DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT SĐK : Số đăng ký giống lúa ngân hàng gen hạt Cs : Culm Strength Sen : Leaf Senescence Exs : Panicle Exsertion Thr : Panicle Threshability SpFert : Spikelet Fertility Mat : Maturity LL : Leaf Length LW : Leaf Width LBP : Leaf Blade Pubescence LBC : Leaf Blade Color LgC : Ligule Color BLSC : Basal Leaf Sheath Color FLA : Flag Leaf Angle PnT : Panicle Type CmN : Culm Number CmA : Culm Angle PnL : Panicle Length LmPb : Lemma and Palea Pubescence MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lí chọn đề tài Mục tiêu nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu Ý nghĩ kho họ ý nghĩ thực tiễn NỘI DUNG Chư ng TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Gi i thiệu tổng quan đối tượng 1.1.1 Nguồn gốc phân loại lúa 1.1.2 Phân loại giống lúa chất lượng 1.1.3 Các yếu tố hình thành nên lúa chất lượng 1.2 Đặc tính nông học ảnh hưởng đến suất lúa 10 1.3 Đặc điểm hình thái giống lúa ảnh hưởng đến suất lúa 13 1.4 Tổng quan tình hình nghiên cứu nư c 15 Chư ng ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 19 2.1 Đối tượng nghiên cứu 19 2.2 Nội dung nghiên cứu 19 2.3 Phư ng pháp nghi n ứu 19 2.4 Đị điểm thời gian thực 25 Chư ng KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 26 3.1 Kết gieo cấy 26 3.2 Kết đánh giá hỉ tiêu đặc tính Nông học giống lúa 29 3.3 Kết đánh giá hỉ tiêu đặc tính Hình thái giống lúa 33 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO 46 DANH MỤC BẢNG Bảng 3.2 Kết đánh giá ú hỉ ti u đặ t nh N ng họ ủ 15 giống hất ượng 32 Bảng 3.3 Kết đánh giá ủ 15 giống ú hỉ ti u đặ t nh hình thái hất ượng 35 Bảng 3.3 Kết đánh giá ú ủ 15 giống hất ượng 31 Bảng 3.2 Kết đánh giá ú hỉ ti u đặ t nh n ng họ hỉ ti u đặ t nh hình thái ủ 15 giống hất ượng 36 Bảng 3.3 Kết đánh giá ủ 15 giống ú ng ú hất ượng 39 Bảng 3.3 Kết đánh giá 15 giống ú hỉ ti u đặ t nh hình thái hỉ ti u đặ t nh hình thái ng ú ủ hất ượng 40 Bảng 3.4 Kết đánh giá ủ 15 giống ú hỉ ti u đặ t nh hình thái hạt ú hất ượng 41 DANH MỤC H NH Hình 1: S đồ tiến hoá hai loài lúa trồng Hình 3.1 : Cá mẫu hạt thó r mộng rễ 25 Hình 3.1 : Tiến hành gieo hạt ủ giống ú tr n đồng ruộng 26 Hình 3.1 : C y mạ s u 12 ngày gieo hạt 27 Hình 3.1 : Nhổ mạ gieo 27 MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Lúa gạo nguồn ng thực quan trọng cho khoảng 2/3 dân số gi i nguồn cung cấp ng thực chủ yếu châu Á, ó Việt Nam Trong năm gần đ y, nư t ó c tiến vượt bậc sản xuất lúa gạo, mang lại nhiều lợi h ho người sản xuất cho xuất nhờ vào việc s dụng giống ú ó suất cao v i việ th m o ngày àng gi tăng nh tăng vụ Các giống lúa chất ượng thập kỷ gần đ y, o y u ầu thị trường nhu cầu củ người tiêu dùng Gạo có chất ượng o đượ xá định nhiều yếu tố như: hình dạng hạt, giá trị inh ưỡng, hư ng th m, hất ượng sau chế biến… Trong đó, hư ng th m xem đặc tính quan trọng Trong giá gạo giống lúa truyền thống suy giảm, loại lúa gạo đặc sản, loại gạo th m giữ giá cao ổn định Ở Việt Nam lúa loại trồng quan trọng nhất, vừa nguồn ng thực chủ yếu vừa nông sản có kim ngạch xuất l n Tuy nhiên, việc sản xuất tiêu thụ gạo n y đ ng phải đư ng đầu v i nhiều khó khăn thá h thức cạnh tranh thị trường, nhu cầu chất ượng gạo ngày àng tăng Chất ượng gạo