Header Page of 161 CHƢƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 Tổng quan doanh nghiệp vừa nhỏ 1.1.1 Khái niệm doanh nghiệp vừa nhỏ Nhiều chuyên gia kinh tế Việt Nam cho khái niệm doanh nghiệp vừa nhỏ Việt Nam sau khái niệm doanh nghiệp nhỏ cực nhỏ du nhập từ nước vào Việt Nam bắt nguồn từ cụm từ SMEs (Small and medium enterprises) Theo cộng đồng Châu Âu (EU), doanh nghiệp vừa nhỏ công ty độc lập có 250 lao động và/hoặc doanh thu hàng năm không 40 triệu Euro tổng tài sản bảng cân đối kế toán không 27 triệu Euro.Theo Quỹ phát triển khu vực Châu Âu (European Regional Development Fund Grant), doanh nghiệp vừa nhỏ công ty sử dụng 250 người, có doanh thu nhỏ 50 triệu Euro tổng tài sản bảng cân đối kế toán không 43 triệu Euro, không bị sở hữu 25% chủ thể doanh nghiệp vừa nhỏ Định nghĩa doanh nghiệp vừa nhỏ, doanh nghiệp nhỏ cực nhỏ trước tiên phải dựa vào quy mô doanh nghiệp Thông thường tiêu chí số nhân công, vốn đăng kí, doanh thu,…các tiêu chí thay đổi theo quốc gia, chương trình phát triển khác Theo điều Nghị định số 90/2001/NĐ-CP phủ ngày 23 tháng 11 năm 2001 trợ giúp phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ theo định nghĩa: Doanh nghiệp vừa nhỏ sở sản xuất, kinh doanh độc lập, đăng ký kinh doanh theo pháp luật hành, có vốn đăng ký không 10 tỷ đồng số lao động trung bình hàng năm không 300 người Căn vào tình hình kinh tế - xã hội cụ thể ngành, địa phương, trình thực biện pháp, chương trình trợ giúp linh hoạt áp dụng đồng thời hai tiêu vốn lao động hai tiêu nói Còn theo khoản Điều nghị định 56/2009/NĐ-CP trợ giúp phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ ngày 30 tháng 06 năm 2009 có ghi: Doanh nghiệp vừa nhỏ sở kinh doanh đẫ đăng kí kinh doanh theo quy định pháp luật, chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản xác định bảng cân đối kế toán doanh nghiệp) số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn tiêu chí ưu tiên), cụ thể bảng 1.1 Phân loại doanh nghiệp vừa nhỏ theo số lao động, khu vực tổng nguồn vốn nhắc đến phần phân loại doanh nghiệp vừa nhỏ Tại điểm a khoản thông tư số 16/2013/TT-BTC, ban hành ngày 08 tháng 02 năm 2013 (Hướng dẫn thực việc gia hạn, giảm số khoản thu ngân sách nhà Footer Page of 161 Thang Long University Library Header Page of 161 nước theo nghị số 02/NQ-CP ngày 07 tháng 01 năm 2013 phủ số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải nợ xấu) doanh nghiệp vừa nhỏ nhận dạng sau: Doanh nghiệp có quy mô vừa nhỏ, bao gồm chi nhánh, đơn vị trực thuộc hạch toán độc lập, hợp tác xã (sử dụng 200 lao động làm việc toàn thời gian năm có doanh thu năm không 20 tỷ đồng) (gọi chung doanh nghiệp quy mô vừa nhỏ) Tóm lại doanh ngiệp vừa nhỏ sở sản xuất kinh doanh theo pháp luật hành, có số vốn đăng ký không 10 tỷ đồng số lao động trung bình năm không 300 người Tại Việt Nam quy mô vốn trung bình DNVVN mức khiêm tốn, với gần 50% số DNVVN có mức vốn tỷ đồng, gần 75% DNVVN có mức vốn tỷ đồng 90% DNVVN có mức vốn tỷ đồng [11] 1.1.2 Đặc điểm doanh nghiệp vừa nhỏ Doanh nghiệp vừa nhỏ Việt Nam nhận định có bước phát triển mạnh số lượng quy mô bối cảnh chuyển đổi sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực quán sách kinh tế nhiều thành phần Tuy nhiên trước tình hình khó khăn dư âm khủng hoảng kinh tế khiến lượng lớn doanh nghiệp vừa nhỏ giải thể, phá sản song học kinh nghiệm để doanh nghiệp thận trọng năm doanh nghiệp vừa nhỏ có đặc điểm sau: Một là, doanh nghiệp vừa nhỏ có tổ chức sản xuất, tổ chức quản lý linh hoạt, gọn nhẹ, định quản lý thực nhanh, công tác kiểm tra, điều hành trực tiếp qua góp phần tiết kiệm chi phí quản lý doanh nghiệp Đồng thời, doanh nghiệp vừa nhỏ có tính chất linh hoạt quy mô nhỏ dễ dàng phát thay đổi nhu cầu thị trường, nhanh chóng chuyển đổi hướng kinh doanh, phát huy tính động sáng tạo, tự chủ, nhạy bén Ví dụ doanh nghiệp vừa nhỏ quản lý giám đốc kế toán thủ quỹ người nhà với xưởng sản xuất gia, người dễ dàng kiểm soát toàn quyền định cá nhân cách nhanh chóng Hai là, doanh nghiệp vừa nhỏ có số lao động không nhiều chủ yếu sử dụng lao động địa phương nên việc tổ chức sản xuất máy quản lý tương đối gọn nhẹ, quan hệ người chủ doanh nghiệp cán có gần gũi, thân thiết Vì nên định, tiêu, sách đến với người lao động cách nhanh chóng qua nhiều khâu trung gian, tiết kiệm chi phí Tuy nhiên doanh nghiệp vừa nhỏ nông thôn chủ yếu sử dụng lao động người địa phương Hơn trình độ tay nghề, học vấn lao động khu vực thấp Theo số liệu Tổng cục thống kê năm 2012 số người có trình Footer Page of 161 Header Page of 161 độ trung cấp trở lên chiếm 9,8%; số người nghệ nhân làng nghề chiếm 0,06% Theo điều tra thị trường lao động Tổng cục dạy nghề năm 2012, doanh nghiệp điều tra, số lao động gọi có trình độ cao, lành nghề chiếm khoảng 23%, DNVVN 25% Khả thích ứng khả hợp tác, làm việc theo nhóm người lao động DNVVN thấp không qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp Mặt khác, người lao động lành nghề lao động quản lý, khả giao tiếp, trình độ ngoại ngữ yếu, nên gặp nhiều khó khăn hợp tác kinh doanh với đối tác nước Ví dụ doanh nghiệp chuyên sản xuất phụ tùng xe đạp điện cho đối tác người Trung Quốc song lại tiếng Trung Quốc gây khó khăn giao tiếp, ký kết hợp đồng Bên cạnh công tác đào tạo tay nghề cho lao động lại chưa doanh nghiệp thực quan tâm, theo Tổng cục dạy nghề năm 2012 có khoảng gần 6% doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo tay nghề Những hạn chế tay nghề đội ngũ lao động làm giảm hiệu sản xuất kinh doanh, đồng thời làm tăng chi phí sư dụng lao động doanh nghiệp Cùng sản phẩm người lao động có tay nghề cao sản xuất thời gian nhanh tốt hơn, ngược lại người lao động tay nghề thấp làm lâu hơn, phải làm lại, gây tốn thời gian, tốn nguyên vật liệu Ba là, đội ngũ chủ doanh nghiệp, giám đốc cán quản lý doanh nghiệp vừa nhỏ nhiều hạn chế kiến thức kỹ quản lý Trong số DNVVN có chủ doanh nghiệp, giám đốc giỏi, có trình độ chuyên môn cao lực quản lý tốt; nhiên số chưa nhiều Một phận lớn chủ doanh nghiệp giám đốc tư nhân chưa đào tạo kinh doanh quản lý, thiếu kiến thức kinh tế xã hội kỹ quản trị kinh doanh, đặc biệt yếu lực kinh doanh quốc tế Theo Tổng cục thống kê năm 2012 55,63% số chủ doanh nghiệp có trình độ học vấn từ trung cấp trở xuống, 43,3% chủ doanh nghiệp có trình độ học vấn từ sơ cấp phổ thông cấp Do hạn chế đó, số người có khuynh hướng hoạt động theo kinh nghiệm, chưa có tầm nhìn chiến lược, thiếu kiến thức quản lý tổ chức, phát triển thương hiệu, cạnh tranh, máy tính công nghệ thông tin Một số chủ doanh nghiệp chí mở công ty có sẵn tiền vốn thích làm kinh doanh hoàn toàn thiếu kiến thức kỹ kinh doanh, dẫn đến nhiều rủi ro thất bại Bốn là, doanh nghiệp vừa nhỏ cần diện tích xây dựng sở sản xuất, có khả phân tán sản xuất, không định phải tập trung sản xuất phân xưởng lớn, thâm nhập dễ dàng vào thị trường nhỏ lẻ mà doanh nghiệp lớn bỏ ngỏ địa phương nơi doanh nghiệp vừa nhỏ hoạt động Footer Page of 161 