Header Page of 113 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP ĐẠI HỌC NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CÂY BƯƠNG LÔNG ĐIỆN BIÊN (DENDROCALAMUS GIGANTEUS MUNRO) TẠI TỈNH ĐIỆN BIÊN Mã số : ĐH 2014 -TN03 -05 Chủ nhiệm đề tài: ThS Đặng Thị Thu Hà Thái Nguyên - 2016 Footer Page of 113 Header Page of 113 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP ĐẠI HỌC NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CÂY BƯƠNG LÔNG ĐIỆN BIÊN (DENDROCALAMUS GIGANTEUS MUNRO) TẠI TỈNH ĐIỆN BIÊN Mã số: ĐH 2014 - TN03 - 05 Chủ nhiệm đề tài: ThS Đặng Thị Thu Hà Người tham gia thực hiện:TS Nguyễn Thanh Tiến ThS Lê Văn Phúc ThS Trần Thị Hương Giang ThS Nguyễn Việt Hưng Xác nhận quan chủ trì đề tài (Ký , họ tên, đóng dầu ) Thái Nguyên , năm 2016 Footer Page of 113 Header Page of 113 i DANH SÁCH NHỮNG THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI VÀ ĐƠN VỊ PHỐI HỢP Danh sách người tham gia đề tài TT Họ tên Đơn vị công tác Nội dung nghiên cứu TS Nguyễn Thanh Tiến Khoa LN Điều tra số liệu ThS Lê văn Phúc Khoa LN Phân tích CĐ ThS Trần Thị Hương Giang Khoa Lâm Nghiệp Điều tra số liệu ThS Nguyễn việt Hưng Khoa Lâm nghiệp Điều tra số liệu Đơn vị phối hợp Tên đơn vị Nội dung phối hợp nghiên nước cứu Trung tâm Khoa học lâm nghiệp vùng trung tâm Bắc Bộ Điều tra , xác định địa điểm nghiên cứu UBND xã Nà Tầu, Mường Phăng Nà Nhạn huyện Điện Cung cấp địa bàn nghiên cứu Biên Tỉnh Điện Biên Footer Page of 113 Người đại diện đơn vị TS Nguyễn Anh Dũng Chủ tịch UBND xã, huyện Header Page of 113 ii MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT iii DANH MỤC CÁC BẢNG iv DANH MỤC CÁC HÌNH .v MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài .1 Mục tiêu nghiên cứu đề tài Ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài CHƯƠNG 1.TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .4 1.1 Những nghiên cứu tre trúc giới 1.2 Những nghiên cứu tre trúc Việt Nam .10 1.3 Thảo luận chung .19 CHƯƠNG NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 20 2.1 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 20 2.2 Nội dung nghiên cứu 20 2.3 Phương pháp nghiên cứu 20 CHƯƠNG ĐIỀU KIỆN CƠ BẢN KHU VỰC NGHIÊN CỨU 28 3.1 Vị trí địa lý 28 3.2 Tổng hợp nét đặc trưng tỉnh Điện Biên Tỉnh Phú Thọ 28 3.3 Nhận xét đánh giá chung điều kiện khu vực nghiên cứu 30 CHƯƠNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 31 4.1 Đặc điểm sinh học Bương lông điện biên 31 4.2 Đặc điểm sinh thái Bương lông điện biên 41 4.3 Đặc điểm tái sinh thân ngầm Bương lông điện biên 54 4.4 Thực trạng kỹ thuật gây trồng, khai thác sử dụng Bương lông điện biên người dân huyện Điện Biên .58 4.5 Đề xuất số biện pháp kỹ thuật chăm sóc phát triển Bương lông 64 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO 69 PHỤ LỤC Footer Page of 113 Header Page of 113 iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BP Bón phân CT Công thức CTTN Công thức thí nghiệm D00 Đường kính gốc DL Đường kính lóng D1.3 Đường kính vị trí 1m30 Đ/C Đối chứng FAO Tổ chức Lương nông giới L Chiều dài lóng LN Lâm nghiệp LSNG Lâm sản gỗ NTB Số trung bình NN&PTNT Nông nghiệp phát triển nông thôn NPK Đạm, lân, kali OTC Ô tiêu chuẩn PRA Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn S% Hệ số biến động TB Trung bình TCN Tiêu chuẩn ngành TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam TN Thí nghiệm TTKHLN Trung tâm khoa học lâm nghiệp RL Chiều rộng Rmo Chiều rộng mo Footer Page of 113 Header Page of 113 iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1 Đặc điểm chủ yếu khu vực nghiên cứu 28 Bảng 4.1 Đường kính độ dài lóng Bương lông điện biên 33 Bảng 4.2 Bề dày vách thân khí sinh Bương lông điên biên 34 Bảng 4.3 Cấp kính cành chét Bương lông điện biên địa điểm điều tra 36 Bảng 4.4 Đặc điểm Bương lông điện biên 37 Bảng 4.5 Đặc điểm mo thân Bương lông điện biên .38 Bảng 4.6 Theo dõi diễn biến vật hậu loài Bương lông điện biên 40 Bảng 4.7 Sinh trưởng Bương lông điện biên theo vùng sinh thái 41 Bảng 