đặc tính quan trọng nhất, tác động mạnh mẽ đến giá thị trường thị hiếu củ người tiêu dùng Nhu cầu giống lúa có chất ượng o ngày àng gi tăng thập kỷ gần đ y o y u ầu thị trường nhu cầu củ người tiêu dùng Chất ượng hạt gạo xá định nhiều yếu tố hình dạng hạt, giá trị inh ưỡng, chất ượng sau chế biến ăn M i th m đặc tính quan trọng gạo chất ượng o đóng v i trò đáng kể giá thị hiếu s dụng Người tiêu dùng đánh giá gạo qua chất ượng trả giá cao cho giá trị Sự phát triển giống có chất ượng cao mục tiêu quan trọng hư ng trình phát triển ngày Ở Việt Nam giống lúa chất ượng trồng từ miền Nam t i miền B c Ở phía B c nguồn tài nguyên lúa chất ượng Việt N m v ng đ dạng phong phú Tuy nhiên nguồn tài nguy n đ ng ần dần bị thu hẹp o suất giống lúa chất ượng không cao, qu n t m đánh giá kh i thá hư mức, diện tích bị thu hẹp để phát triển giống lúa cải tiến ng n ngày ó suất cao Chính việc thu thập đánh giá nguồn tài nguyên lúa chất ượng nhằm bảo tồn khai thác nguồn gen quý dòng lúa chất ượng để n ng o suất chất ượng đáp ứng nhu cầu sản xuất tiêu dùng vấn đề cần trọng Xuất phát từ nhu cầu thực tế tiến hành: “Nghiên cứu, đánh giá tiêu hình thái nông học tập đoàn lúa địa chất lượng Việt Nam” Mục tiêu nghiên cứu Giúp hình thành c sở liệu phenotype giống lúa địa phục vụ cho công tác bảo tồn, lai tạo, khai thác s dụng nhằm n ng o suất chất ượng giống lúa Phạm vi nghiên cứu Gồm 15 giống lúa địa chất ượng (dạng hạt) thu thập từ vùng sinh thái khác trung tâm tài nguyên di truyền thực vật Việt Nam cung cấp SĐK STT Tên giống 9451 Plào chi plên 9452 Plào pluột plên 9453 P ú n 9456 Khẩu đòn 9457 Khẩu mài dang 9461 Kháu v n tán 9463 Lọ thô 9467 Khâu bọc mang 9472 Khâu vái 10 9473 Khâu phặc 11 9477 Kh u đạc 12 9485 Khâu cuội 13 9490 Khâu táo 14 9496 Khâu c hìn 15 9498 Khâu cờ giọt Ý nghĩa khoa học ý nghĩa thực tiễn 4.1 Ý nghĩa khoa học Cung cấp thêm liệu, thông tin khoa học hữu ích cho việc hình thành sở liệu phenotype giống lúa địa có suất tạo sở lý luận cho việc chọn lọc, phụ tráng để nâng cao tiềm i truyền giống lúa có suất sản xuất 4.2 Ý nghĩa thực tiễn Bư đầu đư r số liệu góp phần nâng cao hiệu công tác bảo tồn chọn giống lúa có phẩm chất gạo tốt, suất cao NỘI DUNG Chƣơng TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Giới thiệu tổng quan đối tƣợng 1.1.1 Nguồn gốc phân loại lúa Tổ ti n y ú tồn từ đầu kỷ Phấn tr ng Vào kỷ này, xuất loại nguyên thuỷ thuộc họ Oryzae, oại Streptochasta S hr Đến cuối kỷ Phấn tr ng xuất loại tre (Bambusa) lúa (Oryza) Một số loại khác xuất muộn h n vào kỷ thứ ba, thời kỳ phát triển mạnh họ Hoà thảo (Gramineae) Các loài lúa Oryza spp có tổ tiên chung xuất vào thời địa cầu Gondwanaland, s u trái đất tách rời thành năm ụ địa [4] Theo Chang (1985): lúa trồng Oryza sativa tiến hoá từ lúa dại hàng năm Oryza nivara Do điều kiện khí hậu, đặc biệt nhiệt độ, lúa Oryza sativa tiếp tục tiến hoá theo ba nhóm: Indica thích hợp v i khí hậu nhiệt đ i, Japonica thích ứng v i khí hậu lạnh Javanica ó đặc tính trung gian [20] Tác giả Oka (1988) lại cho Oryza sativa có nguồn gốc từ lúa dại lâu năm Oryza rufipogon [26] Đến năm 2003, nghi n ứu di truyền tiến hoá 101 giống lúa, bao gồm lúa trồng lúa dại, Cheng hi oài ú trồng Oryza sativa thành h i nhóm tư ng