Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng Tuần 1: Bài 1 Kết quả cần đạt: - Bớc đầu nắm đợc định nghĩa truyền thuyết. Hiểu nội dung, ý nghĩa và những chi tiết tởng tợng kì ảo cuả trruyện Con Rồng, cháu Tiên và bánh chng bánh giầy trong bài học. Kể đợc hai truyện này. - Nắm đợc định nghĩa về từ và ôn lại các kiểu cấu tạo từ Tiếng Việt đã học ở bậc Tiểu học. - Nắm đợc mục đích giao tiếp và các dạng của văn bản. Tiết 1: Văn bản: Con Rồng cháu Tiên (Truyền thuyết) A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Hiểu đợc định nghĩa sơ lợc về truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên. - Chỉ ra và hiểu đợc ý nghĩa của những chi tiết tởng tợng kì ảo. - Kể đợc truyện. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn. + Su tầm tranh ảnh liên quan đến bài học. - Học sinh: + Soạn bài + Su tầm những bức tranh đẹp, kì ảo về về lạc Long Quân và Âu cơ cùng 100 ngời con chia tay lên rừng xuống biển. + Su tầm tranh ảnh về Đền Hùng hoặc vùng đất Phong Châu. C. Các b ớc lên lớp : 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc chuẩn bị sách vở và dụng cụ học tập bộ môn. 3. Bài mới *. Giới thiệu bài Ngay từ những ngày đầu tiên cắp sách đến trờng chúng ta đều đợc học và ghi nhớ câu ca dao: Bầu ơi thơng lấy bí cùng Tuy rằng khác giống nhng chung một giàn Nhắc đến giống nòi mỗi ngời Việt Nam của mình đều rất tự hào về nguồn gốc cao quí của mình - nguồn gốc Tiên, Rồng, con Lạc cháu Hồng. Vậy tại sao muôn triệu ngời Việt Nam từ miền ngợc đến miền xuôi, từ miền biển đến rừng núi lại cùng có chung một nguồn gốc nh vậy. Truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên mà chúng ta tìm hiểu hôm nay sẽ giúp các em hiểu rõ về điều đó. *. Bài mới Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc và tìm hiểu chung I. Đọc và tìm hiểu chung: - GV hớng dẫn cách đọc - GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi HS đọc. - Nhận xét cách đọc của HS - Hãy kể tóm tắt truyện từ 5-7 câu? - Theo em trruyện có thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần? - Đọc kĩ phần chú thích * và nêu hiểu biết của em về truyền thuyết? - 2 HS đọc - 2 HS kể - HS trả lời 1. Đọc và kể: - Đọc Rõ ràng, rành mạch, nhán giọng ở những chi tiết kì lạ phi thờng 2. Bố cục: 3 phần a. Từ đầu đến .long trang Giới thiệu Lạc Long Quân và Âu Cơ b. Tiếp .lên đờng Chuyện Âu Cơ sinh nở kì lạ và LLQ và Âu Cơ chia con c. Còn lại Giải thích nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên. 3. Khái niệm truyền thuyết: Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 1 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng - Em hãy giải nghĩa các từ: ng tinh, mộc tinh, hồ tinh và tập quán? - HS trả lời - Truyện dân gian truyền miệng kể về các nhân vật, sự kiện cí liên quan đến lịch sử thời quía khứ. - Thờng có yếu tố tởng tợng kì ảo. - Thể hiện thái độ, cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật LS. Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản II. tìm hiểu văn bản: - Gọi HS đọc đoạn 1 - LLQ và Âu cơ đợc giới thiệu nh thế nào? (Nguồn gốc, hình dáng, tài năng) - Em có nhận xét gì về chi tiết miêu tả LLQ và Âu cơ? - Tại sao tác giả dân gian không tởng tợng LLQ và Âu cơ có nguồn gốc từ các loài vật khác mà tởng tợng LLQ nòi rồng, Âu Cơ dòng dõi tiên? Điều đó có ý nghĩa gì? * GV bình: Việc tởng tợng LLQ và Âu Cơ dòng dõi Tiên - Rồng mang ý nghĩa thật sâu sắc. Bởi rồng là 1 trong bốn con vật thuộc nhóm linh mà nhân dân ta tôn sùng và thờ cúng. Còn nói đến Tiên là nói đến vẻ đẹp toàn mĩ không gì sánh đợc. Tởng t- ợng