LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS Nguyễn Quang Uẩn tận tình bảo, hướng dẫn suốt thời gian nghiên cứu thực luận văn Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Thầy Cô giáo khoa Giáo dục Đặc biệt giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cho trình học tập khoa thực nghiên cứu luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên hai sở giáo dục đặc biệt Trung tâm hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ Hoa Anh Đào Cơ sở mầm non chuyên biệt Biển Dương giúp đỡ, tạo điều kiện cho trình khảo sát thực nghiệm trung tâm Tôi xin tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp động viên, chia sẻ khó khăn suốt thời gian qua, giúp hoàn thành luận văn Hà nội ngày tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Mai Kim Phượng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng Các kết luận văn hoàn toàn trung thực chưa công bố công trình khác Hà Nội, tháng năm 2016 Tác giả luận văn Mai Kim Phượng DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt CMHS: ĐTB: ĐLC: GĐ: GV: Chữ viết đầy đủ Cha mẹ học sinh Điểm trung bình Độ lệch chuẩn Gia đình Giáo viên HĐGT KNXLTH: RL: SL: 10 TBC: Hoạt động giao tiếp Kỹ xử lý tình Rèn luyện Số lượng Trung bình chung DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Tính cấp thiết đề tài Mục đích nghiên cứu Khách thể đối tượng nghiên cứu 4 Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Giới hạn phạm vi nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu Cấu trúc luận văn 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu vấn đề .9 1.2 Một số vấn đề lý luận trẻ tự kỷ hoạt động giao tiếp trẻ tự kỷ - tuổi 16 1.2.1 Khái niệm trẻ tự kỷ 16 1.2.2 Hoạt động giao tiếp trẻ tự kỷ - tuổi .18 1.3 Kỹ xử lý tình giao tiếp trẻ tự kỷ - tuổi 22 1.3.1 Khái niệm kỹ 22 1.3.2 Khái niệm kỹ xử lý tình 22 1.3.3 Khái niệm kỹ xử lý tình giao tiếp với bạn trẻ tự kỷ - tuổi 23 1.3.4 Khái niệm rèn luyện kỹ xử lý tình giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 24 1.3.5 Những thuận lợi khó khăn rèn luyện kỹ xử lý tình giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .25 1.4 Các biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .28 1.4.1 Khái niệm biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .28 1.4.2 Biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 28 1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 36 1.5.1 Các yếu tố chủ quan 36 1.5.2 Các yếu tố khách quan .39 2.1 Khái quát trình khảo sát thực trạng .41 Bảng 2.1 Thông tin giáo viên cha mẹ có trẻ tự kỷ 42 Bảng 2.2 Thông tin trẻ trẻ tự kỷ 42 2.2 Kết nghiên cứu thực trạng rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 46 2.2.1 Những thuận lợi khó khăn việc rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .46 Bảng 2.3: Những thuận lợi việc rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 46 Bảng 2.4 Những khó khăn việc rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 49 2.2.2 Thực mục tiêu rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 53 Bảng 2.5 Kết thực mục tiêu rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .53 2.2.3 Thực nội dung rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 56 Bảng 2.6 Kết thực nội dung rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .57 2.2.4 Thực hình thức rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 59 Bảng 2.7 Kết thực hình thức rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .59 2.2.5 Sử dụng phương pháp rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 62 Bảng 2.8 Kết sử dụng phương pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .62 2.2.6 Thực bước rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 64 Bảng 2.9: Kết thực bước rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 64 2.2.7 Xây dựng sử dụng môi trường, phương tiện, điều kiện, sở vật chất phục vụ cho việc rèn luyện kỹ xử lý tính huốngtrong hoạt động giao tiếp cho trẻ tự kỷ - tuổi .67 Bảng 2.10: Kết xây dựng sử dụng môi trường, phương tiện, điều kiện, sở vật chất phục vụ cho việc rèn luyện trẻ tự kỷ - tuổi 67 2.2.8 Đánh giá chung thực trạng rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .69 2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 73 Bảng 2.11: Các yếu tố ảnh hưởng đến việc rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .73 3.1 Nguyên tắc đề xuất biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp cho trẻ tự kỷ - tuổi .77 3.2 Một số biện pháp nâng cao hiệu rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn trẻ tự kỷ - tuổi .80 3.2.1 Các biện pháp dành cho giáo viên cha mẹ có trẻ tự kỷ .80 3.2.2 Các biện pháp dành cho trẻ tự kỷ 90 3.3 Mối quan hệ biện pháp đề xuất 99 3.4 Khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết đánh giá mức độ khả thi biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn trẻ tự kỷ - tuổi 101 Bảng 3.1 Kết khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết đánh giá mức độ khả thi biện pháp đề xuất 102 3.5 Thực nghiệm biện pháp đề xuất 105 Bảng 3.2 Kết giải tình trước sau thực nghiệm .110 Kết luận 113 Khuyến nghị 116 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1 Mối quan hệ biện pháp đề xuất dành cho giáo viên, cha mẹ có trẻ tự kỷ 100 Sơ đồ 3.2 Mối quan hệ biện pháp đề xuất dành cho trẻ tự kỷ.101 Sơ đồ 3.3 Mối quan hệ biện pháp đề xuất dành cho giáo viên, cha mẹ có trẻ tự kỷ biện pháp đề xuất dành cho trẻ tự kỷ 101 Biểu đồ 3.1 Tổng hợp kết giải tình giả định rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 111 MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài Mục đích nghiên cứu Khách thể đối tượng nghiên cứu 4 Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Giới hạn phạm vi nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu Cấu trúc luận văn CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG XỬ LÝ TÌNH HUỐNG TRONG HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP VỚI CÁC BẠN CHO TRẺ TỰ KỶ - TUỔI 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu vấn đề .9 1.2 Một số vấn đề lý luận trẻ tự kỷ hoạt động giao tiếp trẻ tự kỷ - tuổi 16 1.2.1 Khái niệm trẻ tự kỷ 16 1.2.2 Hoạt động giao tiếp trẻ tự kỷ - tuổi .18 1.3 Kỹ xử lý tình giao tiếp trẻ tự kỷ - tuổi 22 1.3.1 Khái niệm kỹ 22 1.3.2 Khái niệm kỹ xử lý tình .22 1.3.3 Khái niệm kỹ xử lý tình giao tiếp với bạn trẻ tự kỷ - tuổi 23 1.3.4 Khái niệm rèn luyện kỹ xử lý tình giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 24 1.3.5 Những thuận lợi khó khăn rèn luyện kỹ xử lý tình giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 25 1.4 Các biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .28 1.4.1 Khái niệm biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 28 1.4.2 Biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 28 