ứng v i hai loài phụ Indica Japonica Trong Oryza rufipogon chia thành bốn nhóm là: nhóm Oryza rufipogon hàng niên ba nhóm Oryza rufipogon đ ni n Tá giả ũng hỉ giống lúa Japonica có quan hệ gần gũi v i nhóm Oryza rufipogon đ ni n, òn giống lúa Indica có quan hệ gần v i nhóm lúa Oryza rufipogon hàng niên [21] Ở Ch u Phi ũng thấy xuất hai loài lúa dại Oryza longistaminata (đ ni n) Oryza brevigulata (hàng niên), o nhiều tác giả cho Oryza glaberrima có nguồn gốc từ Oryza breviligulata [4] Cho đến nay, nhiều nhà khoa họ đồng ý lúa Glaberrima lúa Sativa có chung nguồn thủy tổ vào thời kỳ lụ địa nguyên thuỷ Gondwanaland Sau lụ địa tách rời nhau, lúa Sativa Glaberrima tự tiến hoá từ loài lúa dại địa hai châu lục Châu Á Châu Phi (hình 1) [25] Lục địa Gondwanalands Tổ tiên chung N m Đ ng N m Á Tây Phi Châu Lúa dại đa niên O rufipogon O longistaminata Lúa dại hàng niên O nivara O breviligulata Lúa trồng O Sativa O sativa O glaberrima Indica Japonica Ôn đ i Nhiệt đ i Hình 1: Sơ đồ tiến hoá hai loài lúa trồng Do ảnh hưởng kh c nghiệt củ m i trường kh hạn, nhiệt độ th y đổi l n… nhiều loài lúa dại nguyên thủy đ ni n trở thành loài lúa hàng ni n để thích ứng v i phong thổ đị phư ng, kh hậu gió mùa Về phư ng iện sinh thái đị ư, y ú h u Á trải qua trình tiến hóa u ài để thích ứng v i m i trường nh u phân chia thành nhóm chính: Indica, Japonica (hay Sinica) Javanica (Japonica nhiệt đ i) Hiện lúa Indica trồng 80% diện tích trồng lúa gi i cung cấp nguồn ng thự ho h n tỷ người, chủ yếu nư đ ng phát triển, lại hai loại lúa Japonica Javanica chiếm tư ng đư ng 11% 9% Ba loại ú nhận biết qua khác hình thái thân, lá, hạt thành phần cấu tạo hạt, đặc biệt hàm ượng amyloza, amylopectin, khả hống hạn, kháng lạnh, v.v - Lúa Japonica (hay Sinica): Có hạt tròn, ng n, thường kh ng ó đu i, gié ng n, nhiều chồi thẳng đứng, thấp giàn, dễ chịu lạnh không kháng hạn, hàm ượng amyloza thấp (14 - 17%) thường trồng vùng n đ i - Lúa Indica: Có hạt ài thon, ó hàm ượng amyloza cao (trên 21%), kh ng ó đu i, gié trung ình, th n y t a rộng, cao giàn, không chịu lạnh chịu hạn hán trồng phổ biến vùng nhiệt đ i cận nhiệt đ i - Lúa Javanica (Japonica nhiệt đ i): Có tính chất trung gian lúa Japonica lúa Indica Lúa Javanica có hạt to rộng, hàm ượng amyloza cao, thường ó đu i, trấu có lông dài, chồi, gié dài, thân dày thẳng đứng, cao giàn, chịu hạn hán kh ng hịu lạnh trồng Indonesia, chủ yếu Java Sumatra 1.1.2 Phân loại giống lúa chất lượng Cây lúa thuộc họ hòa thảo (Graminae), tộc Oryzae, chi Oryza, có tổng số nhiễm s c thể 2n = 24 Oryza có khoảng 20 loài phân bố chủ yếu vùng nhiệt đ i ẩm củ Ch u Phi, N m Đ ng N m Ch u Á, N m Trung Quốc, Nam Trung Mỹ phần Úc Châu [5] Chiều rộng lá: Tổng hợp số liệu đánh giá hỉ tiêu chiều rộng lá, thấy rằng: giống lúa Khâu v n tán ho k h thư c lúa rộng 1,84 cm, nh h n hút giống lúa Lọ Th ó k h thư c 1,64 cm Khâu Phặc 1,62 cm Còn lại ho k h thư c thuộc nhóm trung bình từ 1,24 - 1,56cm Độ phủ lông lá: Kết đánh giá chia làm hai nhóm, có giống ú đượ đánh giá mứ th ng điểm - trung bình Khẩu đòn, Khẩu mài ng, Kh u đạc Còn lại giống ú đượ đánh giá mức th ng điểm 1-tr n Màu gốc bẹ lá: Đ số giống ú đượ đánh giá th ng điểm - có gốc bẹ màu xanh Góc đòng: Lá đòng có dạng thẳng