HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM KHOA MÔI TRƯỜNG - - KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI: ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG HÓA CHẤT BẢO VỆ THỰC VẬT TRONG NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ ĐÔNG MINH, HUYỆN ĐÔNG SƠN, TỈNH THANH HÓA Người thực : TRỊNH THỊ LAN Lớp : MTE Khóa : 57 Chun ngành : Mơi Trường Giáo viên hướng dẫn : ThS LÝ THỊ THU HÀ Địa điểm thực tập : Xã Đông Minh, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa Hà Nội – 2016 LỜI CẢM ƠN Trong q trình thực tập tốt nghiệp, ngồi nỗ lực thân, nhận nhiều giúp đỡ tập thể, cá nhân ngồi trường Trước hết tơi xin chân thành cảm ơn thầy, cô giáo khoa Môi trường thầy cô Trường Học viện Nông Nghiệp Việt Nam tạo điều kiện giúp đỡ tơi hồn thành q trình thực tập tốt nghiệp Đặc biệt tơi bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến ThS Lý Thị Thu Hà người tận tình hướng dẫn tơi suốt q trình thực đề tài Tơi xin chân thành cảm ơn UBND, hộ gia đình, hộ kinh doanh thuốc BVTV xã Đông Minh giúp đỡ thực đề tài Cuối xin chân thành gửi lời cảm ơn tới gia đình bạn bè, người khích lệ tơi suốt q trình thực tập tốt nghiệp Tơi xin cam đoan kết báo cáo thật Tôi xin chân thành cảm ơn ! Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Sinh viên Trịnh Thị Lan i MỤC LỤC 1.1.Tính cấp thiết đề tài Theo yêu cầu nghiên cứu sử dụng, phân loại thuốc BVTV sau: .5 a Dựa vào đối tượng phòng chống Thuốc trừ sâu: Gồm chất hay hỗn hợp chất có tác dụng tiêu diệt, xua đuổi hay di chuyển loại côn trùng có mặt mơi trường Chúng dùng để diệt trừ ngăn ngừa tác hại côn trùng đến trồng, rừng, nông lâm sản, gia súc người Trong thuốc trừ sâu, dựa vào khả gây độc cho giai đoạn sinh trưởng, người ta chia ra: thuốc trừ trứng, thuốc trừ sâu non Thuốc trừ bệnh: Thuốc trừ bệnh bao gồm hợp chất có nguồn gốc hố học (vơ hữu cơ), sinh học (vi sinh vật sản phẩm chúng, nguồn gốc thực vật), có tác dụng ngăn ngừa hay diệt trừ loài vi sinh vật gây hại cho trồng nông sản (nấm ký sinh, vi khuẩn, xạ khuẩn) cách phun lên bề mặt cây, xử lý giống xử lý đất Thuốc trừ bệnh dùng để bảo vệ trồng trước bị loài vi sinh vật gây hại công tốt diệt nguồn bệnh tác dụng chữa trị bệnh yếu tố phi sinh vật gây Thuốc trừ bệnh bao gồm thuốc trừ nấm trừ vi khuẩn Thường thuốc trừ vi khuẩn có khả trừ nấm; cịn thuốc trừ nấm thường có khả trừ vi khuẩn Hiện Trung quốc, xuất số thuốc trừ bệnh hạn chế mạnh phát triển virus (Ningnanmycin ) .5 Nhiều người ta gọi thuốc trừ bệnh thuốc trừ nấm Trong trường hợp này, thuốc trừ nấm bao gồm thuốc trừ vi khuẩn Thuốc trừ chuột: hợp chất vô cơ, hữu cơ; có nguồn gốc sinh học có hoạt tính sinh học phương thức tác động khác nhau, dùng để diệt chuột gây hại ruộng, nhà kho tàng loài gậm nhấm Chúng tác động đến chuột chủ yếu đường vị độc xơng (ở nơi kín đáo) Thuốc trừ nhện: chất dùng chủ yếu để trừ nhện hại trồng loài thực vật khác, đặc biệt nhện đỏ Hầu hết thuốc trừ nhện thông dụng có tác dụng tiếp xúc Đại đa số thuốc nhóm thuốc đặc hiệu có tác dụng diệt nhện, có khả chọn lọc cao, gây hại cho trùng có ích thiên địch Nhiều loại chúng cịn có tác dụng trừ trứng nhện nở; số khác diệt nhện trưởng thành Nhiều loại thuốc trừ nhện có thời gian hữu hiệu dài, độc với động vật máu nóng Một số thuốc trừ nhện có tác dụng diệt sâu Một số thuốc trừ sâu, trừ nấm có tác dụng trừ nhện .6 Thuốc trừ tuyến trùng: chất xông nội hấp dùng để xử lý đất trước tiên trừ tuyến trùng rễ trồng, đất, hạt giống Thuốc trừ cỏ: chất dùng để trừ loài thực vật cản trở sinh trưởng trồng, loài thực vật mọc hoang dại, đồng ruộng, quanh cơng trình kiến trúc, sân bay, đường sắt gồm thuốc trừ rong rêu ruộng, kênh mương Đây nhóm thuốc dễ gây hại cho trồng Vì dùng thuốc nhóm cần đặc biệt thận trọng b Dựa vào đường xâm nhập (hay cách tác động thuốc) đến dịch hại: tiếp xúc, vị độc, xông hơi, thấm sâu nội hấp .6 c