Header Page of 166 I LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây công trình nghiên cứu ñộc lập Kết nghiên cứu luận án chưa ñược công bố nghiên cứu khác Nghiên cứu sinh Hồ Lê Nghĩa Footer Page of 166 Header Page of 166 I MỤC LỤC ðỀ MỤC LỜI CAM ðOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ðỒ THỊ LỜI NÓI ðẦU TRANG I II IV VI VII CHƯƠNG 1: CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG CÔNG NGHIỆP: TIẾP CẬN KHÁI NIỆM VÀ XÂY DỰNG TIÊU CHÍ ðÁNH GIÁ 10 1.1 Tăng trưởng chất lượng tăng trưởng kinh tế 1.1.1 Tăng trưởng kinh tế 1.1.2 Chất lượng tăng trưởng kinh tế 1.1.3 Các mô hình phản ánh quan hệ tăng trưởng chất lượng tăng trưởng kinh tế 10 10 14 20 1.2 Chất lượng tăng trưởng công nghiệp: tiếp cận khái niệm xây dựng hệ thống tiêu chí ñánh giá 1.2.1 Quan ñiểm chất lượng tăng trưởng công nghiệp ñiều kiện Việt Nam 1.2.2 Hệ thống tiêu chí ñánh giá chất lượng tăng trưởng công nghiệp ñiều kiện Việt Nam 1.2.3 Các nhân tố tác ñộng ñến chất lượng tăng trưởng công nghiệp 24 24 28 39 1.3 Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử số nước học cho Việt Nam 1.3.1 Kinh nghiệm phát triển ngành ñiện tử số nước 1.3.2 Bài học cho Việt Nam 47 CHƯƠNG 2: CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP ðIỆN TỬ VIỆT NAM 71 2.1 Tổng quan ngành ñiện tử Việt Nam 2.1.1 ðiện tử Việt Nam: trình phát triển ñiểm nhấn 2.1.2 ðặc ñiểm ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam 71 71 79 2.2 Chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam 2.2.1 ðánh giá theo tiêu chí 81 81 Footer Page of 166 47 63 Header Page of 166 II 2.2.2 Nhận diện nhân tố tác ñộng ñến chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam 98 2.3 Kết luận tổng quát phát nguyên nhân 2.3.1 Kết luận chất lượng tăng trưởng ngành CNðT Việt Nam 2.3.2 Phát nguyên nhân 106 106 107 CHƯƠNG 3: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG NGÀNH ðIỆN TỬ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP 111 3.1 Bối cảnh phát triển ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam 3.1.1 Xu hướng phát triển ngành ñiện tử giới trình hội nhập kinh tế quốc tế 3.1.2 Một số cam kết gia nhập WTO CNðT Việt Nam 3.1.3 Tác ñộng trình hội nhập ñến ngành ñiện tử Việt Nam 111 111 3.2 Quan ñiểm ñịnh hướng nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam bối cảnh hội nhập 3.2.1 Quan ñiểm 3.2.2 ðịnh hướng phát triển 121 3.3 Giải pháp kiến nghị nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam bối cảnh hội nhập 3.2.1 Phát triển mạnh công nghiệp hỗ trợ ngành ñiện tử 3.2.2 Xây dựng sách ñột phá ñể phát triển ngành phù hợp với ñiều kiện 3.2.3 Phát triển nguồn nhân lực 3.2.4 Phát triển liên kết sản xuất nước quốc tế 3.2.5 Phát triển thị trường xây dựng thương hiệu doanh nghiệp 3.2.6 Một số kiến nghị vĩ mô 124 KẾT LUẬN DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 149 151 152 Footer Page of 166 116 118 121 122 124 129 132 136 140 146 Header Page of 166 III DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT TIẾNG ANH AFTA Khu vực mậu dịch tự ðông Nam Á Asean Free Trade Area APEC Diễn ñàn hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dương Asia Pacific Economic Cooperation Khu vực ðông Nam Á Asia South East Area Nation BTA Hiệp ñịnh thương mại song phương Bilateral Trade Agreement CCN Cụm Công Nghiệp CIF Phương Thức Xuất Khẩu Không Tham Gia Vào Hệ Thống Phân Phối ASEAN CMT CN CNH, HðH Phương Thức Gia Công Xuất Khẩu Công Nghiệp Công Nghiệp Hoá, Hiện ðại Hoá CNðT Công nghiệp ñiện tử CNHT Công nghiệp hỗ trợ CNTT Công Nghệ Thông Tin CNVN Công nghiệp Việt Nam CSH Chủ Sở Hữu ðCN ðiểm Công Nghiệp DN Doanh Nghiệp DNNN Doanh Nghiệp Nhà Nước DNVVN Doanh nghiệp vừa nhỏ ðTNN EU Cost, Insurance & Freight ðầu Tư Nước Châu Âu European Union FAO Tổ Chức Nông Lương Liên Hợp Quốc Food and Agriculture Organization FDI ðầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài Foreign Direct Investment FOB Phương Thức Xuất Khẩu Có Tham Gia Vào Hệ Thống Phân Phối Free on Board GDP Tổng Sản Phẩm Quốc Nội Gross Domestic Product GNI Tổng Thu Nhập Quốc Dân Gross National Income GNP Tổng Sản Phẩm Quốc Dân Gross National Product Footer Page of 166 Header Page