuẩn Z39.50 phần mềm Libol 6.0 + MARC 21 khổ mẫu tích hợp dùng chung cho loại hình tài liệu thư viện thiết kế mẫu nhập tin khác nhau, mà cần thêm bớt trường liệu đặc thù cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể Trung tâm + Khả chia sẻ sử dụng biểu ghi thư mục thư viện với dễ dàng không Trung tâm với thư viện nước mà với thư viện nước ngồi Khó khăn + Các tài liệu chưa chuẩn hóa hết sang MARC21 + Một số vấn đề tiêu đề mơ tả hình thức (đối với sách) theo qui tắc mô tả Việt Nam chuyển sang biên mục MARC21 xếp vào đâu cho với qui tắc biên mục Việt Nam tài liệu pháp luật, tài liệu tiêu chuẩn … Vì vậy, gây khó khăn cho cán biên mục + Đối với tài liệu luận án khoa học trước theo ISIS quan bảo vệ thường để sau vùng thông tin trách nhiệm sau dấu gạch xiên chuyển sang MARC21 lại để phần phụ ảnh hưởng đến vị trí mô tả phiếu mục lục truyền thống Mặt khác, theo qui tắc mô tả Việt Nam MARC21 có khác mơ tả vị trí nơi, năm hoàn thành luận án nơi, năm bảo vệ Bàn Footer Page 59 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 59 Header Page 60 of 126 + Giữa mã tên nước, mã ngôn ngữ in phụ lục MARC 21 rút gọn chuẩn MARC21 không giống dẫn đến việc không thống biên mục gây khó khăn cho người biên mục + Tại Trung tâm, trường MARC21 áp dụng trường thị sử dụng số trường DDC Thuận lợi + Với nhiều ưu điểm, DDC giải tồn Khung phân loại Thập tiến 17 lớp, thuận lợi cho cán phân loại việc tìm ký hiệu thích hợp, đặc biệt bảng phân loại DDC thường xuyên cập nhật, bổ sung nên theo sát thay đổi ngành khoa học, lĩnh vực tri thức xuất + DDC dễ sử dụng, đơn giản, khoa học phù hợp với việc tổ chức xếp sách theo môn loại kho mở + DDC khung phân loại mang tính quốc tế Việc áp dụng DDC không giúp Trung tâm trao đổi liệu dễ dàng thư viện nước mà hội để hội nhập chia sẻ với thư viện khác giới Khó khăn + DDC khung phân loại đồ sộ lại chưa có ấn DDC đầy đủ nên bước đầu sử dụng cịn gặp nhiều khó khăn, kinh nghiệm sử dụng DDC chưa nhiều + DDC trình bước đầu áp dụng Trung tâm nên kinh nghiệm cịn ít, q trình phân loại, cán phân loại mang tính tự động, khơng ghép số phân loại theo quy định, cịn mang tính chủ quan dẫn đến định số phân loại sai + Sự khác biệt cách kết hợp ký hiệu phân loại DDC Khung phân loại Thập tiến 17 lớp bước đầu tạo bỡ ngỡ cho cán phân loại Bàn Footer Page 60 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 60 Header Page 61 of 126 Đội ngũ cán Biên mục Thuận lợi Cán Trung tâm có trình độ chun mơn nghiệp vụ cao, đặc biệt có kĩ tin học thành thạo Tinh thần làm việc cán nhiệt tình, cởi mở Cán Biên mục thường xuyên trau dồi kiến thức, cử học lớp bồi dưỡng nghiệp vụ ngắn hạn dài hạn Khó khăn Đội ngũ cán Thư viện cịn thiếu, chưa đáp ứng u cầu cơng việc số lượng chất lượng: - Trình độ chun mơn nghiệp vụ cán cịn nhiều hạn chế nhu cầu sản phẩm dịch vụ thông tin NDT ngày cao - Trình độ ngoại ngữ cịn hạn chế, gây khó khăn cho cơng tác bổ sung, xử lý tài liệu, tài liệu chuyên ngành tiếng Anh - Số lượng cán cịn ít, chưa đáp ứng nhu cầu công tác, đặc biệt công việc phát sinh hồi cố liệu, áp dụng chuẩn nghiệp vụ, đặc biệt cán xử lý nghiệp vụ 3 Cơ sở vật chất hỗ trợ công tác Biên mục Thuận lợi Trung tâm trang bị sở vật chất tương đối tốt, với nhiều máy tính, tất máy tính đề kết nối mạng Ở phịng chức trang bị thiết bị hiên đại như: máy in, máy photocopy, giá sách, xe đẩy tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động Trung tâm Khó khăn Các sở hạ tầng trình xây dựng nên phịng ban cịn chật chội, khơng gian đọc tài cho NDT cịn hạn chế Đường truyền mạng chưa ổn định, gây khó khăn cho cán Biên mục bạn đọc tra cứu tài liệu Hệ thống máy tính phục vụ người dùng tin tra cứu cịn ít, làm giảm nhu cầu NDT 3 Hoạt động khai thác sử dụng sản phẩm dịch vụ Thông tin Thư viện sử dụng chuẩn Biên mục Thuận lợi - Hệ thống CSDL thưc mục cập nhật sửa đổi thường xuyên giúp bạn đọc tra cứu thông tin kịp thời, nhanh