ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HOÀNG CÔNG KHÁNH PHÁP LUẬT VỀ THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI Ô TÔ - QUA THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC Chuyên ngành: Luật Kinh tế Mã số: 60 38 01 07 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN DUY HƢNG Thừa Thiên Huế, năm 2016 MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Tình hình nghiên cứu đề tài Mục đích nghiên cứu đề tài 5 Ý nghĩa khoa học giá trị thực tiễn đề tài 6 Bố cục luận văn Chƣơng CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI Ô TÔ 1.1 Tổng quan thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô 1.1.1 Khái niệm chung Thuế 1.1.1.1 Khái niệm thuế 1.1.1.2 Phân loại thuế 1.1.1.3 Vai trò thuế kinh tế xã hội 1.1.2 Khái niệm thuế tiêu thụ đặc biệt 1.1.3 Đặc điểm thuế tiêu thụ đặc biệt: 1.1.4 Vai trò thuế tiêu thụ đặc biệt 10 1.1.5 Mối liên hệ thuế tiêu thụ đặc biệt với sắc thuế khác 10 1.1.6 Chủ thể quan hệ pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt 10 1.2 Khái quát chung pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt ôtô 10 1.2.1.Cơ cấu pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt 10 1.2.2 Thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô theo quy định pháp luật thuế TTĐB 10 1.3 Các yếu tố tác động 10 1.3.1 Các yếu tố tác động đến việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt 10 1.3.1.1 Yếu tố khách quan 10 1.3.1.2 Những chủ trƣơng đƣờng lối sách Đảng Nhà nƣớc 10 1.3.1.3 Trình độ lực quản lý máy quản lý thu thuế tiêu thụ đặc biệt 11 1.3.1.4 Yếu tố tâm lý ngƣời dân 11 1.3.2.Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc thực thi pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt Việt Nam 11 1.3.2.1 Yếu tố khách quan 11 1.3.2.2 Yếu tố từ phía quan Nhà nƣớc 11 KẾT LUẬN CHƢƠNG 17 Chƣơng THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ THẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI Ô TÔ 12 2.1 Thực tiễn áp dụng luật thuế tiêu thụ đặc biệt 12 2.1.1 Những kết đạt đƣợc hoạt động thực thi pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt 12 2.1.2 Một số tồn tại, hạn chế việc thực thi pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt ô tôở Việt Nam 13 2.2 Thực trạng pháp luật thực hành thu thuế tiêu thụ đặc biệt 14 2.2.1.Thực trạng quy định pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô 14 2.2.2 Các vƣớng mắc thực pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt 15 2.3 Thực trạng thực hành thu thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô Bình Dƣơng 16 KẾT LUẬN CHƢƠNG 17 Chƣơng GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI Ô TÔ TRONG XU THẾ HỘI NHẬP WTO Ở VIỆT NAM 18 3.1 Nhu cầu nâng cao hiệu thu thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô 18 3.1.1 Quan điểm cải cách hệ thống tài nói chung hệ thống thuế nói riêng Đảng 18 3.1.2 Chiến lƣợc hoàn thiện pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt theo chủ trƣơng Nhà nƣớc 18 3.2 Các giải pháp nâng cao hiệu thu thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô 19 3.2.1 Các giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt 19 3.2.2 Các giải pháp nâng cao hiệu công tác quản lý, tổ chức thi hành pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt 19 3.2.3 Hoàn thiện công tác thu thuế 20 3.2.3.1 Công tác xây dựng kế hoạch : 20 