Dựa vào nguồn gốc hoá học: Thuốc có nguồn gốc thảo mộc: bao gồm thuốc BVTV làm từ cỏ hay sản phẩm chiết xuất từ cỏ có khả tiêu diệt dịch hại Thuốc có nguồn gốc sinh học: gồm loài sinh vật (các loài ký sinh thiên địch), sản phẩm có nguồn gốc sinh vật (như lồi kháng sinh ) có khả tiêu diệt dịch hại Thuốc có nguồn gốc vơ cơ: bao gồm hợp chất vô (như dung dịch boocđô, lưu huỳnh lưu huỳnh vơi ) có khả tiêu diệt dịch hại ii Thuốc có nguồn gốc hữu Gồm hợp chất hữu tổng hợp có khả tiêu diệt dịch hại (như hợp chất clo hữu cơ, lân hữu cơ, cacbamat ) Gần đây, nhiều dịch hại hình thành tính chống nhiều loại thuốc có chế, nên người ta phân loại theo chế tác động loại thuốc (như thuốc kìm hãm men cholinesterase, GABA, kìm hãm hơ hấp ) hay theo phương thức tác động (thuốc điều khiển sinh trưởng côn trùng, thuốc triệt sản, chất dẫn dụ, chất xua đuổi hay chất gây ngán) Phân chia theo dạng thuốc (thuốc bột, thuốc nước ) hay phương pháp sử dụng (thuốc dùng để phun lên cây, thuốc xử lý giống ) Ngoài cách phân loại chủ yếu trên, tuỳ mục đích nghiên cứu sử dụng, người ta phân loại thuốc BVTV theo nhiều cách khác Khơng có phân loại thuốc BVTV mang tính tuyệt đối, loại thuốc trừ nhiều loại dịch hại khác nhau, có khả xâm nhập vào thể dịch hại theo nhiều đường khác nhau, có lúc nhiều chế tác động khác nhau; thành phần thuốc có nhóm hay nguyên tố gây độc khác nên thuốc lúc xếp vào nhiều nhóm khác 2.1.3 Ảnh hưởng thuốc bảo vệ thực vật đến môi trường người Hình 2.1 Tác động HCBVTV đến môi trường Nên dùng luân phiên thuốc khác để giảm tác hại thuốc đến sinh quần làm chậm tính kháng thuốc dịch hại Phải hỗn hợp thuốc BVTV cách .14 Bảo hộ an toàn lao động cách: Trang bị bảo hộ nhằm làm giảm tiếp xúc xâm nhập thuốc vào thể, đồng thời hạn chế nguy bị ngộ độc Không làm việc kho, cửa hàng thuốc BVTV, không phun thuốc ruộng, đồ bảo hộ thích hợp Có đầy đủ quần áo bảo hộ công cụ bảo lao động tiếp xúc với thuốc: Quần áo dài, áo mưa, mũ, trang, kính .14 Trong phun thuốc: Khơng dùng bình bơm rị rỉ hay để thuốc dây lên da; Ngừng phun thuốc phát bình phun rị rỉ Khơng phun thuốc ngược chiều gió, nên vng góc với chiều gió; khơng phun thuốc trời có gió to 15 Sau phun: Thu dọn bao bì, chai thuốc tiêu huỷ cách: đập bẹp vỏ sắt, đập vỡ chai, chơn bao bì nơi hẻo lánh, cao, khơng úng nước, có biển cảnh báo hay rào chắn; hố đào phải có chiều sâu thấp bề mặt mương nước gần Khơng đốt bình chứa thuốc Khơng đổ nước thuốc thừa nước rửa bơm xuống ruộng, nguồn nước Thuốc dùng không hết phải đậy, cất vào kho riêng, có khố Kho phải xa nhà .15 Tránh độc cho người sử dụng nông sản: Giữ thời gian cách ly biện pháp quan trọng hạn chế lượng thuốc BVTV xâm nhập vào thể người tiêu dùng nông sản 15 Bảo quản, cất giữ thuốc, dụng cụ pha chế phun rải thuốc gia đình cách: .15 Thuốc BVTV mua chưa sử dụng dùng chưa hết phải để bao chai ngun, có nút kín, xếp theo nhóm; thuốc dạng lỏng để thuốc dạng rắn; cất giữ phịng riêng, khơng dột, xa nơi ở, xa chuồng trại gia súc xa nguồn nước sinh hoạt 15 Tiêu huỷ thuốc thừa, thuốc phẩm chất vỏ bao bì hết thuốc cách: 15 Trường hợp người tiêu dùng cửa hàng phải tiêu huỷ: Khi có bao bì bị rách, rị rỉ đổ vỡ vận chuyển, bốc xếp Thuốc lưu kho lâu ngày bị hỏng hay chất lượng, sau kiểm tra tự huỷ hay chuyển trả nơi sản xuất Địa điểm tiêu huỷ (đốt, chôn) phải quan chức chọn thực hiện; phải xa dân, xa khu chăn nuôi, vườn cây, xa nơi trồng trọt, xa nguồn nước ăn, mạch nước ngầm Phải có rào cản, biển báo 15 Bảng 2.1 Hình thức vi phạm 4457 bn bán thuốc BVTV 24 Bảng 2.2 Hình thức vi phạm sử dụng thuốc BVTV .24 iii Bảng 2.3 Dư lượng thuốc BVTV rau, .25 Qua công tác tra, kiểm tra, chuyên ngành BVTV cho thấy tình trạng thuốc BVTV nhập lậu vào nước ta ngày phức tạp Theo Cục BVTV, DN thuộc thành phần kinh tế nhập loại thuốc BVTV nằm danh mục thuốc phép sử dụng mà không cần xin phép xác nhận đơn hàng trước 26 Ngày 