1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 36 1.5.1 Các yếu tố chủ quan 36 1.5.2 Các yếu tố khách quan 39 Tiểu kết chương 40 THỰC TRẠNG RÈN LUYỆN KỸ NĂNG XỬ LÝ TÌNH HUỐNG TRONG HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP VỚI CÁC BẠN .41 CHO TRẺ TỰ KỶ - TUỔI 41 2.1 Khái quát trình khảo sát thực trạng .41 2.2 Kết nghiên cứu thực trạng rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 46 2.2.1 Những thuận lợi khó khăn việc rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 46 2.2.2 Thực mục tiêu rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 53 2.2.3 Thực nội dung rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 56 2.2.4 Thực hình thức rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 59 2.2.5 Sử dụng phương pháp rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 62 2.2.6 Thực bước rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 64 Giao tiếp không lời phù hợp với Về tình hành cụ vi thể Trong tình đối thoại sử dụng lời trẻ không nói; Ví dụ trẻ thường tay kéo tay người lớn tới mà muốn có trẻ phải nói nhờ lấy hộ lời Trẻ không diễn đạt lời điều mà trẻ cần mong muốn Trẻ không hiểu giao tiếp không lời người khác Trẻ diễn đạt lời điều mà trẻ cần mong muốn Trẻ hiểu giao tiếp không lời người khác 3.5.1.8 Đánh giá kết thực nghiệm - Kết thực nghiệm đánh giá giải tình trẻ tự kỷ - tuổi Trong tập gồm phần lời nói phần hành vi Mỗi phần có lựa chọn, có đáp án đúng, đáp án gần đáp án không phù hợp Cách cho điểm sau: Phương án không phù hợp: điểm Phương án gần đúng: điểm Phương án đúng: điểm Như vậy, trẻ đạt số điểm thấp điểm điểm cao 20 điểm cho phần lời nói phần hành vi - Đánh giá kết thực nghiệm theo mức độ Kết tính theo mức độ điểm mà trẻ đạt Mức thấp < điểm điểm ≤ Mức trung bình < 13 điểm 13 điểm ≤ Mức < 17 điểm Mức tốt ≥ 17 điểm 109 3.5.2 Kết thực nghiệm Kết thực nghiệm giải tình trước sau thực nghiệm: Bảng 3.2 Kết giải tình trước sau thực nghiệm Stt Tình Tình Tình Tình Tình Tình Tình Tình Tình Tình 10 TBC Trước thực nghiệm Lời nói Hành vi Tổng Tổng SL SL điểm điểm 15,3 12,3 13,0 12,7 14,3 12,0 11,7 10,7 13,3 12,3 10,7 11,7 12,7 12,7 15,7 13,3 12,0 9,3 15,7 11,7 13,4 11,9 Sau thực nghiệm Lời nói Hành vi Tổng Tổng SL SL điểm điểm 16,7 13,7 14,3 13,3 16,0 12,3 16,3 15,7 16,0 12,3 16,7 16,7 16,0 13,0 17,0 12,7 15,0 13,7 16,3 14,0 16,0 13,7 - Trước thực nghiệm: + Kết giải tình lời nói mức trung bình từ 10,7 - 15,7 điểm, tổng điểm chung không cao (với 13,4 điểm) + Kết giải tình hành vi thấp so với lời nói, với số điểm từ 9,3 - 13,3 điểm tổng điểm chung 11,9 điểm, mức trung bình Như vậy, trước thực nghiệm, kết giải tình giả định lời nói hành vi tương đối thấp, việc giải tình lời nói có trội so với kết giải tình hành vi - Sau thực nghiệm: + Kết giải tình lời nói có thay đổi Trước thực nghiệm mức trung bình (13,4 điểm), sau thực nghiệm nâng lên (16,0 điểm), với kết phổ điểm 14,3 - 17 điểm + Kết giải tình hành vi từ 12,3 - 16,7 điểm tổng điểm chung 13,7 điểm Ở mức khá, điều cho thấy có thay đổi kết so với kết trước thực nghiệm 110 Có thể khái quát lại kết giải tình rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi qua biểu đồ sau: Điểm tổng Biểu đồ 3.1 Tổng hợp kết giải tình giả định rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi Về mặt lời nói, có thay đổi kết trước sau thực nghiệm với chênh lệch 2,6 điểm Sau thực nghiệm, trẻ biết nói số từ câu phù hợp với hoàn cảnh