4.8 Đặc điểm địa hình sinh trưởng Bương lông điện biên huyện Điện Biên huyện Đoan Hùng 42 Bảng 4.9 Mật độ sinh trưởng Bương lông điện biên theo vị trí địa hình 44 Bảng 4.10 Hiện trạng Bương lông điện biên phân bố theo tuổi huyện Điện Biên huyện Đoan Hùng 45 Bảng 4.11 Chất lượng Bương lông điện biên khu vực nghiên cứu 46 Bảng 4.12 Đặc tính hóa học thành phần giới đất tán Bương điện biên 48 Bảng 4.13 Tổng hợp thành phần gỗ khu vực trồng Bương lông điện biên .52 Bảng 4.14 Thành phần bụi, thực vật ngoại tầng tán rừng Bương lông điện biên 53 Bảng 4.15 Đặc điểm mắt ngủ thân ngầm Bương lông điện biên tuổi 55 Bảng 4.16 Kết nghiên cứu đặc điểm mắt ngủ mẹ 56 Bảng 4.17 Kết nghiên cứu khả măng mẹ 57 Bảng 4.18 Sinh trưởng Bương lông điện biên địa điểm nghiên cứu 59 Bảng 4.19 Kết điều tra khai thác sử dụng Bương lông điện biên 60 Bảng 4.20 Kết tổng hợp kinh nghiệm biện pháp kỹ thuật trồng Bương lông điện biên huyện Điện Biên .61 Footer Page of 113 Header Page of 113 v DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1 Cách tiếp cận giải nội dung luận án 21 Hình 4.1.Rễ Bươnglông điện biên 31 Hình 4.2 Thân ngầm Bương lông điện biên 32 Hình 4.3 Thân khí sinh bụi Bương lông điện biên 32 Hình 4.4 Cây Bương lông điện biên cắt thành đoạn vị trí chiều cao khác 32 Hình 4.5 Đo bề dày vách thân khí sinh Bương lông điện biên vị trí 1m3 35 Hình 4.6 Cành chét Bương Lông điện biên 35 Hình 4.7 Cành Bương lông điện biên 37 Hình 4.8 Hoa Bương lông điện biên chụp tháng năm 2015 .39 Hình 4.9 Mắt ngủ thân ngầm Bương lông điện biên .57 Footer Page of 113 Header Page of 113 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Tre trúc tập hợp loài thực vật thuộc họ Hoà thảo (Poaceae gọi Graminaeae) Theo Rao and Rao (1995) [83], giới loài tre trúc phong phú, đa dạng, có khoảng 1.250 loài tre trúc 75 chi, phân bố khắp châu lục, trừ châu Âu Châu Á có số lượng chủng loại tre trúc đặc biệt phong phú với khoảng 900 loài khoảng 65 chi (Rao and Rao 1995, 1999) [83], [84] Thế giới có 36,77 triệu rừng tre, diện tích tre châu Á 23,6 triệu (FAO, 2005) [68] Ở Châu Á riêng Ấn Độ có tổng diện tích rừng tre trúc khoảng 9,6 triệu ha, với 136 loài khác Các nước Đông Nam Á có diện tích rừng tre trúc tương đối lớn: Myanma, Thái Lan, Philippine Việt Nam Các loài tre lớn thuộc chi Bambusa Dendrocalamus phân bố khu vực Châu Á Thái Bình Dương (Nguyễn Ngọc Bình Phạm Đức Tuấn (2007) [5] Việt Nam xác định nằm trung tâm phân bố tre trúc, nên phong phú đa dạng loài Theo Nguyễn Hoàng Nghĩa (2005) [37] Việt Nam có 216 loài tre nứa thuộc 25 chi đến 250 loài Nguyễn Ngọc Bình Phạm Đức Tuấn (2007) [4] xác định tổng diện tích tre loại, kể rừng tự nhiên rừng trồng, kể rừng loài hỗn loài, nước có gần 1,5 triệu hecta Trong đó, 1,4 triệu hecta rừng tự nhiên, bao gồm 800 ngàn rừng loài 600 ngàn hecta rừng hỗn loài Rừng trồng có gần 74 ngàn hecta, chủ yếu trồng loài như: Luồng (D.barbatus), Mai xanh (D.latiflorus), tre Bát độ số loài tre lấy măng khác (dẫn theo Nguyễn Huy Sơn cs, 2013) [44] Tre trúc dễ trồng, sinh trưởng nhanh, sớm cho khai thác, dễ chế biến nên sử dụng cho nhiều mục đích khác Tre trúc có giá trị lớn kinh tế quốc dân đời sống nhân dân, đặc biệt nông thôn miền núi Kỹ thuật nhân giống, gây trồng, chế biến tiêu thụ sản phẩm tre, trúc quan tâm nghiên cứu phát triển Nhiều loài tre, trúc nhân dân gây trồng để phát triển kinh tế, đồng thời nâng cao độ che phủ, giảm xói mòn, chống sụt lở vùng đầu nguồn, ven sông suối, cung cấp nguyên liệu cho chế biến, thúc đẩy phát triển thị trường tiêu thụ nước xuất Đặc biệt, giai đoạn xây dựng nông thôn mới, việc phát triển vùng nguyên liệu tre, trúc theo Quyết định số 11/2011/QĐTTg ngày 18 tháng 02 năm 2011 Thủ tướng Chính phủ cần quan tâm nghiên cứu theo hướng phát triển bền vững Footer Page of 113 Header Page of 113 Loài Bương lông điện điên (Dendrocalamus giganteus Munro) loài tre có kích thước lớn vách thân dày, cứng bền Việt Nam, chiều cao 15 -20 m, đường kính gốc 20-25cm, chiều dài đốt từ 25 - 30 cm, cành