3.2.3.2 Công tác đôn đốc thu nộp thuế: 20 3.2.3.3 Công tác kiểm tra tra thuế: 20 3.2.4 Các biện pháp tổ chức cán 21 3.2.4.1 Chấn chỉnh máy hoạt động cục thuế Bình Dƣơng 21 3.2.4.2 Tăng cƣờng đào tạo đội ngũ cán cách có hệ thống: 21 3.2.4.3 Có sách lƣơng thoả đáng với cán thuế để tạo điều kiện làm việc tốt hơn: 21 3.2.4.4 Tranh thủ lãnh đạo, đạo quan thuế cấp, ngành có liên quan: 21 KẾT LUẬN 22 TÀI LIỆU THAM KHẢO MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Cũng nhƣ quốc gia giới, hệ thống pháp luật thuế Việt Nam đƣợc coi thành tố quan trọng hệ thống pháp luật kinh tế tài Trong trình đổi mới, xây dựng kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN, vai trò hệ thống pháp luật thuế ngày trở nên rõ nét, tác động đến trình chuyển dịch cấu kinh tế, bảo đảm nguồn lực tài để phục vụ hiệu cho hoạt động Nhà nƣớc xã hội Đến nay, hệ thống sách, pháp luật thuế Việt Nam trải qua ba giai đoạn cải cách có cấu thuế tƣơng tự nƣớc có kinh tế thị trƣờng khác Châu Á Một cấu hệ thống sách thuế đồng phù hợp tiền đề để hệ thống thuế phát huy đƣợc chức kinh tế thị trƣờng, tạo sở cho trình hội nhập Về nội dung, hệ thống thuế bắt đầu đƣợc coi công cụ Nhà nƣớc can thiệp hữu hiệu vào kinh tế Xét phƣơng diện điều tiết vĩ mô, có 10 sắc thuế bắt đầu đƣợc áp dụng cách thống bình đẳng với tất thành phần kinh tế Trƣớc yêu cầu phát triển kinh tế hội nhập quốc tế thời kỳ mới, hệ thống pháp luật thuế Việt Nam cần tiếp tục đƣợc nghiên cứu, hoàn thiện, giai đoạn 2010 – 2020 nhằm đáp ứng cầu khách quan nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa đất nƣớc theo chủ trƣơng mà Đại hội Đảng lần thứ XI đề Trong xu hội nhập kinh tế thị trƣờng nhƣ nay, với việc thực thi cam kết quốc tế cắt giảm thuế quan thuế tiêu thụ đặc biệt trở thành công cụ quan trọng hữu hiệu góp phần với thuế xuất khẩu, nhập thực sách điều tiết thu nhập, định hƣớng tiêu dùng xa quản lý vĩ mô kinh tế Thuế tiêu thụ đặc biệt loại thuế gián thu, đánh vào số loại hàng hóa, dịch vụ mà Nhà nƣớc không khuyến khích tiêu dùng, nhiều nguyên nhân: mặt hàng xa xỉ không thật cần thiết cho sống ngƣời dân, không phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội đất nƣớc; tác hại việc sử dụng hàng hóa, dịch vụ sức khỏe, môi trƣờng, xã hội; Nhà nƣớc cần điều tiết phần thu nhập ngƣời sử dụng hàng hóa, dịch vụ vào ngân sách nhà nƣớc Việc quy định loại hàng hóa, dịch vụ đối tƣợng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt vấn đề quan trọng, có ảnh hƣởng đến nhiều mặt kinh tế, hoạt động doanh nghiệp sản xuất loại hàng hóa, kinh doanh ngành nghề thuộc đối tƣợng chịu thuế, ảnh hƣởng đến nhu cầu tiêu dùng ngƣời dân, xa ảnh hƣởng đến khả đầu tƣ nƣớc vào ngành nghề có ô tô tại tỉnh Bình Dƣơng nói riêng Việt Nam nói chung Tuy nhiên, việc đƣa loại hàng hóa, dịch vụ vào nhóm đối tƣợng chịu thuế loại đối tƣợng khỏi nhóm đối tƣợng chịu thuế không dựa vào lợi ích kinh tế nhu cầu ngƣời dân mà phải vào sách thuế thời kỳ, vào tình hình kinh tế - xã hội đất nƣớc xu hƣớng chung pháp luật nhiều quốc gia giới Tổng kết việc thực Luật thuế tiêu thụ đặc biệt năm 1998 Luật sửa đổi, bổ sung năm 2003 2005 cho thấy Luật thuế tiêu thụ đặc biệt đạt đƣợc mục tiêu đặt ban hành Luật “để hƣớng dẫn sản xuất, tiêu dùng xã hội, điều tiết thu nhập ngƣời tiêu dùng cho ngân sách Nhà nƣớc cách hợp lý, tăng cƣờng quản lý sản xuất, kinh doanh số hàng hoá dịch vụ” Thuế