26/5/2014, Chánh văn phịng Bộ NN-PTNT có cơng văn thông báo ý kiến đạo Bộ trưởng Cao Đức Phát tăng cường biện pháp quản lý thuốc BVTV Theo đó, giao tra Bộ phối hợp với Cục BVTV, Cục Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản địa phương phải tra toàn diện sở sản xuất, kinh doanh thuốc BVTV toàn quốc, xử lý nghiêm trường hợp vi phạm theo thẩm quyền Bộ trưởng giao Cục BVTV đề xuất đạo hệ thống chuyên ngành phối hợp với quan công an, quản lý thị trường thực biện pháp nghiệp vụ nắm tình hình đấu tranh liệt với tình trạng nhập lậu thuốc BVTV qua biên giới 26 Bảng 4.1 Phân bố dân cư xã Đông Minh năm 2014 32 Hình 4.1 Biểu đồ thể giá trị thu nhập kinh tế theo ngành xã Đơng Minh 34 Hình 4.2 Biểu đồ thể cấu sử dụng đất xã Đông Minh năm 2014 35 Bảng 4.2 Tình hình chăn ni xã Đơng Minh năm 2014 35 Bảng 4.3 Diện tích, suất trung bình số loại .37 xã Đông Minh 37 Bảng 4.4 Cơ cấu bố trí mùa vụ số loại trồng xã Đơng Minh .38 Bảng 4.5 Cơng thức số ln canh điển hình .38 Bảng 4.6 Một số loại thuốc BVTV kinh doanh địa bàn xã Đông Minh 39 Bảng 4.7 Thành phần, nguồn gốc, loại sử dụng số loại thuốc BVTV kinh doanh xã Đơng Minh 40 Bảng 4.8 Đánh giá thực tiêu chí kinh doanh thuốc BVTV sở kinh doanh thuốc xã Đông Minh 42 Phòng chống cháy nổ 42 Xử lý chất thải 42 Chủ sở, người trực tiếp quản lý cửa hàng, người bán hàng .42 Sử dụng bảo hộ lao động 42 Sổ ghi chép giấy tờ theo dõi hàng hóa 42 Có bảng niêm yết giá cửa hàng .42 Nguồn gốc yêu cầu khác sản phẩm .42 Tổng .42 Bảng 4.9 Các loại thuốc BVTV sử dụng cho trồng địa phương 45 Bảng 4.10 Cách thức lựa chọn thuốc BVTV người dân xã Đông Minh 48 Hình 4.3 Biểu đồ thể tỉ lệ người dân quan tâm tới nguồn gốc hạn sử dụng mua thuốc BVTV 49 Hình 4.4 Biểu đồ thể thời điểm phun thuốc BVTV người dân xã Đông Minh 50 Bảng 4.11 Số lần phun thuốc vụ loại trồng thôn xã Đông Minh 51 iv Bảng 4.12 Lượng thuốc BVTV số loại thuốc BVTVsử dụng xã Đơng Minh 53 Bảng 4.13 Liều lượng sử dụng số loại thuốc BVTV người dân thôn Vân Đô, xã Đông Minh 54 Bảng 4.14 Liều lượng sử dụng số loại thuốc BVTV người dân thơn Tun Hóa, xã Đơng Minh 55 Bảng 4.15 Liều lượng sử dụng số loại thuốc BVTV người dân thôn Trung Đông, xã Đông Minh 56 Bảng 4.16 Sự tuân thủ thời gian cách ly người dân số loại thuốc BVTV sử dụng xã Đông Minh 60 Hình 4.5 Biểu đồ thể cách thức xử lý thuốc BVTV hết hạn người dân xã Đông Minh 61 Bảng 4.17 Tình hình xử lý vỏ bao bì thuốc BVTV xã Đơng Minh 62 Bảng 4.18 Tình hình sử dụng dụng cụ bảo hộ phun thuốc người dân xã Đông Minh 64 Hình 4.6 Biểu đồ thể tình trạng ngộ độc thuốc BVTV người dân sử dụng xã Đông Minh 65 Hình 4.7 Hệ thống quản lý sử dụng hóa chất BVTV xã Đơng Minh 66 9.Asem, 13/7/2015, Thuốc trừ sâu nguyên liệu nhập chủ yếu từ thị trường Trung Quốc, .73 10.Bộ Tài Chính,19/06/2015, Việt Nam nhập 100 nghìn thuốc bảo vệ thực vật năm, 73 14.Hải quan online, 11/02/2015, Xử phạt 2,1 tỷ đồng sai phạm thuốc bảo vệ thực vật, 74 15.Hương Thu, 3/04/2014, Gần 1.000 hố chất độc hại giấu lịng đất, 74 16.Mỹ Hà, 17/12/2014, Sản xuất thuốc Bảo vệ thực vật nước dừng lại mức sang chiết đóng chai, 74 v DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Hình thức vi phạm 4457 bn bán thuốc BVTV 24 Bảng 2.2 Hình thức vi phạm sử dụng thuốc BVTV .24 Bảng 2.3 Dư lượng thuốc BVTV rau, .25 Bảng 4.1 Phân bố dân cư xã Đông Minh năm 2014 32 Bảng 4.2 Tình hình chăn ni xã Đông Minh năm 2014 35 Bảng 4.3 Diện tích, suất trung bình số loại .37 xã Đông Minh 37 Bảng 4.4 Cơ cấu bố trí mùa vụ số loại trồng xã Đơng Minh .38 Bảng 4.5 Công thức số luân canh điển hình .38 Bảng 4.6 Một số loại thuốc BVTV kinh doanh địa bàn xã Đông Minh 39 Bảng 4.7 Thành phần, nguồn gốc, loại sử dụng số loại thuốc BVTV kinh doanh xã Đơng Minh 40 Bảng 4.8 Đánh giá thực tiêu chí kinh doanh thuốc BVTV sở kinh doanh thuốc xã Đông Minh 42 Bảng 4.9 Các loại thuốc BVTV sử dụng cho trồng địa phương 45 Bảng 4.10 