Thang Long University Library Header Page of 161 Tuy nhiên hầu hết doanh nghiệp vừa nhỏ chưa xây dựng thương hiệu mạnh, tính cạnh tranh thấp Đặc biệt vùng nông thôn Việt Nam, thương hiệu mang tính chất làng nghề truyền thống, lao động thủ công, gắn liền với địa danh, lịch sử phát triển lâu đời song mô hình không tập trung, sản xuất nhỏ lẻ lụa Hà Đông, bưởi Phúc Trạch, đúc đồng Đại Bái, tre Xuân Lai, sắt thép Đa Hội dẫn đến thương hiệu, uy tín mai theo thời gian Xây dựng phát triển thương hiệu vấn đề quan trọng giúp DNVVN cạnh tranh thị trường nước mang sản phẩm Việt Nam với thị trường quốc tế Năm là, doanh nghiệp vừa nhỏ chủ yếu sử dụng công nghệ lạc hậu chậm đổi làm hạn chế suất sản lượng, chất lượng sản phẩm, làm tăng chi phí sản xuất Cũng Theo Tổng cục thống kê năm 2012 khoảng 80 - 90% máy móc công nghệ sử dụng doanh nghiệp Việt Nam nhập 76% từ thập niên 1980 - 1990, 75% máy móc trang thiết bị hết khấu hao Điều khiến doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu sản phẩm khách hàng làm hạn chế lực cạnh tranh DNVVN Các sản phẩm sản xuất chất lượng thấp, khó đáp ứng tiêu chuẩn xuất nên phục vụ thị trường nước, chí địa phương nhỏ hẹp Sáu là, doanh nghiệp vừa nhỏ thiếu thông tin, khó khăn tiếp cận thị trường tài Các DNVVN hiểu biết hạn chế sách cho vay ngân hàng thương mại, có tâm lý sợ thủ tục vay vốn ngân hàng rườm rà, phức tạp, việc giải cho vay ngân hàng khó khăn Phần lớn DNVVN làm thủ tục vay vốn ngân hàng không quy định mà ngân hàng yêu cầu, cung cấp không đủ chứng từ liên quan đến hồ sơ, dẫn đến không ngân hàng chấp nhận cho vay Doanh nghiệp vừa nhỏ hoạt động gặp nhiều khó khăn khó khăn công nghệ, hiệu sản xuất thấp, hàng tồn kho lớn Trong đặc biệt khó khăn thiếu vốn cho sản xuất kinh doanh Trong đó, 55% trở ngại cho DNVVN đến từ thủ tục vay hồ sơ vay vốn phức tạp, không đủ thủ tục vay vốn đơn giản cho doanh nghiệp, 50% trở ngại đến từ yêu cầu chấp (thiếu tài sản có giá trị cao để chấp, ngân hàng không đa dạng hóa tài sản chấp hàng kho, khoản thu ), 80% tỷ lệ lãi suất chưa phù hợp, điều kiện vay vốn chưa khả thi Hiện có 30% doanh nghiệp vừa nhỏ tiếp cận vốn từ ngân hàng; 70% lại phải sử dụng vốn tự có vay từ nguồn khác, có nhiều doanh nghiệp chịu vay mức lãi suất 15% - 18% [11] Nhiều doanh nghiệp, công ty trách nhiệm hữu hạn, tài sản pháp nhân tài sản cá nhân lẫn lộn, thiếu minh bạch nên ngân hàng khó thẩm định, đánh giá lực thực doanh nghiệp Thực chất công ty trách nhiệm hữu hạn Footer Page of 161 Header Page of 161 nông thôn qua tiến hành nghiên cứu với số mẫu nhỏ chia làm ba loại Thứ nhất, doanh nghiệp vốn thực tế nhà đầu tư, đăng kí dạng công ty trách nhiệm hữu hạn, chủ đầu tư ghi tên cái, anh em bà thân thích gia đình vào làm thành viên góp vốn Trên thực tế, sở hữu vốn định kinh doanh chủ đầu tư thực Loại thứ hai doanh nghiệp thành viên có đóng góp vốn nhiều để kinh doanh, thường đóng góp mang tính chiếu lệ hợp đồng góp vốn thường không rõ ràng chí Trường hợp thứ ba doanh nghiệp lúc đầu thực đăng kí góp vốn theo sở hữu thành viên, trình kinh doanh quan hệ phức tạp nên thành viên quan hệ thân thiết, ruột thịt rút khỏi danh sách thành viên, nhượng lại vốn cho người khác gia đình thành viên lại Hệ thống sổ sách kế toán, nội dung phương pháp hạch toán kế toán doanh nghiệp thường không đầy đủ, xác thiếu minh bạch Năng lực tài doanh nghiệp yếu, hệ số tài không đảm bảo theo yêu cầu ngân hàng không tính toán khả trả nợ tương lai Một số lớn DNVVN lập phương án, kế hoạch sản xuất kinh doanh, dự án đầu tư mang nặng tính cá nhân, áp đặt lãnh đạo doanh nghiệp, dựa kinh nghiệm tự có Nội dung phương án, kế hoạch sản xuất kinh doanh, dự án đầu tư phân tích lập cách sơ sài, thiếu thuyết phục ngân hàng xem xét thẩm định cho vay 1.1.3 Phân loại doanh nghiệp vừa nhỏ Định nghĩa doanh nghiệp vừa nhỏ hiểu quy định khác tuỳ theo nơi Các tiêu chí để phân loại doanh nghiệp có hai nhóm: tiêu định tính tiêu định lượng Nhóm tiêu chí định tính dựa đặc trưng doanh nghiệp chuyên môn hoá thấp, máy tổ chức gọn nhẹ, mức độ phức tạp quản lý thấp Các tiêu chí có ưu phản ánh chất vấn đề thường khó xác định thực tế nên sử dụng Nhóm tiêu chí định lượng dựa vào quy mô doanh nghiệp với tiêu chí số lao động, giá trị tài sản hay vốn, doanh thu, lợi nhuận Trong đó: Số lao động dao động danh sách lao động thường xuyên lao động thực tế; Tổng tài sản hay vốn, tài sản hay vốn cố định, giá trị tài sản lại; Tổng doanh thu/năm, tổng giá trị gia tăng/năm Trong nước APEC tiêu chí sử dụng phổ biến số lao động Cũng có số tiêu chí khác tuỳ thuộc vào điều kiện nước [3] Tuy nhiên phân loại doanh nghiệp theo quy mô lại thường mang tính tương đối phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Footer Page of 161 Thang Long University Library Header Page of 161  Trình độ phát triển kinh tế nước: trình độ phát triển cao thị số tiêu tăng lên Ở số nước có trình độ phát triển kinh tế thấp có số lao động, vốn để phân loại DNVVN thấp so với nước phát triển Ví dụ Singapore doanh nghiệp vừa nhỏ doanh nghiệp có số lao động nhỏ 100 người tổng số vốn nhỏ 499 triệu USD  Tính chất ngành nghề: đặc điểm ngành, có ngành sử dụng nhiều lao động dệt, may, có ngành sử dụng lao động nhiều vốn hoá chất, điện Do cần tính đến tính chất để có so sánh đối chiếu phân loại DNVVN ngành với  Vùng lãnh thổ: trình độ phát triển khác nên số lượng quy mô doanh nghiệp khác Do cần tính đến hệ số vùng để đảm bảo tính tương thích việc so sánh quy mô doanh nghiệp vùng khác  Tính lịch sử: doanh nghiệp trước coi lớn, với quy mô vậy, tương lai coi vừa nhỏ  Mục đích phân loại: khái niệm doanh nghiệp vừa nhỏ khác tuỳ theo mục đích công việc phân loại Bảng 1.1 Bảng phân loại doanh nghiệp vừa nhỏ theo số lao động, khu vực tổng nguồn vốn Quy mô DN siêu nhỏ Khu vực Số Số lao Tổng lao động động nguồn vốn Doanh nghiệp nhỏ Doanh nghiệp vừa Số lao động Tổng nguồn vốn Nông lâm 10 người trở Từ 10 Từ 20 tỷ Tử 200 Từ 20 nghiệp thủy sản xuống người đến 200 người người đến 300 người tỷ đồng đến 100 tỷ đồng Công nghiệp xây dựng 10 người trở xuống Từ 10 Từ 20 tỷ người đến đồng trở 200 người xuống Tử 200 người đến 300 người Từ 20 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng Thƣơng mại dịch vụ 10 người trở xuống Từ 10 Từ 10 tỷ người đến đồng trở 50 người xuống Tử 50 người đến 100 người Từ 10 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng đồng trở xuống (Nguồn: khoản Điều nghị định 56/2009/NĐ-CP trợ giúp phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ ngày 30 tháng 06 năm 2009) Footer Page of 161 Header Page of 161 1.1.4 Vai trò doanh nghiệp vừa nhỏ Trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, doanh nghiệp vừa nhỏ loại hình doanh nghiệp chiếm đa số chủ yếu kinh tế thị trường đóng vai trò quan trọng kinh tế Việt Nam Tính đến thời điểm năm 2015, nước có 495.000 doanh nghiệp, số lượng doanh nghiệp vừa nhỏ chiếm tới 96% Có thể khẳng định, DNVVN đống vai trò vô quan trọng kinh tế- xã hội Việt