of 166 GO IV Tổng Giá Trị Sản Xuất Gross output Chuỗi giá trị toàn cầu Global Value Chain Chỉ Tiêu Phản Ánh Hiệu Quả Sử Dụng Vốn Incremental Capital-Output Ratio JICA Tổ chức hợp tác quốc tế Nhật Bản Japan International Coorperation Agency KCN Khu Công Nghiệp GVC ICOR KHCN Khoa Học Công nghệ NI Thu Nhập Quốc Dân National Income NICs Các nước công nghiệp Newly Industrialized Countries ODA Vốn viện trợ phát triển thức Official Development Assistance PTBV Phát Triển Bền Vững R&D Hoạt ðộng Nghiên Cứu Và Triển Khai Research and Development SMEs Các Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ Small and medium enterprises SXCN Sản Xuất Công Nghiệp TFP Yếu Tố Năng Suất Nhân Tố Tổng Hợp Total Factor Productivity UNDP Chương trình phát triển liên hợp quốc United Nations Development Programme Giá Trị Gia Tăng Value added WTO Tổ Chức Thương Mại Thế giới World Trade Organization XHCN Xã Hội Chủ Nghĩa VA Footer Page of 166 Header Page of 166 V DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng biểu Trang Bảng 2.1: Số lượng tỷ trọng DN ñiện tử theo thành phần kinh tế 81 Bảng 2.2: Số lượng tỷ trọng doanh nghiệp ñiện tử theo vùng/miền 83 Bảng 2.3: Giá trị GO sản phẩm ñiện tử Việt Nam theo giá thực tế 84 Bảng 2.4: Giá trị sản xuất công nghiệp ngành ñiện tử Việt Nam 85 Bảng 2.5: Giá trị gia tăng công nghiệp ñiện tử 87 Bảng 2.6: Hệ số ICOR toàn ngành ñiện tử Việt Nam 88 Bảng 2.7: Năng suất lao ñộng ngành ñiện tử Việt Nam 89 Bảng 2.8: Số lượng lao ñộng doanh nghiệp ñiện tử Bảng 2.9: Thuế suất cho sản phẩm nguyên SKD ñiện tử Footer Page of 166 95 104 Header Page of 166 VI DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ðỒ Tên biểu ñồ Hình 1.1 CNHT tảng cho kinh tế Hình 1.2: Sơ ñồ chuỗi giá trị Hình 1.3: Tổng hợp nhân tố tác ñộng ñến chất lượng tăng trưởng Hình 2.1: Mô hình tổ chức sản xuất doanh nghiệp ñiện tử Việt Nam Trang 34 36 40 80 Biểu ñồ 1.1 : Sản lượng công nghiệp ñiện tử Malaysia giai ñoạn 2004-2008 50 Biểu ñồ 1.2 Sản lượng công nghiệp ñiện tử Thái Lan giai ñoạn 2004-2008 55 Biểu ñồ 2.1: Tương quan số lượng doanh nghiệp theo thành phần kinh tế 82 Biểu ñồ 2.2: Giá trị GO sản phẩm ñiện tử Việt Nam Biểu ñồ 2.3: Tương quan GO khu vực kinh tế 85 86 Footer Page of 166 Header Page of 166 LỜI NÓI ðẦU Tính cấp thiết ñề tài Yêu cầu tính bền vững phát triển kinh tế gần ñây ñang trở thành tín ñiều ñược nhà kinh tế học thừa nhận khuyến cáo, ñặc biệt cho nước ñang phát triển Lượng cao tốt Hồng Kông, ðài Loan, Hàn Quốc, Singapore trước ñây liên tục tăng trưởng 10% [15] Nhưng chuyển biến kinh tế xã hội ñã làm nảy sinh nhiều vấn ñề mà quan trọng kết tích lũy cải rơi vào nhóm người Tăng trưởng theo quan niệm cũ tăng theo hình Kim tự tháp Hiệu ứng từ dư thừa nhóm người ñỉnh tháp tạo lợi ích cho nhóm ñáy tháp Vì vậy, tăng trưởng cao, xã hội phát triển Tuy nhiên, quan ñiểm ngộ nhận mà tài sản ñọng ñỉnh tháp khiến tình trạng ñói nghèo giai tầng tiếp tục gia tăng ðây ñộng lực làm xuất quan ñiểm “chất” bên cạnh quan ñiểm “lượng” tăng trưởng ðến nay, ñã có nhiều quan ñiểm chất lượng tăng trưởng kinh tế Tiếp cận từ “cơ cấu ngành” chất lượng tăng trưởng kinh tế cấu chuyển dịch cấu kinh tế theo hướng nâng cao hiệu Nhìn từ góc ñộ “hiệu quả”, chất lượng tăng trưởng kinh tế ñược hiểu lực cạnh tranh kinh tế, doanh nghiệp hàng hoá sản xuất nước Tổng quát hơn, J Stiglitz cho với trình tăng trưởng, chất lượng tăng trưởng biểu tập trung vào tiêu chuẩn chính: (i) - Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) cao, bảo ñảm cho việc trì tốc ñộ tăng trưởng dài hạn tránh ñược biến ñộng kinh tế từ bên ngoài; (ii) - Tăng trưởng ñi kèm với phát triển môi trường bền vững; (iii) - Tăng trưởng hỗ trợ cho việc nâng cao hiệu lực quản lý Footer Page of 166 Header Page of 166 Nhà nước, ñồng thời quản lý nhà nước hiệu thúc ñẩy tăng trưởng tỷ lệ cao hơn; (iv) - Tăng trưởng phải ñạt ñược mục tiêu cải thiện phúc lợi xã hội giảm ñược số người ñói nghèo [53]… Tùy ñiều kiện quốc gia thời kỳ phát triển ñịnh mà có cách tiếp cận khái niệm chất lượng tăng trưởng khác Vài năm gần ñây, chất lượng tăng trưởng chủ ñề nóng diễn ñàn chương trình nghị Việt Nam Dư luận ñang quan tâm ñến chủ ñề Các kiện