LLQ nòi Rồng, Âu Cơ nòi Tiên phải chăng tác giả dân gian muốn ca ngợi nguồn gốc cao quí và hơn thế nữa muốn thần kì hoá, linh thiêng hoá nguồn gốc giống nòi của dân tộc VN ta. - Vậy qua các chi tiết trên, em thấy hình t- ợng LLQ và Âu Cơ hiện lên nh thế nào? * GV bình: Cuộc hôn nhân của họ là sự kết tinh những gì đẹp đẽ nhất của con ngơì, thiên nhiên, sông núi. - Âu Cơ sinh nở có gì kì lạ? đây là chi tiết ntn? Nó có ý nghĩa gì? * GV bình: Chi tiết lạ mang tính chất hoang đờng nhng rất thú vị và giàu ý nghĩa. Nó bắt nguồn từ thực tế rồng, rắn đề đẻ trứng. Tiên (chim) cũng để trứng. Tất cả mọi ngời VN chúng ta đều sinh ra từ trong cùng một bọc trứng (đồng bào) của mẹ Âu Cơ. DTVN chúng ta vốn khoẻ mạnh, cờng tráng, đẹp đẽ, phát triển nhanh nhấn mạnh sự gắn bó chặt chẽ, keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa các cộng đồng ngời Việt. - Em hãy quan sát bức tranh trong SGK và cho biết tranh minh hoạ cảnh gì? - 1 HS đọc - HS theo dõi SGK và trả lời cá nhân - HS suy nghĩ trả lời - HS trao đổi cặp trong 1 phút - HS trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS đọc đoạn 2 - HS thảo luận nhóm trong 3 phút, các nhóm trình bày 1. Giới thiệu Lạc Long Quân - Âu cơ: Lạc Long Quân Âu Cơ - Nguồn gốc: thần Tiên - Hình dáng: mình Xinh đẹp tuyệt trần rồng ở dới nớc - Tài năng: có nhiều phép lạ, giúp dân diệt trừ yêu quái Đẹp kì lạ, lớn lao với nguồn gốc vô cùng cao quí. 2. Diễn biến truyện: a. Âu Cơ sinh nở kì lạ: - Sinh bọc trăm trứng, nở trăm con, đẹp đẽ, khôi ngô, không cần bú mớm, lớn nhanh nh thổi. Chi tiết tởng tợng sáng tạo diệu kì nhấn mạnh sự gắn bó keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa các cộng đồng ngời Việt Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 2 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng - Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con nh thế nào? Việc chia tay thể hiện ý nguyện gì? - Bằng sự hiểu biết của em về LS chống ngoại xâm và công cuộc xây dựng đất nớc, em thấy lời căn dặn của thần sau naỳ có đ- ợc con cháu thực hiện không? * GV bình: LS mấy ngàn năm dựng nớc và giữ nớc của dân tộc ta đã chứng minh hùng hồn điều đó. Mỗi khi TQ bị lâm nguy, ND ta bất kể trẻ, già, trai, gái từ miền ngợc đến miền xuôi, từ miền biển đến miền rừng núi xa xôi đồng lòng kề vai sát cánh đứng dậy diết kẻ thù. Khi nhân dân một vùng gặp thiên tai địch hoạ, cả n- ớc đều đau xót, nhờng cơm xẻ áo, để giúp đỡ vợt qua hoạn nạn. và ngày nay, mỗi chúng ta ngồi đây cũng đã, đang và sẽ tiếp tục thực hiện lời căn dặn của Long Quân xa kia bằng những việc làm thiết thực. - Trong tuyện dân gian thờng có chi tiết t- ởng tợng kì ảo. Em hiểu thế nào là chi tiết tởng tợng kì ảo? - Trong truyện này, chi tiết nói về LLQ và Âu Cơ; việc Âu Cơ sinh nở kì lạ là những chi tiết tởng tợng kì ảo. Vai trò của nó trong truyện này nh thế nào? - Gọi HS đọc đoạn cuối - Em hãy cho biết, truyện kết thúc bằng những sự việc nào? Việc kết thúc nh vậy có ý nghĩa gì? - Vậy theo em, cốt lõi sự thật LS trong truyện là ở chỗ nào? * GV: Cốt lõi sự thật LS là mời mấy đời vua Hùng trị vì. còn một bằng chứng nữa khẳng định sự thật trên đó là lăng tởng niệm các vua Hùng mà tại đây hàng năm vẫn diễn ra một lễ hội rất lớn đó là lễ hội đền Hùng. Lễ hội đó đã trở thành một ngày quốc giỗ của cả dân tộc, ngày cả nớc hành quân về cội nguồn: - HS quan sát và trả lời - Thảo luận nhóm trong 3 phút - HS trả lời cá nhân - HS đọc - HS trả lời b. Âu Cơ và Lạc Long Quân chia con: - 50 ngời con xuống biển; - 50 Ngời con lên núi - Cùng nhau cai quản các