ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG NGỌC VÂN BIẾN ĐỔI HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ, XÃ MỸ THANH, HUYỆN BẠCH THÔNG TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN HỌC Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG NGỌC VÂN BIẾN ĐỔI HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ, XÃ MỸ THANH, HUYỆN BẠCH THÔNG TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Nhân học Mã số: 60 31 03 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Nguyễn Trƣờng Giang Hà Nội – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng dƣới hƣớng dẫn Tiến sĩ Nguyễn Trƣờng Giang Các nội dung nghiên cứu, số liệu, kết đƣợc nêu luận văn trung thực chƣa đƣợc công bố công trình nghiên cứu trƣớc Trong luận văn có sử dụng số nhận xét, đánh giá tác giả, quan, tổ chức khác có trích dẫn thích rõ nguồn gốc Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm lời cam đoan Hà Nội ngày 20 tháng năm 2016 Tác giả luận văn Hoàng Ngọc Vân LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, nhận đƣợc giúp đỡ vô to lớn thầy cô khoa Nhân học trƣờng đại học KHXH & NV, thầy hƣớng dẫn cán quan ban ngành tỉnh, huyện, xã cộng tác viên địa bàn nghiên cứu Trƣớc hết, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy hƣớng dẫn trực tiếp luận văn - TS.Nguyễn Trƣờng Giang Chính thầy ngƣời tận tình bảo, gợi mở cho hƣớng nghiên cứu, giới thiệu cho nguồn tài liệu bổ ích giành nhiều thời gian để trao đổi, góp ý giúp giải vấn đề quan trọng phƣơng pháp nội dung nghiên cứu đóng vai trò lớn để hoàn thiện luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô khoa Nhân học trƣờng Đại học KHXH & NV – ĐHQG Hà Nội, quan ban ngành, phận sau đại học khoa Nhân học giúp hoàn thành cách thuận lợi thủ tục trình học tập, viết bảo vệ luận văn Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến UBND xã Mỹ Thanh đồng bào địa phƣơng tạo điều kiện giúp đỡ, cung cấp cho nhiều nguồn tƣ liệu quý giá nhiều ý kiến giá trị để hoàn thành luận văn Một lẫn nữa, xin trân trọng cảm ơn ! BẢNG KÊ NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT Cb : Chủ biên ĐHQG : Đại học Quốc gia KHXH : Khoa học xã hội KHXH & NV : Khoa học Xã hội Nhân văn Nxb : Nhà xuất UBND : Ủy ban nhân dân TS : Tiến sĩ THCS : Trung học sở THPT : Trung học phổ thông KHHGĐ : Kế hoạch hóa gia đình GD & ĐT : Giáo dục đào tạo MỤC LỤC MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu Lịch sử nghiên cứu vấn đề Cơ sở lý luận phƣơng pháp nghiên cứu 11 Nguồn tƣ liệu luận văn 16 Đóng góp luận văn 17 Kết cấu luận văn 17 Chƣơng KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ TỘC NGƢỜI NGHIÊN CỨU 18 1.1 Địa bàn nghiên cứu: Xã Mỹ Thanh, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn 18 1.1.1 Điều kiện tự nhiên 18 1.1.2 Kinh tế 21 1.1.3 Văn hóa – xã hội 22 1.2 Đôi nét ngƣời Dao Đỏ Bắc Kạn 26 1.2.1 Người Dao Bắc Kạn 26 1.2.2 Nhóm Dao Đỏ thôn Nà Cà, xã Mỹ Thanh, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn 27 TIỂU KẾT CHƢƠNG 30 Chƣơng MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM HÔN NHÂN – GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ TRƢỚC 1986 32 2.1 Bối cảnh xã hội hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà trƣớc Đổi 1986 32 2.2 Đặc điểm hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà trƣớc 1986 33 2.2.1 Một số đặc điểm hôn nhân 33 2.2.2 Một số đặc điểm gia đình 50 TIỂU KẾT CHƢƠNG 62 Chƣơng NHỮNGBIẾN ĐỔI TRONG HÔN NHÂN – GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ TỪ SAU 1986 64 3.1 Bối cảnh hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà từ sau 1986 64 3.2 Những biến đổi hôn nhân – gia đình từ ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà từ sau 1986 67 3.2.1 Những biến đổi hôn nhân 67 3.2.2 Những biến đổi gia đình 85 TIỂU KẾT CHƢƠNG 95 Chƣơng NGUYÊN NHÂN VÀ XU HƢỚNG BIẾN ĐỔI 97 4.1 Nguyên nhân biến đổi hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ Nà Cà 97 4.1.1 Nguyên nhân khách quan 97 4.1.2 Nguyên nhân chủ quan 106 4.2 Xu hƣớng biến đổi hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà 110 TIỂU KẾT CHƢƠNG 116 KẾT LUẬN 117 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 119 PHỤ LỤC 123 DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Số lƣợng ngƣời Dao địa bàn Huyện Bạch Thông 20 Bảng 1.2 Thành phần tộc ngƣời xã Mỹ Thanh 21 Bảng 1.3 Dân số chia theo tộc ngƣời, giới tính đơn vị hành xã Mỹ Thanh .21 Bảng 1.4 Dân số từ tuổi trở lên chia theo tình trạng học nay, nhóm tuổi đơn vị hành huyện Bạch Thông 23 Bảng 1.5 Số dân tộc Dao địa bàn Tỉnh Bắc Kạn .27 Bảng 1.6 Số hộ có nhà chia theo loại nhà đơn vị hành huyện Bạch Thông 29 Bảng 3.1 Dân số từ 15 tuổi trở lên chia theo tình trạng hôn nhân tại, nhóm tuổi, giới tính thôn Nà Cà 68 Bảng 3.2 Số phụ nữ 15 – 49 tuổi; tổng số sinh; tổng số sống; tổng số sống; tổng số chết chia theo nhóm tuổi ngƣời mẹ đơn vị hành huyện Bạch Thông 69 Sơ đồ Sơ đồ đời gia đình ông Lý Văn Cán thôn Nà Cà, xã Mỹ Thanh 52 Sơ đồ Cấu trúc gia đình hạt nhân đầy đủ 53 Sơ đồ Cấu trúc gia đình hạt nhân không đầy đủ 54 Sơ đồ Cấu trúc gia đình hạt nhân mở rộng 54 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Hôn nhân gia đình lĩnh vực nghiên cứu quan trọng nghiên cứu Nhân học tìm hiểu đặc trƣng văn hóa lịch sử phát triển cộng đồng tộc ngƣời Chính vậy, lĩnh vực đóng vai trò to lớn việc giữ gìn bảo tồn giá trị văn hóa tộc ngƣời.Thông qua thực hành nghi lễ hôn nhân, trang phục cƣới xin, quy mô gia đình, quan hệ thành viên gia đình,… thấy đƣợc lịch sử phát triển nhƣ quan niệm, giá trị văn hóa truyền thống tộc ngƣời hay nói cách khác đặc trƣng văn hóa làm nên nét độc đáo riêng để phân biệt tộc ngƣời với tộc ngƣời khác Thực tế cho thấy bối cảnh văn minh công nghiệp đại ngày phát triển trình cộng cƣ tộc ngƣời ngày trở nên phổ biến văn hóa tộc ngƣời có nhiều biến đổi Đây xem nhƣ điều tất yếu vận động không ngừng xã hội mà hôn nhân gia đình tồn vận động phát triển Đặc biệt quốc gia đa tộc ngƣời giai đoạn nhiều biến đổi nhƣ Việt Nam việc nghiên cứu hôn nhân gia đình thực trở thành vấn đề đặc biệt quan trọng, đặc biệt tộc ngƣời thiểu số có ngƣời Dao Đỏ Trong cộng đồng 54 tộc ngƣời nƣớc ta, ngƣời Dao tộc ngƣời thiểu số đa dạng nhóm địa phƣơng có nhiều nét văn hóa riêng biệt Bắc Kạn tỉnh thành có số lƣợng ngƣời Dao