tiêu thụ đặc biệt góp phần hƣớng dẫn sản xuất, tiêu dùng theo định hƣớng Nhà nƣớc Đối tƣợng chịu thuế chủ yếu loại hàng hoá, dịch vụ mà Nhà nƣớc không khuyến khích hạn chế tiêu dùng nhƣ thuốc lá, rƣợu, bia, kinh doanh vũ trƣờng hàng hoá, dịch vụ mà Nhà nƣớc cần điều tiết nhƣ ô tô, kinh doanh sân gôn Quy định phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội nƣớc ta nhƣ thông lệ quốc tế Thuế tiêu thụ đặc biệt đáp ứng yêu cầu phục vụ cho tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế thông qua việc quy định lộ trình bƣớc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt số mặt hàng nhƣ ô tô sản xuất, lắp ráp nƣớc; áp dụng mức thuế suất mặt hàng thuốc Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội đất nƣớc giai đoạn tới, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt bộc lộ số hạn chế cần đƣợc nghiên cứu, xem xét để bổ sung sửa đổi cho phù hợp Luật thuế tiêu thụ đặc biệt đƣợc ban hành Việt Nam lần vào năm 1990, đến qua năm lần sửa đổi, bổ sung Nhóm đối tƣợng chịu thuế có thay đổi qua lần sửa đổi, bổ sung Có đối tƣợng đƣợc loại không mặt hàng xa xỉ, có đối tƣợng đƣợc bổ sung thêm phát triển xã hội sinh Trên thực tế, có nhiều vấn đề phát sinh từ nhóm đối tƣợng chịu thuế mà ban hành luật, nhà làm luật chƣa dự liệu đƣợc Chẳng hạn có số mặt hàng xuất tƣơng tự nhƣ mặt hàng thuộc diện chịu thuế, đƣợc sử dụng thay mặt hàng cũ nhằm tránh thuế tiêu thụ đặc biệt; hay có hàng hóa, dịch vụ đƣợc quy định đối tƣợng chịu thuế nhƣng qua thực tiễn áp dụng pháp luật lại không phù hợp Từ nguyên nhân dẫn đến tình trạng sách thuế nói chung sách thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô nƣớc ta nói riêng thƣờng xuyên thay đổi, gây khó khăn cho doanh nghiệp việc lập kế hoạch kinh doanh hạn chế đầu tƣ nƣớc vào Việt Nam, cản trở phát triển kinh tế Đặc biệt lại không phù hợp với điều kiện Cộng đồng khối kinh tế ASEAN đƣợc thành lập vào ngày 31 tháng 12 năm 2015 Xuất phát từ tầm quan trọng việc quy định đối tƣợng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt thực trạng thƣờng xuyên thay đổi nhóm đối tƣợng thay đổi tình hình kinh tế việc Việt Nam gia nhập vào thị trƣờng chung ASEAN Với mục tiêu tìm hiểu quy định pháp luật liên quan đến đối tƣợng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, đặc điểm đối tƣợng này, lý mà đƣợc quy định vào nhóm đối tƣợng chịu thuế, thay đổi qua sách thuế thời kỳ; thực trạng áp dụng quy định pháp luật nhóm đối tƣợng thực tế, xem xét quy định thật phù hợp hay chƣa, vƣớng mắc, bất cập làm để hoàn thiện quy định Đặc biệt tỉnh Bình Dƣơng trình áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô nhiều bất cập, cán thuế tỏ lúng túng áp dụng quy định loại thuế Bên cạnh việc liên tục thay đổi nội dung thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô thời gian qua gây không khó khăn cho cán thuế, doanh nghiệp kinh doanh ô tô ngƣời tiêu dùng vấn đề Đây lý thúc đẩy tác giả chọn đề tài “Pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô – qua thực tiễn áp dụng tỉnh Bình Dương” làm đề tài luận văn thạc sĩ Tình hình nghiên cứu đề tài Pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt mà ô tô vấn đề đƣợc xã hội quan tâm kể từ luật thuế tiêu thụ đặc biệt nƣớc ta đƣợc ban hành vào năm 1990 Việc quy định đối tƣợng đối tƣợng chịu thuế tính hợp lý đối tƣợng đề tài gây tranh cãi bên có liên quan: Nhà