tình giao tiếp Trẻ nói chậm lời nói có nghĩa Tuy nhiên xuất lập lại máy móc phát âm bị đảo lộn trật tự câu Thỉnh thoảng trẻ dùng số từ khác thường, không rõ nghĩ Về mặt hành vi, thay đổi so với thay đổi lời nói, với chênh lệch 1,8 điểm Mặc dù thay đổi diễn nhỏ song chứng tỏ hiệu từ thực nghiệm, trẻ có thay đổi định hành vi giao tiếp Kết thực nghiệm chứng minh tính khả thi tính hiệu biện pháp đề xuất chứng minh giả thuyết thực nghiệm đưa Tiểu kết chương 111 Các biện pháp đề xuất dựa nguyên tắc đảm bảo tính mục đích đảm tính đồng bộ, đảm tính thực tiễn, đảm tính khả thi, đảm tính hiệu Những nguyên tắc quan trọng để đề xuất biện pháp rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi Trên sở nghiên cứu thực trạng biện pháp rèn luyện KNXLTH cho trẻ tự kỷ - tuổi, đề xuất biện pháp dành cho giáo viên, cha mẹ có trẻ tự kỷ: nâng cao nhận thức giáo viên, cha mẹ có trẻ tự kỷ chứng tự kỷ mà trẻ mắc phải nâng cao nhận thức phương pháp rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn; thực đa dạng phương pháp rèn luyện KNXLTH cho trẻ; chủ động tích cực phối hợp gia đình nhà trường việc rèn luyện KNXLTH cho trẻ; bồi dưỡng cho giáo viên, cha mẹ trẻ phương pháp rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn tăng cường sở vật chất, trang thiết bị, cải tạo môi trường dạy học Các biện pháp đề xuất có mối quan hệ thống chặt chẽ biện pháp dành cho trẻ tự kỷ: rèn luyện KNXLTH cho trẻ thông qua hệ thống tranh, ảnh, âm thanh; rèn luyện KNXLTH cho trẻ thông qua tình giả định (trò chơi giả vờ); rèn luyện KNXLTH cho trẻ sinh hoạt hàng ngày trẻ giao tiếp với bạn Kết khảo nghiệm ra, nhận thức tính cần thiết đánh giá tính khả thi cao, nhiên nhận thức tính khả thi trội so với đánh giá tính cần thiết Đồng thời tính cần thiết tính khả thi có tương quan thuận chặt chẽ Kết thực nghiệm ra, việc giải tình cho thấy lời nói hành vi trẻ rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn nâng lên Qua chứng minh tính khả thi biện pháp đề xuất, chứng minh giả thuyết thực nghiệm đặt 112 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Kết luận 1.1 Về lý luận Luận văn tình hình nghiên cứu trẻ tự kỷ giới Việt Nam cho thấy, nghiên cứu trẻ tự kỷ nhiều, song nghiên cứu rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi Trên sở nghiên cứu tổng kết vấn đề lý luận, xây dựng khái niệm trẻ tự kỷ mức độ tự kỷ, hoạt động giao tiếp trẻ tự kỷ, tình giao tiếp trẻ tự kỷ, đến xây dựng khái niệm công cụ: Kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn trẻ tự kỷ - tuổi khả thực có kết diễn biến giao tiếp với bạn buộc trẻ phải suy nghĩ, ứng phó cách phù hợp, nhằm giúp trẻ có kỹ giao tiếp phù hợp với khả trẻ tự kỷ - tuổi Rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi luyện tập cho trẻ tự kỷ - tuổi khả biết vận dụng kiến thức, kinh nghiệm phù hợp với tình để giải diễn biến nảy sinh giao tiếp trẻ với bạn, nhằm giúp trẻ có kỹ giao tiếp phù hợp với tình giao tiếp Biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi cách thức giúp trẻ tự kỷ - tuổi tập luyện kỹ ứng phó phù hợp với tình nảy sinh giao tiếp trẻ với bạn, nhằm giúp trẻ tự kỷ có kỹ giao tiếp phù hợp với tình giao tiếp 113 Việc rèn luyện KNXLTH hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi có thuận lợi khó khăn Về thuận lợi kể đến phương pháp giảng dạy, lòng nhiệt tình đội ngũ giáo viên, phối hợp gia đình có trẻ tự kỷ Về khó khăn trẻ chưa rèn