tập trung đông với 51.801 ngƣời (Theo Tổng điều tra dân số nhà 2009) Dân tộc Dao địa bàn tỉnh Bắc Kạn gồm nhóm nhƣ Dao Tiền, Dao Thanh Y, Dao Đỏ,… Trong ngƣời Dao Đỏ nhóm địa phƣơng chiếm số lƣợng lớn bảo lƣu đƣợc nhiều nét văn hóa truyền thống độc đáo, đặc biệt vấn đề hôn nhân gia đình Qua nhiều nguồn tài liệu, đƣợc biết thôn Nà Cà địa phƣơng có gần 100% đồng bào ngƣời Dao Đỏ sinh sống từ bao đời Trƣớc giao thông lại khó khăn nên sống đồng bào nơi tƣơng đối biệt lập Chính nhiều yếu tố văn hóa truyền thống đƣợc bảo lƣu tƣơng đối trọn vẹn.Tuy nhiên, với phát triển chung đất nƣớc, đặc biệt từ sau Đổi năm 1986 đời sống đồng bào nơi có nhiều thay đổi.Trên sở đó, tập quán hôn nhân gia đình có thay đổi định Thông qua nghiên cứu luận văn tiến hành sâu tìm hiểu biến đổi hôn nhân gia đình đồng bào ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà, xem xét trình biến đổi diễn nhƣ – yếu tố truyền thống thay đổi, yếu tố truyền thống đƣợc ngƣời dân bảo lƣu Cũng nhƣ yếu tố đƣợc tiếp thu vào văn hóa đồng bào ngƣời Dao nơi Từ đótrả lời cho câu hỏi nguyên nhân dẫn tới thực trạng biến đổi hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ Nà Cà ? Trên sở xu hƣớng biến đổi hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ Nà Cà giai đoạn nay? Qua đây, góp phần cung cấp luận khoa học giúp nhà hoạch định sách có giải pháp can thiệp phù hợp với trƣờng hợp tộc ngƣời địa bàn cụ thể Chính vậy, chọn đề tài “BIẾN ĐỔI HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ, XÃ MỸ THANH, HUYỆN BẠCH THÔNG, TỈNH BẮC KẠN” làm đề tài luận văn nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Luận văn đƣợc nghiên cứu nhằm mục đích sau: - Tìm khác biệt/ biến đổi hôn nhân giao đình ngƣời Dao Đỏ đời sống so với trƣớc Lấy mốc thời gian năm 1986 (Đổi mới) để nghiên cứu so sánh khác biệt Tiến hành tìm hiểu khía cạnh cụ thể nhƣ: quan niệm hôn nhân, bƣớc nghi lễ hôn nhân, thiết chế gia đình, loại hình quy mô gia đình, quan hệ thành viên gia đình,… thông qua nhìn ngƣời – ngƣời Dao Đỏ địa phƣơng cụ thể ngƣời đƣợc thực hành hôn nhân hay ngƣời đƣợc chứng kiến thực hành hôn nhân - Trên sở đó, nguyên nhân dẫn đến biến đổi - Góp phần cung cấp luận khoa học giúp nhà hoạch định sách có giải pháp can thiệp phù hợp việc củng cố khối đại đoàn kết Câu chuyện thứ ba Trong trình điền dã, có dịp vấn sâu vợ chồng anh Lý Tiến Bàn (sinh năm 1995, ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà) chị Hoàng Thị Noóng (tên thƣờng gọi Lệ, sinh năm 1996, ngƣời Sán Chay, Pác Nặm) Đây trƣờng hợp thôn Nà Cà ngƣời Dao Đỏ lấy ngƣời Sán Chay Đồng thời trƣờng hợp thôn hệ chung sống với gồm: ông bà, bố mẹ, ngƣời anh trai anh Bàn anh Lý Tiến Ngoan ngƣời trai anh bé Lý Phúc Đăng (sinh năm 2014) Đây kết “Mối tình sét đánh” hai anh chị tình cờ gặp đám cƣới ngƣời bạn Sau lần hai ngƣời trao đổi số điện thoại thƣờng xuyên liên lạc với Yêu nửa năm anh chị định kết hôn vào năm 2014 Vì hôn nhân hỗn hợp nên đám cƣới đƣợc tổ chức có kết hợp phong tục cƣới xin hai tộc ngƣời Sán Chay Dao Đỏ Đƣợc biết, bên nhà gái tổ chức đám cƣới theo phong tục ngƣời Sán Chay cô dâu mặc trang phục Sán Chay nhƣng đến nhà trai, trƣớc