nƣớc, doanh nghiệp, ngƣời tiêu dùng Trên phƣơng tiện thông tin đại chúng có nhiều viết liên quan đến đối tƣợng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, đa phần báo mang tính thời sự, bình luận tính hợp lý số loại hàng hóa, dịch vụ tiêu biểu nhóm đối tƣợng chịu thuế, đƣa tin thay đổi nhóm đối tƣợng chịu thuế pháp luật có thay đổi Nội dung liên quan đến đối tƣợng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt đƣợc thể giáo trình, tập giảng dành cho sinh viên trƣờng đào tạo chuyên ngành Luật trƣờng thuộc khối kinh tế Các tài liệu thƣờng đề cập đến thuế tiêu thụ đặc biệt nhƣ đối tƣợng chịu thuế với tƣ cách nội dung hệ thống cấu trúc thuế, mang tính khái quát, học thuật, không sâu vào vấn đề cụ thể Về công trình nghiên cứu, có số công trình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài, chẳng hạn nhƣ: - “Pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt trước xu hướng hội nhập WTO”, khóa luận tốt nghiệp cử nhân Luật Phùng Thị Ngọc Thƣ, Trƣờng Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh, năm 2006 - “Thuế tiêu thụ đặc biệt, công cụ pháp lý hữu hiệu việc hạn chế tiêu thụ thuốc Việt Nam”, Khóa luận tốt nghiệp cử nhân Luật Nguyễn Thị Thanh Hằng, Trƣờng Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh, năm 2008 Từ kết khảo sát ban đầu nghiên cứu đây, rút số nhận xét nhƣ sau: - Công trình nghiên cứu Phùng Thị Ngọc Thƣ nghiên cứu cách khái quát nội dung liên quan đến pháp luật thuế tiêu thụ đặc biệt, nhƣ đối tƣợng chịu thuế, tính thuế, thuế suất, chế độ miễn giảm thuế , chủ yếu tập trung nghiên cứu vai trò thuế tiêu thụ đặc biệt nƣớc ta gia nhập tổ chức thƣơng mại giới 3) Quyết 4) Đ vay nh cho vay k phán ả ký kế cho NHTM 2.3.2 Thực hợp đồng cho vay tiền NHTM - ê ứ ấ , sử dụng vốn đ ng mục đích thỏa thuận hợp đồng cho vay tiền NHTM - ê ứ , vay vốn phải hoàn trả nợ gốc lãi vay đ ng hạn theo thỏa thuận hợp đồng cho vay tiền NHTM 2.4 Quy định bảo đảm tiền vay - Biện pháp cầm cố chấp - Biện pháp bảo lãnh - Hình thức hợp đồng bảo đảm - Về xử lý tài sản bảo đảm 2.5 Quy định hiệu lực chấm dứt hợp đồng cho vay tiền NHTM 2.5.1 Về hiệu lực hợp đồng cho vay tiền NHTM 2.5.2 Chấm dứt hợp đồng cho vay tiền NHTM 13 ẾT LUẬN ƢƠNG Qua nghiên cứu chƣơng luận văn ch ng t i r t số kết luận sau đây: - Chủ thể hợp đồng cho vay tiền bên luôn NHTM có chức inh doanh tiền tệ, bên vay cá nhân tổ chức có đăng ý inh doanh, có mục đích lợi nhuận không Chủ thể tham gia hợp đồng phải có lực chủ thể theo quy định pháp luật - Hình thức hợp đồng cho vay tiền NHTM lu n đƣợc lập thành văn bao gồm điều khoản bản, điều khoản th ng thƣờng, điều khoản đối tƣợng, thời hạn, lãi suất suất hạn đƣợc bên hợp đồng quan tâm - Thủ tục để xác lập hợp đồng cho vay tiền NHTM theo bƣớc để xác định đƣợc mục đích, thẩm tra tài sản bảo đảm hay yếu tố hác Do đó, hợp đồng cho vay tiền NHTM không quan tâm tới lãi suất mà có biện pháp bảo đảm thu hồi vốn tránh tình trạng nợ xấu xảy nên thủ tục chặt chẽ hợp đồng cho vay tiền thông thƣờng khác 14 hƣơng T Ự T ỄN ÁP DỤNG Á QU Đ N ỦA P ÁP LUẬT V T NAM VỀ P Đ NG O VA T ỀN ỦA Á NGÂN ÀNG T ƢƠNG MẠ VÀ Á G Ả P ÁP OÀN T N, TỔ Ứ T Ự N P ÁP LUẬT 3.1 Tình hình thực giải tranh chấp hợp đồng cho vay tiền ngân hàng thƣơng mại 3.1.1 Tình hình cho vay Ngân hàng Thương mại tỉnh Quảng Trị 2010 -2015 Cùng với phát triển inh tế - xã hội, nhu cầu đầu tƣ, inh doanh nhƣ tiêu dùng