hủy hoại môi trường số công ty ñầu tư trực tiếp nước (FDI) “lỗ hổng lớn” quy trình kiểm soát quan quản lý nhà nước ñang tạo luồng quan ñiểm coi tiêu chí ñảm bảo môi trường yếu tố quan trọng chất lượng tăng trưởng kinh tế Việt Nam Vấn nạn xã hội ngày tăng với trình phát triển công nghiệp lại ñặt nặng vấn ñề công an sinh xã hội Số quan ñiểm khác lại cho cần thiết phải hài hòa ba mục tiêu phát triển kinh tế; xã hội; môi trường Công nghiệp Việt Nam (CNVN) ñang tăng trưởng nhanh Sự tích tụ cải từ trình sản xuất công nghiệp thực ñã nhân tố quan trọng làm thay ñổi diện mạo quốc gia Các ñịnh hướng ðảng Nhà nước cho thấy chắn tiếp tục phát triển công nghiệp, lấy công nghiệp hóa (CNH) làm bàn ñạp ñể phát triển ñất nước Hơn lúc hết, vấn ñề tam giác phát triển với ba ñỉnh kinh tế, xã hội môi trường ñang ñược ñặt cách nghiêm túc Nghiên cứu sinh cho việc ñịnh dạng tam giác vấn ñề có tính ñịnh hướng vô quan trọng Nó triết lý phát triển suốt trình thực CNH Luận ñiểm mục tiêu mà luận án hướng tới Chúng ta ñang cố gắng xây dựng hệ thống công nghiệp ñược quản lý hiệu theo mô hình phát triển ñộng với ngưỡng tầm vóc mà vượt qua ñó, hệ thống dù nhiều khuyết tật, với nỗ lực phát Footer Page of 166 Header Page 10 of 166 triển, ngày hoàn thiện ñể ñáp ứng ngày tốt ñòi hỏi thực tiễn khách quan Tăng trưởng cao ñảm bảo chất lượng kết mục tiêu nỗ lực ñó Tuy nhiên, thực tiễn ñang cho thấy mục tiêu dường xa với CNVN ðiển hình số ngành công nghiệp áp dụng công nghệ cao ngành công nghiệp ñiện tử (CNðT) So với yêu cầu phát triển ngành như: vốn ñầu tư lớn; kỹ sư trình ñộ cao; công nghệ - kỹ thuật ñại; sản phẩm ưu việt, ña tính năng, siêu nhỏ, siêu mỏng… vài lợi so sánh Việt Nam có thực ñòn bẩy ñể phát triển dài hạn Hơn nữa, với kiểu “cấu trúc truyền thống” thâm niên lắp ráp thuộc loại lâu giới chất lượng tăng trưởng toán khó cho ngành CNðT Việt Nam Nhận thức vấn ñề này, thiết nghĩ cần phải nhìn vi mô vĩ mô toạ ñộ Sự nỗ lực nhận thức hành ñộng doanh nghiệp vai trò Chính phủ việc ñưa chiến lược, sách giải pháp phù hợp ñều quan trọng, có tính ñịnh ñến chất lượng tăng trưởng ngành Nghiên cứu sinh hy vọng kết nghiên cứu ñề tài “Chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam trình hội nhập kinh tế quốc tế” tham góp số luận khoa học thực tiễn vào việc thúc ñẩy chất lượng tăng trưởng ngành CNðT Việt Nam nói riêng CNVN bối cảnh phát triển Tổng quan vấn ñề nghiên cứu 2.1 Các nghiên cứu nước Vấn ñề tăng trưởng kinh tế ñã ñược nhiều nhà nghiên cứu phát triển qua nhiều giai ñoạn với khác biệt ñịnh quan ñiểm Nhìn chung, lý thuyết ñã nghiên cứu cho rằng: tăng trưởng kinh tế gia tăng thu nhập hay sản lượng ñược tính cho toàn kinh tế khoảng thời Footer Page 10 of 166 Header Page 149 of 166 142 Tuy nhiên, họ ñã thực nhiệm vụ nặng nề, ñó nghiên cứu triển khai mô hình sản phẩm mang thương hiệu VTB ñầu tiên với yêu cầu cao kỹ thuật, mẫu mã ñại ñáp ứng nhu cầu tiêu dùng mới, sản phẩm cuối tivi màu hình phẳng VTB ñầu tiên, FAVI ñời dây chuyền khép kín VTB ñã nhanh chóng chiếm ñược cảm tình người tiêu dùng nước tiếp tục cho ñời hàng loạt sản phẩm ñiện tử dân dụng thương hiệu Việt ti vi hình phẳng, ñầu DVD, VCD… (3) Sản phẩm máy tính VTB Kế tiếp trình phát triển vượt bậc công nghệ, dựa vào sức mạnh liên kết, liên doanh, ñáp ứng nhu cầu phát triển CNTT, ñồng thời phục vụ cho chương trình sản xuất sản phẩm công nghiệp trọng ñiển Chính phủ, Công ty Viettronics Tân Bình ñã tập trung ñầu tư nghiên cứu phát triển sản phẩm máy tính thương hiệu Việt Nam từ tháng 06 năm 2001 Với ñội ngũ kỹ sư ñược ñào tạo từ trình liên doanh, liên kết, VTB ñã nghiên cứu phát triển loạt sản phẩm máy vi tính ñáp ứng nhiều mục ñích sử dụng khác nhau; máy vi tính gia ñình dùng cho giải trí, máy vi tính kỹ thuật dùng cho kỹ sư thiết kế xử lý chuyên nghiệp, máy vi tính phục vụ cho dự án thuộc lĩnh vực giáo dục, ñào tạo… Máy vi tính VTB ñược sản xuất dây chuyền công nghiệp ñại ñạt tiêu chuẩn khắt khe ñối với công nghệ sản xuất máy tính hệ thống chống tỉnh ñiện cho công nhân, cho môi trường thiết bị, hệ thống kiểm tra sản phẩm Việc kiểm soát chất lương sản phẩm ñược thực hệ thống trung tâm ñược tư vấn chặt chẽ kỹ thuật chuyên gia nhà