Nam giai đoạn Số tiền thuế phí mà doanh nghiệp vừa nhỏ nộp cho Nhà nước tăng 18,4 lần sau 10 năm Hoạt động kinh tế từ doanh nghiệp vừa nhỏ đóng góp 40% GDP, 30% tổng thu ngân sách Nhà nước Tuy nhiên, giai đoạn khó khăn vừa qua, doanh thu lợi nhuận nhóm doanh nghiệp vừa nhỏ bị thu hẹp, chi phí sản xuất tăng cao khiến lợi nhuận giảm Tỷ lệ doanh nghiệp kinh doanh có lãi giảm từ 64,12% năm 2010 xuống 34,12% vào hết tháng 9/2013 Cũng theo tổng cục thống kê giai đoạn 2011-2015, doanh nghiệp vừa nhỏ đóng góp 40% GDP nước, 30% tổng thu ngân sách nhà nước, tạo thêm 3,5-4 triệu việc làm Nếu doanh nghiệp lớn thường có trụ sở thành phố lớn doanh nghiệp vừa nhỏ thường tập trung địa phương, góp phần phát triển kinh tế, tạo công việc cho lao động địa phương đó, góp phần xóa đói giảm nghèo vùng, địa phương Doanh nghiệp vừa nhỏ với số lượng đông đảo, quy mô nhỏ nên dễ điều chỉnh hoạt động kinh doanh sản xuất cho phù hợp với giai đoạn phát triển kinh tế, làm cho kinh tế động 1.2 Tổng quan cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Ngân hàng thƣơng mại 1.2.1 Khái niệm cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng thương mại Cho vay ngân hàng thương mại việc chuyển nhượng tạm thời lượng giá trị từ NHTM (người sở hữu) sang doanh nghiệp vay (người sử dụng) sau thời gian định quay trở lại NHTM với giá trị lớn lượng giá trị ban đầu Hay hiểu cho vay NHTM quan hệ bên người cho vay (NHTM) cách chuyển giao tiền tài sản cho bên người vay (khách hàng vay) để sử dụng thời gian định gắn với cam kết người vay hoàn trả gốc lẫn lãi đến hạn [8, Tr 40] Cho vay hình thức cấp tín dụng theo bên cho vay giao cam kết giao cho khách hàng khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định thời gian định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả gốc lãi [5, Tr 53] Footer Page of 161 Thang Long University Library Header Page of 161 Cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Ngân hàng thương mại việc người cho vay (NHTM) cách chuyển giao tiền tài sản cho bên vay (khách hàng vay cụ thể đối tượng DNVVN) sử dụng thời gian định với mục đích đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh theo nguyên tắc hoàn trả gốc lãi thời hạn Thời hạn cho vay khoảng thời gian tính từ doanh nghiệp nhận vốn vay thời điểm trả hết nợ gốc thỏa thuận hợp đồng tín dụng ngân hàng doanh nghiệp Dựa vào thời hạn, cho vay DNVVN chia thành vay ngắn hạn, trung hạn dài hạn 1.2.2 Nguyên tắc cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Cũng đối tượng doanh nghiệp khác, cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ phải đảm bảo tuân thủ nguyên tắc cho vay ngân hàng thương mại.[8, Tr 41] Một là, tiền vay phải sử dụng mục đích thỏa thuận hợp đồng tín dụng Mọi khoản vay phải xác định trước mục đích kinh tế, DNVVN có nhu cầu vay vốn phải trình bày mục đích vay vốn, gửi cho ngân hàng kế hoạch hay dự án sản xuất kinh doanh, tài liệu kế toán để ngân hàng xem xét cho vay phải cam kết sử dụng tiền vay mục đích ghi hợp đồng Ngân hàng có trách nhiệm kiểm soát việc sử dụng vốn doanh nghiệp áp dụng biện pháp chế tài thích hợp nhằm ngăn ngừa rủi ro xảy cho ngân hàng doanh nghiệp sử dụng vốn sai mục đích Hai là, tiền vay phải hoàn trả hạn đầy đủ gốc lãi Đại đa số nguồn vốn mà ngân hàng sử dụng vay nguồn vốn huy động từ khách hàng gửi tiền Sau cho vay thời hạn định khách hàng vay tiền, doanh nghiệp vừa nhỏ phải hoàn trả lại cho ngân hàng để ngân hàng hoàn trả lại cho khách hàng gửi tiền Nếu ngân hàng không thu hồi không thu hồi hạn khoản vay có khả dẫn đến khả toán phá sản Để có thực nguyên tắc quản lí vốn vay ngân hàng phải xác định thời hạn cho vay, kì hạn nợ khoản vay, đồng thời thường xuyên theo dõi đôn đốc khách hàng trả nợ 1.2.3 Điều kiện cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Doanh nghiệp vừa nhỏ vay vốn ngân hàng họ thỏa mãn tất điều kiện vay vốn ngân hàng thương mại.[8, Tr 43] Một là, doanh nghiệp phải có đủ tư cách pháp lý Quan hệ tín dụng doanh nghiệp ngân hàng pháp luật bảo vệ chủ thể tham gia phải có tư cách pháp lý Doanh nghiệp vừa nhỏ phải có lực pháp lý chịu trách nhiệm trước pháp luật theo quy định,điều kiện “Có lực pháp luật dân sự, lực hành Footer Page of 161 Header Page of 161 vi dân chịu trách nhiệm dân theo quy định pháp luật”, quy định luật Doanh nghiệp năm 2014 Hai là, vốn vay phải sử dụng hợp pháp, vốn vay phải sử dụng hợp pháp mục đích sử dụng vốn vay phù hợp với đăng kí kinh doanh DNVVN Nếu DNVVN sử dụng vốn vay bất hợp pháp tài sản bị phong tỏa bị tịch thu, tư cách pháp lý khách hàng bị mất, ảnh hưởng tới mối quan hệ tín dụng hợp pháp ngân hàng với khách hàng Ba là, phải có lực tài lành mạnh đủ để đảm bảo hoàn trả tiền vay hạn cam kết DNVVN có tình hình tài lành mạnh tức doanh nghiệp có khả quản lý tốt, chứng minh phát triển ổn định doanh nghiệp, doanh nghiệp có sở vững tài chính, đảm bảo cam kết hoàn trả tiền vay hạn Bốn là, phải có phương án, dự án sản xuất kinh doanh khả thi hiệu để đảm bảo nguyên tắc sinh lời Bởi hoạt động cho vay ngân hàng thương mại, nguồn thu từ dự án vay vốn coi nguồn thu “thứ nhất” đảm bảo an toàn vốn phát triển doanh nghiệp ngân hàng Năm là, phải thực đảm bảo tiền vay theo quy định Bởi đảm bảo tiền vay công cụ đảm bảo cho trách nhiệm, nghĩa vụ quan hệ vay vốn doanh nghiệp ngân hàng, nguồn thu thứ hai ngân hàng thương mại (trong trường hợp khách hàng không trả nợ) 1.2.4 Các hình thức cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng thương mại Dựa định 1627/2001 Quy chế cho vay định 127/2005 sửa dổi 1627 quy chế cho vay, [12, Tr 358] cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ có hình thức sau: 1.2.4.1 Hình thức cho vay theo (từng lần) Là hình thức cho vay tương đối phổ biến ngân hàng doanh nghiệp vừa nhỏ nhu cầu vay thường xuyên, điều kiện để cấp hạn mức thấu chi Chỉ doanh nghiệp có nhu cầu tài trợ ngắn hạn thời vụ, hay mở rộng sản xuất đặc biệt doanh nghiệp vay ngân hàng Mỗi lần vay doanh nghiệp phải làm đơn trình ngân hàng phương án sử dụng vốn vay Ngân hàng phân tích hồ sơ xin vay ký hợp đồng cho vay, xác định quy mô cho vay, thời hạn giải ngân, thời hạn trả nợ, lãi suất yêu cầu tài sản đảm bảo cần Mỗi vay tách biệt thành hồ sơ (khế ước nhận nợ) khác Số tiền cho vay xác định vào nhu cầu vay vốn doanh nghiệp, giá trị tài sản đảm bảo, khả hoàn trả doanh nghiệp, khả nguồn vốn ngân hàng Footer Page of 161 Thang Long University Library Header Page 10 of 161 Nhu cầu vốn Số tiền cho vay = sản xuất kinh Vốn chủ sở hữu tham gia  doanh  Các nguồn vốn khác tham gia Nếu cho vay dựa giá trị tài sản đảm bảo: Số tiền cho vay = Giá trị tài sản đảm bảo  Tỷ lệ cho vay giá trị tài sản đảm bảo Theo kỳ hạn trả nợ hợp đồng, ngân hàng thu gốc lãi Trong trình doanh nghiệp sử dụng tiền vay, ngân hàng kiểm soát mục đích hiệu sử dụng vốn Nếu thấy có dấu hiệu vi phạm hợp đồng, ngân hàng thu nợ trước hạn chuyển nợ hạn Lãi suất cố định thả theo thời gian tính lãi Hình thức cho vay lần