TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌCTỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƯ PHẠM SINH HỌC
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI LÊ THỊ HUYỀN TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC Chuyên ngành: Lý luận PPDH môn Sinh học Mã số: 62.14.01.11 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Đức Thành PGS.TS Trịnh Nguyên Giao HÀ NỘI, 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các kết quả, số liệu trình bày luận án trung thực chưa công bố cơng trình khác Hà Nội, tháng 02 năm 2017 Lê Thị Huyền LỜI CẢM ƠN Luận án hồn thành Bộ mơn Lí luận Phương pháp dạy học Sinh học, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành, sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn khoa học PGS.TS Nguyễn Đức Thành, PGS.TS Trịnh Nguyên Giao tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn suốt q trình nghiên cứu, thực luận án Tơi xin chân thành cảm ơn tập thể Bộ mơn Lí luận Phương pháp dạy học môn Sinh học, Khoa Sinh học, Phòng sau đại học, Ban Giám hiệu Trường Đại Sư phạm Hà Nội, tạo điều kiện cho tơi học tập, nghiên cứu hồn thành luận án Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cơ, lãnh đạo Trường Đại Hồng Đức Thanh Hóa; thầy cô, lãnh đạo khoa Khoa học tự nhiên Trường Đại Hồng Đức Thanh Hóa; q thầy mơn Động vật môn Thực vật, Khoa Khoa học tự nhiên Trường Đại Hồng Đức Thanh Hóa giúp đỡ tạo điều kiện để tơi hồn thành luận án Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô SV nơi điều tra, vấn, lấy số liệu thực nghiệm sư phạm tạo điều kiện cho tơi hồn thành luận án Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn thành viên gia đình, bạn bè, đồng nghiệp động viên, giúp đỡ tơi suốt q trình thực luận án Hà Nội, tháng 02 năm 2017 Lê Thị Huyền MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Mục tiêu nghiên cứu 3 Khách thể nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu phạm vi nghiên cứu Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu Những đóng góp luận án Cấu trúc luận án .5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI .6 1.1 TỔNG QUAN NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TỰ HỌC VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC .6 1.1.1 Trên giới 1.1.2 Ở Việt Nam .9 1.2 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI .15 1.2.1 Tự học HĐTH 15 1.2.2 Năng lực lực tự học 26 1.2.3 Tổ chức hoạt động tự học 29 1.2.4 Chủ đề học tập dạy học theo chủ đề 33 1.2.5 Một số biện pháp sử dụng trình tổ chức HĐTH 37 1.3 THỰC TRẠNG TỰ HỌC, TỔ CHỨC HĐTH CỦA SV TRƢỜNG ĐH HỒNG ĐỨC .48 1.3.1 Đối tượng khảo sát 48 1.3.2 Thời gian, địa điểm khảo sát 48 1.3.3 Nội dung khảo sát 48 1.3.4 Phương pháp khảo sát 48 1.3.5 Kết khảo sát .49 Kết luận chƣơng 56 Chƣơng 2: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC 57 2.1 LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HĐTH THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC 57 2.1.1 Cách tiếp cận nguyên tắc lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học 57 2.1.2 Quy trình lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học 58 2.2 TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DTH CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC 83 2.2.1 Các nguyên tắc tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học 83 2.2.2 Quy trình tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học 87 2.3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC 99 2.3.1 Sử dụng tập tình 99 2.3.2 Sử dụng DHDA để tổ chức HĐTH nhiệm vụ học tập thực theo nhóm .101 2.3.3 Sử dụng đề tài nghiên cứu để tổ chức HĐTH 106 2.4 XÂY DỰNG CƠNG CỤ VÀ CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ SINH VIÊN TỰ HỌC HỌC PHẦN DTH 107 2.4.1 Xây dựng công cụ đánh giá 107 2.4.2 Tiêu chí đánh giá 108 Kết luận chƣơng 111 Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 112 3.1 MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM 112 3.2 NỘI DUNG THỰC NGHIỆM 112 3.3 PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM .112 3.3.1 GV dạy thực nghiệm: 112 3.3.2 Lớp thực nghiệm: 112 3.3.3 Thời gian: .113 3.3.4 Cách tiến hành: 113 3.4 PHƢƠNG PHÁP THU THẬP DỮ LIỆU VÀ ĐO LƢỜNG 114 3.5 KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN 114 3.5.1 Phân tích kết thực chủ đề 115 3.5.2 Phân tích kết trình thực chủ đề 117 3.5.3 Kết luận trình thực nghiệm sư phạm 126 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 129 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 131 TÀI LIỆU THAM KHẢO 132 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Viết tắt Tên đầy đủ ADN Axitđeoxyribonucleic ARN Axitribonucleic BD Biến dị CĐ Cao đẳng CNTT Công nghệ thông tin DA Dự án DHTDA Dạy học theo dự án DT Di truyền DTH Di truyền học 10 ĐH Đại học 11 ĐHSP Đại học sư phạm 12 ĐT Đào tạo 13 GD Giáo dục 14 GD & ĐT Giáo dục Đào tạo 15 GV Giảng viên 16 GVHD Giáo viên hướng dẫn 17 HCTC Học chế tín 18 HD Hướng dẫn 19 HĐTH Hoạt động tự học 20 KHTN Khoa học tự nhiên 21 KN Kĩ 22 KNTH Kĩ tự học 23 KT - ĐG Kiểm tra – Đánh giá 24 NCKH Nghiên cứu khoa học 25 NL Năng lực 26 NLTH Năng lực tự học 27 NST Nhiễm sắc thể 28 PP Phương pháp 29 PPDHTC Phương pháp dạy học tích cực 30 PPNC Phương pháp nghiên cứu 31 TH Tự học 32 THCS Trung học sở 33 THPT Trung học phổ thông 34 TNSP Thực nghiệm sư phảm 35 TTDT Thông tin di truyền 36 VCDT Vật chất di truyền 37 SV Sinh viên DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Số lượng SV sư phạm ngành thuộc Khoa KHTN điều tra 49 Bảng 1.2 Kết điều tra thực trạng nhận thức tự học SV .49 Bảng 1.3 Kết điều tra cách học SV 50 Bảng 1.4 Kết điều tra mức độ sử dụng cách học trình học SV 51 Bảng 1.5 Kết điều tra nhận thức mức độ ảnh hưởng biện pháp hướng dẫn tự học GV 52 Bảng 1.6 Mức độ sử dụng biện pháp hướng dẫn tự học 53 Bảng 1.7 Những khó khăn q trình tổ chức tự học .54 Bảng 2.1 Kế hoạch HĐTH chủ đề “Cấu trúc chức VCDT” .80 Bảng 2.2 Tổ chức xác định chủ đề cốt lõi học phần 88 Bảng 2.3 Tổ chức HĐTH chủ đề .89 Bảng 2.4 Ví dụ tập tình sử dụng giai đoạn quy trình tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH 99 Bảng 2.5 Tiêu chí đánh giá KN thành tố NLTH .108 Bảng 3.1 Thời lượng phân bổ cho chủ đề thực nghiệm 112 Bảng 3.2 Số lượng SV tham gia thực nghiệm 112 Bảng 3.3 Nội dung cần đo cơng cụ sử dụng q trình TNSP 114 Bảng 3.4 Số liệu thống kê kết kiểm tra số 115 Bảng 3.5 Số liệu thống kê KN thành tố NLTH chủ đề .116 Bảng 3.6 Số lượng SV đạt điểm Xi tần xuất (%) loại SV đạt qua chủ đề 118 Bảng 3.7 Số liệu thống kê kết kiểm tra số 1,2,3,4 .119 Bảng 3.8 Số liệu thống kê KN thành tố NLTH chủ đề 1,2,3,4 120 Bảng 3.9 Số liệu thống kê KN thành tố NLTH chủ đề 1,4 121 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1 Quá trình đạt mục tiêu học tập SV theo hình thức tự học 17 Sơ đồ 1.2 Cấu trúc hoạt động A.N.Leonchiev [113, tr.46] 20 Sơ đồ 1.3 Quy trình hoạt động tự học 24 Sơ đồ 1.4 Chu trình dạy – tự học .32 Sơ đồ 1.5 Quy trình dạy học theo dự án 40 Sơ đồ 1.6 Quy trình thực đề tài nghiên cứu .45 Sơ đồ 2.1 Quy trình lập kế hoạch tổ chức HĐTH theo chủ đề 59 Sơ đồ 2.2 Nội dung chủ đề “Cấu trúc chức VCDT” .71 Sơ đồ 2.3 Nội dung chủ đề “Sự vận động VCDT” 73 Sơ đồ 2.4 Nội dung chủ đề “Các quy luật DT ” 74 Sơ đồ 2.5 Nội dung chủ đề “Ứng dụng DT” .76 Sơ đồ 2.6 Mối quan hệ chủ đề học phần DTH 77 Sơ đồ 2.7 Quy trình tổ chức HĐTH theo chủ đề 88 Sơ đồ 2.8 Bản đồ tư cấu trúc ADN (lần 1) 96 Sơ đồ 2.9 Bản đồ tư cấu trúc ADN (lần 2) 98 ... 56 Chƣơng 2: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC 57 2.1 LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HĐTH THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC 57... 58 2.2 TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC THEO CHỦ ĐỀ HỌC PHẦN DTH CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC 83 2.2.1 Các nguyên tắc tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học ... Quy trình tổ chức HĐTH theo chủ đề học phần DTH cho SV ngành sư phạm Sinh học 87 2.3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC HỌC PHẦN DI TRUYỀN HỌC 99