máy sản xuất máy tính Intel Như vậy, từ năm 2000 cho ñến VTB ñã thức ñịnh hình hai bước chiến lược quan trọng mang tính ñột phá trở thành tập ñoàn quốc Footer Page 149 of 166 Header Page 150 of 166 143 tế hóa sản phẩm VTB, ñể triển khai chiến lược VTB tiếp tục mạnh dạn tham gia hợp tác công nghiệp với nước ASEAN, với Sony Việt Nam Sony Singapore thông qua chương trình hợp tác năm VTB xuất triệu USD sang nước khu vực góp phần nâng cao vị thị trường khu vực Chiến lược “từ liên doanh ñến xây dựng thương hiệu” ñã tạo tiền ñề vững ñể giúp cho VTB vượt qua giai ñoạn khốc liệt ngành ñiện tử nhũng năm 90 tiếp tục khẳng ñịnh thương hiệu ðến câu chuyện thương hiệu Công ty ðiện tử Hà Nội - Hanel Một mạnh Hanel hợp tác ñầu tư với nước không bó hẹp ngành nghề, ñối tác mà ñược mở rộng nhiều lĩnh vực nhiều ñối tác nhiều ñịa bàn Hanel ñối tác phía Việt Nam nhiều liên doanh với nước thành công Việt Nam như: Công ty TNHH ñền hình Orion- Hanel, Công ty TNHH Thương mại Daeha, Công ty TNHH SumiHanel, Công ty ðiện tử Daewoo Hanel… Hiện hầu hết công ty liên doanh Hanel ñều hoạt ñộng hiệu Bên cạnh ñó, Hanel tiếp thu ñược kinh nghiệm phương thức kỹ thuật tạo tiền ñề cho phát triển thương hiệu ñộc lập tương lai Tiếp bước thành công liên doanh với Hàn Quốc, Nhật Bản, Hanel trở thành nhà cung cấp dịch vụ viễn thông sau thành lập Hà Nội telecom, công ty ñang ñược nhiều ñối tác nước mong nuốn hợp hợp tác liên doanh ñể nghiên cứu thiết kế sản xuất sản phẩm có hàm lượng chất xám cao Tuy có công ty thành công vậy, xuất sản phẩm ñiện tử chủ yếu doanh nghiệp FDI thực Thị trường xuất doanh nghiệp thị trường có sẵn họ quốc sở sản xuất toàn cầu Với lực nay, có lẽ Footer Page 150 of 166 Header Page 151 of 166 144 khoảng ñến 10 năm tới tình trạng tồn thị trường xuất sản phẩm ñiện tử Việt Nam phải hội nhập vào mạng sản xuất/phân phối công ty nước Sở dĩ hai lý bản: là, CNðT Việt Nam chưa tạo ñược sản phẩm ñiện tử mang thương hiệu Việt Nam; hai là, trình ñộ nhu cầu thị trường giới ñã vượt trình ñộ sản xuất hàng ñiện tử Việt Nam Vì muốn phát triển thị trường xuất cho sản phẩm ñiện tử Việt Nam trước hết cần phải tạo sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam ñáp ứng ñược nhu cầu thị trường có chất lượng, giá cạnh tranh; sau ñó phải triển khai công tác xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường Theo ñó, số nội dung sau cần triển khai sớm: - Bổ sung, nâng cấp máy cung cấp thông tin quy ñịnh chế cung cấp, tiếp nhận, khai thác thông tin, ñáp ứng nhu cầu thông tin nhanh, xác thị trường cho doanh nghiệp ðặc biệt, ñể có thông tin kinh tế ñầy ñủ, nhanh, xác thị trường nước, cần quy ñịnh rõ chức cung cấp thông tin ðại sứ quán Việt Nam nước ngoài, ñồng thời có chế tài xử lý tượng thông tin sai, thông tin chậm - Nhà nước khuyến khích, tạo ñiều kiện cho doanh nghiệp thành lập chi nhánh, văn phòng ñại diện trung tâm thương mại nước ñể tìm hiểu nhu cầu, thị hiếu thị trường, quảng bá sản phẩm, thương hiệu ký kết hợp ñồng, tổ chức tiêu thụ sản phẩm - Nhà nước phải thay ñổi tư thương hiệu, phải coi thương hiệu không tài sản, uy tín, niềm tự hào riêng doanh nghiệp mà tài sản quý báu tồn dạng vật thể phi vật thể quốc gia việc xây dựng phát triển thương hiệu nghĩa vụ trách nhiệm ngành, cấp riêng cộng ñồng doanh nghiệp Footer Page 151 of 166 Header Page 152 of 166 145 Doanh nghiệp người tạo thương hiệu khai sinh lại Nhà nước, “giấy khai sinh” thương hiệu khó lòng tồn - Các sản phẩm ñiện tử ñang có thị trường nước tập trung nhóm sản phẩm ñiện tử dân dụng ( TV, ñầu ñĩa, dàn âm …), ñiện lạnh (tủ lạnh, máy giặt, máy ñiều hoà không khí), thiết bị ñiện tử y tế, máy tính máy văn phòng… Với tốc ñộ tăng trưởng kinh tế cao ñời sống nhân dân ngày ñược cải thiện, nhu cầu loại sản phẩm ngày gia tăng tạo nên thị trường nội ñịa ñầy tiềm Do ñó doanh nghiệp cần tập trung biện pháp ñể nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm giá thành, cải thiện mẫu mã ñể tăng thị phần thị trường nước - Trên sở ñẩy mạnh công tác nghiên cứu thiết kế phát triển sản phẩm, doanh nghiệp cần tạo sản phẩm ñiện tử dân dụng chuyên dùng mới, phù hợp với nhu cầu thị trường người dân dụng Việt Nam ñể cung ứng cho thị