vào cửa nhà, chị Lệ lạiphải thay trang phục truyền thống ngƣời Dao Đỏ để “cúng nhập tịch” Nghe chị Lệ kể, ban đầu hai bên gia đình không đồng ý hôn nhân anh chị Một phần bố mẹ chị Lệ không muốn lấy ngƣời Dao Đỏ mà phải lấy ngƣời Sán Chay, mặt khác chị có hôn ƣớc từ nhỏ nên hủy hôn ƣớc phải đền bù tiền cho nhà bên Đây nguyên nhân khiến bố mẹ anh Bàn ban đầu không đồng ý hôn chị Lệ ngƣời Dao Đỏ Tuy nhiên, dù hai bên gia đình kiên phản đối nhƣng sau thấy đôi trẻ yêu nhau, lúc chị Lệ có thai bé Đăng nên bố mẹ hai bên gia đình cuối đồng ý tác thành hôn Chị Lệ làm dâu đến đƣợc gần hai năm Chị kể “Khi làm dâu phải xa bố mẹ, xa gia đình thấy nhớ nhà lại không nói tiếng Dao nên nhiều lúc thấy buồn” Ban đầu chị ngƣời gia đình nhà chồng giao tiếp với tiếng Kinh Sau thời gian chị nghe hiểu 128 tiếng Dao nói đƣợc vài câu đơn giản Bé nhà anh chị bập bẹ học nói nhƣng nói tiếng Kinh chƣa biết nói tiếng Dao hay tiếng Sán Chay Khi đƣợc hỏi làm dâu ngƣời Dao Đỏ có gặp khó khăn không đƣợc chị cho biết: “Gia đình em làm nông nên công việc gia đình, việc đồng khó khăn nhiều” Chỉ có vấn đề sống gia đình nhiều hệ, sống chung với nhiều ngƣời lớn tuổi nên có nhiều điều bất tiện cách biệt hệ: “ Nhà có hai ông bà cụ, bố mẹ chồng, toàn người lớn tuổi nên khó tính, mẹ chồng người bình thường nhất, dễ tính Tóm lại giao tiếp khó, sinh hoạt kiểu khó, việc muốn làm cụ lại muốn làm cách khác, nói chung khổ” Nên tới hai vợ chồng chị dự định chuẩn bị riêng đƣợc bố mẹ chia ruộng để tự làm ăn Ngôi nhà đôi vợ chồng anh chị đƣợc xây sát cạnh gia đình nhà bố mẹ, khoảng hai đến ba tháng chuyển vào Có thể thấy hôn nhân hỗn hợp - kết hôn hai tộc ngƣời khác ngày phổ biến xã hội ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà.Trong hôn nhân hỗn hợp hôn lễ đƣợc tổ chức dựa kết hợp phong tục hai tộc ngƣời Việc tiếng Kinh trở thành ngôn ngữ phổ thông góp phần giúp tộc ngƣời xích lại gần hơn, nguyên nhân quan trọng khiến cho hôn nhân hỗn hợp có xu hƣớng tăng Nhƣ trƣờng hợp anh Bàn chị Lệ thấy hôn nhân hỗn hợp nhƣng nhìn chung sống gia đình anh chịkhông gặp nhiều khó khăn giao tiếp yên ấm.Tuy nhiên, việc sống chung nhiều hệ cách biệt suy nghĩ hệ lại tạo trở ngại định sinh hoạt nhƣ phát triển kinh tế.Xu chung cặp vợ chồng trẻ sau cƣới với gia đình nhà chồng vài năm sau có điều kiện riêng Chính vậy, quy mô gia đình ngƣời Dao Nà Cà ngày có xu hƣớng nhỏ dần, loại hình gia đình hạt nhân ngày phổ biến xã hội ngƣời Dao Đỏ Nà Cà 129 Câu chuyện thứ tư Trong trình điền dã may mắn đƣợc tham dự đám cƣới anh Lý Tiến Quảng (sinh năm 1995, ngƣời Dao Đỏ, Nà Cà) chị Đặng Thùy Linh (sinh năm 1999, ngƣời Dao Đỏ, Cao Kỳ) Cũng nhƣ trƣờng hợp anh Bàn chị Lệ, anh Quảng chị Linh tình cờ gặp đám cƣới ngƣời bạn, sau trao đổi số điện thoại Trải qua hai năm tìm hiểu, hôn lễ anh chị đƣợc tổ chức long trọng vào tháng 5/ 2016 trƣớc ủng hộ hai bên gia đình, chúc phúc đông đảo anh em, họ hàng, làng xóm ngƣời dân thôn Tuy nhiên, hỏi năm sinh cô dâu, rể biết đƣợc trƣờng hợp tảo hôn, rể đủ tuổi nhƣng cô dâu mới 17 tuổi tính theo âm lịch Nhìn bụng lùm lùm cô dâu bán tín bán nghi nhƣng không dám hỏi Thêm chuyện có bầu cƣới Nà Cà không