tổ chức, cá nhân ngày tăng Nhìn chung, ngân hàng thƣơng mại địa bàn tỉnh Quảng Trị thực tốt vai trò tạo lập nguồn vốn, cung cấp hình thức dịch vụ ngân hàng, đáp ứng nhu cầu tín dụng thành phần kinh tế địa bàn, góp phần thực mục tiêu, chƣơng trình, giải pháp Th ng đốc ngân hàng nhà nƣớc đề ra, định hƣớng phát triển kinh doanh ngân hàng thƣơng mại công công nghiệp hóa, đại hóa đất nƣớc 3.1.2 Tình hình giải tranh chấp hợp đồng cho vay tiền Ngân hàng Thương mại TAND tỉnh Quảng Trị 2010 -2015 Là quan xét xử tỉnh Quảng Trị, TAND tỉnh Quảng Trị trƣởng thành từ tảng hó hăn sở vật chất nhƣ inh nghiệm ban đầu việc xét xử, triển hai giải vụ án, đặc biệt vụ án tranh chấp hợp đồng tín dụng Số lƣợng án tranh chấp hợp đồng tín dụng đƣợc giải đ ng đắn nhanh chóng, ết trình cố gắng h ng ngừng cán bộ, nhân viên quan Các tiêu , ết c ng tác năm sau lu n cao năm trƣớc, 15 góp phần thiết thực toàn ngành hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ c ng tác đƣợc Đảng Nhà nƣớc giao phó 3.2 Những vƣớng mắc việc áp dụng quy định pháp luật hợp đồng cho vay tiền ngân hàng thƣơng mại 3.2.1 Không thống cách tính lãi suất cho vay tiền NHTM Đối với lãi suất hạn, điều 476 BLDS 2005 quy định: “lãi suất cho vay bên thỏa thuận nhƣng h ng vƣợt 50 lãi suất NHNN c ng bố loại cho vay tƣơng ứng” Tuy nhiên, có văn pháp luật riêng quy định lãi suất hợp đồng cho vay tiền NHTM Theo đó, NHTM h ng chịu bất ỳ giới hạn lãi suất cho vay theo quy định Th ng tƣ số 20 TT-NHNN ngày 4 20 NHNN hƣớng dẫn NHTM cho vay đồng Việt Nam hách hàng theo lãi suất thỏa thuận để chấp nhận cách tính lãi suất hạn NHTM Nhƣ vậy, nhiều trƣờng hợp áp dụng cách tính lãi suất theo quy định BLDS 2005 dẫn đến tình trạng tất NHTM vi phạm pháp luật cho vay vƣợt trần lãi suất Đối với cách tính lãi suất hạn hợp đồng cho vay tiền NHTM nhiều vƣớng mắc Theo quy định BLDS 2005, lãi hạn đƣợc tính theo lãi suất NHNN c ng bố tƣơng ứng với thời gian chậm trả thời điểm toán Tuy nhiên hợp đồng cho vay tiền NHTM, bên thƣờng thỏa thuận bên vay phải trả tiền phạt hi chậm trả lãi suất theo ỳ hạn tức lãi tính lãi Việc vận dụng quy định hoàn toàn phù hợp với quy định phạt vi phạm hợp đồng theo Luật Thƣơng mại 2005 Nhƣ vậy, việc h ng trả nợ đ ng hạn nợ hạn hợp đồng cho vay tiền NHTM đƣợc tính lãi 16 suất chậm trả theo cam ết hợp đồng hoàn toàn đ ng với quy định pháp luật Trong thực tiễn xét xử tranh chấp này, tòa án áp dụng thiếu thống cách tính lãi suất hạn, quan điểm giải h ng thống l tài sản bảo đảm Một số nội dung nguyên tắc xử lý tài sản đảm bảo tiền vay, thủ tục chuyển quyền sở hữu tài sản, thủ tục xử lý tài sản đảm bảo quyền đòi nợ gặp vƣớng quy định pháp lý hác BLDS năm 2005 quy định quyền đòi nợ đƣợc xem nhƣ số quyền tài sản dùng đảm bảo thực hiên nghĩa vụ dân Nhƣ quyền đòi nợ việc đối tƣợng giao dịch đảm bảo đƣợc phép mua bán, chuyển nhƣợng Song quy định pháp luật hành h ng đƣa định nghĩa, hái niệm cụ thể, rõ nghĩa, dễ hiểu quyền đòi nợ 3.2.3 Về nợ xấu Thực tiễn từ việc xử lý tài sản bảo đảm NHTM cho ta thấy nợ xấu bắt nguồn h ng phải từ việc hoản cho vay có bảo đảm hay h ng, mà nguyên nhân hoạt động phân tích tín dụng yếu ém NHTM thủ tục hành rƣờm rà, h ng đồng hi hoản nợ hách hàng vay trở thành nợ hó đòi việc xử lý nợ xấu cần đƣợc NHTM tiến hành nhanh chóng, để chậm trễ gây hậu lớn iải vi phạm kh ng thực đ ng mục đích vay vốn Theo quy định pháp luật