Cách thức lựa chọn thuốc BVTV người dân xã Đông Minh 48 Bảng 4.11 Số lần phun thuốc vụ loại trồng thôn xã Đông Minh 51 Bảng 4.12 Lượng thuốc BVTV số loại thuốc BVTVsử dụng xã Đơng Minh 53 Bảng 4.13 Liều lượng sử dụng số loại thuốc BVTV người dân thôn Vân Đô, xã Đông Minh 54 Bảng 4.14 Liều lượng sử dụng số loại thuốc BVTV người dân thơn Tun Hóa, xã Đơng Minh 55 Bảng 4.15 Liều lượng sử dụng số loại thuốc BVTV người dân thôn Trung Đông, xã Đông Minh 56 Bảng 4.16 Sự tuân thủ thời gian cách ly người dân số loại thuốc BVTV sử dụng xã Đông Minh 60 Bảng 4.17 Tình hình xử lý vỏ bao bì thuốc BVTV xã Đơng Minh 62 Bảng 4.18 Tình hình sử dụng dụng cụ bảo hộ phun thuốc người dân xã Đông Minh 64 vi vii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Tác động HCBVTV đến môi trường Hình 4.1 Biểu đồ thể giá trị thu nhập kinh tế theo ngành xã Đơng Minh 34 Hình 4.2 Biểu đồ thể cấu sử dụng đất xã Đông Minh năm 2014 35 Hình 4.5 Biểu đồ thể cách thức xử lý thuốc BVTV hết hạn người dân xã Đông Minh 61 Hình 4.7 Hệ thống quản lý sử dụng hóa chất BVTV xã Đông Minh 66 viii người dân đem trả lại nơi mua, họ đổi thuốc khác cho cửa hàng kinh doanh, câu hỏi đặt cửa hàng kinh doanh xử lý chúng nào? Và khơng có trường hợp vấn đem đốt Ngồi vấn đề nhức nhối cịn tồn tình trạng người dân phun thuốc vứt vỏ thuốc nơi mương, ruộng cao Bảng 4.17 Tình hình xử lý vỏ bao bì thuốc BVTV xã Đơng Minh Thu gom nơi quy định Tỉ lệ(%) 29,55 Đem đốt 1,13 Vứt mương pha 69,32 Đem sử dụng mục đích khác 0,00 ( Nguồn: Tổng hợp phiếu điều tra vấn nông hộ, 2015) Điều đáng lo ngại với tỉ lệ 69,31% số hộ vấn sau sử dụng tiện tay “xả” ln đầu ruộng, mương pha mà biết loại chất thải rắn độc hại, gây tác động xấu môi trường, không khí sức khỏe người Việc xả thải dường trở thành thói quen người nơng dân Nghiên cứu Viện Môi trường nông nghiệp Việt Nam cho thấy lượng thuốc BVTV bám lại vỏ bao bì bình quân chiếm 1,85% tỷ trọng bao bì Nước vỏ thuốc ngấm lại hịa theo nước kênh mương chảy tiếp Vì loại chất thải rắn có hàm lượng độc tố cao nên sau bị rửa trơi phần ngấm lịng đất vỏ bao bì khơng thể phân hủy Như số người dân cho biết tiện vứt biết có tác hại đến môi trường để đâu Nếu có hố thùng chứa rác loại mang đến Như xã chưa có quan tâm mức xử lý vỏ thuốc BVTV Một số khác chiếm 29,55% thu gom nơi quy định, người có ý thức vấn đề mơi trường giảm tình trạng nhiễm hóa chất BVTV, giảm tình trạng số sinh vật: cá, tôm, , mương ruộng chết thuốc BVTV gây ra, giảm ô nhiễm tới môi trường đất 62 Rất người đem đốt khơng có mang vỏ, chai thuốc đem sử dụng mục đích khác Bởi lẻ đốt vỏ thuốc BVTV độc ảnh hưởng tới sức khỏe người dân, ô nhiễm mơi trường khơng khí Đem xúc sử dụng nguy hiểm Do vấn đề xử lý vỏ thuốc BVTV nan giải, cần có biện pháp, công nghệ hợp lý nhiên công nghệ xử lý tốn đa phần địa phương nước nói chung xã Đơng Minh nói riêng đa phần chưa có 4.4.4 Tình hình sử dụng bảo hộ lao động phun thuốc xã Đông Minh huyện Đơng Sơn tỉnh Thanh Hóa Theo quy định an toàn lao động, sử dụng thuốc trừ sâu, người dân phải trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ lao động quần áo bảo hộ, trang, mũ, kính, găng tay ủng cao su nhằm hạn chế tiếp xúc hóa chất độc hại người sử dụng “Nếu không trang bị đầy đủ tiếp xúc lâu dài với thuốc trừ sâu dẫn đến rối loạn tim mạch, phổi, thần kinh mắc bệnh máu, bệnh da gây nguy hiểm đến tính mạng”TS Phạm Thị Bích Ngân (Trung tâm khoa học người sức khỏe lao động, Viện Nghiên cứu Khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động) 63 Bảng 4.18 Tình hình sử dụng dụng cụ bảo hộ phun thuốc người dân xã Đông Minh Dụng cụ bảo hộ Khẩu trang Mũ Gang tay Kính Áo mưa Ủng Hộ sử dụng Số hộ Tỉ lệ (phiếu) 88 88 79 17 52 46 (%) 100,00 100,00 89,80 19,20 59,10 52,27 Hộ không sử dụng Số hộ Tỉ lệ (phiếu) 0 71 36 42 (%) 0,00 0,00 10,20 80,80 20,90 47,73 ( Nguồn: Kết điều tra, vấn nông hộ, 2015) Ở xã người dân