nhánh, khả cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến sản phẩm cao Mặt khác, việc kinh doanh Bương lông điện biên theo hướng quảng canh, dựa vào kinh nghiệm người dân địa phương điều kiện tự nhiên sẵn có nên suất không cao vốn có Đặc biệt việc phát triển mở rộng diện tích trồng loài khó khăn nhân giống gốc hạn chế số lượng giống, người dân chưa nắm kỹ thuật nhân giống phương pháp chiết cành giâm hom cành nên số lượng giống cung cấp thị trường chưa đáp ứng nhu cầu nhân rộng mô hình.Hơn người dân địa phương cho trồng giống gốc cho suất, nhiều loài tre mọc cụm khác việc nhân giống trồng giống cành đem lại hiệu kinh tế cao như: Luồng, Mai xanh, vv Như vậy, việc gây trồng Bương lông điện biên thiếu hướng dẫn kỹ thuật nhân giống có khả đáp ứng số lượng giống lớn cho gây trồng nhân rộng; thiếu biện pháp kỹ thuật trồng rừng, kỹ thuật công nghệ chế biến chưa quan tâm nghiên cứu Để bảo tồn phát triển loài cần thiết phải có nghiên cứu sâu đặc điểm hình thái, sinh thái học gây trồng làm sở đề xuất giải pháp khai thác phát triển loài địa bàn Với ý nghĩa đó, việc thực đề tài “Nghiên cứu đặc điểm sinh học Bương lông điện biên (Dendrocalamus giganteus Munro) tỉnh Điện Biên” cần thiết Mục tiêu nghiên cứu đề tài 2.1 Mục tiêu tổng quát Bổ sung thông tin đặc điểm sinh học kinh nghiệm gây trồng làm sở khoa học thực tiễn cho công tác phát triển loài Bương lông điện biên làm nguyên liệu công nghiệp chế biến thực phẩm số tỉnh miền núi phía Bắc 2.2 Mục tiêu cụ thể - Xác định số đặc điểm hình thái, sinh thái, tái sinh thân ngầm loài Bương lông điện biên khu vực nghiên cứu - Đánh giá thực trạng kỹ thuật gây trồng, khai thác sử dụng câyBương lông điện biên làm sở đề xuất số giải pháp phát triển loài địa phương Footer Page of 113 Header Page 10 of 113 3 Ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài 3.1 Ý nghĩa khoa học đề tài Trên sở kết nghiên cứu đặc điểm sinh học, sinh thái kỹ thuật gây trồng, đề tài bổ sung số dẫn liệu làm sở khoa học để đề xuất biện pháp bảo tồn phát triển loài Bương lông điện biên 3.2 Ý nghĩa thực tiễn đề tài Những kết đề tài tư liệu quý, tài liệu tham khảo có giá trị sở khoa học đề xuất biện pháp khai thác phát triển loài Bương lông điện biên Footer Page 10 of 113 Header Page 76 of 113 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt Đỗ Văn Bản (2005), "Một số đặc điểm sinh học hướng dẫn kỹ thuật gây trồng tre nhập nội Mao trúc Điềm trúc", Tài liệu học tập cho ”Khoá đào tạo kỹ thuật gây trồng quản lý rừng tre trúc” Dự án EU Phát triển nông thôn Sơn La - Lai Châu, Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam Đỗ Văn Bản, Lê Văn Thành, Lưu Quốc Thành (2005), Trồng thử nghiệm thâm canh loài tre nhập nội lấy măng, Báo cáo tổng kết đề tài KHCN cấp Bộ, Viện khoa học Lâm nghiệp Việt Nam Nguyễn Ngọc Bình (2001), "Đặc điểm đất trồng rừng tre Luồng ảnh hưởng phương thức trồng rừng đến tre Luồng", Thông tin Khoa học kỹ thuật Lâm nghiệp Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (6), tr 20-22 Nguyễn Ngọc Bình, Phạm Đức Tuấn (2007), Các loại rừng tre trúc chủ yếu Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Nguyễn Ngọc Bình, Phạm Đức Tuấn (2007), Kỹ thuật tạo rừng tre trúc Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, tr 13-16 Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn (2000), Quy phạm kỹ thuật trồng khai thác Luồng (Tiêu chuẩn ngành 04 TCN 21-2000), Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Bộ Nông nghiệp phát triển Nông thôn (2004), Quy phạm kỹ thuật trồng, chăm sóc khai thác măng tre Điềm trúc (Tiêu chuẩn ngành 04TCN 69 -2004), Ban hành kèm heo Quyết định số 51/2004/QĐ - BNN ngày 19/10/2004, Hà Nội Bộ Nông nghiệp phát triển Nông thôn (2006), Cẩm nang ngành lâm nghiệp, Hà Nội Cục thống kê tỉnh Điện Biên (2015), Niên gián thống kê tỉnh Điện Biên năm 2014, Nxb Thống kê, Hà Nội 10 Cục thống kê tỉnh Phú Thọ (2015), Niên gián thống kê tỉnh Phú Thọ năm 2014 11 Nguyễn Anh Dũng (2012 - 2017), "Nghiên cứu kỹ thuât gây trồng