hành, NHTM có quyền chấm dứt việc cấp tín dụng, thu hồi nợ trƣớc hạn hi phát hách hàng sử dụng vốn vay sai mục đích, dẫn đến trả nợ Trong trƣờng 17 hợp bên vay hộ kinh doanh, hợp tác xã, c ng ty trách nhiệm hữu hạn, c ng ty cổ phần, việc sử vốn vay sai mục đích lỗi cá nhân nhƣ: chủ hộ inh doanh, giám đốc tổng giám đốc hợp tác xã, giám đốc tổng giám đốc c ng ty TNHH, giám đốc tổng giám đốc c ng ty cổ phần giải nhƣ Trách nhiệm thuộc cá nhân hay toàn tổ chức phải liên đới chịu trách nhiệm pháp luật chƣa có quy định Điều này, gây hó hăn việc xử lý vi phạm sử dụng sai mục đích vốn vay hợp đồng cho vay tiền NHTM Quy định thu loại phí hợp đồng cho vay tiền NHTM Quy định pháp luật việc thu loại phí hợp đồng cho vay tiền NHTM chƣa cụ thể, dẫn đến tình trạng NHTM lợi dụng để đ loại phí đẩy mức thu lên cao để lách trần lãi suất Một số NHTM yêu cầu hách hàng phải làm th tín dụng, mua loại bảo hiểm tự nguyện nhƣng áp đặt nhƣ bắt buộc để đƣợc cho vay theo chƣơng trình cho vay ƣu đãi để tạo điều iện cho sinh viên học tập… 3.3 Một số giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật hợp đồng cho vay tiền ngân hàng thƣơng mại 3.3.1 iải pháp hoàn thiện hướng dẫn thi hành luật , cần ban hành Th ng tƣ liên ngành hƣớng dẫn cụ thể Điều - 648 BLDS 20 lãi suất “ k ậ ê ó ” Pháp luật liên quan có quy định Luật Các tổ chức tín dụng 20 văn hƣớng dẫn thi hành Điều xác định: “ ế ấ e ỏ ậ ” Vậy, việc lãi suất thỏa thuận Ngân hàng 18 thƣơng mại với hách hàng hợp đồng cấp tín dụng thả theo chế “thỏa thuận tự do” hay phải theo “giới hạn phạm vi” để hài hòa lợi ích ngân hàng thƣơng mại hách hàng Theo tác giả, quan hệ cấp tín dụng hách hàng h ng thực bình đẳng, yếu nên cần có giới hạn hống chế cho phù hợp - Hai là, theo điều 30 Bộ luật Tố tụng dân 20 quy định : “Tranh ấ k ứ ó ă , ký k ữ , ó ậ ” Nhƣ vậy, tranh chấp hợp đồng tín dụng bên tổ chức tín dụng có đăng ý inh doanh với bên hách hàng cá nhân, tổ chức h ng có đăng ý inh doanh thụ lý án dân hay inh doanh thƣơng mại Trong thực tế xét xử, thƣờng hi thụ lý vụ án dân Tòa án thƣờng áp dụng quy định BLDS để giải chủ thể tổ chức tín dụng chủ yếu ngân hàng thƣơng mại có đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp chủ thể h ng Theo tác giả, để thống pháp luật cần hƣớng dẫn rõ : “ , ậ ứ k ữ ấ ó ă ký k ì ậ Đ k ,k ê ó ĩ e 468 BLDS 2015” - Ba là, việc thỏa thuận lãi suất, lãi suất nợ hạn phạt vi phạm hợp đồng Trong hợp đồng bên vừa thỏa thuận lãi suất nợ hạn vừa phạt vi phạm hợp đồng Đây hai hình thức hác nhƣng thực chất hoản tiền bên vay phải trả cho Ngân hàng thƣơng mại với lãi cao Do đó, cần quy định rõ: “ ậ ấ , ỏ ậ 19 bê ê ố ậ ỏ ả ì ỉ ấ ậ ầ ấ e ê ố ầ ậ ả ậ ” - Bố , xử lý tài sản bảo đảm nhằm đảm bảo thu hồi nợ cách nhanh chóng bảo vệ đƣợc giá trị tài sản bảo đảm, pháp luật cần sửa đổi theo hƣớng: cho phép NHTM đƣợc áp dụng biện pháp cƣ ng chế tài sản bảo đảm để trả nợ vay bao gồm nợ gốc lãi ngay, mà h ng cần phải có án hay định có hiệu lực quan nhà nƣớc có thẩm quyền - ă , giải nợ xấu nên tham hảo inh nghiệm quốc tế vấn đề Tại Mỹ số nƣớc hác, nợ h ng thể trả nợ đƣợc vốn vay, họ phải hỏi ng i nhà mà chấp lập tức, ngân hàng h ng phải nhiều thời gian nhƣ Việt Nam Ngân hàng muốn bán tài sản bảo đảm tiền vay mà hách hàng chấp trƣờng hợp h ng trả đƣợc nợ, phải qua tới cấp tòa án nhiều thủ tục h ng hợp lý - Sáu là, Điều 467 BLDS 20 nên sửa đổi theo hƣớng