có biết thuốc BVTV độc khơng tốt, có quan tâm tới việc sử dụng đồ bảo hộ phun thuốc, nhiên chưa trang bị đầy đủ theo quy định an toàn lao động, 100% sử dụng trang mũ nhiên số trường hợp khơng sử dụng: gang tay, kính, áo mưa, ủng cao su Cụ thể 10,2% không sử dụng gang tay, thuốc tiếp xúc với tay ảnh hưởng tới sức khỏe thơng qua hít phải với thức ăn vào miệng không rửa kĩ Đáng nói hết có tới 80,80% khơng sử dụng kính để bảo vệ mắt Có 20,90% không sử dụng áo mưa, phun dễ bị thuốc bay vào quần áo ngấm qua da hay để thuốc chảy qua bình ngấm ướt da, bơm thuốc xong lại tắm qua loa điều nguy hiểm Cùng với tới 47,73% khơng sử dụng ủng số người không thoải mái ủng nam giới, họ cho ủng ảnh hưởng tới lúa nên ủng sử dụng điều nguy hiểm Với thực trạng sử dụng dụng cụ bảo hộ phun thuốc BVTV xã theo điều tra nông hộ chưa có người phải vào bệnh viện cấp cứu nhiên có trường hợp bị ngộ độc dẫn tới lịm người bờ, đưa nhà kịp thời đợi khỏe lại mà không đưa tới bệnh viện qua cho thấy người dân cịn chủ quan, không lườm trước tác hại thuốc BVTV tới sức khỏe Cụ thể kết ngộ độc thuốc 64 người dân phun thuốc BVTV xong biểu qua: Nôn mửa, mẫn ngứa, đau đầu, mệt mỏi sau: Hình 4.6 Biểu đồ thể tình trạng ngộ độc thuốc BVTV người dân sử dụng xã Đông Minh (Nguồn: Tổng hợp phiếu điều tra nông hộ xã Đơng Minh, 2015) Trong xã tình trạng ngộ độc thuốc BVTV người dân cao chiếm tới 67,05% phun thuốc về, trường hợp bình thường có 32,95% hộ thâm canh diện tích Đa phần mắc nhiều triệu chứng: Mẩn ngứa, đau đầu, nôn mửa, mệt mỏi Vì tính riêng triệu chứng người dân có biểu mệt mỏi nhiều chiếm 60,22%, ngồi cịn biểu đau đầu, nơn mửa mẩn ngứa có tỉ lệ Đó hệ lụy chưa trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ phun thuốc gây tới người dân 4.5 Hiện trạng quản lý sử dụng hóa chất BVTV xã Đơng Minh 4.5.1 Hệ thống quản lý hóa chất BVTV xã Đơng Minh 65 Theo điều 41-Thông tư 3/2013/TT/BNNPTNT, UBND xã chịu trách nhiệm quản lý việc buôn bán, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật địa phương; phối hợp với quan chuyên môn tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hiệu quả, quy định địa điểm thu gom bao bì thuốc sau sử dụng xử lý hành vi vi phạm Hệ thống quản lý thuốc BVTV xã Đông Minh thể qua hình đây: Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp UBND xã Cửa hàng buôn bán thuốc BVTV Người dân sử dụng thuốc BVTV Hình 4.7 Hệ thống quản lý sử dụng hóa chất BVTV xã Đơng Minh ( Phỏng vấn cán nông nghiệp xã Đông Minh, 2015) UBND xã với hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp tổ chức trực tiếp tham gia quản lý thuốc BVTV xã Tuy nhiên, hầu hết cấp công tác quản lý tập trung vào hoạt động kinh doanh, buôn bán mà chưa thực trọng đến việc sử dụng thuốc BVTV Các văn quy định địa phương hầu hết văn đạo thực từ cấp trung ương tới tỉnh, huyện, xã Tại xã chưa có quy định cụ thể quản lý sử dụng thuốc BVTV nên hiệu quản lý thôn chưa cao 4.5.2 Công tác tổ chức tra kiểm tra việc sử dụng sau sử dụng hóa chất BVTV 66 Mặc dù Nhà nước ban hành quy định việc sử dụng thuốc BVTV SXNN công tác quản lý, tra kiểm tra, giám sát xử phạt người trực tiếp sử dụng xã Đông Minh chưa khắt khe, dừng lại việc nhắc nhở, cảnh cáo, tuyên truyền, giáo dục, chưa đủ mạnh để hạn chế vi phạm người nông dân sử dụng thuốc Do SXNN chưa đồng nên việc kiểm tra thường xuyên khó thực với cán quản lý, phát vi phạm khó xử lý vi phạm hành Mặt khác, việc gắn kết trách nhiệm người sử dụng thuốc BVTV với chất lượng nông sản họ vấn đề xử lý ô nhiễm môi trường nông thôn diễn chưa đồng Công tác tra, kiểm tra người nông dân sử dụng thuốc diễn đồng ruộng nhiên kết đạt không cao (Theo cán nông nghiệp xã) 4.5.3 Công tác thơng tin tun truyền hóa chất BVTV địa bàn xã Đông Minh HTXDVNN tổ chức lớp tập huấn khuyến nông, BVTV vào thời điểm đầu vụ năm cho xã nhằm nâng cao hiểu biết người dân dịch hại, sử dụng hợp lý thuốc BVTV, giảm