Bương lông điện biên (Dendrocalamus giaganteus Munro) cung cấp nguyên liệu cho công nghệ chế biến tỉnh miền núi phía Bắc” Đề tài khoa học công nghệ cấp nhà nước, giai đoạn 2012 - 2017, Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam, Hà Nội Footer Page 76 of 113 Header Page 77 of 113 70 12 Vũ Văn Dũng (1978), "Thành phần phân bố loài tre nứa miền bắc Việt Nam", Tạp chí lâm nghiệp,Việt Nam (2), tr 28-34 13 Dự án hỗ trợ chuyên ngành Lâm sản gỗ Việt Nam - Pha II (2007), Lâm sản gỗ Việt Nam, Viện khoa học Lâm nghiệp Việt Nam/trung tâm Nghiên cứu Lâm đặc sản Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên giới - IUNC, Hà Nội, Việt Nam 14 Ngô Quang Đê (1994), Gây trồng tre trúc, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 15 Ngô Quang Đê, Lê Xuân Trường (2011), Tre trúc gây trồng sử dụng, Nxb Nghệ An 16 Phạm Quang Độ (1963), Trồng khai thác tre nứa trúc, Nxb Nông thôn, Hà Nội 17 Phạm Văn Điển, Phạm Đức Tuấn, Phạm Xuân Hoàn (2009), Phát triển lâm sản gỗ, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 18 Trần Ngọc Hải (1999), Kỹ thuật trồngmột số loài tre trúc lấy măng cách chế biên măng, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 19 Trần Ngọc Hải (2012), Nghiên cứu đặc tính sinh thái học loài Vầu Đắng (Indosaca angustata Mc Clure) làm sở cho giải pháp kỹ thuật gây trồng kinh doanh rừng Vầu đắng, Luận án tiến sĩ Nông nghiệp, Trường Đại học Lâm nghiệp, Việt Nam 20 Lê Văn Hòa, Nguyễn Văn Ây Phan Thị Ánh Nguyệt (2012), "Sự tạo phôi SOMA tái sinh chồi tre rồng (Dendrocalamus giganteus Wall EX Munro) từ nuôi cấy lớp mỏng tế bào", Tạp chí khoa học Trường Đại học Cần Thơ (21), tr 68-77 21 Phạm Hoàng Hộ (1999), Cây cỏ Việt Nam (quyển III),Nxb trẻ, TP.Hồ Chí Minh, tr 600 - 627 22 Hội khoa học đất Việt Nam (2000), Đất Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 23 Dương Mộng Hùng (2004), "Nhân giống Trúc sào phương pháp giâm hom thân ngầm", Tạp chí Khoa học công nghệ Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn (2), tr 261-262 24 Dương Mộng Hùng (2005), Kỹ thuật nhân giống rừng, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, tr.5,52,70 25 Triệu Văn Hùng, Nguyễn Xuân Quát, Hoàng Chương (2002), Kỹ thuật trồng số loài đặc sản rừng, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 26 Lê Nguyên Kế (1963), "Trồng tre" Tập san lâm nghiệp Việt Nam (6), tr 15 -17 Footer Page 77 of 113 Header Page 78 of 113 71 27 Koichiro Ueda (1976), Nghiên cứu sinh lý tre trúc, dịch Vương Tấn Nhị dịch, Nxb Khoa học & Kỹ thuật, Hà Nội 28 Phùng Ngọc Lan (1986), Lâm sinh học (tập 1), Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 29 Lê Viết Lâm, Nguyễn Tử Kim, Lê Thu Hiền (2005), Điều tra bổ sung thành phần loài, phân bố số đặc điểm sinh thái loài tre chủ yếu Việt Nam, Viện Khoa học Lâm nghiệp, Hà Nội 30 Lê Quang Liên, Nguyễn Thị Nhung, Đinh Thị Phấn (1990), Nghiên cứu ứng dụng biện pháp tiến kỹ thuật gây trồng tre Luồng Thanh Hoá (Dendrocalamus membranaceus Munro) hoàn thiện quy trình thâm canh rừng tre Luồng vùng trung tâm để làm nguyên liệu giấy xi măng, Viện Khoa học Lâm Nghiệp Việt Nam, Hà Nội 31 Lê Quang Liên, Nguyễn Danh Minh (2000), Nghiên cứu kỹ thuật trồng tre để lấy măng, Viện Khoa học Lâm Nghiệp Việt Nam, Hà Nội 32 Lê Quang Liên (2001), ”Nhân giống Luồng chiết cành", Thông tin Khoa học kỹ thuật Lâm nghiệp, Viện khoa học kỹ thuật Lâm nghiệp Việt Nam (6), tr 17 -19 33 Lê Quang Liên (2004), Nghiên cứu gây trồng Tre, Luồng Gầy lấy măng, Báo cáo khoa học, Viện lâm nghiệp Việt Nam 34 Trần Văn Mão, Trần Ngọc Hải (2006), Hỏi đáp kỹ thuật gây trồng, chăm sóc, khai thác chế biến tre, Nxb Nông Nghiệp, Hà Nội 35 Hồng Minh (1963), Kỹ thuật trồng tre trúc, Tổng cục Lâm nghiệp, Hà Nội 36 Nguyễn Hoàng Nghĩa (2001), Nhân giống vô tính trồng rừng dòng vô tính, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 37 Nguyễn Hoàng Nghĩa (2005), Tre trúc Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 38 Nguyễn Hoàng Nghĩa, Xia Nianhe, Li Dezhu Lê Viết Lâm, (2004), "Danh