chuyện nên với bà chuyện bình thƣờng Phỏng vấn bà B.T Xuân (nữ,51 tuổi) ngƣời dân tham gia hôn lễ bà nói: “ Bọn yêu có cưới biết làm nào, thôn có vụ chẳng qua bọn đủ tuổi rồi, có đứa chưa đủ tuổi đứa có phải lấy làm nào” Qua tìm hiểu đƣợc biết cô dâu rể nghỉ học từ sớm Anh Quảng học đến lớp 7, chị Linh học hết lớp sau nghỉ học nhà Vậy nên dù không đủ tuổi nhƣng hôn nhân anh chị không vấp phải phản đối bố mẹ gia đình hai bên Phỏng vấn bà Hoàng Thị Ghín mẹ anh Quảng, bà cho biết: “Nó không học chẳng lấy vợ làm gì, lấy vợ sớm ổn định sớm thôi, bạn bè có đứa lấy vợ hết ” Lễ cƣới anh Quảng chị Linh toàn thuê trang trí, dựng rạp Chỉ có khâu chuẩn bị thức ăn cho đám cƣới nhờ anh em, họ hàng đến giúp.Tấm ảnh cƣới anh chị đƣợc in vào treo lên phông cƣới Trong ảnh cô dâu mặc váy cƣới đại, rể mặc com lê Ảnh anh chị chụp thành phố Đƣợc biết việc chụp ảnh cƣới có khoảng vài năm trở lại nhƣng nhanh chóng trở nên phố biến Anh Quảng nói: “Cô dâu cưới muốn có ảnh ăn mặc thật đẹp để giữ làm kỉ niệm để sau cho cháu xem” 130 Vì cô dâu ngƣời Cao Kỳ, cách Nà Cà xa, nên từ sớm rể đoàn đón dâu phải khởi hành sớm để kịp đón dâu vào cửa Đƣờng vào nhà cô dâu không thê ô tô, để tiết kiệm chi phí nên việc đón dâu đƣợc tiến hành xe máy Cô dâu mặc quần áo truyền thống ngƣời Dao Đỏ đƣợc trang điểm bật Tuy nhiên, theo quan sát ngoại trừ cô dâu phù dâu đoàn đƣa dâu nhƣ đón dâu không mặc quần áo truyền thống mà mặc quần áo theo kiểu ngƣời Kinh Đặc biệt ngƣời trẻ tuổi tay cầm điện thoại di động có chức chụp ảnh để quay phim chụp lại khoảnh khắc cô dâu, rể Đến đón dâu, chị Linh đƣợc chị gái anh Quảng dẫn vào thẳng vào buồn cƣới anh chị mà không qua nghi lễ “nhập tịch” – vốn đƣợc xem nghi lễ bắt buộc hôn lễ ngƣời Dao Đỏ Hỏi biết năm năm đại lợi dòng họ Lý nhà anh Quảng nên nghi lễ “nhập tịch” đƣợc hoãn lại, đợi đến năm đại lợi tiền hành Theo ngƣời Dao Đỏ Nà Cà năm đại lợi dòng họ Lý năm Dần, năm Ngọ năm Tuất Đồng bào cho kết hôn vào năm vợ chồng chung sống hạnh phúc, đông đủ, làm ăn thuận lợi gặp nhiều may mắn Có thể thấy hôn nhân ngƣời Dao Đỏ Nà Cà tiếp thu nhiều yếu tố thời đại Đồng bào ngày có xu hƣớng học tập nét văn hóa tộc ngƣời đa số nhƣ ngƣời Kinh Tuy nhiên, bên cạnh số yếu tố truyền thống đƣợc ngƣời dân giữ gìn bảo lƣu: lễ nhập tịch, việc cô dâu mặc trang phục truyền thống, tính chất cộng đồng qua việc phụ giúp tổ chức hôn lễ,…Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực hủ tục “Tảo hôn” lại có xu hƣớng quay trở lại Có thể thấy tảo hôn vấn đề nhức nhối đồng bào ngƣời Dao Đỏ nơi Quan niệm “kết hôn sớm để ổn định sống” tồn không ngƣời dân nơi Tính từ 2011 đến có trƣờng hợp tảo hôn, có trƣờng hợp có thai trƣớc hôn nhân nên bắt buộc phải “cƣới chạy”.33 Nguyên nhân sâu xa hạn chế nhận thức ý thức ngƣời dân Bản thân 33 Thống kê năm 2015 công tác viên dân số thôn Nà Cà – bà Lâm Thị Bình 131 ngƣời thực hành tảo hôn lứa tuổi vị thành niên nghỉ học từ sớm Chính trình độ học vấn khả nhận thức nhiều hạn chế Bên cạnh đó, việc ngƣời dân mà cụ thể gia đình, bậc phụ huynh chƣa có nhận thức đƣợc hậu tảo hôn mang đến họ nên chƣa có thái độ ngăn cản mà ủng hộ hôn nhân bị pháp luật nghiêm cấm Bên cạnh đó, cần phải kể đến trách nhiệm không nhỏ quyền địa phƣơng biện pháp cứng rắn vô tình tiếp tay cho tình trạng tảo hôn có xu hƣớng ngày tăng nhƣ 132 Hình 1a Cô dâu Đặng Thùy Linh phù dâu sửa soạn để vào nhà rể (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) Hình 1b Cô dâu Đặng Thùy Linh chỉnh lại trang phục lần cuối trước vào nhà trai (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) 133 Hình 1c.