tương đối đơn giản, ngân hàng kiểm soát vay tách biệt, tiền cho vay dựa vào giá trị tài sản đảm bảo doanh nghiệp vừa nhỏ 1.2.4.2 Hình thức cho vay theo hạn mức tín dụng Hình thức thường ngân hàng áp dụng cho đối tượng doanh nghiệp vừa nhỏ có nhu cầu vay vốn thường xuyên, vốn vay tham gia thường xuyên vào trình sản xuất kinh doanh Hạn mức tín dụng mức dư nợ vay tối đa trì thời gian định mà ngân hàng doanh nghiệp thỏa thuận hợp đồng tín dụng Trong nghiệp vụ ngân hàng không ấn định trước ngày trả nợ Khi khách hàng có thu nhập, ngân hàng thu nợ, tạo chủ động quản lý ngân quỹ cho khách hàng Tuy nhiên lần vay không tách biệt thành kỳ hạn nợ cụ thể nên ngân hàng khó kiểm soát hiệu lần vay Ngân hàng phát vấn đề doanh nghiệp nộp báo cáo tài dư nợ lâu không giảm sút Cho vay thao hạn mức tín dụng có ưu điểm thủ tục đơn giản, doanh nghiệp chủ động nguồn vốn vay, lãi trả cho ngân hàng thấp 1.2.4.3 Hình thức cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành sử dụng thẻ tín dụng Ngân hàng chấp thuận cho doanh nghiệp vừa nhỏ sử dụng số vốn vay phạm vi hạn mức tín dụng để toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ rút tiền mặt máy rút tiền tự động điểm ứng tiền mặt đại lý ngân hàng Khi cho vay phát hành sử dụng thẻ tín dụng, ngân hàng doanh nghiệp phải tuân theo quy định Chính phủ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành sử dụng thẻ tín dụng định 23-NHNN/QĐ Thống đốc ngân hàng nhà nước Việt Nam ngày 06-03-1991 việc ban hành thể lệ tín dụng trung hạn, dài hạn tổ chức kinh tế 10 Footer Page 10 of 161 Header Page 88 of 161  Nâng cao trình độ, nghiệp vụ, đào tạo cán tín dụng khả thẩm định dự án, phương pháp thu thập thông tin, kỹ quản lý vay trình độ tin học, ngoại ngữ để thực nhanh hiệu nghiệp vụ cho vay  Phát triển mở rộng cho vay DNVVN trì quan hệ cho vay với khách hàng doanh nghiệp quen thuộc, đảm bảo tuân thủ định hướng cho vay phòng giao dịch Đông Cứu  Thực đơn giản hóa thủ tục cho vay, rút ngắn thời gian giải khoản vay khâu thẩm định giải ngân tạo điều kiện cho DNVVN dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn vay ngân hàng hiệu quả, nhanh chóng 3.3 Giải pháp nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam – Phòng giao dịch Đông Cứu 3.3.1 Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, có quy trình kiểm soát cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Thứ nhất, phân cấp ủy quyền rõ ràng, minh bạch, bảo đảm tách bạch nhiệm vụ, quyền hạn cá nhân, phận tránh xung đột lợi ích, đảm bảo cán không đảm nhiệm lúc cương vị, trách nhiệm khâu quy trình cho vay DNVVN Tại phòng giao dịch Đông Cứu, giám đốc Nguyễn Văn Sơn cần thực điều phối nhân lực phòng quan hệ khách hàng phòng quản lý tín dụng cách hợp lý Một cán quan hệ khách hàng doanh nghiệp phối hợp cán hỗ trợ tín dụng thực cho vay doanh nghiệp Bên cạnh có giám sát chuyên viên quản lý rủi ro tín dụng Mọi định phải thông qua đồng ý giám đốc phó giám đốc đạo Agribank cấp Thứ hai, cần có hạn mức rủi ro với cá nhân, phận thực cho vay DNVVN Cụ thể với chuyên viên quan hệ khách hàng doanh nghiệp tháng tiêu cho vay tỷ hạn mức rủi ro chuyên viên 500 triệu, không 200 triệu với khách hàng Với cán hỗ trợ tín dụng trực tiếp làm công tác đăng ký giao dịch đảm bảo phải thực nhanh chóng xác 1-2 ngày Thứ ba, quy trình xử lý nghiệp vụ phải có hai cán tham gia, người thực người kiểm soát, để cá nhân thực định nghiệp vụ cụ thể Thực điều phòng giao dịch Đông Cứu đảm bảo khách quan trình cho vay, tránh trường hợp cho vay chủ quan, lợi ích cá nhân dẫn đến sai lầm cho vay DNVVN, giảm thiểu tỷ lệ nợ xấu , nợ hạn Bên cạnh việc tăng cường công tác kiểm soát nội cho vay DNVVN, để tạo thuận lợi cho DNVVN, phòng giao dịch Đông Cứu tiến hành giảm bớt số khâu 88 Footer Page 88 of 161 Header Page 89 of 161 quy trình cho vay, giảm bớt thủ tục mặt pháp lý cho DNVVN song dảm bảo xác, an toàn Cụ thể trình thẩm định, nhập kho tài sản đảm bảo, thay việc hồ sơ tài sản đảm bảo chuyển qua phòng xem xét, kiểm tra nhiều bước ngân hàng thực bước sau hợp đồng ký kết Tuy nhiên cán quan hệ khách hàng, cần có cán giám sát Như hồ sơ nhanh chóng thẩm định, tiết kiệm thời gian cho doanh nghiệp mà đảm bảo an toàn 3.3.2 Nâng cao trọng công tác đào tạo cán tín dụng Yếu tố người – cán ngân hàng cầu nối ngân hàng tới khách hàng Các cán ngân hàng người giới thiệu, cung ứng, chuyển giao sản phẩm dịch vụ ngân hàng Họ định số lượng kết cấu, hiệu mà sản phẩm mang cho ngân hàng Chính họ người tạo khác biệt cho sản phẩm, tăng giá trị thực tế sản phẩm, tăng khả thu hút khách hàng vị cạnh tranh ngân hàng Cho nên ngân hàng cần đặc biệt ý đến công tác đào tạo cán tín dụng, nâng cao hiệu cho vay DNVVN Để đạt điều giám đốc Nguyễn Văn Sơn cần trọng công tác đào tạo cán phòng, yêu cầu tháng cán làm công tác cho vay phòng thực lập báo cáo kinh nghiệm, tình bất thường mà cán gặp phải cho vay DNVVN cách họ giải vấn đề Từ cán khác, đặc biệt cá trẻ vừa học hỏi kinh nghiệm vừa gia tăng tình đoàn kết gắn bó phòng Như vậy, đội ngũ cán tín dụng đòi hỏi phải đào tạo chuyên môn mà người hiểu rõ mục tiêu, tầm nhìn, sứ mệnh ngân hàng Đào tạo cán làm công tác cho vay có kiến thức sâu rộng, biết nhìn nhận vấn đề, biết tổng hợp đánh giá cách có hệ thống, kiến thức nghiệp vụ phải nắm sách, chế độ tất ngành, lĩnh vực có liên quan, kiến thức luật Khi có sản phẩm hay chương trình ngân hàng, cán nhân viên ngân hàng cần nắm bắt kịp thời, rõ ràng chương trình mới, đưa thông tin giải thích xác cho thắc mắc doanh nghiệp dịch vụ, sản phẩm ngân hàng Ví dụ lễ kỷ niệm 25 năm thành lập Agribank nawm2013, ngân hàng thực khuyến cho khách hàng tham gia gửi tiền, mở thẻ, vay vốn ngân hàng, đạo sát giám đốc Nguyễn Văn Sơn, toàn thể cán phòng giao dịch Đông Cứu thực nắm bắt rõ chương trình khuyến mãi, phổ biến đến doanh nghiệp Từ nâng cao hiệu cho vay DNVVN năm 2013 Cán làm công tác cho vay DNVVN phải đọc, hiểu phân tích báo cáo tài doanh nghiệp, để biết phát kỹ thuật tiểu xảo doanh nghiệp nhằm thổi phồng tài sản, khuếch trương lợi nhuận, làm sai lệch kết kinh doanh Để 89 Footer Page 89 of 161 Thang Long University Library Header Page 90 of 161 làm điều đòi hỏi cán phòng giao dịch Đông Cứu phải có kỹ chuyên môn tài tốt, giám đốc trưởng phòng thường xuyên tập huấn nhân viên cách tuần lựa chọn doanh nghiệp, tất cán phân tích báo cáo tài doanh nghiệp Ngoài cán cập nhật phần mềm phân tích tài MISA SME.NET 2015, công cụ doanh nghiệp, đặc biệt DNVVN dung để nắm bắt tình hình tài doanh nghiệp Tích cực khuyến khích cán công tác tìm hiểu thị trường địa phương, để cán có nhìn bao quát đặc điểm, lĩnh vực kinh doanh, đặc biệt nhu cầu vay vốn doanh nghiệp vừa nhỏ địa phương Thực tổ chức buổi giao lưu với anh chị em cán phòng, tìm hiểu địa danh, thôn xóm, thị xã địa bàn huyện Gia Bình câu hỏi như: kể tên DNVVN địa bàn thôn Yên Việt, kể tên DNVVN có quan hệ vay vốn với ngân hàng thôn, đường ngắn từ phòng giao dịch đến doanh nghiệp tư nhân sản xuất