sau: “C ó ể ỏ ậ ; bê ó ì ả ả ỉ ả kể ử ế ú ả bê bê ó ” Pháp luật hoạt động tín dụng cần quy định trách nhiệm cá nhân trƣờng hợp bên vay hộ inh doanh, hợp tác xã, c ng ty trách nhiệm hữu hạn, c ng ty cổ phần việc sử vốn vay sai mục đích lỗi cá nhân 20 - Bả , Luật TCTD văn hƣớng dẫn cần xác định rõ loại phí đƣợc thu, hạn mức thu, nguyên tắc, điều iện sử dụng loại phí cách thống toàn hệ thống ngân hàng - Tám là, cần quy định nghiêm cấm hành vi yêu cầu hách hàng phải mở th tín dụng, bắt phải mua loại bảo hiểm tự nguyện, cam ết phải gửi tiền … để đƣợc vay vốn NHTM Những ràng buộc èm theo hi thể tính tự nguyện bên vay, làm ý nghĩa giao dịch dân Các nội dung cần đƣợc thể rõ Luật TCTD để buộc NHTM phải tuân thủ tục hi cho vay 3.3.2 iải pháp tổ chức thực pháp luật - ứ ấ , đạo NHTM thực đ ng quy định pháp luật hoạt động cho vay, tỷ lệ an toàn vốn giới hạn cấp tín dụng, h ng cho vay để trả nợ cũ với mục đích che giấu nợ cũ; - ứ , yêu cầu NHTM chủ động phối hợp với hách hàng vay để thực việc đánh giá chất lƣợng thu hồi hoản nợ để có biện pháp xử lý phù hợp, nhƣ: Cơ cấu lại nợ cách hợp lý để giảm hó hăn tài tạm thời cho DN, trích lập dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu theo quy định, thực tốt việc mua bán nợ; - ứ b , hỉ đạo NHTM tiết giảm chi phí, chia s hó hăn cho doanh nghiệp th ng qua giảm lãi suất tiền vay lĩnh vực ƣu tiên lĩnh vực sản xuất inh doanh hác; - ứ , rà soát, hoàn thiện quy định phân loại nợ, trích lập sử dụng dự phòng rủi ro phù hợp với th ng lệ quốc tế điều iện thực tiễn Việt Nam, đồng thời nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung quy định cấp tín dụng an toàn hoạt động ngân hàng nhằm tăng cƣờng 21 phòng ngừa, ngăn chặn xử lý rủi ro tín dụng hoạt động ngân hàng; - ứ ă , tăng cƣờng hiệu quả, hiệu lực c ng tác tra, giám sát ngân hàng để bảo đảm NHTM tuân thủ đ ng quy định hoạt động ngân hàng, đặc biệt quy định cấp tín dụng, phân loại nợ, trích lập dự phòng rủi ro quy định an toàn hoạt động tín dụng 22 ẾT LUẬN Ở bất ỳ quốc gia hệ thống NHTM chiếm vị trí quan trọng việc đáp ứng nhu cầu vốn vay cho inh tế Có thể nói, NHTM mắt xích quan trọng cấu thành nên vận động nhịp nhàng tổng thể inh tế nƣớc ta Trong hoạt động NHTM hoạt động cho vay tiền th ng qua hợp đồng cho vay tiền NHTM lĩnh vực quan trọng Quan hệ cho vay tín dụng quan hệ xƣơng sống, định hoạt động inh tế quốc dân nguồn sinh lời chủ yếu, định tồn vong phát triển hệ thống NHTM Th ng qua việc nghiên cứu đề tài hợp đồng cho vay tiền NHTM theo quy định pháp luật Việt Nam, tác giả mong muốn tìm hiểu quy định pháp luật hành hợp đồng cho vay tiền NHTM, th ng qua việc đánh giá hoạt động thực tiễn nhằm r t giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao chất lƣợng hoạt động NHTM, góp phần đẩy mạnh tăng trƣởng inh tế đất nƣớc, đƣa nƣớc ta hội nhập ngày sâu rộng vào thị trƣờng quốc tế Nhìn chung, bên cạnh mặt tích cực quy định pháp luật điều chỉnh hợp đồng cho vay tiền NHTM tồn hạn chế định gây rủi ro trình hoạt động NHTM Vấn đề đặt cần phải hoàn thiện hệ thống pháp luật để bảo đảm an toàn cho hệ thống NHTM từ góp phần bảo đảm cho an toàn hệ thống tài nƣớc ta Trƣớc biến động tài giới, nhiều ảnh hƣởng đến tài nƣớc điều chỉnh liên tục mức lãi suất NHNN ảnh hƣởng 23 mạnh mẽ đến sách cho vay tiền NHTM Từ đặt yêu cầu, pháp luật hành nƣớc ta điều chỉnh hợp đồng cho vay tiền NHTM cần thiết