đứng giúp cho lúa có khả quang hợp cao h n Trong 15 giống lúa đánh giá, thấy có giống (Plào pluột plên) cho thang điểm đánh giá - ngang Một giống (Khâu phặc) cho độ đánh giá thang điểm - trung bình, hai giống (khâu đạc Khâu hìn) có thang điểm đánh giá mức - đứng Còn lại giống lúa khác đánh giá mức thang điểm số - gập xuống Màu thìa lìa : Tất 15 giống lúa cho kết màu tr ng Màu phiến lá: có giống lúa có màu phiến xanh đậm là: Khâu mài dang, Khâu v n tán, Khâu đạc đánh giá mức thang điểm Có giống lúa có màu xanh nhạt khâu vái đánh gía mức thang điểm Còn lại giống lúa khác đánh giá thang điểm cho màu xanh 34 Bảng 3.3a Kết đánh giá tiêu đặc tính hình thái 15 giống lúa chất lƣợng Tên giống Độ dài Độ rộng lá Màu gốc bẹ Màu STT SĐK 9451 Plào chi plên 34,20 1,40 Xanh Tr ng 9452 Plào pluột plên 37,00 1,24 Xanh Tr ng 9453 P ú n 41,40 1,24 Xanh Tr ng 9456 Khẩu đòn 42,40 1,42 Xanh Tr ng 9457 Khẩu mài dang 44,60 1,52 Xanh Tr ng 9461 Kháu v n tán 40,80 1,84 Xanh Tr ng 9463 Lọ thô 42,00 1,64 Xanh Tr ng 9467 Khâu bọc mang 48,80 1,36 Xanh Tr ng 9472 Khâu vái 46,40 1,50 Xanh Tr ng 10 9473 Khâu phặc 41,20 1,62 Xanh Tr ng 11 9477 Kh u đạc 50,20 1,56 Xanh Tr ng 12 9485 Khâu cuội 47,20 1,52 Xanh Tr ng 13 9490 Khâu táo 53,00 1,56 Xanh Tr ng 14 9496 Khâu c hìn 43,60 1,52 Xanh Tr ng 15 9498 Khâu cờ giọt 38,40 1,32 Xanh Tr ng A B A: Th ng điểm B: Mứ m tả SĐK: Số đăng ký ủ giống ú tr n ng n hàng gen hạt 35 thìa lìa Bảng 3.3b Kết đánh giá tiêu đặc tính hình thái 15 giống lúa chất lƣợng STT SĐK Tên giống Độ phủ lông A Góc đòng B A B Màu phiến A B 9451 Plào chi plên Tr n Gập xuống Xanh 9452 Plào pluột plên Tr n Gập xuống Xanh 9453 P ú n Tr n Ngang Xanh 9456 Khẩu đòn Trung bình Gập xuống Xanh 9457 Khẩu mài dang Trung bình Gập xuống X nh đậm 9461 Kháu v n tán Tr n Gập xuống X nh đậm 9463 Lọ thô Tr n Gập xuống Xanh 9467 Khâu bọc mang Tr n Gập xuống Xanh 9472 Khâu vái Tr n Gập xuống Xanh nhạt 10 9473 Khâu phặc Tr n Trung bình Xanh 11 9477 Kh u đạc Trung bình Đứng X nh đậm 12 9485 Khâu cuội Tr n Gập xuống Xanh 13 9490 Khâu táo Tr n Gập xuống Xanh 14 9496 Khâu c hìn Tr n Đứng Xanh 15 9498 Khâu cờ giọt Tr n Gập xuống Xanh A: Th ng điểm B: Mứ m tả SĐK: Số đăng ký ủ giống ú tr n ng n hàng gen hạt 36 b Hình thái Bông lúa Một yếu tố góp phần định suất giống lúa lúa Một số ti u i n qu n số chiều dài ú vv thường quan tâm tiến hành đánh giá giống ú ó suất cao hay không Những giống lúa có dài tiềm ho suất o ngược lại Chiều dài giống mang chất di truyền giống đó, ũng òn phụ thuộc vào yếu tố mứ nư , inh ưỡng, nhiệt độ yếu tố ảnh hưởng mạnh vào thời kỳ ph n hó đòng Số khóm ũng yếu tố ảnh hưởng l n đến suất, yếu tố tỷ lệ thuận v i suất số khòm nhiều suất giống ú àng tăng [4] Kết theo dõi số tiêu đặ điểm hình thái lúa thể bảng 3.3c 3.3d Dạng bông: Kết đánh giá chia làm ba nhóm, giống lúa Khâu bọc mang th ng điểm (mở), bốn giống lại cho kết đánh giá th ng điểm (chụm) P ú n, Kh u phặ , Kh u đặ , Kh u Còn lại giống ú đư hìn đánh giá mức th ng điểm số - trung gian Độ dài thân: Kết đánh giá ảng 3.3c cho thấy: Giống Khâu đạc ho độ dài thân cao 15 giống lúa thí nghiệm, mức 121,00cm, s u đến giống lúa Khâu Táo ho độ dài thân 115,60cm Giống Plào Chi Plên ho độ dài thân thấp 87.00cm, giống lại ho độ dài thân trung bình từ 88.60 – 113.00cm Số dảnh: Trong 15 giống lúa tiến hành đánh giá, có giống lúa Plào Pluột p n Kh u đòn có số dảnh cao (5,40 dảnh), có số dảnh thấp Khâu vái (3,40 dảnh) Góc thân: Chỉ ti u đánh giá i n qu n đến mật độ yếu tố kỹ thuật Góc thân gọn cấy v i mật độ ày h n để tăng số 37 bông/m2, qu giúp tăng suất giống lúa Trong 15 giống lúa đánh giá húng t i thấy, có giống lúa cho kết đánh giá th ng điểm (đứng, góc thân < 300), giống lúa cho kết đánh giá th ng điểm (trung bình, = 45) Dài bông: Kết đánh giá hi àm nhóm: ó độ dài l n Khâu Táo 33,20 cm Thấp Plào Pluột P n ó độ dài 23,40cm Các giống lại ó độ dài trung bình từ 23,60 – 28,20 cm 38 Bảng 3.3c Kết đánh giá tiêu đặc tính hình thái lúa 15 giống lúa chất lƣợng STT SĐK Tên giống Dạng A B Số dảnh Dài 9451 Plào chi plên Trung gian 4,20 25,20 9452 Plào pluột plên Trung gian 5,40 23,40 9453 Plào lúa n Chụm 3,80 28,20 9456 Khẩu đòn Trung gian 5,40 27,70 9457 Khẩu mài dang Trung gian 4,00 26,90 9461 Kháu v n tán Trung gian 4,60 27,00 9463 Lọ thô Trung gian 3,60 26,00 9467 Khâu bọc mang Mở 5,20 27,00 9472 Khâu vái Trung gian 3,40 23,60 10 9473 Khâu phặc Chụm 3,60 28,20 11 9477 Kh u đạc Chụm 3,60 27,00 12 9485 Khâu cuội Trung gian 4,80 25,20 13 9490 Khâu táo Trung gian 4,00 33,20 14 9496 Khâu c hìn Chụm 3,80 25,40 15 9498 Khâu cờ giọt Trung gian 4,40 24,00 A: Th ng điểm B: Mứ m tả SĐK: Số đăng ký ủ giống ú tr n ng n hàng gen hạt 39 Bảng 3.3d Kết đánh giá tiêu đặc tính hình thái lúa 15 giống lúa chất lƣợng STT SĐK Tên giống Góc thân A B Dài thân 9451 Plào chi plên Đứng, < 30o 87,00 9452 Plào pluột plên Trung gian, = 45o 88,60 9453 P ú n Đứng, < 30o 91,40 9456 Khẩu đòn Trung gian, = 45o 105,60 9457 Khẩu mài dang Trung gian, = 45o 110,80 9461 Kháu v n tán Trung gian, = 45o 103,40 9463 Lọ thô Trung gian, = 45o 106,20 9467 Khâu bọc mang Đứng, < 30o 104,60 9472 Khâu vái Đứng, < 30o 104,40 10 9473 Khâu phặc Trung gian, = 45o 113,00 11 9477 Kh u đạc Trung gian, = 45o 121,80 12 9485 Khâu cuội Trung gian, = 45o 106,20 13 9490 Khâu táo Đứng, < 30o 115,60 14 9496 Khâu c hìn Đứng, < 30o 96,20 15 9498 Khâu cờ giọt Đứng, < 30o 98,00 A: Th ng điểm B: Mứ m tả SĐK: Số đăng ký ủ giống ú tr n ng n hàng gen hạt 40 c Hình thái Hạt lúa Các ti u đánh giá i n qu n đến hạt ú hiều dài hạt, chiều rộng hạt, màu s c hạt vv yếu tố quan trọng việ đánh giá hất ượng gạo Chỉ tiêu chất ượng quan trọng trình lai tạo chọn giống Theo nhà khoa học giống có hạt gạo thon, ài thường đánh giá o chất ượng gạo Trong 15 giống lúa kể nghiên cứu độ phủ lông v trấu hình thái hạt Bảng 3.4a Kết đánh giá tiêu đặc tính hình thái hạt lúa 15 giống lúa chất lƣợng TT SĐK Độ phủ lông vỏ trấu Tên giống A B 9451 Plào chi plên Có lông phần 9452 Plào pluột plên Có lông phần 9453 P ú n Nhẵn 9456 Khẩu đòn Nhẵn 9457 Khẩu mài dang Lông dài 9461 Kháu v n tán Nhẵn 9463 Lọ thô Có lông sống 9467 Khâu bọc mang Có lông sống 9472 Khâu vái Có lông phần 10 9473 Khâu phặc Có lông phần 11 9477 Kh u đạc Nhẵn 12 9485 Khâu cuội Có lông sống 13 9490 Khâu táo Có lông phần 14 9496 Khâu c hìn Có lông phần 15 9498 Khâu cờ giọt Có lông phần A: Th ng điểm B: Mứ m tả SĐK: Số đăng ký ủ giống ú tr n ng n hàng gen hạt 41 Độ phủ lông vỏ trấu: Trong 15 giống ú đượ đánh giá, ó