thương mại Vũ Minh Trí Từ cán đưa chiến lược phù hợp công tác tìm kiếm khách hàng, trợ giúp cho trình thẩm định, giám sát công tác thu nợ Tăng cường quản lý đào tạo lại cán tín dụng biện pháp quan trọng, lâu dài để nâng cao hiệu công tác quản lý, xử lý TSBĐ phòng giao dịch Đông Cứu Hàng năm, phòng giao dịch Đông Cứu cần xây dựng kế hoạch đào tạo đào tạo lại cán bộ, tập trung trước hết vào nội dung chủ yếu nghiệp vụ quản lý rủi ro tín dụng, khung pháp lý giao dịch bảo đảm, xử lý TSBĐ… Song song với sách thu hút giữ cán có trình độ kinh nghiệm nghiệp vụ ngân hàng Ngân hàng cần xây dựng hệ thống khuyến khích vật chất tinh thần cho cán nhân viên, phù hợp với yêu cầu kinh doanh, cạnh tranh mục tiêu lợi nhuận để thu hút giữ chân cán tác nghiệp, cán quản lý có lực 3.3.3 Tăng cường hiệu công tác thẩm định trước cho vay Công tác thẩm định trước cho vay cần trọng nhằm đảm bảo an toàn, hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Ngân hàng thực thẩm định đầy đủ nội dung, tính xác hồ sơ pháp lý, hồ sơ vay vốn, hồ sơ tài chính, hồ sơ đảm bảo tiền vay trước cho vay Hiện công tác thẩm định hồ sơ thực tốt song trình kiểm tra hồ sơ tài sản đảm bảo, số cán thực chưa tốt công tác thẩm định, đánh giá lại giá trị tài sản đảm bảo Nhận hồ sơ từ doanh nghiệp mà không kiểm tra lại tính xác thực thông tin, giá trị tài sản đảm bảo Phòng giao dịch Đông Cứu cần tập trung làm rõ nội dung giá trị tài sản đảm bảo, quyền sở hữu tài sản có đem chấp ngân hàng khác không Để làm điều này, giám đốc cần có thị rõ ràng cho cán tín dụng 90 Footer Page 90 of 161 Header Page 91 of 161 phải trực tiếp khảo sát tận nơi tài sản đảm bảo, thực quan sát, nhờ trợ giúp quyền địa phương làm rõ quan hệ sở hữu tài sản,… Ngân hàng cần phân tích, đánh giá thật kỹ doanh nghiệp trước cho vay, ngân hàng thu thập thông tin doanh nghiệp từ nhiều nguồn khác thông tin từ báo cáo tài chính, thông tin từ việc trực tiếp vấn chủ doanh nghiệp, thông tin đại chúng, thông tin từ CIC,…Thực loại bỏ báo cáo tài có số liệu không trung thực, không minh bạch, phản ánh khống phản ánh không đầy đủ, không trung thực trạng, chất việc, nội dung giá trị nghiệp vụ kinh tế, tài chính; để kết thẩm định xác, với lực thật doanh nghiệp, hạn chế rủi ro phát sinh nguyên nhân doanh nghiệp không trả nợ lực tài yếu 3.3.4 Tăng cường hiệu công tác giám sát thu nợ, xử lý nợ Các cán tín dụng cần có biện pháp đôn đốc doanh nghiệp trả nợ gốc lãi hạn Lịch trả nợ gốc lãi cam kết hợp đồng cho vay phải theo dõi thường xuyên, liên tục Đồng thời ngân hàng phải gửi thông báo tới doanh nghiệp có nợ hạn thực chuẩn bị lên kế hoạch trả nợ trước kì hạn trả nợ Phòng giao dịch Đông Cứu cần có biện pháp hữu hiệu để xử lý nợ hạn theo cách thức khác để tìm biện pháp xử lý nợ hiệu hợp lý Với khoản nợ hạn, ngân hàng sử dụng biện pháp khai thác (chủ yếu áp dụng với doanh nghiệp, có khả khôi phục kinh doanh để trả nợ) Đây biện pháp nhiều ngân hàng lựa chọn áp dụng việc giải khoản nợ hạn, nợ khó đòi Thực chất phương pháp này, việc ngân hàng tạo điều kiện để người nợ có thời gian để khác phục khó khăn, làm ăn hiệu trả nợ ngân hàng nhanh Dĩ nhiên áp dụng phương pháp ngân hàng yêu cầu DNVVN phải có tinh thần trách nhiệm cao, có phương án thích hợp để trả nợ cho ngân hàng Cụ thể:  Nếu nguyên nhân khó khăn rủi ro thiên tai, hoả hoạn dẫn đến khách hàng không trả nợ trả không đủ, không hạn…thì ngân hàng gia hạn nợ, điều chỉnh hợp đồng cho vay chuyển khoản nợ sang thành cho vay trung hạn, buộc doanh nghiệp bổ xung thêm tài sản cầm cố chấp để ngân hàng tăng thời hạn cho vay  Đối với DNVVN gặp khó khăn trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, phòng giao dịch giúp đỡ doanh nghiệp cách giới thiệu người mua đến với doanh nghiệp để doanh nghiệp bán hàng có nguồn trả nợ cho ngân hàng Ngân hàng hướng dẫn doanh nghiệp nhiều khía cạnh nhằm tác động đến khả tạo thu lợi nhuận Ngân hàng điều chỉnh hợp đồng tín dụng, gia hạn 91 Footer Page 91 of 161 Thang Long University Library Header Page 92 of 161 nợ, giảm quy mô hoàn trả trước mắt, cho vay thêm vốn để khách hàng có phương thức sản xuất định, thu hồi vốn  Với doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, chưa có nguồn trả nợ, thật cần thêm vốn để tái đầu tư sản xuất kinh doanh, ngân hàng xem xét tạo điều kiện cho doanh nghiệp vay phương án sản xuất kinh doanh khả thi, có hiệu Tuy nhiên áp dụng biện pháp ngân hàng cần ý tài sản cầm cố chấp thuộc quyền sở hữu hợp pháp khách hàng nhằm có sở để lý tài sản sau Trong trường hợp ngân hàng thấy việc tổ chức khai thác không tiện lợi, hy vọng thu hồi nợ ngân hàng áp dụng biện pháp lý nhằm thu nợ từ khách hàng Biện pháp lý thực người vay không sẵn lòng chi trả, có hành động trốn tránh trách nhiệm, lừa đảo, tình hình tài cứu vãn Đối với khoản vay có bảo đảm tài sản chấp, mà tài sản ngân hàng có đủ giấy tờ hợp pháp phát mại theo quy định luật pháp để thu nợ chuyển tài sản chấp sang trung tâm bán đấu giá tài sản, xiết nợ đưa vào sử dụng, đem góp liên doanh… Tuy nhiên Trong thực tế có nhiều khách hàng gian lận việc khai báo giá trị tài sản chấp mà ngân hàng không phát tình trạng dùng tài sản chấp cho nhiều khoản vay ngân hàng khác nhau… ngân hàng phát mại tài sản song phải chờ định phân chia số tiền ngân hàng nhận Thực chứng khoán hóa nợ xấu ngân hàng Chứng khoán hóa trình tập hợp tái cấu trúc tài sản thiếu tính khoản lại có thu nhập cao tiền tương lai khoản phải thu, khoản nợ chuyển đổi thành trái phiếu, hay gọi chung chứng khoán đưa giao dịch thị trường Nói cách khác, chứng khoán hóa việc chuyển thể thức tín dụng thành thể thức chứng khoán, phát hành công chúng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua bán nhà đầu tư thị trường Chứng khoán hóa nợ xấu việc chuyển hóa khoản nợ, biến thành cổ phần Biện pháp chuyển nợ thành vốn góp, chủ nợ tổ chức tín dụng thực việc chuyển giao khoản nợ thành vốn góp vào doanh nghiệp, khoản nợ chuyển thành cổ phần tìm nhà đầu tư, đối tác mua lại nợ với tỷ lệ sở hữu, chi phối để nhà đầu tư, đối tác tiếp cận tái cấu trúc doanh nghiệp, quản lý doanh nghiệp.