luyện cách, trẻ chưa biết cách vận dụng kiến thức rèn luyện vào thực tế Các biện pháp rèn luyện KNXLTH hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi thể việc xác định mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp, bước rèn luyện biện pháp xây dựng sử dụng môi trường, phương tiện, điều kiện, sở vật chất phục vụ rèn luyện KNXLTH cho trẻ Các yếu tố ảnh hưởng đến rèn luyện KNXLTH hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi gồm yếu tố phía chủ quan: Nhận thức giáo viên việc rèn luyện KNXLTH giao tiếp cho trẻ, kinh nghiệm, lực giáo viên, khả năng, nhu cầu giao tiếp trẻ linh hoạt hành vi trẻ Các yếu tố khách quan gồm: Sự phối hợp giáo viên với phụ huynh việc rèn luyện KNXLTH cho trẻ; quan tâm cấp, ngành có liên quan trực tiếp đến việc rèn luyện KNXLTH cho trẻ; trẻ bố, mẹ thường xuyên cho tham gia vào hoạt động tập thể, giao lưu với bạn; tài liệu hướng dẫn rèn luyện KNXLTH cho trẻ đồ dùng, phương tiện để rèn luyện KNXLTH cho trẻ 1.2 Về thực trạng Những thuận lợi đánh giá trội giáo viên có PP giảng dạy, lòng nhiệt tình trách nhiệm cao rèn luyện KNXLTH cho trẻ chủ động gia đình phối hợp với giáo viên để rèn luyện KNXLTH cho trẻ Ngược lại, khó khăn lớn trẻ chưa biết vận dụng học vào hoàn cảnh cụ thể Về khó khăn, trội trẻ chưa rèn luyện cách 114 trẻ gặp khó khăn vận dụng học vào thực tế Yếu tố trẻ có hội tiếp xúc với nhiều người đánh giá khó khăn Thực mục tiêu giúp trẻ tham gia vào quan hệ giao tiếp với người giúp trẻ phát triển ngôn ngữ đánh giá trội Ngược lại, mục tiêu giúp trẻ giảm bớt hành vi không mong muốn hiệu không cao Thực nội dung rèn luyện KNXLTH cho trẻ đạt kết định tổ chức cho trẻ giao tiếp với bạn hoạt động chơi hoạt động học tập Tuy nhiên nơi công cộng lại chưa hiệu Và thực hình thức rèn luyện trội hình thức rèn luyện cá nhân theo theo hình thức tự nhiên (ngay gặp tình có vấn đề) lại chưa trọng Nhìn chung, giáo viên cha mẹ có trẻ tự kỷ đánh giá tương đồng xác định thuận lợi khó khăn, xác định mục tiêu, nội dung rèn luyện KNXLTH cho trẻ Tuy nhiên theo thâm niên công tác, dường giáo viên công tác lâu năm có ưu xác định thuận lợi khó khăn đánh giá kết thực mục tiêu, nôi dung hình thức rèn luyện cho trẻ Việc thực phương pháp rèn luyện giảng giải có tình xảy sử dụng tranh ảnh sử dụng thường xuyên phương pháp tổ chức trò chơi đóng vai lại thực Các bước rèn luyện KNXLTH cho trẻ chủ yếu việc xác định mục tiêu lập kế hoạch rèn luyện lại chưa trọng rút kinh nghiệm điều chỉnh việc làm cụ thể bước rèn luyện Biện pháp xây dựng sử dụng môi trường, phương tiện, điều kiện, sở vật chất chưa hiệu Nhìn chung giáo viên có thâm niên công tác lâu năm có kết đánh giá trội so với giáo viên vào nghề 115 Về yếu tố ảnh hưởng đến kết rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi cho thấy, yếu tố chủ quan yếu tố khách quan có ảnh hưởng tương đối đồng Yếu tố chủ quan ảnh hưởng nhiều kinh nghiệm, lực giáo viên việc rèn luyện KNXLTH cho trẻ yếu tố khách quan phối hợp giáo viên với phụ huynh việc rèn luyện KNXLTH cho trẻ 1.3 Về biện pháp đề xuất, khảo nghiệm thực nghiệm Dành cho giáo viên, cha mẹ có trẻ tự kỷ đề xuất biện pháp, gồm: biện pháp 1: Nâng cao nhận thức giáo viên, cha mẹ có trẻ tự kỷ chứng tự kỷ mà trẻ mắc phải nâng cao nhận thức phương pháp rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn; biện pháp 2: Thực đa dạng phương pháp rèn luyện KNXLTH cho trẻ; biện pháp 3: Chủ động tích cực phối hợp gia đình nhà trường việc rèn luyện KNXLTH cho trẻ; biện pháp 4: Bồi dưỡng cho giáo viên, cha mẹ trẻ phương pháp rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn biện pháp 5: Tăng cường sở vật chất, trang thiết bị, cải tạo môi trường dạy học - Dành cho trẻ tự kỷ đề xuất biện pháp: biện pháp 1: Rèn luyện KNXLTH cho trẻ thông qua hệ thống tranh, ảnh, âm thanh; biện pháp 2: Rèn luyện KNXLTH cho trẻ thông qua tình giả định (trò chơi giả vờ) biện pháp 3: Rèn luyện KNXLTH cho trẻ sinh hoạt hàng ngày trẻ giao tiếp với bạn Kết khảo nghiệm thực nghiệm biện pháp đề xuất rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi hành vi lời nói trẻ sau thực nghiệm nâng lên so với kết trước thực nghiệm, điều chứng minh biện pháp đề xuất có tính khả thi cao Khuyến nghị 116 2.1 Với Trung tâm hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ Hoa Anh Đào, Hà Nội; sở giáo dục mầm non chuyên biệt Biển Dương, thành phố Vinh Trung tâm hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ Hoa Anh Đào, Hà Nội; sở giáo dục mầm non chuyên biệt Biển Dương, thành phố Vinh cần coi trọng việc xác định khó khăn thuận lợi, xác định rõ việc thực mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp, bước xây dựng sử dụng môi trường, phương tiện, điều kiện, sở vật chất rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi Tăng cường phối hợp nhà trường gia đình, cha mẹ có trẻ tự kỷ thực biện pháp rèn luyện KNXLTH giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi, nhằm đạt mục tiêu giáo dục Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia lớp tập huấn chăm sóc, giáo dục trẻ tự kỷ, tham gia khoa đào tạo đánh giá trẻ tự kỷ 2.2 Với giáo viên giảng dạy Trung tâm hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ Hoa Anh Đào, Hà Nội; sở mầm non chuyên biệt Biển Dương, thành phố Vinh Giáo viên phải không ngừng tự phấn đấu nâng cao trình độ chuyên môn lực công tác, đội ngũ giáo viên trẻ Luôn bám sát việc thực đồng việc thực mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp, bước xây dựng sử dụng môi trường, phương tiện, điều kiện, sở vật chất cách đồng rèn luyện KNXLTH giao tiếp cho trẻ Tích cực phối hợp với gia đình, cha mẹ có trẻ tự kỷ để thống phương pháp, biện pháp, cách thức rèn luyện KNXLTH giao tiếp cho trẻ phù hợp với đặc điểm lứa tuổi 2.3 Với cha mẹ có trẻ tự kỷ 117 Các cha mẹ có trẻ tự kỷ tích cực, chủ động phối hợp với nhà trường, trao đổi với giáo viên tình hình trẻ sau buổi học Bản thân cha mẹ có trẻ tự kỷ phải tự nâng cao kiến thức, phương pháp chăm sóc, giáo dục rèn luyện KNXLTH giao tiếp cho trẻ theo yêu cầu nhà trường kết hợp với phương pháp gia đình 2.4 Với quan chức địa phương Huy động xã hội hóa sở vật chất cho Trung tâm hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ Hoa Anh Đào, Hà Nội; sở giáo dục mầm non chuyên biệt Biển Dương, thành phố Vinh nhiều Tạo chế, sách cho đội ngũ giáo viên tham gia giảng dạy trẻ tự kỷ đồng thời cầu nối góp phần tạo mối quan hệ chặt chẽ nhà trường gia đình có trẻ tự kỷ 118 TÀI LIỆU THAM KHẢO TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT Nguyễn Nữ Tâm An (2007), Biện pháp dạy học đọc hiểu cho học sinh rối loạn phổ tự kỷ đầu cấp tiểu học, Luận án tiến sĩ giáo dục học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Bộ Giáo dục Đào tạo, Quyết định ban hành Quy chế công nhận trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, số 