trường nước, sở ñó tiếp tục cải tiến nâng cấp ñể tiến tới xuất - Tiến hành công tác xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường ñộc lập khuôn khổ Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia ñể có trợ giúp thông tin, thị trường, ñối tác có hỗ trợ cần thiết ñể tham gia hội chợ, triển lãm nước Các phân tích dự báo cho thấy sức ép cạnh tranh thương trường chủ thể sản xuất kinh doanh giai ñoạn Việt Nam gia nhập WTO gia tăng mạnh mẽ với cường ñộ quy mô ngày cao mở rộng Nếu tính thêm tác ñộng sách mở cửa quan hệ ñối ngoại, ñời ñi vào hoạt ñộng hàng loạt khu chế xuất, khu công nghiệp kỹ thuật cao, khu Thương mại tự do, tác ñộng mậu dịch biên giới cường ñộ cạnh tranh tăng lên gấp bội so với giai ñoạn trước Footer Page 152 of 166 Header Page 153 of 166 146 Trong bối cảnh ấy, xây dựng bảo vệ thương hiệu trở thành vấn ñề thời ñối với doanh nghiệp Chất lượng sản phẩm yếu tố tạo nên phần hồn thương hiệu, song chất lượng tất mà thương hiệu muốn chuyển ñến người tiêu dùng Với ý nghĩa vậy, xây dựng, củng cố, phát triển bảo vệ thương hiệu vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính lâu dài doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh ñiện tử nói riêng bước ñường hội nhập 3.3.6 Một số kiến nghị vĩ mô Bên cạnh nỗ lực, cố gắng doanh nghiệp, việc ñiều hành quản lý Nhà nước cấp vĩ mô, giải pháp Chính phủ Bộ ngành có vai trò quan trọng trình hoàn thiện môi trường kinh doanh góp phần hỗ trợ tích cực cho ngành doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh khung khổ cam kết WTO ñiện tử Từ phân tích thực trạng tăng trưởng ñánh giá chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam, từ việc phân tích sách Chính phủ ñối với ngành ñiện tử Việt Nam, luận án xin ñưa số kiến nghị sau: Thứ nhất, Chính phủ cần xác ñịnh CNðT ngành công nghiệp trọng yếu kinh tế quốc dân ñể có quan tâm ñầu tư thích ñáng Thứ hai, Chính phủ cần nhanh chóng ban hành Nghị ñịnh phát triển CNHT, ñó coi ngành CNðT ngành then chốt thúc ñẩy phát triển nhanh từ ñến năm 2020 với sách ñặc thù Thứ ba, tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách hành chính, hoàn thiện luật pháp ñể thu hút ñược nhiều vốn ñầu tư nước ngoài, ñặc biệt doanh nghiệp hỗ trợ, dần tiến ñến chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp nước lựa chọn sản phẩm, công ñoạn sản xuất trọng Footer Page 153 of 166 Header Page 154 of 166 147 ñiểm tập trung ñầu tư, ñạo phương hướng phát triển phù hợp với hệ thống sản xuất khu vực giới Thứ tư, Nhà nước hỗ trợ phát triển thượng nguồn ngành ñiện tử, tăng cường liên kết dọc ngang số sách ñó tập trung vào sách hỗ trợ tài chính, sách thuế ñầu tư “mồi” + Nhà nước ñóng vai trò nhà ñầu tư chủ yếu giai ñoạn ñầu trình ñầu tư phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành ñiện tử + Khuyến khích, tạo khung pháp lý chế ñể phát triển liên kết, hiệp tác doanh nghiệp nước với doanh nghiệp nước doanh nghiệp FDI Thứ năm, cần ñẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin hội nhập quốc tế Việt Nam nói chung cam kết WTO nói riêng cho doanh nghiệp, tổ chức ngành ñiện tử Việt Nam Việc tuyên truyền phổ biến cần thực linh hoạt, chủ ñộng, thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau, ñồng có tính ñịnh hướng cao ðây yếu tố ñầu tiên quan trọng ñể thay ñổi tư theo hướng tích cực dẫn ñến thành công Thứ sáu, tiếp tục mở cửa thị trường ngành ñiện tử, hỗ trợ cho doanh nghiệp ñiện tử trình nghiên cứu, phát triển, tiếp thị sản phẩm tạo ñiều kiện bước ñột phá cần thiết cho xâm nhập lớn mạnh sản phẩm ñiện tử Việt Nam vào thị trường nước tiềm Footer Page 154 of 166 Header Page 155 of 166 148 TÓM TẮT CHƯƠNG Với mục tiêu ñặt ra, nội dung chương phản ánh ý tưởng ñóng góp nghiên cứu sinh vào việc nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam với số nội dung sau: Một là, phân tích xu hướng phát triển tác ñộng trình hội nhập kinh tế quốc tế ñến phát triển ñịnh hướng phát triển ngành CNðT Việt Nam Hai là, xây dựng quan ñiểm nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, ñặc biệt ràng buộc từ cam kết WTO Ba là, từ ñịnh hướng phát triển ngành mà Thủ tướng Chính phủ ñã phê duyệt ñưa giải pháp bao gồm yêu cầu