phơng, dựng xây đất nớc. Cuộc chia tay phản ánh nhu cầu phát triển DT: làm ăn, mở rộng và giữ vững đất đai. Thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất DT. mọi ngời ở mọi vùng đất nớc đều có chung một nguồn gốc, ý chí và sức mạnh. * ý nghĩa của chi tiết t ởng t ợng kì ảo: - Chi tiết tởng tợng kì ảo là chi tiết không có thật đợc dân gian sáng tạo ra nhằm mục đích nhất định. - ý nghĩa của chi tiết tởng tợng kì ảo trong truyện: + Tô đậm tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ của các nhân vật, sự kiện. + Thần kì hoá, linh thiêng hoá nguồn gốc giống nòi, dân tộc để chúng ta thêm tự hào, tin yêu, tôn kính tổ tiên, dân tộc. + Làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm. 3. Kết thúc tác phẩm: - Con trởng lên ngôi vua, lấy hiệu Hùng Vơng, lập kinh đô, đặt tên nớc. - Giải thích nguồn gốc của ngời VN là con Rồng, cháu Tiên. Cách kết thúc muốn khẳng định nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên là có Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 3 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng Dù ai đi ngợc về xuôi Nhớ ngày gỗ tổ mùng mời tháng ba và chúng ta tự hào về điều đó. Một lễ hội độc đáo duy nhất chỉ có ở VN! - Em hãy cho biết đền Hùng nằm ở tỉnh nào trên đất nớc ta? - Theo em, tại sao tuyện này đợc gọi là truyền thuyết? Truyện có ý nghĩa gì? thật Hoạt động 3 Thực hiện phần ghi nhớ III. ghi nhớ:SGK- tr3 - HS đọc Hoạt động 4 Củng cố và luyện tập IV Luyện tập: 1. Học xong truyện: Con Rồng, cháu Tiên em thích nhất chi tiết nào? vì sao? 2. Kể tên một số truyện tơng tự giải thích nguồn gốc của dân tộc VN mà em biết? - Kinh và Ba Na là anh em - Quả trứng to nở ra con ngời (mờng) - Quả bầu mẹ (khơ me) 4. H ớng dẫn học tập: - Học bài, thuộc ghi nhớ. - Đọc kĩ phần đọc thêm - Soạn bài: bánh chng, bánh giầy - Tìm các t liệu kể về các dân tộc khác hoặc trên thế giới về việc làm bánh hoặc quà dâng vua. Tiết 2: Văn bản: Bánh chng, bánh giầy (Tự học có hớng dẫn) A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Hiểu nội dung, ý nghĩa của truyện. - Chỉ ra và hiểu đợc ý nghĩa của chi tiết tởng kì ảo. Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 4 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng - Tìm hiểu, tập phân tích nhân vật trong truyện truyền thuyết. - Kể đợc truyện. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn. + Su tầm tranh ảnh về cảnh nhân dân ta chở lá dong, xay đỗ gói bánh chng, bánh giầy. - Học sinh: + Soạn bài C. Các b ớc lên lớp : 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: 1. Em hiểu thế nào truyền thuyết? Tại sao nói truyện Con Rồng, cháu Tiên là truyện truyền thuyết? 2. Nêu ý nghĩa của truyền thuyết "Con Rồng, cháuTiên"? Trong truyện em thích nhất chi tiết nào? Vì sao em thích? 3. Bài mới *. Giới thiệu bài Hàng năm cứ mỗi khi tết đến, xuân về, nhân dân ta, con cháu của vua Hùng từ miền ngợc đến miền xuôi, vùng rừng núi cũng nh vùng biển lại nô nức, hồ hởi chở lá dong, xay gạo, giã gạo. gói bánh. quang cảnh ấy làm sống lại truyền thuyết "Bánh chng, bánh giầy". *. Bài mới: Đây là tiết tự học có hớng dẫn nên GV tổ chức cho HS thảo luận nhiều hơn Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm hiểu chung về văn bản I. Đọc và tìm hiểu chung: - GvVgọi HS đọc truyện - Em hãy kể tóm tắt truyện - Hớng dẫn HS tìm hiểu chú thích: 1,2,3,4,8,9,12,13 - Theo em, truyện có thể chia làm mấy phần? - HS đọc - HS kể - Nhận xét - Hs trả lời 1. Đọc - kể: - Hùng Vơng về già muốn truyền ngôi cho con nào làm vừa ý, nối chí nhà vua. - Các ông lang đua nhau làm cỗ thật hậu, riêng Lang Liêu đợc thần mách bảo, dùng gạo làm hai thứ bánh để dâng vua. - Vua cha chọn bánh của lang Liêu để tế trời đất cùng Tiên Vơng và nhờng ngôi cho chàng. - Từ đó nớc ta có tục làm bánh chng, bánh giầy vào ngày tết. 2. Chú thích: 3. Bố cục: 3 phần a. Từ đầu .chứng giám b. Tiếp hình tròn c. Còn lại Hoạt động 2: Hớng dẫn Hs tìm hiểu văn bản II. Tìm hiểu văn bản: - Mở đầu câu chuyện muốn giới thiêụ với chúng ta điều gì? - Vua Hùng chọn ngời nối ngôi trong hoàn cảnh nào? - ý định của vua ra sao?