phải đƣợc hoàn thiện nội dung lẫn phƣơng thức áp dụng vào thực tiễn 24 DAN I MỤ TÀ L U T AM ẢO Tài liệu tham khảo Bộ Giáo dục Đạo tạo 20 , ế – Lênin, Sách giáo trình, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Hoàng Huy Chƣơng 2009 , Tổng quan tín dụng hoạt động tín dụng Ngân hàng thƣơng mại, http://voer.edu.vn/m/tong-quan-vetin-dung-va-hoat-dong-tin-dung-cua-ngan-hang-thuong-mai/79954bf0, truy cập 2009; Trƣơng Thanh Đức 20 , Hợp đồng tín dụng – Quy định thực tiễn thực NHTM, http://ub.com.vn/threads/hop-dong-tin-dungquy-dinh-va-thuc-tien-thuc-hien-tai-cac-nhtm.2792/, truy cập 05/10/2011; T Hà 20 , Biện pháp bảo đảm thực nghĩa vụ hoạt động tín dụng NHTM: số nhận định từ góc độ pháp lý đến thực tiễn, http://bacvietluat.vn/bien-phap-bao-dam-thuc-hien-nghia-vutrong-hoat-dong-tin-dung-cua-cac-ngan-hang-thuong-mai-mot-sonhan-dinh-nhin-tu-goc-do-phap-ly-den-thuc-tien-2.html, truy cập 08/2011; Trịnh Hữu Hạnh 20 , Nợ xấu ngân hàng phải giải nhanh chóng, để chậm trễ gây hậu lớn, http://www.alphagroup.com.vn/chi-tiet-tin-tuc/1496/No-xau-Cang-delau,-cang-nhieu-di-chung.html, truy cập chủ nhật, 05 20 5; Nguyễn Thị Thu Hằng 2009 , Thực trạng tranh chấp HĐTD số iến nghị, https://luattaichinh.wordpress.com/2009/03/26/th%E1%BB%B1ctr%E1% BA%A1ng-tranh-ch%E1%BA%A5p-hdtd-v- m%E1%BB%99t-s%E1%BB%91-ki%E1%BA%BFnngh%E1%BB%8B/,truy cập 26 03 2009; Nguyễn Hiền 20 , Ngân hàng nhà nƣớc yêu cầu giảm mặt lãi suất thêm1,5%,http://www.baobinhdinh.com.vn/viewer.aspx?macm=24&m acmp =24&mabb=35354, truy cập thứ tƣ, 28 20 5; Nguyễn Đắc Hƣng 20 , Thành c ng điều chỉnh sách tiền tệ năm 20 4, quan điểm dự báo năm 20 5, http://www.tapchicong san.org.vn/Home /PrintStory.aspx?distribution=32355&print=true, truy cập 20 5; Đoàn Đức Lƣơng 20 , ậ ấ , Tạp chí Tòa án nhân dân, số 20 , tr 22-24; 10 Phan Thanh Minh 20 , lý tài sản chấp – bất cập éo dài, https://www.facebook.com/Phanminhthanh.lawyer/posts/2718812 93004439:0, truy cập 24/8/2014; 11 Ngân hàng Nhà nƣớc, Chỉ thị số CT-NHNN ngày 07 20 quy định tổ chức thực tiền tệ bảo đảm hoạt động ngân hàng an toàn, hiệu năm 20 5; 12 Ngân hàng Nhà nƣớc, Th ng tƣ số 05 20 TT-NHNN ngày 20 quy định thu phí cho vay TCTD; 13 Tƣởng Duy Lƣợng(2015), nh lãi suất h sả (Đ u 489,491), chậm trả ti n h sả (Đ u 463) trách nhi m không th c hi ti (Đ u 381) d thảo BLDS; ng vay tài ng mua bán tài ú ĩ trả 14 Mai Thị Mộng Trinh, H ng tín d ng, giải tranh chấp h p ng tín d ng; Đoàn Đức Lƣơng 20 , ậ ấ ; 15 Dƣơng Thu Phƣơng 2009 , Lãi suất hợp đồng vay tiền tác động đến inh tế nay, http://thongtinphapluatdan su.edu.vn/ 2009/09/06/3750-2/, truy cập 06 09 2009; II Văn pháp luật Quốc hội, Bộ luật Dân năm 2005; Quốc hội, Bộ luật Dân năm 20 5; Quốc hội, Bộ luật Tố tụng dân năm 20 5; Quốc hội, Luật tổ chức tín dụng năm 20 0; Quốc hội, Luật Doanh nghiệp năm 2005; Quốc hội, Luật Doanh nghiệp năm 20 4; Quốc hội, Luật Đất đai năm 20 3; Chính phủ, Nghị định 35 2007 NĐ-CP ngày 08 2007 giao dịch điện tử hoạt động ngân hàng; Chính phủ, Nghị định 96 20 NĐ-CP ngày 20 quy định xử phạt vi phạm hành lĩnh vực tiền tệ ngân hàng; 10 Chính phủ, Nghị định 63 2006 NĐ-CP ngày 29 2006 giao dịch bảo đảm; 11 Chính phủ, Nghị định 75 20 NĐ-CP ngày 30 20 tín dụng đầu tƣ tín dụng xuất hẩu Nhà nƣớc; 12 Ngân hàng Nhà nƣớc, Th ng tƣ số TT-NHNN ngày 4 20 Hƣớng dẫn TCTD cho vay đồng Việt Nam hách hàng theo lãi suất thỏa thuận;