[17] Thực xử lý nợ xấu đạo ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn cấp Thực bán nợ cho công ty quản lý tài sản tổ chức tín dụng VAMC với khoản nợ xấu đủ điều kiện theo điều 16, mục thông tư số 19/2013/TT-NHNN ngày tháng năm 2013 quy định việc mua bán xử lý nợ xấu 92 Footer Page 92 of 161 Header Page 93 of 161 công ty quản lý tài sản tổ chức tín dụng Việt Nam VAMC Ngân hàng nhận trái phiếu đặc biệt VAMC phát hành năm Ngân hàng dùng trái phiếu đặc biệt để tái chiết khấu từ NHNN để khơi thông vốn đọng nợ xấu Ngân hàng thực chuyển nợ thành vốn góp, thay thu hồi tiền nợ cho doanh nghiệp vay, ngân hàng lấy khoản nợ phải thu để mua cổ phần doanh nghiệp từ chủ nợ bán cho công ty mua bán nợ với giá tương đương theo thỏa thuận, ngân hàng tổ chức mua nợ trở thành chủ sở hữu doanh nghiệp Thực khoanh nợ, xóa nợ không tính lãi theo nội dung Nghị định số 55/2015/NĐ-CP Trong đó, việc thực khoanh nợ trường hợp xảy thiệt hại thiên tai, dịch bệnh khách quan, bất khả kháng phạm vi rộng UBND tỉnh thông báo Đồng thời, khách hàng có phương án sản xuất, kinh doanh khả thi thời gian khoanh nợ tổ chức tín dụng xem xét cho vay mới, nhằm khôi phục lại sản xuất có điều kiện toán nợ vay Riêng xóa nợ áp dụng khách hàng sau khoanh nợ, không khả trả nợ Các khoản nợ khoanh giữ nguyên nhóm nợ phân loại trước thực khoanh nợ Số tiền lãi tổ chức tín dụng không thu thực khoanh nợ cho khách hàng ngân sách nhà nước cấp tương ứng 3.3.5 Nâng cao hoạt động Marketing Thông qua hoạt động marketing để khách hàng nhận biết thương hiệu ngân hàng, mang sản phẩm gần tới khách hàng đặc biệt doanh nghiệp vừa nhỏ Từ doanh nghiệp có thêm thông tin ngân hàng, sản phẩm, dịch vụ mà ngân hàng cung cấp, lợi ích dịch vụ Nhận biết thương hiệu việc đảm bảo DNVVN biết nhu cầu họ thoản mãn thông qua dịch vụ mà ngân hàng cung cấp Thực tiếp cận doanh nghiệp nhỏ vừa cách trực tiếp, thường xuyên, liên tục Ngân hàng thực giao lưu với khách hàng thông qua hội thảo, hội nghị khách hàng Tham khảo ý kiến doanh nghiệp dịch vụ ngân hàng thông qua bảng hỏi, tìm hiểu mong muốn, nhu cầu doanh nghiệp khó khăn thực tế doanh nghiệp phải đối mặt Từ đề phương hướng biện pháp đáp ứng hoàn thiện sản phẩm cho vay, nâng cao hiệu doanh nghiệp vừa nhỏ Tổ chức quảng cáo phương tiện thông tin đại chúng báo chí, báo mạng, truyền hình,…Thông qua truyền thông quảng cáo, doanh nghiệp vừa nhỏ biết DNVVN có nhu cầu vay vốn, DNVVN nhớ đến thương hiệu ngân hàng nơi đáp ững tốt nhu cầu họ 93 Footer Page 93 of 161 Thang Long University Library Header Page 94 of 161 Tuy nhiên, ngân hàng cần cân nhắc lựa chọn kênh truyền thông phù hợp, vừa tiết kiệm chi phí quảng cáo, vừa mang lại hiệu tối đa công tác Marketing Phòng giao dịch Đông Cứu nằm xã Đông Cứu nơi công nghiệp dịch vụ phát triển, nhận biết ngân hàng doanh nghiệp, doanh nghiệp với ngân hàng hạn chế Giám đốc cân nhắc thực tham gia hội nghị khách hàng, hội nghị họp mặt Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ vừa, tăng cường củng cố nhận biết hình ảnh phòng giao dịch Đông Cứu, tiết kiệm chi phí marketing 3.3.6 Nâng cao hiệu công tác quản lý, xử lý tài sản đảm bảo Trên sở thực trạng tìm hiểu, phân tích nguyên nhân tồn tại, vướng mắc việc quản lý, xử lý TSBĐ phòng giao dịch Đông Cứu, đưa số đề xuất đưa nhằm nâng cao hiệu công tác quản lý, xử lý TSBĐ phòng giao dịch Đông Cứu Từ củng cố chất lượng nguồn thu nợ thứ hai ngân hàng, đảm bảo nguồn thu, giảm tỷ lệ nợ xấu doanh nghiệp không trả nợ Hoàn thiện mô hình quản lý rủi ro tín dụng, có quản lý rủi ro TSBĐ, rủi ro liên quan đến TSBĐ (gồm rủi ro pháp lý, rủi ro khoản, rủi ro quản lý, rủi ro hư hỏng, giảm giá trị TSBĐ) cần nhận diện, đo lường, giám sát quản lý cách chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp ngân hàng Cụ thể:  Liên quan đến TSĐB quy trình cho vay, PGD Đông Cứu xác định rõ trách nhiệm cán tín dụng phải yêu cầu cung cấp thông tin TSBĐ thẩm định, xem xét việc cấp tín dụng hồ sơ vay vốn phải có văn cung cấp thông tin có xác nhận quan đăng ký giao dịch bảo đảm  Từng bước nâng cao chất lượng công tác định giá TSBĐ Tùy theo tính chất khoản vay, mức độ quan trọng phức tạp TSBĐ, PGD Đông Cứu lựa chọn ba hình thức tổ chức định giá phù hợp với điều kiện hoàn cảnh để tiết kiệm thời gian chi phí cho việc định giá: Việc định giá phận tín dụng đảm nhiệm, áp dụng khoản vay nhỏ, TSBĐ có giá trị thấp dễ dàng định giá, hệ thống thông tin sẵn có, cán tín dụng có nhiều kinh nghiệm thẩm định xác định giá trị tài sản; Giao phòng định giá độc lập đặt hội sở thực hiện, áp dụng doanh nghiệp khối lượng cho vay nhiều, thường xuyên Thuê định giá từ tổ chức bên khối lượng hợp đồng cho vay nhiều, không đủ số lượng cán định giá tài sản định giá có giá trị lớn phức tạp  Bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp thông qua việc đăng ký giao dịch bảo đảm trung tâm đăng ký giao dịch, tài sản Ngay nhận chấp tài sản, phòng giao dịch Đông Cứu cần thực việc đăng ký giao dịch bảo đảm theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định Nghị định số 83/2010/NĐ-CP ngày 23/7/2010 Chính phủ đăng ký giao dịch bảo đảm Thông tư số 94 Footer Page 94 of 161 Header Page 95 of 161 05/2011/TT-BTP ngày 16/02/2011 Bộ Tư pháp hướng dẫn số vấn đề đăng ký, cung cấp thông tin giao dịch bảo đảm, hợp đồng, thông báo việc kê biên tài sản thi hành án theo phương thức trực tiếp, bưu điện, fax, thư điện tử Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm thuộc Bộ Tư pháp Tăng cường vai trò công tác kiểm tra, kiểm soát thực định kỳ đột xuất để kịp thời phát sai sót cảnh báo dấu hiệu vi phạm liên quan đến hoạt động tín dụng nói chung nhận chấp, xử lý TSBĐ nói riêng Việc kiểm tra, kiểm soát rủi ro liên quan đến TSBĐ cần thực hai khía cạnh:  Kiểm soát tổng thể danh mục TSBĐ: phân tích tổng thể danh mục TSBĐ nhằm nhận diện cấu tập trung TSBĐ, mức độ rủi ro loại tài sản, đồng thời đánh giá chất lượng danh mục TSBĐ cách định kỳ, thường xuyên để đưa biện pháp phòng tránh kịp thời nhằm giảm thiểu tác động giá trị danh mục TSBĐ thay đổi bất lợi môi trường (pháp luật, kinh tế, công nghệ, xã hội…)  Kiểm soát TSBĐ khoản vay cụ thể cần thực cách thường xuyên nhằm phát dấu hiệu cảnh báo sớm để có hành động giải pháp khắc phục kịp thời Bên cạnh đó, cần thường xuyên kiểm tra, đối chiếu khoản mục TSBĐ ghi nhận tài khoản ngoại bảng với hợp đồng bảo đảm, tình trạng lưu giữ hồ sơ liên quan đến TSBĐ thực tái định giá TSBĐ theo định kỳ, tốt khoảng thời gian 03 tháng/lần tối thiểu 06 tháng/lần Đối với TSBĐ kho hàng, hàng hóa luân chuyển, cần kiểm tra thường xuyên biện pháp, quy trình quản lý tài sản chấp, đảm bảo an toàn, không thất thoát 3.3.7 Tăng cường phối hợp ngân hàng với quan tư pháp, đặc biệt quan thi hành án công tác xử lý tài sản đảm bảo Nhằm tạo sở pháp lý tăng cường phối hợp TCTD quan thi hành án dân sự, vừa qua Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Bộ Tư pháp ký kết Quy chế số 01/QCLN/NHNNVN-BTP ngày 03/01/2015 việc phối hợp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Bộ Tư pháp công tác thi hành án dân Theo đó, định kỳ hai bên phối hợp tổ chức thực kiểm tra công tác thi hành án dân liên quan đến hoạt động ngân hàng; rà soát, tổng hợp kết phân loại, kết thi hành án, xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành án, có biện pháp giải cụ thể khó khăn vướng mắc TCTD phát sinh công tác thi hành án dân liên quan đến hoạt động tín dụng, ngân hàng Việc ký kết Quy chế phối hợp kỳ vọng hoàn thiện bước khung pháp lý nhằm giúp quan tư pháp TCTD phối hợp thực hiệu chức năng, nhiệm vụ mình, đồng thời tạo sở phối hợp đẩy nhanh tốc độ, nâng cao hiệu xử lý dứt điểm vụ việc thi hành án dân 95 Footer Page 95 of 161 Thang Long University Library Header Page 96 of 161 hoạt động tín dụng, ngân hàng, góp phần quan trọng thực mục tiêu xử lý nợ xấu mà Quốc hội, Chính