sách chi/loài tre trúc Việt Nam", Hội thảo dự án tre, Viện Khoa học Lâm nghiệp, Hà Nội, tháng -2004 39 Nguyễn Hoàng Nghĩa, Trần Văn Tiến (2007), "Kết xây dựng danh sách tre trúc Việt Nam", Tạp chí khoa học lâm nghiệp (1), tr 249 - 258 40 Lê Nguyên (chủ biên), Đặng Vũ Cẩn, Ngô Quang Đê, Lê Văn Liễu, Nguyễn Lương Phán (1971), Nhận biết, gây trồng bảo vệ khai thác tre trúc, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Footer Page 78 of 113 Header Page 79 of 113 72 41 Nhóm định loại tre nứa đề tài tre (2003), "Báo cáo định loại số loài tre nứa phổ biến Việt Nam", Hội thảo đề tài tre, Viện Khoa học Lâm nghiệp, Hà Nội, tháng -2003 42 Vũ Tuấn Phương (2011), Báo cáo cuối phân vùng sinh thái Lâm nghiệp Việt Nam, RCFEE 43 Vũ Ngọc Phượng, Phạm Đức Trí, Đoàn Thị Ái Thuyền cs (2002), "Nhân giống intro tre Tàu (Sinocalamus Latiflorus) tre Mạnh tông (Dendrocalamus Asper)", Tạp chí sinh học (24), tr.59 -64 44 Nguyễn Huy Sơn, Phan Văn Thắng, Lê Văn Thành (2013), Kỹ thuật trồng số loài tre trúc song mây, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 45 Nguyễn Trường Thành (2002), "Trồng luồng theo phương thức hỗn giao với rộng Phú Thọ", Tạp chí Khoa học công nghệ Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn (8), tr.731-732 46 Lê Văn Thành (2013),”Nghiên cứu kỹ thuật gây trồng Bương Mốc lấy măng huyện Ba Vì - Hà Nội", Báo cáo tổng kết đề tài cứu năm 2012, Mã số: 01 05/04 - 2011 -3 ,Viện khoa học lâm nghiệp, Hà Nội 47 Trần Xuân Thiệp (1999), Nghiên cứu thực nghiệm kinh doanh Vầu đắng Bắc Quang - Hà Giang, Viện điều tra quy hoạch rừng, tr 63 48 Cao Danh Thịnh (2004), "Nghiên cứu số quy luật sinh trưởng cấu trúc rừng luồng trồng loài tỉnh Thanh Hóa", Tạp chí khoa học công nghệ Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn (10), tr.1430 - 1432 49 Phạm Văn Tích (1963), Kinh nghiệm trồng Luồng, Báo cáo khoa học, Viện nghiên cứu Lâm nghiệp, Hà Nội 50 Thái Văn Trừng (1978), Thảm thực vật rừng Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 51 Nguyễn Hải Tuất, Nguyễn Trọng Bình (2005), Khai thác sử dụng SPSS xử lý số liệu Lâm nghiệp, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 52 Nguyễn Hải Tuất, Vũ Tiến Hinh, Ngô Kim Khôi (2006), Phân tích thống kê Lâm nghiệp, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 53 Anh Tùng (1999), "Trồng tre trúc lấy măng", Tạp chí khuyến nông Việt Nam cục Khuyến nông khuyến lâm Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn (2), tr.134 - 137 Footer Page 79 of 113 Header Page 80 of 113 73 54 Hoàng Vĩnh Tường (1977), Nghiên cứu tác dụng số chất kích thích sinh trưởng đến việc nhân giống Luồng cành, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 55 Hoàng Xuân Tý (1972), “Tìm hiểu đất rừng tre trúc loài”, Tạp chí lâm nghiệp (5), tr.14-16 56 Nguyễn Tử Ưởng, Nguyễn Đình Hưng (1995), "Sử dụng hợp lý phát triển tài nguyên rừng tre Việt Nam", Tạp chí Lâm nghiệp (8), tr.3-5 57 Nguyễn Tử Ưởng (2001), "Tài nguyên tre Việt Nam", Thông tin Khoa học kỹ thuật Lâm nghiệp (6), tr.3 II Tiếng Anh 58 Alipon A., Elvina O., Bondad and Salome Ma., Moran R (2009), Effect of silvicultural management on the basic properties of bamboo, Forest products Research and Development Institute, Laguna, the Philippines, pp 70-93 59 Banik, R L (1979), Flowering in Baijjya Bansh (Bambusa vulgaris), Bano Biggyan Patrika, Vol.8, pp 90-91 60 Banik, R L (1985), Techniques of Bamboo Propagation with Special Reference to Prerooted and Prerhizomed Branch Cuttings and Tissue Culture, In: Recent Research on bamboos [eds A.N Rao, G Dhanarajan, C.B Sastry], Zhejiang Forest Research Institute, Bangladesh: 127-134, Proceedings of the International Bamboo Workshop, Hangzhou 61 Benton, Thomson L Berg P & Ruskin S (2011), Farm and Forestry production and marking profile for bamboo, Specialty Crops for Pacific Island Agroforestry , (http://agroforestry.net/scps) 62 Bernard Kigomo (2007), Guidelines for growing Bamboo, Kenya Forestry Rearch Institute, pp 34 63 Camus