dư lượng thuốc BVTV trồng Ngồi bà nơng dân tham gia lớp tập huấn công ty thuốc BVTV tổ chức địa bàn nhằm giới thiệu sản phẩm cơng ty Bên cạnh đó, hàng tuần, cán khuyến nơng triển khai thăm đồng báo cáo tình hình dịch bệnh cho UBND xã, từ UBND xã có hướng lập kế hoạch triển khai xuống thơn , xóm UBND xã sử dụng hệ thống loa đài truyền xã, thôn thông báo thường xuyên để cập nhật thông tin cho bà nông dân Tuy nhiên công tác hướng dẫn kỹ thuật BVTV hạn chế: Mặc dù chế xã tăng cường công tác tập huấn cho nông dân, số lượng người tham gia hạn Theo kết điều tra nơng hộ có 35,22% tham gia buổi tập huấn, nhiên hiệu mang lại chưa tốt người dân chưa sử dụng cách thuốc BVTV Cịn 64,78% khơng tham gia nhiều lý như: phun nhiều 67 nên có kinh nghiệm rồi, phun theo hướng dẫn vỏ bao bì được, bận làm…do hiệu ứng buổi tập huấn thuốc BVTV không mang lại hiệu cao dù theo điều tra có 77,27% số hộ mong muốn tổ chức buổi tập huấn thuốc BVTV Nhiều người tham gia lớp học lại không trực tiếp sản xuất Hàng năm có nhiều loại, nhóm thuốc đưa vào sản xuất vấn đề hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân phải xác định nhiệm vụ thường xuyên, liên tục xã lại khơng đủ lực lượng lực tài để tổ chức thực cơng việc 4.6 Đề xuất số giải pháp sử dụng hợp lý hóa chất bảo vệ thực vật nhằm bảo vệ môi trường xã Đông Minh Biện pháp quản lý: Đối với thôn khác cách sử dụng thuốc BVTV chịu quản lý UBND xã Đơng Minh khác biệt chủ yếu cách sử dụng thuốc BVTV người dân thôn Chúng bắt nguồn từ điều kiện kinh tế hộ, có hay khơng cơng việc phụ, trình độ người dân thơn Do biện pháp trước mắt: - Đối với thơn Tun Hóa: Cơ quan chức xã cần có biện pháp giải kịp thời sở kinh doanh thôn không đủ điều kiện kinh doanh thuốc BVTV - Đối với thơn Trung Đơng: Cần có biện pháp với loại thuốc Genol 1,2SL khơng có nguồn gốc rõ ràng xử lý chúng đến từ quan chức xã - Các sở kinh doanh thơn cần có hệ thống phụ trợ chống cháy nổ, dụng cụ bảo hộ lao động cho người sử dụng cửa hàng Có sổ ghi chép, theo dõi loại thuốc Có bảng niêm yết giá nguồn gốc hàng hóa cửa hàng Tránh tình trạng bn bán chung với: thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y xảy - Tuyên truyền hướng dẫn người dân sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc “bốn đúng”: thuốc, liều lượng nồng độ, lúc, cách giảm tình trạng sử dụng liều loại thuốc thôn, đặc biệt với hộ thôn Vân Đô, hộ thơn Tun Hóa, hộ thơn Trung Đơng 68 không tuân thủ thời gian cách ly theo khuyến cáo vỏ thuốc Khuyến khích người dân sử dụng thuốc trừ sâu sinh học - Xây dựng hố, bể chứa bao bì, vỏ hộp thuốc BVTV sau sử dụng cánh đồng để người dân bỏ vỏ vào Các quan chức cấp giấy phép đăng ký kinh doanh cho sở kinh doanh thuốc BVTV đủ tiêu chuẩn Cần xây dựng tổ công tác nhằm giám sát chặt chẽ sở kinh doanh thuốc BVTV địa bàn xã - Tăng cường mở lớp tập huấn kiến thức sử dụng thuốc BVTV đến bà nông dân vận động người dân tham gia đầy đủ nhằm thay đổi thói quen người dân vứt bỏ bao bì, chai lọ thuốc BVTV, nước rửa bình sau sử dụng bờ kênh, bờ ruộng vào nơi quy định thông qua hệ thống thông tin đại chúng loa đài với tuyên truyền cán địa phương, Bên cạnh đó, cán khuyến nơng, cán có chun mơn huyện, xã cần kết hợp với đồn thể xã: hội nơng dân, hội phụ nữ, thường xuyên tuyên truyền, nâng cao ý thức người dân việc sử dụng hợp lý thuốc BVTV 69 Biện pháp kỹ thuật: • Đối với cán xã: - Gieo trồng loại giống có khả chống chịu sâu bệnh thời tiết khắc nghiệt hạn chế giống cũ nhiễm sâu bệnh - Thực luân canh loại trồng khác nhằm hạn chế cỏ dại, sâu bệnh giảm lượng thuốc BVTV sử dụng Tăng cường luân canh với họ đậu để cải tạo đất Với khu đất xấu hướng dẫn người dân trồng phân xanh nhằm cải tạo đất • Đối với người dân: - Tiến hành gieo trồng theo hướng dẫn hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp nhằm tránh đợt sâu nở, thời tiết xấu nhằm giảm lượng phân bón thuốc BVTV