“Đôi địu” chi tiết thiếu trang phục cô dâu “Đôi địu” dùng để trùm quanh eo cô dâu, để trùm lên đầu cô dâu trước vào nhà trai (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) Hình 1d Toàn cảnh đám cưới chị Linh anh Quảng nhìn từ bên (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) 134 Hình 1e Chị Linh chị gái anh Quảng dẫn vào cửa nhà trai (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) Hình 1f Trong ảnh mẹ bố anh Quảng ngồi trò truyện tiếp đoàn thônggia (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) 135 Hình 1g Khách khứa đám cưới nhà anh Quảng chị Linh Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) Hình 1h Họ hàng bà thôn phụ giúp làm cỗ cưới cho gia đình anh Quảng (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) 136 Hình 1i Mâm cỗ với đầy đủ giống với đám cưới người Kinh (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) Hình 1k Ảnh cưới chị Linh anh Quảng (Nguồn: Tác giả chụp đám cƣới anh Quảng chị Linh, 5/2016) 137 Hình 2a Bà Sằm Thị So (nghệ nhân thôn Nà Cà trì việc may trang phục truyền thống) mặc quần áo cô dâu người Dao Đỏ để phục dựng lại (Nguồn: Tác giả chụp nhà bà Sằm Thị So 3/2016) Hình 2b Tái lại cảnh cô dâu nhà chồng (Nguồn: Tác giả chụp nhà bà Sằm Thị So 3/2016) 138 Hình Ảnh cưới anh Thọ chị Thương chuyến chụp ngoại cảnh Ba Bể (Nguồn: Tác giả chụp lại ảnh cƣới anh Thọ chị Thƣơng 1/2016) Hình Ảnh cưới anh Bàn chị Noóng (Nguồn: Tác giả chụp lại ảnh cƣới anh Bàn chị Noóng 3/2016) 139 Hình 5a.Ảnh cưới anh Thời chị Mai – hai anh chị cặp thôn lựa chọn trang phục truyền thống để chụp ảnh cưới (Nguồn: Tác giả chụp lại ảnh đám cƣới chị Mai anh Thời 9/2015) 140 Hình 5b Giống nhiều cặp vợ chồng khác thôn, anh Thời chị Mai chụp ảnh đám cưới mặc trang phục đại (Nguồn: Tác giả chụp lại ảnh đám cƣới chị Mai anh Thời 9/2015) 141 Hình6 Bản quy ước (hương ước) thôn Nà Cà (Nguồn: Tác giả chụp nhà ông Đặng Phúc Sam – trƣởng thôn Nà Cà 5/2015) Hình 7.Bà Hoàng Thị Lún – người hoi biết dệt dây quai đeo địu truyền thống (Nguồn: Tác giả chụp nhà bà Hoàng Thị Lún 9/2015) 142 ... QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HOÀNG NGỌC VÂN BIẾN ĐỔI HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ, XÃ MỸ THANH, HUYỆN BẠCH THÔNG TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Nhân. .. thác, sử dụng phù hợp TỈNH BẮC KẠN Nà Cà Địa bàn nghiên cứu thôn Nà Cà, Xã Mỹ Thanh, huyện Bạch Thông, Tỉnh Bắc Kạn (Nguồn: Cổng thông tin điện tử Tỉnh Bắc Kạn – Huyện Bạch Thônghttp://backan.gov.vn/bd/mapbachthong.htm)... TRONG HÔN NHÂN – GIA ĐÌNH CỦA NGƢỜI DAO ĐỎ THÔN NÀ CÀ TỪ SAU 1986 64 3.1 Bối cảnh hôn nhân – gia đình ngƣời Dao Đỏ thôn Nà Cà từ sau 1986 64 3.2 Những biến đổi hôn nhân – gia đình