phủ đặt Để triển khai có hiệu Quy chế số 01/QCLN/NHNNVN-BTP, phòng giao dịch Đông Cứu cần chủ động, tích cực phối hợp chặt chẽ với lãnh đạo, Chi cục, Cục thi hành án dân địa phương chấp hành viên để đẩy nhanh trình giải vụ việc thi hành án nhằm xử lý dứt điểm TSBĐ, thu hồi nợ xấu 3.3.8 Hoàn thiện sách với khách hàng doanh nghiệp vừa nhỏ Ngân hàng cần thực phân loại khách hàng doanh nghiệp vừa nhỏ sở xếp hạng mức độ tín nhiệm doanh nghiệp theo mức AAA, AA, A, BBB, BB, B, …Căn vào xây dựng sách cho vay với doanh nghiệp, nhóm doanh nghiệp cụ thể Cũng thực sách ưu đãi với nhóm doanh nghiệp có mức độ tín nhiệm cao Đẩy mạnh công tác chăm sóc khách hàng vào dịp đặc biệt lễ, tết,…tổ chức buổi gặp mặt, tiếp xúc khách hàng Với 95 doanh nghiệp có quan hệ vay vốn với phòng giao dịch Đông Cứu, ngân hàng thực phân loại doanh nghiệp theo quy định ngân hàng nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam Phòng giao dịch Đông Cứu cần đẩy mạnh công tác tư vấn cho doanh nghiệp hình thức cho vay, trả nợ, cách thức toán, hỗ trợ doanh nghiệp việc lập dự án khả thi, hiệu Bên cạnh phòng giao dịch Đông Cứu cần tư vấn cho doanh nghiệp sử dụng tiền vay hiệu để tạo thu nhập cho doanh nghiệp nguồn trả nợ cho ngân hàng Như ngân hàng không người cho vay vốn mà người bạn tư vấn đáng tin cậy cho doanh nghiệp vừa nhỏ Góp phần thiết lập mối quan hệ sâu sắc DNVVN với ngân hàng 3.4 Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam – Phòng giao dịch Đông Cứu 3.4.1 Kiến nghị nhằm nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ với Hội sở ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam cần nghiên cứu bổ sung hoàn thiện quy trình cho vay, quy chế cho vay phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế phát triển DNVVN thực yêu cầu vốn tự có tối thiểu doanh nghiệp tham gia vào dự án sản xuất kinh doanh cho phù hợp với điều kiện thực tế doanh nghiệp Đảm bảo có phối hợp giữ phòng ban, khối chuyên trách cần thực hướng dẫn chi nhánh việc xây dựng sách cho vay thuộc sách khách hàng với DNVVN địa bàn giao dịch ngân hàng Nông nghiệp Phát 96 Footer Page 96 of 161 Header Page 97 of 161 triển nông thôn Việt Nam Tích cực việc phân tích ngành, định hướng khách hàng theo vùng miền nhằm hỗ trợ thông tin cho chi nhánh, phòng giao dịch cụ thể Từ đẩy mạnh công tác cho vay DNVVN có hiệu phòng giao dịch Đông Cứu Thực đa dạng hóa hình thức cho vay DNVVN dựa sản phẩm có ngân hàng cho vay theo ngành (doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực sản xuất thức ăn chăn nuôi, doanh nghiệp chăn nuôi gia súc, gia cầm quy mô lớn, doanh nghiệp sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ mây tre đan, doanh nghiệp làng nghề truyền thống,…), cho vay theo hạn mức thấu chi, cho vay dựa khoản phải thu khách hàng, hàng tồn kho,… Từ ngân hàng cung cấp thêm số sản phẩm dựa nhu cầu khảo sát địa bàn cụ thể, chỉnh sửa sản phẩm theo hướng linh hoạt, dễ áp dụng mang tính cạnh tranh cao Tiến hành nghiên cứu ban hành biểu phí, lãi suất cạnh tranh, linh hoạt thời kì, thiết kế sản phẩm tiện ích hỗ trợ, tăng cường công tác truyền thông, quảng cáo sản phẩm dịch vụ ngân hàng tới DNVVN Bên cạnh thường xuyên cập nhật biến động thị trường để có cảnh báo sớm, nhận định xác thời kì cho vay nói chung cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ nói riêng Để xử lý nợ xấu nhanh chóng hiệu quả, Hội sở cần đánh giá xác tỷ lệ nợ xấu, thực phân loại nợ vay theo chuẩn mực quốc tế Nâng cao tính độc lập công ty quản lý khai thác tài sản AMC, thực bán nợ xấu cho công ty quản lý tài sản tổ chức tín dụng VAMC thuộc quyền sở hữu Chính phủ Tuy nhiên Hội đồng quản trị/Hội đồng thành viên Ban điều hành ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam nên thuê lực lượng bên có kinh nghiệm xử lý tài sản nợ xấu Đề cử số người quan phủ vào thành viên Hội đồng thành viên để giảm sát, lại nên thuê với nhiều chuyên gia có kinh nghiệm việc xử lý nợ 3.4.2 Kiến nghị nhằm nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ với Ngân hàng nhà nước Ngân hàng nhà nước cần thực linh hoạt sách tiền tệ, sách tiền tệ nới lỏng hay thắt chặt ảnh hưởng đến cung tiền, dẫn đến thay đổi khả tạo tiền hệ thống, ảnh hưởng đến lượng tiền cho vay với kinh tế hệ thống ngân hàng thương mại, có cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Điều chỉnh lãi suất cho vay hợp lý linh hoạt, lãi suất cho vay yếu tố quan trọng tác động đến nhu cầu vay vốn khách hàng, có DNVVN Lãi suất hợp lý sở để doanh nghiệp vay vốn hạn chế rủi ro kinh doanh, thực 97 Footer Page 97 of 161 Thang Long University Library Header Page 98 of 161 hiệu phương án kinh doanh tạo nguồn lực tài chính, tăng khả trả nợ doanh nghiệp, ảnh hưởng đến khả thu hồi nợ ngân hàng Thực giám sát chặt chẽ tăng trưởng tín dụng, cấu tín dụng, đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng, hạn chế rủi ro tín dụng, tăng cường củng cố niềm tin dân chúng vào hệ thống ngân hàng Từ đảm bảo ổn định nguồn vốn cho vay, tạo điều kiện cho ngân hàng gia tăng hiệu cho vay Thường xuyên rà soát, đánh giá hiệu hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại, thục trạng nợ xấu, nợ hạn tổ chức tín dụng Ngân hàng nhà nước ban hành quy định cho phép ngân hàng thương mại cấu lại thời hạn trả nợ để giữ nguyên nhóm nợ, giúp doanh nghiệp có nợ giảm bớt khó khăn tài trả lãi phạt, đảm bảo điều kiện tiếp tục vay vốn ngân hàng Ngân hàng nhà nước cần thực xếp hạng tín nhiệm thường xuyên với ngân hàng thương mại, tạo áp lực cho ngân hàng đẩy mạnh xử ly nợ xấu, minh bạch hóa thông tin Đồng thời hỗ trợ ngân hàng thương mại đẩy mạnh chuyển đổi cấu cho vay theo hướng tập trung vào lĩnh vực ưu tiên, an toàn, hạn chế cho vay lĩnh vực nhiều rủi ro, tạo ổn định, phát triển bền vững, nâng cao hiệu cho vay DNVVN 3.4.3 Kiến nghị nhằm nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ với Chính phủ Chính phủ cần hoàn thiện hệ thống văn pháp luật liên quan đến cho vay DNVVN nhằm tạo môi trường pháp lý đồng đáp ứng điều kiện mới, tạo hành lang pháp lý an toàn, hiệu với ngân hàng doanh nghiệp cho vay doanh nghiệp vừa va nhỏ Hoàn thiện sở hạ tầng kỹ thuật hệ thông thông tin kinh tế, kiểm toán, kế toán chuẩn mực,… thúc đẩy kinh tế phát triển ổn định, tạo diều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp vừa nhỏ, góp phần nâng cao hiệu cho vay DNVVN ngân hàng thương mại Đối với công ty quản lý tài sản tổ chức tín dụng VAMC, công ty nên thông tin thường xuyên, công khai tình hình xử lý nợ xấu tái cấu trúc doanh nghiệp VAMC thông qua kênh thông tin khác Góp phần tạo công khai minh bạch, tạo lòng tin dân chúng vào hoạt động Chính phủ NHNN Xây dựng hệ thống pháp lý cần thiết cho AMC VAMC trình xử lý nợ xấu, kể bao gồm luật phá sản quy định tịch thu tài sản đầy đủ, quy định, thủ tục phát tài sản đơn giản hơn, bảo vệ lợi ích cho chủ nợ Nếu có hệ thống hoàn thiện AMC VAMC hoạt động hiệu quả, hoản thảnh tốt vai trò 98 Footer Page 98 of 161 Header Page 99 of 