chóng, thuận tiện Bàn Footer Page 61 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 61 Header Page 62 of 126 - Mục lục tra cứu công cộng trực tuyến OPAC giúp cho NDT tiết kiệm thời gian tra cứu mang lại hiệu - Dịch vụ thơng báo sách giúp NDT nhanh chóng tìm tài liệu cần mà khơng nhiều thời gian tra cứu Khó khăn - Các sản phẩm dịch vụ Trung tâm chưa phong phú chất lượng hạn chế - Bộ máy tra cứu đại hạn chế, số lượng máy tính phịng phục vụ cịn ít, đường truyền mạng không ổn định nên gây nhiều thời gian NDT 3 Kiến nghị Để góp phần nâng cao hiệu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm, xin đưa số đề xuất, kiến nghị sau: 3 Chuẩn hóa nghiệp vụ công tác Biên mục tài liệu - Để triển khai tốt việc áp dụng chuẩn Biên mục tài liệu Trung tâm cần có tài liệu hướng dẫn cụ thể để cán Biên mục hiểu xác thống chuẩn Biên mục tài liệu - Tăng cường hoạt động hướng dẫn nghiệp vụ nhằm phổ biến việc áp dụng theo chuẩn quy tắc AACR2, khổ mẫu MARC21, khung phân loại DDC - Trung tâm nên có đầu tư để tiến hành áp dụng chuẩn nghiệp vụ kho tài liệu lại nhằm chuẩn hố tịan nguồn lực thơng tin có Trung tâm - Thực tốt tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ theo chuẩn Biên mục để xử lý tài liệu hiệu 3 Hoàn thiện sở vật chất hỗ trợ việc chuẩn hóa - Đầu tư tài trang thiết bị cần thiết để Thư viện lập kế hoạch biên mục hồi cố kho sách lại nhằm chuẩn hóa tồn nguồn nhân lực thơng tin Thư viện - Tăng cường thêm diện tích sử dụng cho Thư viện để mở rộng phạm vi đáp ứng nhu cầu thông tin cho NDT áp dụng chuẩn nghiệp vụ Muốn làm điều thư viện cần tổ chức hình thức phục vụ như: kho mở, phòng đọc tự chọn Bàn Footer Page 62 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 62 Header Page 63 of 126 - Tăng cường việc áp dụng công nghệ thông tin vào lĩnh vực thư viện, đặc biệt việc trang bị phần mềm thư viện đại hỗ trợ chuẩn quốc tế quản lý trao đổi liệu 3 Tổ chức dội ngũ cán Biên mục Cần bổ sung nhân cho Trung tâm để vừa đảm bảo công tác trực tiếp phục vụ, vừa đảm bảo hồn thành cơng tác chun mơn - Tập huấn cho cán việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ biên mục tài liệu như: tham gia khóa đào tạo Hội Liên hiệp Thư viện trường Đại học, Thư viện Quốc gia tổ chức định kì năm - Tăng cường thêm nhân lực cho Thư viện, với qui mô đào tạo ngày mở rộng số lượng nhân lực chưa đáp ứng nhu cầu công tác, đặc biệt việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ - Tăng cường bồi dưỡng đào tạo nguồn nhân lực cho thư viện, thường xuyên cử cán học tập trao đổi kinh nghiệm nước nước nhằm cập nhật kịp thời kiến thức mới,các chuẩn công nghệ lĩnh vực khoa học thư viện 3 Hoạt động khai thác sử dụng sản phẩm dịch vụ Thông tin Thư viện sử dụng chuẩn Biên mục - Củng cố tăng cường chất lượng sản phẩm dịch vụ thông tin – thư viện Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện nâng cao hệ thống mục lục truy cập công cộng trực tuyến OPAC - Đào tạo người dùng tin sử dụng hiệu sản phẩm dịch vụ Trung tâm Việc đào tạo NDT nhằm giúp họ hiểu biết tầm quan trọng hoạt động thông tin-thư viện, nắm vững kỹ tìm tin, xử lý thông tin đúc rút tri thức phù hợp với nhu cầu Để giúp đỡ cho NDT khai thác tốt hiệu các sản phẩm dịch vụ mình, Trung tâm Thơng tin-thư viện HVCNBCVT cần triển khai chương trình đào tạo NDT giúp họ biết sử dụng sản phẩm mình, rèn luyện cho họ kỹ khai thác thơng tin phương thức tìm kiếm thơng tin thơng qua sản phẩm dịch vụ Bàn Footer Page 63 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 63 Header Page 64 of 126 KẾT LUẬN Trong giai đoạn ngày nay, việc chuẩn hóa nghiệp vụ vào cơng tác xử lý tài liệu biên mục vấn đề quan trọng hàng đầu hoạt động Trung tâm Thơng tin-Thư viện HVCNBCVT nói riêng quan Thơng tin thư viện nói chung Việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ vào công tác xử lý tài liệu biên mục Trung tâm cần thiết đáp ứng nhu cầu NDT đồng thời thúc đẩy