giống lúa ho th ng điểm đánh giá (nhẵn) P ú n, đòn, kháu v n tán, Kh u đạc Hai giống ho th ng điểm đánh giá mức (có lông sống) Có giống ú giống ú ho th ng điểm đánh giá mức (lông dài) Còn lại ho th ng điểm mứ đánh giá (có lông phần trên) 42 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận + Đã họn lọ đánh giá 15 giống lúa địa ó suất (dạng hạt) thu thập từ vùng sinh thái khác + Tên 15 giống lúa: Plào chi plên, p p uột p n, P ú n, Khẩu đòn, Khẩu mài ng, Kháu v n tán, Lọ thô, Kh u ọ m ng, Kh u vái, Kh u phặ , Kh u táo, Kh u hìn, Kh u đạ , Kh u uội, Kh u giọt + Tiến hành đánh giá 19 tiêu đặc tính hình thái nông học Trong ó hỉ tiêu đặc tính nông học có 13 tiêu đặc tính hình thái  Các tiêu đặc tính nông học: Độ cứng (Cs): có giống ú đượ đánh giá mứ th ng điểm 5cứng trung bình là: Plào Chi Plên, Plào Chi Pluột, p Lú n Độ tàn (Sen): Trừ giống lúa plào Chi Plên, Kh u đòn Kh u Bọc Mang, lại giống lúa khác đượ đánh giá th ng điểm 5-trung bình Độ rụng hạt (Thr): Có giống lúa đượ đánh giá th ng điểm trung bình là: plào pluột plên, Khâu bọc mang, Khâu phặc Độ thoát cố (Exs): Giống Khâu v n tán Khâu Phặc ó độ thoát th ng điểm 3- thoát trung bình Độ thụ phấn (SpFert - Spikelet Fertility): kết nghi n ứu ho thấy ó giống ú ho độ thụ phấn ủ ng th ng điểm - hữu thụ ộ phận, 50- 74 % Kh u Phặ , p ú n Có giống mứ th ng điểm - hữu thụ, 75 - 90% p phuột pi n, Kh u v t tán, Lọ Th , Kh u giọt Còn ại giống ú ho độ thụ phấn th ng điểm - hữu thụ cao, >90% Thời gian sinh trƣởng (Mat): Giống ú ó thời gi n sinh trưởng nh nh P Chi P n v i thời gi n sinh trưởng 88 ngày  Cá hỉ ti u đặ t nh hình thái: 43 Chiều dài lá: Kết bảng 3.1a cho thây: Giống lúa Khâu Táo cho k h thư c lúa dài 53,00 cm, ng n giống lúa Plào chi plên có k h thư c 34,20cm Các giống lúa lại ó k h thư c từ 37 - 48,80cm Chiều rộng lá: Tổng hợp số liệu đánh giá hỉ tiêu chiều rộng lá, thấy rằng: giống lúa Khâu v n tán ho k h thư c lúa rộng 1,84 cm, nh h n hút giống lúa Lọ Th ó k h thư c 1,64 cm Khâu Phặc 1,62 cm Còn lại ho k h thư c thuộc nhóm trung bình từ 1,24 - 1,56cm Độ phủ lông lá: Kết đánh giá chia làm hai nhóm, có giống ú đượ đánh giá mứ th ng điểm - trung bình Khẩu đòn, Khẩu mài ng, Kh u đạc Còn lại giống ú đượ đánh giá mức th ng điểm 1-tr n Màu gốc bẹ lá: Đ số giống ú đượ đánh giá th ng điểm - có gốc bẹ màu xanh Góc đòng: Lá đòng có dạng thẳng đứng giúp cho lúa có khả quang hợp cao h n Trong 15 giống lúa đánh giá, thấy có giống (Plào pluột plên) cho thang điểm đánh giá - ngang Một giống (Khâu phặc) cho độ đánh giá thang điểm - trung bình, hai giống (khâu đạc Khâu hìn) có thang điểm đánh giá mức - đứng Còn lại giống lúa khác đánh giá mức thang điểm số - gập xuống Dạng bông: Kết đánh giá chia làm ba nhóm, giống lúa Khâu bọc mang th ng điểm (mở), bốn giống lại cho kết đánh giá th ng điểm (chụm) P ú n, Kh u phặ , Kh u đặ , Kh u Còn lại giống ú đư hìn đánh giá mức thang điểm số - trung gian Độ dài thân: Kết đánh giá ảng 3.3c cho thấy: Giống Khâu đạ ho độ dài thân cao 15 giống lúa thí nghiệm, mức 121,00cm, s u đến giống lúa Khâu Táo ho độ dài thân 115,60cm Giống Plào Chi Plên ho độ dài thân thấp 87.00cm, giống lại ho độ dài thân trung bình từ 88.60 – 113.00cm Số dảnh: Trong 15 giống lúa tiến hành đánh