ñối với can thiệp Chính phủ thông qua hệ thống sách vừa bắt buộc vừa khuyến khích khu vực kinh tế tham gia phát triển ngành, ñề nghị hành ñộng từ doanh nghiệp, ñề xuất số kiến nghị vĩ mô nhằm nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam năm tới Footer Page 155 of 166 Header Page 156 of 166 149 KẾT LUẬN Chất lượng tăng trưởng khái niệm ðã có nhiều tác giả nghiên cứu, nhiên chưa thực ñầy ñủ Việc tham góp thêm lý luận ñể hoàn thiện hệ thống lý luận chất lượng tăng trưởng vấn ñề quan trọng, ñặc biệt ñối với Việt Nam Các chương trình nghị sự, nhiều hội nghị khoa học bàn tròn dư luận ñã ñang quan tâm nhiều ñến vấn ñề Việt Nam ñang phát triển diện mạo ngày thay ñổi theo hướng tích cực Nhưng phải chất lượng tăng trưởng ñã ñược ñảm bảo so với nước ñi trước Chất lượng tăng trưởng Việt Nam cấp thiết cần phải nâng cao lĩnh vực ðịnh hướng thể chế nào, Chính phủ phải làm doanh nghiệp phải nỗ lực ñể thực ñiều ñó… ñây vấn ñề ñược luận án ñặt nghiên cứu cách nghiêm túc Với cách tiếp cận vậy, luận án ñã thể số nội dung nghiên cứu sau ñây: Tham góp thêm luận ñiểm chất lượng tăng trưởng kinh tế từ tổng hợp nghiên cứu ñi trước, từ ñó ñưa quan ñiểm riêng ñể tiếp cận khái niệm “chất lượng tăng trưởng công nghiệp ñiều kiện Việt Nam” ñồng thời xây dựng hệ thống tiêu chí ñánh giá chất lượng tăng trưởng công nghiệp Nghiên cứu xu hướng phát triển ngành ñiện tử Thế giới, ñồng thời nghiên cứu trình phát triển ngành ñiện tử ba nước có ñiều kiện tương ñồng với Việt Nam ñó là, Malaysia, Thái Lan Trung Quốc, từ ñó rút học có giá trị cao mà Việt Nam phải tiếp tục thực (theo quan ñiểm nghiên cứu sinh) trình nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam Phản ánh thực trạng phát triển ngành ñiện tử Việt Nam với lượng thông tin phong phú từ trình phát triển qua giai ñoạn, bước Footer Page 156 of 166 Header Page 157 of 166 150 thăng trầm ngành, sách Chính phủ, ñặc ñiểm ñặc trưng ngành ñiện tử Việt Nam so với nước khác Thực trạng ñược lồng ghép nội dung ñánh giá chất lượng tăng trưởng ngành ðánh giá chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam thông qua hệ thống tiêu chí ñược xây dựng theo quan ñiểm nghiên cứu sinh ñó là: cấu chuyển dịch cấu ngành; tỷ trọng VA/GO; hệ số ICOR; mức ñộ phát triển ngành CNHT; suất lao ñộng; mức ñộ khai thác tài nguyên ô nhiễm môi trường; góp phần giải vấn ñề xã hội Trên sở lý luận ñã nghiên cứu chất lượng tăng trưởng công nghiệp, với thực trạng phát triển ngành ñiện tử Việt Nam xu phát triển ngành ñiện tử Thế giới, nghiên cứu sinh ñã ñưa quan ñiểm nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Từ yếu ñiểm ñã ñược nhận diện học kinh nghiệm rút từ trình phát triển ngành ñiện tử nước, luận án ñề xuất giải pháp ñể phát triển ngành, qua ñó nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành ñiện tử Việt Nam, ñó nhấn mạnh ñến cần thiết phải phát triển ngành CNHT ñiện tử Cuối kiến nghị vĩ mô nhằm tạo môi trường vừa bình ñẳng, vừa khuyến khích cạnh tranh cho doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tham gia phát triển ngành CNðT Việt Nam giai ñoạn tới Footer Page 157 of 166 Header Page 158 of 166 151 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ Hồ Lê Nghĩa (2010), “Phát triển liên kết sản xuất quốc tế ngành ñiện tử Việt Nam”, Tạp chí Công nghiệp, số tháng 4/2010 Hồ Lê Nghĩa (2010), “Chất lượng tăng trưởng công nghiệp Việt Nam: quan ñiểm tiêu chí ñánh giá”, Tạp chí Công nghiệp, số tháng 4/2010 Hồ Lê Nghĩa (2010), “Nghiên cứu xây dựng lộ trình ñổi sách phát triển ngành công nghiệp phù hợp với tiến trình hội nhập WTO” Báo cáo ñề tài nghiên cứu cấp Bộ - Bộ Công Thương Hồ Lê Nghĩa (2008), “Liên kết sản xuất ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam – số vấn ñề ñặt ra”, Kỷ yếu hội thảo ñánh giá tác ñộng hội nhập sau hai năm gia nhập WTO ñối với kinh tế Việt Nam – Bộ Công Thương & Học Viện Chính trị - Hành Quốc gia Hồ Chí Minh Hồ Lê Nghĩa (2007), “Liên kết sản xuất quốc tế phát triển công nghiệp ñiện tử Việt Nam ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế”, Báo cáo ñề tài nghiên cứu cấp Bộ - Bộ Công Thương Hồ Lê Nghĩa & Vũ Hoàng Ngân (2005), “Chiến lược phát triển nguồn nhân lực