cần sử dụng - Cần phun thuốc theo hướng dẫn cán khuyến nông hướng dẫn bao bì thuốc BVTV tùy thuộc vào tình hình sâu bệnh thực tế để đạt hiệu cao mà bảo vệ môi trường - Phun luân phiên thuốc giúp hạn chế tượng kháng thuốc sâu bệnh - Người dân cần trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ lao động phun thuốc BVTV nhằm đảm bảo sức khỏe thân 70 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 Kết luận Qua nghiên cứu thực trạng sử dụng thuốc BVTV sản xuất nông nghiệp xã Đơng Minh, huyện Đơng Sơn, tỉnh Thanh Hóa tơi đưa số kết luận sau: Là xã nông với điều kiện tự nhiên thuận lợi, nguồn lao động dồi dào, kinh nghiệm sản xuất lâu đời tạo điều kiện cho phát triển nông nghiệp xã Đông Minh với trồng chủ lực lúa, phân bố tập trung đồng thơn xã Việc sử dụng thuốc BVTV có vai trị quan trọng kiểm sốt dịch bệnh xã, song thuốc BVTV dao hai lưỡi không sử dụng hợp lý Việc sử dụng thuốc BVTV sản xuất nông nghiệp địa bàn xã diễn phức tạp Thị trường kinh doanh thuốc BVTV phát triển mạnh lượng loại đáp ứng đầy đủ nhu cầu sản xuất người dân Tuy nhiên nhiều bất cập, tồn nhiều hạn chế quản lý chưa chặt chẽ nên có sở chưa có giấp phép kinh doanh, loại thuốc khơng có nguồn gốc rõ ràng, sở chưa đảm bảo đầy đủ yếu tố để kinh doanh thuốc BVTV Các hộ hầu hết sử dụng thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học, thuốc BVTV nguồn gốc sinh học chưa sử dụng phổ biến địa bàn xã Việc sử dụng thuốc người dân hầu hết phun phát sâu bệnh Mức độ phun hộ dân phụ thuộc vào loại trồng, yếu tố thời tiết Tuy nhiên tồn số hộ khơng theo quy định cịn tùy tiện vượt mức khuyến cáo, hộ không đảm bảo thời gian cách ly Trên địa bàn xã chưa có nơi để vỏ bao bì, chai lọ thuốc BVTV sau sử dụng cánh đồng, người dân vứt bừa bãi bao bì, vỏ chai thuốc ruộng, mương máng 71 Công tác quản lý thuốc BVTV thơn chưa cao chưa có quy dịnh cụ thể mà văn đạo từ huyện, cơng tác kiểm tra khó thực hiện, hiệu việc tuyên truyền tập huấn cho người dân cịn chưa cao Cần có biện pháp để tăng hiểu biết cách sử dụng từ giảm ảnh hưởng thuốc BVTV đến sức khỏe người dân, người bán thuốc xã 5.2 Kiến nghị Xã cần tăng cường, mở lớp tập huấn, phổ biến kiến thức, lắng nghe trao đổi ý kiến với hộ dân giúp người dân có hiểu biết thuốc BVTV, giúp hộ dân hiểu rõ tác hại việc sử dụng tùy tiện thuốc BVTV Tuyên truyền, khuyến khích người dân quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) cho loại trồng, sở xác định biện pháp sử dụng thuốc hóa học theo phương pháp đảm bảo tính hiệu an toàn sức khỏe cộng đồng môi trường Người dân mua thuốc BVTV cửa hàng nói triệu chứng vào người bán thuốc BVTV bán loại nào, phụ thuộc vào người bán thuốc cần tuyên truyền, tập huấn hiểu biết thuốc BVTV cho người kinh doanh thuốc Cán xã đòi hỏi phải làm tốt cơng tác điều tra phát hiện, dự tính dự báo tình hình sâu bệnh hại nhằm thơng báo cho người dân kịp thời Địa phương cần tìm kiếm giống trồng cho suất cao phù hợp với điều kiện đất đai địa phương, sức chống chịu cao giúp hạn chế sâu bệnh giảm tình trạng sử dụng thuốc BVTV Chính quyền địa phương cần quan tâm đến môi trường sống xã: xây dựng hố, bể chứa bao bì, vỏ hộp thuốc BVTV sau sử dụng cánh đồng để người dân bỏ vỏ vào Nông dân cần tham gia đầy đủ buổi tập huấn, ý lắng nghe hướng dẫn cán khuyến nông để áp dụng vào trình sản xuất 72 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu sách: PGS.TS Đỗ Hàm (2007) Hóa chất dùng nông nghiệp sức khỏe cộng đồng, Nxb Lao động & Xã hội PGS.TS Nguyễn Đức Khiển (2003) Sử dụng thuốc diệt côn trùng bảo vệ mơi trường, NXB Nghệ An Nguyễn Đình Mạnh (2000) Hóa chất dùng nơng nghiệp nhiễm môi trường, NXB Nông Nghiệp Hà Nội Nguyễn Trần Oánh, Nguyễn Văn Viên (1996) Hóa chất bảo vệ thực vật, Nxb Nông Nghiệp Hà Nội Lê Trường, Nguyễn Trần Oánh, Đào Trọng Ánh (2005) Từ điển sử dụng thuốc bảo vệ thực vật Việt nam, Nxb Nông nghiệp Hà Nội PGS.TS Nguyễn Trần