giá, có giống 44 lúa Plào Pluột p n Kh u đòn có số dảnh cao (5,40 dảnh), có số dảnh thấp Khâu vái (3,40 dảnh) Góc thân: Chỉ ti u đánh giá i n qu n đến mật độ yếu tố kỹ thuật Góc thân gọn cấy v i mật độ ày h n để tăng số bông/m2, qu giúp tăng suất giống lúa Trong 15 giống lúa đánh giá húng thấy, có giống lúa cho kết đánh giá th ng điểm (đứng, góc thân < 300), giống lúa cho kết đánh giá th ng điểm (trung bình, = 45) Độ phủ lông vỏ trấu: Trong 15 giống ú đượ đánh giá, ó giống lúa ho th ng điểm đánh giá (nhẵn) P ú n, đòn, kháu v n tán, Kh u đạc Hai giống ho th ng điểm đánh giá Có giống ú giống ú mức (có lông sống) ho th ng điểm đánh giá mức (lông dài) Còn lại ho th ng điểm mứ đánh giá (có lông phần trên) Màu thìa lìa: tất 15 giống ú có kết màu tr ng Dài bông: kết đánh giá đượ hi àm nhóm: ó độ dài l n Khâu Táo 33,20 cm Thấp Plào Pluột P n ó độ dài 23,40cm Các giống lại ó độ dài trung bình từ 23,60 – 28,20 cm Màu phiến lá: có giống lúa có màu phiến xanh đậm là: Khâu mài dang, Khâu v n tán, Khâu đạc đánh giá mức thang điểm Có giống lúa có màu xanh nhạt khâu vái đánh gía mức thang điểm Còn lại giống lúa khác đánh giá thang điểm cho màu xanh Kiến nghị + Do thời gian có hạn n n đề tài m i dừng lại việ đánh giá 19 hỉ tiêu đặc tính hình thái, nông học 15 giống lúa địa có chất ượng Việt N m Để phát triển tiếp đề tài cần đánh giá nhiều ti u h n đặc tính hình thái, nông học có nghiên cứu s u vào kết mà đề tài đạt đượ để ứng dụng chọn tạo giống lúa m i có chất ượng cao 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO I, Tiếng việt 1) Lê Trần Bình, Võ Thị Ngọ Điệp, Lê Thị Muội (1995), “Nghiên cứu khả chịu lạnh chịu khô mô sẹo lúa giống có nguồn gốc sinh thái khác nhau”, Tạp h Sinh học, 17(1): tr.25 – 29 2) Lê Trần Bình, Lê Thị Muội (1998), Phân lập gen chọn dòng chống chiu ngoại cảnh bất lợi lúa, Nx Đại học Quốc Gia, Hà Nội 3) Bùi Chí B u, Nguyễn Thị Lang (2001), "Nguồn tài nguyên di truyền lúa", Cây lúa Việt Nam kỷ 20, Tập I, Tr.117-172 , NXB Nông nghiệp, Hà Nội 4) Trần Văn Đạt (2005), Sản xuất lúa gạo gi i: Hiện trạng khuynh hư ng phát triển kỷ 21, NXB Nông nghiệp, TP Hồ Chí Minh 5) B i Huy Đáp (1999), Một số vấn đề lúa, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 6) B i Huy Đáp (2002), Cây lúa Việt Nam kỷ 20, Tập I, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 7) Nguyễn Ngọ Đệ 1994 Giáo trình lúa Tủ sá hThư viện Sách, Mỗi Ngày Một Cuốn Sách Đại học Cần Th 8) Trần Kim Đổng, Nguyễn Quang Phổ, Lê Thị Hoa (1991) Giáo trình sinh lý trồng, Nxb Đại học giáo dục chuyên nghiệp, Hà Nội 9) Nguyễn Thị Hảo, Trần Văn Qu ng, Đàm Văn Hưng, Nguyễn Tuấn Anh (2011), Đánh giá đặ điểm nông học chất ượng số tổ hợp lúa lai hai dòng m i chọn tạo nư c, Tạp chí Khoa học Phát triển 2011: Tập 9, số 6: 884 -891 10) Trần Văn Minh (2004) (Chủ i n), Giáo trình lương thực, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 11) Nguyễn Thị Lẫm, Hoàng Văn Phụ, Dư ng Văn S n, Nguyễn Đức Thạnh (2003), Giáo trình lương thực NXB Nông Nghiệp, Hà Nội 12) Đỗ Thị Ngọ O nh (2004), Giáo trình phư ng pháp thí nghiệm đồng ruộng, 46 NXB Nông nghiệp 13) Nguyễn Thị Quỳnh (2004), Đánh giá đa dạng di truyền tài nguyên giống lúa địa phương miền Bắc Việt Nam, Luận án Tiến sĩ N ng