36/2008/QĐ-BGDĐT, ngày 16 tháng năm 2008 Bộ Giáo dục Đào tạo - Bộ Lao động - Thương binh Xã hội, Thông tư liên tịch Quy định điều kiện thủ tục thành lập, hoạt động, đình hoạt động, tổ chức lại, giải thể trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập, số 58/2012/TTLT-BGDĐT-BLĐTBXH ngày 28 tháng 12 năm 2012 Vũ Dũng (Chủ biên) (2008), Từ điển tâm lý học, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội Ngô Xuân Điệp (2009), Nghiên cứu nhận thức trẻ tự kỷ Thành phố Hồ Chí Minh, luận án Tiến sĩ tâm lý học, Viện Tâm lý học Ellen Notbohm (2010), Mười điều trẻ tự kỷ mong muốn bạn biết, Nxb Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, Minh Đăng dịch Phạm Minh Hạc (2013), Từ điển bách khoa Tâm lý học - Giáo dục học Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội Nguyễn Xuân Hải (2016), Giáo trình quản lí giáo dục hoà nhập, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội Vũ Thị Bích Hạnh (2007), Trẻ Tự kỷ - Phát sớm can thiệp sớm, Nxb Y học, Hà Nội 10 Lê Khanh (2004), Trẻ tự kỷ - thiên thần bất hạnh, Nxb Phụ Nữ, Hà Nội 11 Lã Thị Bắc Lý (2016), Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật lứa tuổi mầm non, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội 119 12 Đậu Tuấn Nam, Vũ Hải Vân (2015), Chính sách trẻ tự kỷ Việt Nam nay, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 11(96), tr.60-67 13 Hoàng Phê (2007) (chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển học, Nxb Đà Nẵng 14 Nguyễn Thị Thanh (2014), Biện pháp phát triển kỹ giao tiếp cho trẻ tự kỷ - tuổi, Luận án tiến sỹ khoa học giáo dục, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam 15 Nguyễn Thị Bùi Thành (2007), Biện pháp rèn luyện kỹ giao tiếp cho trẻ tự kỷ qua hoạt động vui chơi học tập để hình thành biểu tượng số học cho trẻ tự kỷ tuổi mẫu giáo thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 16 Nguyễn Văn Thành (2006), Trẻ em tự kỷ phương thức giáo dục, Nxb Tôn giáo, Hà Nội 17 Trần Thị Minh Thành (chủ biên) (2015), Giáo trình quản lí hành vi trẻ khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội 18 Nguyễn Phương Thảo (2015), Kỹ giao tiếp trẻ tự kỷ, Luận văn thạc sỹ tâm lý học, Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn 19 Trần Thị Thiệp (chủ biên) (2015), Giáo trình can thiệp sớm cho trẻ khuyết tật, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội 20 Đào Thị Thu Thủy (2014), Điều chỉnh hành vi ngôn ngữ cho trẻ tự kỷ tuổi dựa vào tập chức năng, Luận án tiến sĩ khoa học giáo dục, Viện khoa học giáo dục Việt Nam 21 Nguyễn Quang Uẩn (2010), Tuyển tập nghiên cứu Tâm lý - Giáo dục, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội 22 Võ Nguyễn Tinh Vân (2002), Để hiểu tự kỷ, Nxb Bamboo, Australia 23 Võ Nguyễn Tinh Vân (2002), Nuôi bị tự kỷ, Nxb Bamboo, Australia 24 Võ Nguyễn Tinh Vân (2006), Tự kỷ trị liệu, Nxb Bamboo, Australia 25 Nguyễn Như Ý (1999) (chủ biên), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội 26 Nguyễn Thị Hoàng Yến (2013), Tự kỉ - Những vấn đề lí luận thực tiễn, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội 120 27 Nguyễn Thị Hoàng Yến (chủ biên) (2015), Đại cương giáo dục trẻ khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội TÀI LIỆU TIẾNG ANH 28 Andrew S Bondy, A Comparison of Vocal Mand Training Strategies for Children With Autism Spectrum Disorders, Journal of Positive