công nghiệp phục vụ CNH, HðH ñến năm 2015, tầm nhìn 2020”, Báo cáo ñề tài nghiên cứu cấp Bộ - Bộ Công nghiệp Footer Page 158 of 166 Header Page 159 of 166 152 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt Nguyễn Quang A (2007), “Chất lượng tăng trưởng”, Báo Lao ñộng, số ngày 23/12/2007 Nguyễn Thị Tuệ Anh, Lê Xuân Bá (2005), Chất lượng tăng trưởng kinh tế - Một số ñánh giá ban ñầu cho Việt Nam, Viện nghiên cứu Kinh tế quản lý Trung ương, Hà Nội Bộ Bưu Chính Viễn Thông (2007), Kế hoạch tổng thể phát triển ngành ñiện tử Việt Nam ñến năm 2010, tầm nhìn 2020, Hà Nội Bộ Công nghiệp (2005), Chiến lược phát triển nguồn nhân lực công nghiệp phụ vụ CNH, HðH ñến năm 2010, tầm nhìn 2020, Báo cáo nghiên cứu khoa học cấp Bộ, Hà Nội Bộ Công Thương (2008), Báo cáo tổng kết tình hình thực nhiệm vụ kế hoạch năm 2007 kế hoạch năm 2008, Hà Nội Bộ Công Thương (2009), Báo cáo tổng kết tình hình thực nhiệm vụ kế hoạch năm 2008 kế hoạch năm 2009, Hà Nội Bộ Công Thương (2010), Báo cáo tổng kết tình hình thực nhiệm vụ kế hoạch năm 2009 kế hoạch năm 2010, Hà Nội CIEM (2004), Chính sách phát triển kinh tế - kinh nghiệm Bài học Trung Quốc, NXB Giao thông vận tải, Hà Nội ðảng công sản Việt Nam (2001), Văn kiện ðại hội ðảng cộng sản Việt Nam lần thứ VIII, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 10 Dương ðình Giám (2007), “Liên kết kinh tế nhu cầu cấp bách ñối với phát triển kinh tế - xã hội nay”, Tạp chí Công nghiệp số tháng 1/2007, Hà Nội 11 Hiệp hội doanh nghiệp ñiện tử VN (2007), Chiến lược phát triển ngành ñiện tử - tin học ứng dụng công nghệ cao Việt Nam, Hà Nội 12 Thu Hương (2006), “Ngành công nghiệp ñiện tử ñược ưu ñãi tương lai sao”, Tạp chí Công nghiệp, (10/2006), Hà Nội Footer Page 159 of 166 Header Page 160 of 166 153 13 Lê ðức Huy (2004), “Nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp Việt Nam trình CNH, HðH”, Tạp chí Công nghiệp (4/2004), Hà Nội 14 JICA-NEU (2003), Chính sách công nghiệp thương mại Việt Nam bối cảnh hội nhập, NXB Thống kê, Hà Nội 15 Nguyễn Mại (2007), “Chất lượng hiệu tăng trưởng kinh tế”, http://www.vnexpress.net 16 Hisami Miarai (2005), Các vấn ñề ngành công nghiệp ñiện ñiện tử nước ASEAN học rút cho Việt Nam, Hà Nội 17 Hồng Minh (2005), “Phát triển công nghiệp: Cần quan tâm ñến chất lượng tăng trưởng”, Tạp chí Tài doanh nghiệp, (11), Hà Nội 18 Nguyễn Văn Nam, Trần Thọ ðạt (2006), Tốc ñộ chất lượng tăng trưởng kinh tế Việt Nam, NXB ðại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 19 Nguyễn Văn Nam (2005), Giải pháp nâng cao tốc ñộ chất lượng tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai ñoạn 2006-2010, NXB ðại học KTQD, Hà Nội 20 Hồ Lê Nghĩa (2007), “Liên kết sản xuất ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam – Một số vấn ñề ñặt ra”, Tham luận Hội thảo ðánh giá tác ñộng hội nhập sau hai năm gia nhập WTO ñối với kinh tế Việt Nam, Hà Nội 21 Hồ Lê Nghĩa (2007), Liên kết sản xuất quốc tế phát triển ngành ñiện tử Việt Nam ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, Bộ Công Thương, Hà Nội 22 Lâm Ngọc (2006), “Chất lượng tăng trưởng kinh tế Việt Nam”, Tạp chí Công nghiệp, (5), tr.5-6, Hà Nội 23 Phan Minh Ngọc (2007), “Vài suy nghĩ chất lượng tăng trưởng kinh tế”, http://vietnamnet.vn Footer Page 160 of 166 Header Page 161 of 166 154 24 Kenichi Ohno (2007), Xây dựng công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Diễn ñàn phát triển Việt Nam, Hà Nội 25 Nguyễn ðình Phan, Nguyễn Kế Tuấn (2006), Giáo trình Kinh tế Công nghiệp, NXB ðH Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 26 Vũ Ngọc Phùng (2007), Giáo trình kinh tế phát triển, NXB ðH Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 27 Michael E Porter (2009), Chiến lược cạnh tranh – kỹ thuật phân tích ngành công nghiệp ñối thủ cạnh tranh, NXB Trẻ, Tp HCM 28 Robert M Solow (1992), “Lý thuyết tăng trưởng lý thuyết sau ñó”, http://www.vnexpress.net 29 Trần Thanh Thủy (2007), Xây dựng giải pháp, sách tổng thể nhằm nâng cao lực cạnh tranh cho ngành ñiện tử Việt Nam giai ñoạn gia nhập WTO, Bộ Công Thương, Hà Nội 30 Nguyễn Văn Thường (2006), Tăng trưởng kinh tế Việt Nam: rào cản cần phải vượt qua, NXB Lý luận Chính