nghiệp, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam 14) Hoàng Minh Tấn, Nguyễn Quang Thạch, Trần Văn Phẩm (2000), Sinh lý thực vật, Giáo trình dùng cho trường đại học khối Nông, Lâm, Ngư NXB Nông Nghiệp, Hà Nội 15) Lê Xuân Thái Lê Thu Thủy, 2005 Ảnh hưởng củ điều kiện canh tác, mùa vụ công nghệ sau thu hoạch lê phảm chất gạo số giống lúa đ ng L Xu n Thái, 2003 So sánh đánh giá t nh ổn định suất phẩm chất gạo giống lúa cao sản ĐBSCL Luận văn thạ sĩ n ng họ Trường đại học Cần Th 16) L Vĩnh Thảo, Bùi Chí B u, Lưu Ngọc Trình, Nguyễn Văn Vư ng (2004), Các giống lúa đặc sản, giống lúa chất lượng cao kỹ thuật canh tác NXB Nông Nghiệp, Hà Nội 17) Lưu Ngọc Trình (2007), Báo cáo kết thực đề tài "Bảo tồn tài nguyên di truyền thực vật phục vụ cho mục tiêu lương thực nông nghiệp" năm 2006, Hà Nội 18) Viện nghiên cứu lúa IRRI (1996), Hệ thống tiêu chuẩn đánh giá nguồn gen lúa P.O Box 933.1099 Manila, Philippin II, Tiếng anh 19) Abifarin (1972) Upland rice improvement in West Africa Pages 625-635 in International Rice Research Institute, Rice breeding Los Baiios, Philippines 20) Chang T.T (1985) Crop history and genetic conservation Rice, A case study In: Iwova state Journal of research, 59, pp 425-455 21) Cheng C Y., Motohashi R., Tsuchimoto S., Fukuta Y., Ohtsubo H (2003) Polyphyletic of cultivated rice: based on the interspersion pattern of SINEs 47 Mol.Biol.Evol., 20, pp.67-75 22) Chang T T., Vaughan D A (1991), Manual of operations and procedures of the International genebank, IRRI 23) Glenn, E., Miyamoto, M., Moore, D., Brown, J J., Thompson, T L., and Brown, P., 1997 Water requirements for cultivating Salicornia bigelovii Torr with seawater on sand in a coastal desert environment J Arid Environ 36:711-730 24) Khush G S (2000), “Origin, ispers , u tiv tion n v ri tion of ri e”, Plant Mol Biol, 35, pp.25-34 25) Michael J Kovach, Mariafe N Calingacionb, Melissa A Fitzgerald, Susan R McCouch (2009) The origin and evolution of fragrance in rice (Oryza sativa L.) PNAS 106 (34): 14444-14449 [36] 26) Oka H I (1988) Origin of cultivatied rice J Sci Societies press, Tokyo 27) IRRI, 1996 - Standard evaluation system for rice, IRRI, 1996 28) Wilkie K, Wootton M (2004) Flavour qualities of new Australian fragrant rice cultivars - http://www.rirdc.gov.au/reports/RIC/04-160sum.html In Australian Government - Rural Industries Research and Development Corporation (RIRDC) 29) Suzuki Y, Ise K, Li CY, Honda I, Iwai Y, Matsukura U (1999) Volatile components in stored rice [Oryza sativa (L.)] of varieties with and without lipoxygenase-3 in seeds Journal of Agricultural and Food Chemistry 47: 1119-1124 48 ... thực tế tiến hành: Nghiên cứu, đánh giá tiêu hình thái nông học tập đoàn lúa địa chất lượng Việt Nam Mục tiêu nghiên cứu Giúp hình thành c sở liệu phenotype giống lúa địa phục vụ cho công tác... loại lúa 1.1.2 Phân loại giống lúa chất lượng 1.1.3 Các yếu tố hình thành nên lúa chất lượng 1.2 Đặc tính nông học ảnh hưởng đến suất lúa 10 1.3 Đặc điểm hình thái giống lúa. .. đoạn 9: chín Các tính trạng theo õi đánh giá th nghiệm: Đặc tính Nông học: - Hiện gi i ó nhiều nghiên cứu đánh giá đặc tính nông học nhiều giống lúa Các giống ú 21 ó đặc tính nông học tốt thường