Behavior Interventions, January 1, 2016 18: 52-62 29 Andrea Davis Ph.D (Author), Michelle Harwell M.S (Author), Lahela Isaacson M.S (Author), Serena Wieder Ph.D (Foreword) (2014), Floortime Strategies to Promote Development in Children and Teens: A User's Guide to the DIR® Model, 1st Edition, ISBN-13: 978-1598577341, ISBN-10: 1598577344 30 Berrios, G E (2011) “Eugen Bleuler’s Place in the History of Psychiatry” Schizophrenia Bulletin 37 (6): 1095–1098 doi:10.1093/schbul/sbr132 31 Joshua B Plavnick, Frances A Vitale, A Comparison of Vocal Mand Training Strategies for Children With Autism Spectrum Disorders, Journal of Positive Behavior Interventions, January 2016 18: 52-62, first published onSeptember 10, 2014 32 I.Sabelle Rapin(1996), Preschool Children with Inadequate Communication, Developmental Language Disorder, Autism, Mental Deficiency, Cambridge Uni 33 Peter Gay (1989), Freud: A Life for Our Time p.198 34 Sigmund Freud, On Sexuality (PFL 7) p.118 35 Kanner, Leo (1943), Autistic Disturbances of Affective Contact, Nervous Child 2, 217-250 36 Kolvin, I (1971), Studies in the childhood psychoses Diagnostic criteria and classification, British Journal of Psychiatry 37 Baer, D.M., Wolf, M.M., & Risley, T.R (1968), Some current dimensions of applied behavior analysis, Journal of Applied Behavior Analysis, (1): p.9197 38 Dillenburger, K.; Keenan, M (2009), None of the As in ABA stand for autism: dispelling the myths, J Intellect Dev Disabil 34 (2): 193-95 121 39 Wing, L & Gould, J (1979), Severe Impairments of Social Interaction and Associated Abnormalities in Children: Epidemiology and Classification, Journal of Autism and Developmental Disorders, 9, pp 11-29 40 https://www.nationalautismresources.com/the-picture-exchangecommunication-system-pecs/, The Picture Exchange Communication System (PECS) 41 Cullinane, MD, Diane Behavioral Challenges in Children with Autism and Other Special Needs: NYC, New York: W,W.Norton and Company ISBN 0393709256 42 Wing, L & Gould, J (1979), Severe Impairments of Social Interaction and Associated Abnormalities in Children: Epidemiology and Classification, Journal of Autism and Developmental Disorders, 9, pp 11–29 CÁC TRANG WEB 43 https://www.britannica.com/biography/Eugen-Bleuler 44 http://www.pecsusa.com/pecs.php 45 http://www.dphanoi.org.vn/index.php? option=com_content&task=view&id=1150 46 https://en.wikipedia.org/wiki/Relationship_Development_Intervention 47 http://www.canthiepsomhcm.edu.vn/cac-quan-niem-ve-chan-doan-tre-tuky/ 48 http://www.baomoi.com/roi-loan-pho-tu-ky-la-gi-nguyen-nhan-dau-hieudieu-tri-roi-loan-pho-tu-ky/c/18980117.epi 49 http://www.maihuong.gov.vn/vi/tin-tuc-su-kien/109-tim-hieu.html 50 http://laodongthudo.vn/hoi-thao-quoc-te-tu-ky-o-viet-nam-hien-trang-vathach-thuc-35058.html 122 123 ... thức rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 59 2.2.5 Sử dụng phương pháp rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi. .. với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 25 1.4 Các biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi .28 1.4.1 Khái niệm biện pháp rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động. .. mục tiêu rèn luyện kỹ xử lý tình huốngtrong hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi 53 2.2.3 Thực nội dung rèn luyện kỹ xử lý tình hoạt động giao tiếp với bạn cho trẻ tự kỷ - tuổi