trị, Hà Nội 31 Nguyễn Văn Thường, Nguyễn Kế Tuấn (2007), Kinh tế Việt Nam năm 2006 – Chất lượng tăng trưởng hội nhập kinh tế quốc tế, NXB ðại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 32 Nguyễn Văn Thường, Nguyễn Kế Tuấn (2008), Kinh tế Việt Nam năm 2007 – Chất lượng tăng trưởng hội nhập kinh tế quốc tế, NXB ðại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 33 Tổng cục Thống kê (2009), Niên giám thống kê 2009, NXB Thống kê, Hà Nội 34 Hồ Tuấn (2009), Chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp Việt Nam (nghiên cứu ñiển hình ngành dệt may), Luận án tiến sĩ kinh tế, ðại học KTQD, Hà Nội Footer Page 161 of 166 Header Page 162 of 166 155 35 Phan ðăng Tuất (2007), Chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam ñến năm 2010, tầm nhìn 2020, Bộ Công nghiệp, Hà Nội 36 Phan ðăng Tuất, (2007), Nghiên cứu ñánh giá toàn diện tác ñộng hội nhập WTO ñến số ngành công nghiệp Việt Nam, Bộ Công nghiệp, Hà Nội 37 Trần Văn Tùng (2003), Chất lượng tăng trưởng nhìn từ khía cạnh ðông Á, NXB Thế giới, Hà Nội 38 Trung tâm Thông tin Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (2006), “Chất lượng tăng trưởng kinh tế Malaysia”, Hà Nội 39 Trung tâm Thông tin Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (2006), “Chất lượng tăng trưởng kinh tế Việt Nam”, Hà Nội 40 Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công nghiệp (2006), Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam ñến năm 2010, tầm nhìn 2020, Hà Nội 41 Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công nghiệp (2007), Báo cáo tổng kết thực chiến lược phát triển công nghiệp giai ñoạn 2001-2010 ñịnh hướng chiến lược giai ñoạn 20112020, Hà Nội 42 Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công nghiệp (2007), Chính sách phát triển công nghiệp từ hoạch ñịnh cấu trúc hiệu kinh tế ngành, Hà Nội 43 Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công nghiệp (2007), ðiều tra trạng môi trường ngành công nghiệp, Hà Nội 44 Trịnh Quang Vượng, Ngô Thị Kim Dung, “Một số nét chất lượng tăng trưởng kinh tế”, Tạp chí Khoa học thống kê, (10), Hà Nội Tiếng Anh 45 Tran Tho Dat (2004), Source of Vietnam’s Economic Growth, 1986-2004, Statistics Publisher Footer Page 162 of 166 Header Page 163 of 166 156 46 Ichikawa, K (2005), Bilding and strengthening supporting industries in Vietnam: A survey report, Hanoi: JETRO 47 Ohno, K (2006), Industrial policy formulation in Thailand Malaysia and Japan, The Publishing House of Social Labour 48 Phan Minh Ngoc and Eric D Ramstetter, 2004, Foreign Multinationals and Local Firms in Vietnam's Economic Transition, Asian Economic Journal, Vol.18, No.4 United Kingdom: Blackwell Publishing Ltd 49 Douglass, N.C (2004), Institutions and Productivity in History, St Louis, MO Washington University 50 Kuznets, S 1966, New Haven, CT (2005), Modern Economic Growth: rate, structure and spread, Yale University Press 51 A van der Veen Project (2001), The quality of growth' indicators for transition economies”, Yale University Press 52 Solow, R.M (1956), “A contribution to the theory of Economic Growth”, Quarterly journal of Economics, (2), p 15-16 53 Stiglitz, J Meier, G Frontiers of Development Economics (2006), The future in perspective, Oxford University Press 54 Vinod Thomas (2007), Strategic objectives: improving the Quality of Growth, World bank 55 Vinod Thomas, Mansoor Dailami (2006) , The quality of Growth, World bank Footer Page 163 of 166 ... CAO CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG NGÀNH ðIỆN TỬ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP 111 3.1 Bối cảnh phát triển ngành công nghiệp ñiện tử Việt Nam 3.1.1 Xu hướng phát triển ngành ñiện tử giới trình hội nhập. .. CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP ðIỆN TỬ VIỆT NAM 71 2.1 Tổng quan ngành ñiện tử Việt Nam 2.1.1 ðiện tử Việt Nam: trình phát triển ñiểm nhấn 2.1.2 ðặc ñiểm ngành công nghiệp ñiện tử Việt. .. CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG CÔNG NGHIỆP: TIẾP CẬN KHÁI NIỆM VÀ XÂY DỰNG TIÊU CHÍ ðÁNH GIÁ 10 1.1 Tăng trưởng chất lượng tăng trưởng kinh tế 1.1.1 Tăng trưởng kinh tế 1.1.2 Chất lượng tăng trưởng kinh