q trình hội nhập tồn cầu Qua trình tìm hiểu, nghiên cứu Trung tâm Thông tin – thư viện HVCNBCVT, đặc biệt sâu vào nghiên cứu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm, nhận thấy giai đoạn đầu áp dụng chuẩn nghiệp vụ khơng tránh khỏi khó khăn, thiếu sót Nhưng với nổ lực, đồn kết, sáng tạo, nhiệt tình tồn cán Trung tâm, quan tâm Ban Giám đốc HVCNBCVT giúp đỡ quan tâm cá nhân nước, Trung tâm đạt thành tựu to lớn, cung cấp thơng tin nhanh chóng kịp thời cho NDT Để phát triển chung với cộng đồng thư viện nước nước Trung tâm cần phát huy thuận lợi, khắc phục hạn chế cách đầu tư nhân lực, vật lực tài lực tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ vào cơng tác nghiệp vụ Bàn Footer Page 64 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 64 Header Page 65 of 126 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Nghiên cứu quy tắc biên mục Anh Mỹ AACR2 triển khai ứng dụng Thư viện đào tào Hà Đông: Báo cáo khoa học.- Hà Nội: Học viện Cơng nghệ Bưu viễn thơng, 2008.- 80 tr Nghiên cứu ứng dụng khung phân loại thập phân DDC rút gọn công tác xử lý tài liệu Trung tâm thông tin Thư viện Học viện Cơng nghệ Bưu Viễn thơng: Báo cáo khoa học.- Hà Nội: Học viện Cơng nghệ Bưu viễn thơng, 2007.- 62 tr Đồn Văn Tân Thơng tin học: Giáo trình/ Đồn Văn Tân.- Hà Nội: Đại học Quốc gia Hà Nội, 2001.- 337 tr Hà Quỳnh Hoa Tìm hiểu quy trình xử lý thơng tin Trung tâm Thông tin Thư viện Học viện Công nghệ Bưu viễn thơng / Hà Quỳnh Hoa: Khóa luận tốt nghiệp.- Hà Nội: Trường Đại học Dân lập Đông đô, 2010.- 74 tr Trần Thị Hiền.Tình hình áp dụng Khung phân loại thập phân Dewey Việt Nam: Khóa luận tốt nghiệp / Trần Thị Hiền.- Hà Nội: Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), 2008.- 64 tr Lê Văn Viết Cẩm nang nghề thư viện/ Lê Văn Viết.- Hà Nội: Văn Hóa Thơng tin, 2000.- 630tr Nguyễn Văn Hành Mô tả tài liệu tổ chức mục lục chữ cái: Tập giảng / Nguyễn Văn Hành.- H.:[Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn], 2007.-79tr Nguyễn Văn Hành Nghiên cứu thực trạng đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu công tác Thông tin Thư viện Học viện CNBCVT: Báo cáo kết nghiên cứu khoa học/ Nguyễn Văn Hành.- Hà Nội: Học viện CNBCVT, 2009.- 47 tr Nguyễn Văn Hành Vấn đề lập tiêu đề mô tả cho tên tác giả cá nhân người Việt Nam biên mục mơ tả // Tạp chí Thư viện Việt Nam.- 2006, số 4.- tr.27-31 Bàn Footer Page 65 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 65 Header Page 66 of 126 10 Tạ Thị Thịnh Phân loại tài liệu: Giáo trình/ Tạ Thị Thịnh.- Hà Nội: Trung tâm thơng tin Tư liệu Khoa học Công nghệ Quốc gia, 1998.- 221 tr 11 Vũ Văn Sơn Giáo trình biên mục mơ tả/ Vũ Văn Sơn.- Hà Nội: Đại học Quốc gia Hà Nội, 2000.- 284 tr 12 Vũ Văn Sơn Dịch mở rộng DDC 14/ Vũ Văn Sơn: Đánh giá kết dự án, Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc, 2004 13 Vũ Văn Sơn Khung phân loại DDC tương lai // Tạp chí thơng tin tư liệu.- Hà Nội: Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc, 2008.- Số 1.-tr 25-29 14 http:// catalog.loc.gov 15 http://www.ptit.edu.vn 16 http://www.tinhvan.com 17 http://www.thuvien.net 18 http://www.thuvientre.com Bàn Footer Page 66 ofThị 126.Năm K52 Thông tin – Thư viện 66 ... đề tài ? ?Tìm hiểu việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin - Thư viện Học viện Công nghệ Bưu Viễn thơng” làm đề tài Khóa luận Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu trạng áp dụng. .. việc áp dụng chuẩn nghiệp vụ Biên mục tài liệu Trung tâm Thông tin – Thư viện Học viện Công nghệ Bưu Chính Viễn thơng Error! Bookmark not defined 2.2.1 Áp dụng quy tắc AACR2 Trung tâm Thông tin- ... DƢƠNG TÌM HIỂU VIỆC ÁP DỤNG CÁC CHUẨN NGHIỆP VỤ TRONG BIÊN MỤC TÀI LIỆU TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN HỌC VIỆN CƠNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THƠNG KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH: THÔNG TIN