E.G and Camus A (1923), Graminees [Graminae], In: Lecomte M.H and F Gagnepai (Editors), Floregenerale de L'Indo- Chine, Vol.7 Masson, Paris 64 China National Bamboo Research Center (2001), Cultivation & integrated utilization on Bamboo in China 65 China National Bamboo Research Center (2008), Uilization of Bamboo 66 Dai Qihui (1998), Cultivation of Bamboo, In Cultivation and Utilization on Bamboos, The research Institute of Subtropical Forestry, The Chinese Academy of Forestry, pp 39-48 Footer Page 80 of 113 Header Page 81 of 113 74 67 Dranhsfield S and Widjaja E A (1995), Bamboos, Plant Resources of South - East Asia (PROSEA), No Bamboos, Backhuys Pusblishers, Leiden, Nertherlands, pp 85 -87 68 FAO (2005), World bamboo resources- a thematic study prepared in the framework of the Global forest Resources Assessment 2005, FAO 69 FAO, INBAR (2007), Norld bamboo resource, Non - wood forest product, A the matic study prepared in the framework of the Global Forest Resources Assessment 2005, pp -8, 22-29 70 Fu Maoyi, Xiao Jianghua (1996), Cultivation & Utilization on Bamboos, Chinese Academy of Forestry 71 Fu Maoyi et al (2000), Cultivation & Utilization on Bamboos, China Forestry Publishing House 72 Gamble J.S (1896), Bambusee of Bristish India, Annals fo the Royal Botanic Garden, Calcutta, Vol.VII 73 Guo Y.B., Lin, R.S & Xia N H (2010), Dendrocalamus menglongensis sp.nov (Poacae-Bambusoideae) from Yunnan, China, Nordic Journal of Botany 28: pp.506508 74 Haig, Humberman M A., Aung Din U (1959), Bamboo Forest, Part 1, FAO 75 Hassan S M (1977), Studies on the vegetative propagation of bamboos, Bano Biggyan Patrika (Journ of Bang For S C.) (2), pp 64-71 76 Jha L K and Lalnunmawia F (2004),”Agroforestry with bamboo and ginger to rehabilitate rowth dares in North East India", Journal of Bamboo and Rattan Vol 2, Number 2/September, 2003 77 Li D Z & Stapleton C (2006), Dendrocalamus Nees - In: Wu, C Y et al (eds), Flora of China Science Press, Beijing, Miss Bot Gard Press 22: pp.39 - 46 78 McClure, F A (1936), The bamboo genera, Dinochloa and Melocalamus, Kew Bulletin, pp 151 - 254 79 Nautiyal S., Negi S.S, Biswas S & Rathore R K (2008), Farmers friendly cost effective propagation techniques of bamboo, Forest Research Institute, Dehradun, India: 253-271, Proceedings of international conference on Improvement of bamboo productivity and marketing for sustainable livelihood, New Delhi, India Footer Page 81 of 113 Header Page 82 of 113 75 80 Nguyen Van Tho (2012), Taxonomic revision of the genus Dendrocalamus Nees (Poaceae: Bambusoideae) from Vietnam, A dissertation submitted to for the degree of Doctor of Science 81 Ohrnberger D (1999), The bamboos of the world: Annotated nomenclature and literature of the species and higher and lower taxa, Elsvier Science B.V., Amsterdam, New York, Oxford, Tokyo 82 Prosea (1995), Plant Resoures of South, East Asia Bamboos Bogor Indonesia 83 Ramanatha Rao V and Rao A N (1995), Bamboo and Rattan, Genetic Resources and Use, Proceedings of the First INBAR Biodiversity, Genetic Resources and Conservation Working Group, 7-9 November 1994, Singapore, IPGRI, 78 pp 84 Rao, A N and Ramanatha Rao V (1999), Bamboo and Rattan, Genetic Resources and Use, Proceedings of the third INBAR-IPGRI Biodiversity, Genetic Resources and Conservation Working Group, 24-27 August 1997, Sergan, Malaysia IPGRI, 203 pp 85 Rao A N and Ramanatha Rao V (2000), Bamboo, Conservation, diversity, ecogeography, germplasm, resource utilization and taxonomy, IPGRI 86 Raunkiaer C (1934), The life forms of plants and statistical plant geography, Clarendon Press, Oxford, U.K 87 Rungnapar Pattanavibool (1998), Bamboo research and development in Thailand, Thailand Royal Forest Dipartment 88 Seethalakshmi K K & Kuma M S M (1998), Bamboos of India: a compendium: 99-137, Kerala Forest Research Institute & International Network for bamboo and rattan, Beijing, Eindhoven & New Delhi 89 Shanmughavel P and Francis K (1997), Balance and turnover of nutrients in a bamboo plantation (Bambusa bambos) of different ages, Journal of Biology and Fertilzer of Soil.Vol 25, Number 1/May, pp 69-74 90 Stapleton C (1994), The bamboos of Nepal and Bhutan, part I: Bambusa, Dendrocalamus, Melocanna, Cephalostachyum, Teinostachyum, and Pseudostachyum (Gramineae: Poaceae, Bambusoideae), Edinburgh Journal of Botany 51(1): pp 20-23 91 Suneel Pandey (2008), New generation value added products of bamboo, Proceedings of international conference on Improvement of bamboo productivity and marketing for sustainable livelihood, New Delhi, India Footer Page 82 of 113 Header Page 83 of 113 76 92 Suwannapinunt W and Thaiutsa B (1988), Effects of Fertilization on Growth and Yield of Bamboos, In: bamboo current research [eds I.V Ramanuja Rao, R Gnanaharan, Cherla B Sastry], Department of Silviculture, Faculty of Forestry, Kasetsart University, Bangkok, Thailand: 125-128, Proceedings of the International Bamboo Workshop, Cochin, India 93 Swarup R & Gambhir A (2008), Mass production, certification & field evaluation of bamboo plant stock produced by Tissue culture, Department of Biotechnology, New Delhi: 22-27, Proceedings of international conference on Improvement of bamboo productivity and marketing for sustainable livelihood, New Delhi, India 94 Teawari D N (1992), Amonograph on bamboo, Internation book distributors, Dehra Dun, India 95 Teawari D N (2001), Amonograph on bamboo, Indian council of Forestry Research and Education, pp 273 - 289 96 Victor Cusack (1997), Bamboo rediscovered, Earth garden books, Victoria, Australia 97 Widjaja E A (1995), Field guide of Indonesiana bamboos 98 Wong K M (1995), The Bamboos of Peninsular Malaysia", FRIM, Kuala Lumpur, Malaysia 99 Yang Yuming, Wang Kanglin and Hui Chaomao (2000), Bamboo dictribution and utilization, In: Rao, A.N and Ramanatha Rao V (eds), Bamboo - Conservation, Diversity, Ecogeography, Germplasm, Resource Utilization and Taxonomy, pp 35 - 40 100 Yi T., Shi J., Ma L., Wang H & Yang L (2008), Iconographia bambusoidearum sinicarum, Science, Beijing 101 Zhou Fang Chun (2000), Selected work of bamboo research, Nanjing Forestry University, China 102 Zhu Zhaohua (2000), Sustainable Development of the Bamboo and Rattan Sectors in Tropical China, China Forestry Publishing House, pp.1, 19, 28, 48,67,99,110,197,214 Footer Page 83 of 113 Header Page 84 of 113 PHỤ LỤC Footer Page 84 of 113 Header Page 85 of 113 Mẫu biểu 01: PHIẾU ĐIỀU TRA, MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI TRE Ngày điều tra: Người điều tra: Số hiệu mẫu: Số hiệu mẫu bảo tàng: Địa điểm thu mẫu: Kinh độ: xã huyện Vĩ độ: Độ cao so với mặt nước biển: Tự nhiên Sinh cảnh: Trồng Thân ngầm:  Cụm (thưa, chen chúc)  Cong Ngọn thân khí sinh: Thẳng, Phần gốc: Thẳng  Cong Lóng thân: Đường kính lóng Thân đặc hay rỗng  Hỗn hợp m Zíc zắc cong, Zíc zắc rủ Vòng rễ từ đốt thứ cm, Chiều dài long 5: cm; Độ tròn: Tròn Chiều dày long thứ 5: Hiếm gặp cm Chiều cao: Thẳng Thân khí sinh: Phổ biến  Mọc tản Đường kính: Thân khí sinh: tỉnh trở xuống cm Vuông Có rãnh Một phía phẳng Ô van Trong lóng thân: gì, có bột trắng/đen, đầy nước, có vách ngăn Lóng thân:  Không sọc Có sọc: Màu sọc Bề mặt lóng thân (phấn trắng, lông…): Đốt: Trên vòng mo Dưới vòng mo: Chồi đột (một hay nhiều): Vòng mo: Phân cành: Cành từ đốt thứ Tổng số cành thân: Số cành chính: Bẹ mo: Mặt Chiều dài cành: Đùi gà (nhiều rễ, rễ, không rễ) Cành có gai/không có gai Mo thân: Sơm rụng Góc chĩa cành: Rụng muộn  Không rụng Hình dáng (cân, không cân) Kích thước: Đáy lớn Đáy bé: Cao: Lưỡi mo (nhô cao, bằng, lõm, cưa, liền, tua): Tai mo (to, nhỏ, kích thước, lông/không lông): Phiến mo: Rụng/không rụng Mặt trên: Lá: Số cành nhỏ: Footer Page 85 of 113 Thẳng/ngang/lật ngược Mặt dưới: Kích thước: Mo cứng/mềm Mép Header Page 86 of 113 Tai bẹ lá: Lưỡi lá: Bẹ lá: Cuống lá: Mặt Mặt dưới: Mép lá: Số gân bên: Số chét(nhỏ)/1 đốt: Hoa: Màu chét(nhỏ) Kích thước: Hình chét Đầu chét (nhọn,tù) Hoa nhỏ (mở, đóng) Màu nhị: Màu bao phấn: Màu nhuỵ: Quả: Màu Mùa măng: Kích thước: Hình dáng: Tháng bắt đầu Tháng tập trung Bề mặt: Tháng kết thúc Giá trị sử dụng: Tên địa phương: Tên khoa học: Ghi chú: Mẫu biểu 02: BIỂU ĐIỀU TRA SINH TRƯỞNG CÂY BƯƠNG LÔNG OTC: Thực bì: Địa điểm: Độ che phủ: Độ cao: Số măng bụi: Độ dốc: Ngày điều tra: Hướng phơi: Nhóm điều tra: Vị trí: Số bụi Cây số C (cm) D1.3(cm) Footer Page 86 of 113 HVN (m) Chất lượng Tốt Xấu TB Tuổi Ghi Header Page 87 of 113 Mẫu biểu 03 PHIẾU ĐIỀU TRA ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI Ngày điều tra: ……………………Người điều tra: …………………………… Số hiệu OTC: ……………… Diện tích OTC: …………………………… Địa điểm: Khu vực: Núi cao Núi thấp Đồi bát úp Vị trí địa hình: Chân Sườn Đỉnh Ven khe suối Bương mọc: Rải rác Tập trung đám Tập trung thành rừng Thổ nhưỡng: Loại đất: ………………………… ………………… … Đất đai: Thịt sét Cát pha Cát Độ ẩm: Rất ẩm ẩm trung bình Khô Màu sắc đất: ………………………………… .…… ………… Độ dầy tầng đất…………………… …… ………… cm Độ cao so với mặt biển …… … Hướng dốc ………….…… ………… Độ dốc trung bình… … … Tỷ lệ đá nổi…………….… .…………… Vị trí địa lý: E N 10 Loại hình rừng (Bương loài, hỗn giao gỗ, hỗn giao với loài tre khác…):……………… ……………………………………………………………… 11 Độ tàn che: ………… ……………………… ……………………………… 12 Độ che phủ: …………………… ……………………………………………… 13 Tên loài bụi ……………………………………… …………………………… 14 Chiều cao bụi …………… ……… m 15 Tên loài thảm tươi ……………………………… …………………… ……… 16 Chiều cao thảm tươi ……… m 17 Dạng thân ngầm: Mọc tản Mọc cụm Mọc hỗn hợp 18 Dạng thân khí sinh: Mọc tản Mọc cụm Mọc hỗn hợp 19 Kết điều tra: TT Loài D1.3 Hvn Dt Chất lượng Ghi Mẫu biểu 04 BIỂU ĐIỀU TRA MẮT NGỦ THÂN NGẦM CÂY BƯƠNG LÔNG ĐIỆN BIÊN Địa điểm: Thực bì: Hương phơi: Độ che phủ: Độ cao: Ngày điều tra: Độ dốc: Nhóm điều tra: Cây tuổi Cây tuổi Cây tuổi Cây tuổi Số TT Mắt TT Mắt TT Mắt TT Mắt Ghi DMN DMN DMN DMN bụi mắt bị mắt bị mắt bị mắt bụi (cm) (cm) (cm) (cm) ngủ thui ngủ thui ngủ thui ngủ thui Footer Page 87 of 113 Header Page 88 of 113 Mẫu biểu 05 BIỂU ĐIỀU TRA MẮT NGỦ CÂY MẸ BƯƠNG LÔNG ĐIỆN BIÊN Địa điểm: Thực bì: Hương phơi: Độ che phủ: Độ cao: Ngày điều tra: Độ dốc: Nhóm điều tra: Cấp kính cành Cấp kính cành Cấp kính cành -12cm > 12 - 16 cm > 16 cm TT Ghi TT mắt DMN TT mắt DMN TT mắt DMN (cm) ngủ (cm) ngủ (cm) ngủ Footer Page 88 of 113 Header Page 89 of 113 Mẫu biểu 06 Biểu điều tra tái sinh thân ngầm mẹ Bương lông điện biên Địa điểm: Thực bì: Hương phơi: Độ che phủ: Độ cao: Ngày điều tra: Độ dốc: Nhóm điều tra: Cây tuổi Cây tuổi Cây tuổi Cây ≥ tuổi Ghi TT Số D00 D00 Số D00 Số D00 Số măng măng (cm) (cm) măng (cm) măng (cm) Mẫu biểu 07 Mẫu biểu 08 Biểu theo dõi thí nghiệm nhân giống phương pháp chiết cành Địa điểm: Thời gian chiết: Tuổi cành chiết: Nhóm người chiết: Loại thuốc chiết: Thời gian theo dõi: Nồng độ thuốc: Bụi Cây số số Thời gian rễ Số cành chiết ngày màu 14 màu 21 màu 28 màu ngày sắc ngày sắc ngày sắc ngày sắc Biểu 3.9 Điều tra sinh trưởng Bương lông điện biên công thức bón phân TT Công thức trồng: Địa điểm: Giống trồng: Thời gian trồng: Vị trí: Ngày điều tra: Độ dốc: Người điều tra: Khóm D00 HVN (bụi) (cm) (m) Footer Page 89 of 113 Phẩm chất Tốt TB Cây Xấu măng Số Ghi măng Header Page 90 of 113 MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG QUÁ TRINH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI Footer Page 90 of 113 ... pháp kỹ thuật gây trồng Bương lông điện biên số tỉnh miền núi phía Bắc 1.1.3.2 Nghiên cứu Bương lông điện biên Dendrocalamus giganteus Munro giới Hiện giới chưa có công trình nghiên cứu đặc điểm. .. sinh học Bương lông điện biên - Nghiên cứu đặc điểm sinh thái Bương lông điện biên - Đặc điểm tái sinh thân ngầm Bương lông điện biên - Thực trạng kỹ thuật gây trồng, khai thác sử dụng Bương lông. .. tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu đề tài Bương lông điện biên (Dendrocalamus giganteus Munro) trồng tỉnh Điện Biên tỉnh Phú Thọ 2.1.2 Giới hạn nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu số đặc điểm