Oánh (2007) Giáo trình sử dụng thuốc Bảo vệ thực vật, Nxb Nông nghiệp Hà Nội Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2001) Pháp lệnh Bảo vệ kiểm dịch thực vật Hà Minh Trung cộng (2000) Nghiên cứu ảnh hưởng hóa chất độc hại dùng nông nghiệp tới sức khỏe người, biệp pháp khắc phục, Đề tài cấp nhà nước 11-08, Bộ NN&PTNT, Tài liệu mạng: Asem, 13/7/2015, Thuốc trừ sâu nguyên liệu nhập chủ yếu từ thị trường Trung Quốc, http://asemconnectvietnam.gov.vn/default.aspx?ZID1=66&ID8=38911&ID1=1 10 Bộ Tài Chính,19/06/2015, Việt Nam nhập 100 nghìn thuốc bảo vệ thực vật năm, http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2015-06-17/viet-namnhap-khau-100-nghin-tan-thuoc-bao-ve-thuc-vat-moi-nam-21835.aspx 11 Cục An toàn thực phẩm, 26/10/2015, Kết thực công tác vệ sinh an tồn thực phẩm tình hình vụ ngộ độc, 73 http://www.baomoi.com/70-so-vu-ngo-doc-la-do-thuc-an-san-khongdam-bao/c/17837047.epi 12 Cục bảo vệ thực vật, ngày 28/10/2015, Thực trạng quản lý thuốc bảo vệ thực vật nước ta nay, http://kinhdoanhnet.vn/hang-hoa/thuc-trang-quan-ly-thuoc-bao-ve-thucvat-o-nuoc-ta-hien-nay_t114c8n2438 13 Đình Thắng, ngày 30/9/2015, Mỗi năm có 2000 thuốc BVTV ngấm vào môi trường, http://danviet.vn/ban-doc/moi-nam-200000-tan-thuoc-bvtv-ngam-vaomoi-truong-630195.html 14 Hải quan online, 11/02/2015, Xử phạt 2,1 tỷ đồng sai phạm thuốc bảo vệ thực vật, http://www.baohaiquan.vn/Pages/Xu-phat-hon-21-ty-dong-sai-phamtrong-kinh-doanh-thuoc-BVTV.aspx 15 Hương Thu, 3/04/2014, Gần 1.000 hố chất độc hại giấu lịng đất, http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/gan-1-000-tan-hoa-chat-doc-haigiau-duoi-long-dat-2972660.html 16 Mỹ Hà, 17/12/2014, Sản xuất thuốc Bảo vệ thực vật nước dừng lại mức sang chiết đóng chai, http://cafef.vn/doanh-nghiep/san-xuat-thuoc-bao-ve-thuc-vat-trongnuoc-moi-dung-lai-o-mucsang-chiet-va-dong-chai201412171312227339.chn 17 Nguyễn Quang Hiếu, 17/7/2013, Cần tăng cường bước công tác quản lý sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nước ta nay,Tạp san trái đất xanh số 45 (4/2012, Hội KHKT BVTV VN) http://baovethucvatcongdong.info/en/node/40747 74 18 Sở Nông Nghiệp Phát triển nông thôn tỉnh Vĩnh Long, ngày 29/12/2014, Hiểm họa thuốc bảo vệ thực vật, http://vinhlong.mard.gov.vn/ContentDetail.aspx?Id=11683&CatId=15 19 Thu Hường, 2015, Lạm dụng thuốc Bảo vệ thực vật, http://3sachfood.vn/blogs/news/54124611-l-m-d-ng-thu-c-b-o-v-th-c-v-tsau-ch-t-ng-i-cung-ng-c-ngo-i 20 Trần Văn Hai, ngày 29/10/2015, Những hiểu biết thuốc bảo vệ thực vật, http://caab.ctu.edu.vn/gtrinh/bvtv/rau %20sach/source/nongDuoc/chuong1.htm 21 Trương Quốc Tùng, ngày 14/7/2015, Báo cáo chuyên đề “Đánh giá sách thực sách sử dụng thuốc BVTV nông nghiệp Việt Nam”, http://baovethucvatcongdong.info/vi/gioithieu/hoptac/hoibvtv/hoatdong/ %C4%91%C3%A1nh-gi%C3%A1-ch%C3%ADnh-s%C3%A1ch-v %E1%BB%81-s%E1%BB%AD-d%E1%BB%A5ng-thu%E1%BB%91cbvtv-%E1%BB%9F-vi%E1%BB%87t-nam 22 Uỷ ban thường vụ Quốc hội, ngày 18/11/2013, Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước vấn đề thuốc http://ttbd.gov.vn/Home/Default.aspx? portalid=52&tabid=108&catid=515&distid=3327 75 bảo vệ thực vật, ... em thực đề tài: ? ?Đánh giá trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật nông nghiệp xã Đông Minh, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. ” 1.2 Mục tiêu nghiên cứu đề tài 1.2.1 Mục tiêu tổng thể - Đánh giá trạng. .. Hiện trạng quản lý sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật nông nghiệp xã Đông Minh, huyện Đơng Sơn, tỉnh Thanh Hóa - Đề xuất giải pháp sử dụng hợp lý hóa chất BVTV sản xuất nông nghiệp nhằm cải thiện... huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa - Hệ thống phân phối hóa chất BVTV dùng nông nghiệp địa bàn nghiên cứu - Tình hình sử dụng hóa chất BVTV nơng nghiệp xã Đông Minh, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa - Hiện