161 mình, xử lý nợ xấu nói chung nợ xấu cho vay DNVVN nới riêng, nâng cao hiệu cho vay DNVVN Để mua đứt bán đoạn nợ xấu, VAMC cần tăng cường lực tài Nguồn vốn lớn huy động cách phát hành trái phiếu VAMC phủ bảo lãnh, có lãi suất điều kiện toán trái phiếu phủ Từ tạo nguồn vốn cho VAMC không dung đến ngân sách nhà nước Dưới áp lực trả lãi, VAMC có nhiều phương án xử lý nợ nhanh tối đa giá trị tài sản Thực mua nợ theo giá thị trường nhằm thực mua khoản nợ xấu tài sản đảm bảo có tài sản đảm bảo khác bất động sản Bộ tài cần sớm có quy định tỷ lệ hưởng lợi nhuận VAMC tổ chức tín dụng giá trị thu hồi làm sở thúc đẩy tổ chức tín dụng nợ cho VAMC tự xử lý nợ Bộ Tài cần hoàn thiện khung pháp lý hình thành, quản lý phát triển thị trường mua, bán nợ Xây dựng sách ưu đãi thuế cho nhà đàu tư mua nợ, tham gia tái cấu trúc doanh nghiệp gặp khó khăn Mở cho nhà đầu tư nước với điều kiện họ nhận quyền sở hữu đầy đủ bất động sản Kết luận chƣơng Chương khóa luận đưa định hướng hoạt động kinh doanh định hướng cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam – Phòng giao dịch Đông Cứu, đưa số giải pháp nhằm nâng cao hiệu cho vay DNVVN phòng giao dịch Đông Cứu số kiến nghị tới doanh nghiệp vùa nhỏ, với hội sở ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam số kiến nghị tới Chính phủ Từ phân tích chương 2, nội dung chủ yếu chương đưa hệ thống giải pháp phù hợp với tình hình hoạt động phát triển phòng giao dịch Đông Cứu Cụ thể hóa thành hành động thiết thực nhằm nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ cách tối ưu nhất, góp phần vào phát triển phòng giao dịch Đông Cứu tương lai 99 Footer Page 99 of 161 Thang Long University Library Header Page 100 of 161 KẾT LUẬN Nền kinh tế Việt Nam năm qua ngày phát triển, đứng trước hội nhập kinh tế gia nhập vào tổ chức kinh tế WTO, EAC, TPP,… ngày đặt nhiều thách thức với doanh nghiệp vừa nhỏ Việt Nam Với lực lượng đông đảo, doanh nghiệp vừa nhỏ góp phần to lớn vào công phát triển đất nước, đem thương hiệu Việt Nam đến với giới Để có điều đó, doanh nghiệp vừa nhỏ dựa vào nguồn vốn nhỏ bé mà cần góp sức từ nguồn vốn vay ngân hàng thương mại Tuy nhiên cho vay DNVVN ngân hàng thương mại Việt Nam thực tồn nhiều mặt trái đòi hỏi ngân hàng phải có giải pháp nhằm nâng cao hiệu cho vay DNVVN Nhận thấy xu hướng phát triển thị trường, nhu cầu vay vốn DNVVN, với việc bám sát chủ trương Đảng, nhà nước, định hướng phát triển tỉnh Bắc Ninh, ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam – Phòng giao dịch Đông Cứu có quan tâm đến cho vay DNVVN địa bàn xã Đông Cứu, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh Tuy nhiên thực tế mối quan hệ cho vay DNVVN với phòng giao dịch Đông Cứu nhiều bất cập, hiệu cho vay DNVVN ngân hàng chưa thật đạt hiệu cao Vì việc tìm đưa giải pháp nâng cao hiệu cho vay DNVVN ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam – Phòng giao dịch Đông Cứu vấn đề cần thiết Trong thời gian nghiên cứu có hạn, kiến thức chuyên môn chưa vững nên khóa luận em không tránh khỏi nhiều thiết sót, hạn chế Em mong nhận góp ý từ thầy cô để khóa luận em hoàn thiện Em xin chân thành cám ơn! Sinh viên thực Nguyễn Thị Thảo Nguyên Footer Page 100 of 161 Header Page 101 of 161 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Beaud, Michel Gilles Dostaler (2008), Tư tưởng kinh tế kể từ Keynes, Nxb Tri Thức, Hà Nội Giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ – Nhà xuất Chính trị quốc gia năm 2009 Hội thảo Doanh nghiệp vừa nhỏ Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam - VCCI Tp Hồ Chí Minh, Nguyễn Đức Bình, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp vừa nhỏ, VCCI ngày 30/1/2015 Địa chỉ: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tzOtu7KzrsgJ:m.gafin.vn/kin h-te/chi-30-doanh-nghiep-vua-va-nho-tiep-can-duoc-von-ngan-hang3229855/+&cd=1&hl=vi&ct=clnk [Truy cập: 31/8/2015] Lệ Chi - Thanh Lan, Hành trình nợ nần đại gia cà phê nhà băng, địa chỉ: http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/ebank/ngan-hang/hanh-trinh-no-nan-cua-daigia-ca-phe-tai-7-nha-bang-2921595.html [Truy cập 29/8/2015] Luật ngân hàng tổ chức tín dụng (có hiệu lực từ ngày 1/1/2011), nhà xuất lao động, năm 2013 Lưu Thi Hương, Vũ Huy Hào, Tài doanh nghiệp (2011), nhà xuất đại học kinh tế quốc dân Mai Phương - Trụ sở Agribank ngày 10/09/2014 http://agribank.com.vn/31/820/tin-tuc/hoat-dong-agribank/2014/09/8038/dieu-chinhlai-suat-tien-gui-tai-so-giao-dich-agribank-tu-10-9-2014.aspx [Truy cập: 28/8/2015] Mai Văn Bạn, giáo trình nghiệp vụ ngân hàng thương mại (2011), nhà xuất Tài Nguyễn Đăng Dờn, Quản trị ngân hàng thương mại đại (2010) 10 Nguyễn Đức Dỵ, Nguyễn Khắc Minh, Nguyễn Ngọc Bích, Nguyễn Mạnh Tuân, Từ điển kinh tế kinh doanh Anh – Việt (2000), nhà xuất khoa học kỹ thuật 11 Nguyễn Hà Phương, sách tài hỗ trợ phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ Việt Nam, tạp chí ngân hàng, số 13, tháng 7/2015 12 Nguyễn Minh Kiều giáo trình Nghiệp vụ ngân hàng đại (tái lần thứ ba) (2012), nhà xuất Lao động xã hội 13 Nguyễn Minh Kiều, Tín dụng thẩm định tín dụng ngân hàng (2009) Nhà xuất Thống kê 14 Nguyễn Minh Phong, Tạp chí ngân hàng số 1+2, tháng 1/2014 15 Nguyễn Thị Thúy, giảng ngân hàng phát triển (2015) 16 Nguyễn Văn Tề, từ điển kinh tế tài chính-ngân hàng (in lần thứ ba) Footer Page 101 of 161 Thang Long University Library Header Page 102 of 161 17 Nguyễn Văn Thọ, Nguyễn Ngọc Linh, Chứng khoán hóa nợ xấu – biệ pháp xử lý nợ xấu tương lai, Tạp chí ngân hàng, số 9, tháng 5/2014 18 Phan Thị Thu Hà, Quản trị ngân hàng thương mại (2010), nhà xuất Giao thông vận tải 19 Quy trình cho vay doanh nghiệp Ngân hàng nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam 2012 20 Sổ tay tín dụng ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam 21 Tùng Lâm, Khả sinh lời ngân hàng nước nước Địa :http://cafef.vn/tai-chinh-ngan-hang/kha-nang-sinh-loi-cua-cac-ngan-hang-trong- nuoc-kem-hon-cac-nuoc-20150422103209758.chn [Truy cập:3/9/2015] 22.http://www.bacninh.gov.vn/Trang/gioithieutinh.aspx?gt=Ti%E1%BB%81m%20n %C4%83ng%20ph%C3%A1t%20tri%E1%BB%83n [Truy cập: 29/09/2015] 23.http://agribank.ngan-hang.com/chinhanh/bac-ninh/gia-binh [Truy cập: 1/9/2015] Footer Page 102 of 161 ... chung, doanh nghiệp vừa nhỏ nói riêng Dẫn đến cần thiết phải nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Nâng cao hiệu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ làm tăng hiệu sản xuất kinh doanh doanh nghiệp vừa. .. đoạn phát triển kinh tế, làm cho kinh tế động 1.2 Tổng quan cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Ngân hàng thƣơng mại 1.2.1 Khái niệm cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng thương mại Cho vay ngân hàng. .. giá hiệu cho vay Tỷ trọng doanh số cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Chỉ tiêu xác định công thức: Tỷ trọng doanh số cho vay Doanh số cho vay DNVVN = doanh nghiệp vừa nhỏ Tổng doanh số cho vay 18 Footer