(qua điểm của vua về việc chọn ngời nối ngôi) - Vua chọn ngời nối ngôi bằng hình thức gì? * GV: Trong truyện dân gian giải đố là1 trong những loại thử thách khó - HS đọc phần 1 - HS theo dõi SGK và trả lời 1. Mở truyện: Vua Hùng chọn ngời nối ngôi - Hoàn cảnh: giặc ngoài đã yên, đất n- ớc thái bình, ND no ấm, vua đã già muốn truyền ngôi. - ý của vua: ngời nối ngôi vua phải nối đợc chí vua, không nhất thết là con tr- ởng. - Hình thức: điều vua đòi hỏi mang tính chất một câu đố để thử tài. Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 5 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng khăn đối với nhân vật - Điều kiện và hình thức truyền ngôi có gì đổi mới và tiến bộ so với đơng thời? - Qua đây, em thấy vua Hùng là vị vua nh thế nào? - Cho HS đọc phần 2 - Để làm vừa ý vua, các ông Lang đã làm gì? - Vì sao Lang Liêu đợc thần báo mộng? * GV: Các nhân vật mồ côi, bất hạnh thờng đợc thần, bụt hiện lên giúp đỡ mỗi khi bế tắc. - Vì sao thần chỉ mách bảo mà không làm giúp lễ vật cho lang Liêu? - Kết quả cuộc thi tài giữa các ông Lang nh thế nào? - Vì sao hai thứ bánh của lang Liêu đợc vua chọn để tế Trời, Đất, Tiên V- ơng và Lang Liêu đợc chọn để nối ngôi vua? - Truyền thuyết bánh chng, bánh giầy có những ý nghĩa gì? - HS đọc - HS trả lời - HS đọc phần 3 - HS trả lời - HS thảo luận nhóm trong 3 phút (Không hoàn toàn theo lệ truyền ngôi từ các đời trớc: chỉ truyền cho con tr- ởng. Vua chú trọng tài chí hơn trởng thứ. Đây là một vị vua anh minh) 2. Diễn biến truyện: Cuộc thi tài giữa các ông lang - Các ông lang thi nhau làm cỗ thật hậu, thật ngon. - Lang Liêu: + Trong các con vua, chàng là ngời rhiệt thòi nhất + Tuy là Lang nhng từ khi lớn lên chàng ra ở riêng, chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai. Lang Liêu thân thì con vua nhng phận thì gần gũi với dân thờng - Thần vẫn dành chỗ cho tài năng sáng tạo của Lang Liêu. - Từ gợi ý, lang Liêu đã làm ra hai loại bánh. 3. Kết thúc truyện: Kết quả cuộc thi - Lang Liêu đợc chọn làm ngời nối ngôi. - Hai thứ bánh của Lang Liêu vừa có ý nghĩa thực tế: quí hạt gạo, trọng nghề nông (là nghề gốc của đất nớc làm cho ND đợc no ấm) vừa có ý nghĩa sâu xa: Đề cao sự thờ kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta. - Hai thứ bánh hợp ý vua chứng tỏ tài đức của con ngời có thể nối chí vua. Đem cái quí nhất của trời đất của ruộng đồng do chính tay mình làm ra mà tiến cúng Tiên Vơng, dâng lên vua thì đúng là con ngời tài năng, thông minh, hiếu thảo. * ý nghĩa của truyện : - Giải thích nguồn gốc hai loại bánh cổ truyền. - Gải thích phong tục làm bánh chng, bánh giầy và tục thờ cúng tổ tiên của ngời Việt. - Đề cao nghề nông trồng lúa nớc. - Quan niệm duy vật thô sơ về Trời, Đất. - ớc mơ vua sáng, tôi hiền, đất nớc thái bình, nhân dân no ấm. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS thực hiện phần ghi nhớ III. Ghi nhớ: SGK- Tr12 - Học truyện này, chúng ta cần ghi nhớ điều gì? - HS đọc Hoạt động 4 Hớng dẫn HS luyện tập IV. Luyện tập: - Đóng vai Hùng Vơng kể lại truyện - HS kể 1. Tập kể chuyện. Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 6 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng bánh chng, bánh Giầy? - Đọc truyện này, em thích nhất chi tiết nào? Vì sao? - HS trao đổi cặp trong 2 phút - HS trả lời cá nhân 2.ý nghĩa của phong tục ngày tết nhân dân ta làm bánh chng, bánh giầy. - Đề cao nghề nông, đề cao sự thờ kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta. Cha ông ta đã xây dựng phong tục tập quán của mình từ những điều giản dị nhng rất linh thiêng, giàu ý nghiã. Quang cảnh ngày tết nhân dân ta gói hai loại bánh còn có ý nghĩa giữ gìn truyền thống văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc và làm sống lại truyền thuyết Bánh chng, bánh giầy. 3. Chỉ ra và phân tích một số chi tiết trong truyện mà em thích nhất. - Lang Liêu đợc thần báo mộng: đây là chi tiết thần kì làm tăng sức hấp dẫn của truyện, nêu lên giá trị của hạt gạo ở một đất nớc mà c dân sống bằng nghề nông, thể hiện cái đáng quí, cái đáng trân trọng của sản phẩm do con ngời làm ra. - Lời của vua nói về hai loại bánh: đây là cách "đọc", cách "thởng thức" nhận xét về văn hoá. Những cái bình thờng, giản dị song lại nhiều ý nghĩa sâu sắc đó cũng chính là ý nghiã t t- ởng, tình cảm của nhân dân về hai loại bánh và phong tục làm bánh. 4. H ớng dẫn học tập: - Học bài, thuộc ghi nhớ. - Soạn bài: Từ và cấu tạo từ tiếng Việt Tiết 3: Từ và cấu tạo từ tiếng Việt A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Hiểu đợc từ và cấu tạo từ tiếng Việt , cụ thể là: + Khái niệm về từ + Các kiểu cấu tạo từ: từ đơn, từ phức, từ phép, từ láy. - Luyện tập kĩ năng nhận diện và sử dụng từ. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 7 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn. + Bảng phụ viết VD và bài tập - Học sinh: + Soạn bài C. Các b ớc lên lớp : 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc chuẩn bị bài 3. Bài mới *. Giới thiệu bài ở Tiểu học, các em đã đựoc học về tiếng và từ. Tiết học này chúng ta sẽ tìm hiểu sâu thêm về cấu tạo của từ tiếng Việt để giúp các em sử dụng thuần thục từ tiếng Việt. *. Bài mới Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hình thành khái niệm i. Khái niệm về từ - GV treo bảng phụ đã viết VD. - Câu văn này lấy ở văn bản nào? - Mỗi từ đã đợc phân cách bằng dấu gạch chéo, em hãy lập danh sách các từ và các tiếng ở câu trên? - Em có nhận xét gì về cấu tạo của các từ trong câu văn trên? - Vậy tiếng dùng để làm gì? - 9 từ trong VD trên khi kết hợp với nhau có tác dụng gì?(tạo ra câu có ý nghĩa) - Từ dùng để làm gì? - Khi nào một tiếng có thể coi là một từ? - Từ nhận xét trên em hãy rút ra khái niệm từ là gì? - GV nhấn mạnh khái niệm. - HS đọc - HS trả lời cá nhân - HS rút ra khái niệm 1. Ví dụ: Thần /dạy/ dân/ cách/ trồng trọt/, chăn nuôi/và/ cách/ ăn ở/. * Nhận xét: - VD trên có 9 từ, 12 tiếng. - Có từ chỉ có một tiếng, có từ 2 tiếng. - Tiếng dùng để tạo từ - Từ dùng để tạo câu. - Khi một tiếng có thể tạo câu, tiếng ấy trở thành một từ. 2. Khái niệm: Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để tạo câu. Hoạt động 2: Phân loại các từ II. Từ đơn và từ phức: - GV treo bảng phụ - ở Tiểu học các em đã đợc học về từ đơn, từ phức, em hãy nhắc lại khái niệm về các từ trên? - Điền các từ vào bảng phân loại? - Qua việc lập bảng, hãy phân biệt từ ghép, từ láy có gì khác nhau? - Hai từ phức trồng trọt, chăn nuôi có gì giống và khác nhau? + Giống: đều là từ phức (gồm hai tiếng) + Khác: . Chăn nuôi gồm hai tiếng có quan hệ về nghã. . Trồng trọt gồm hai tiếng có quan hệ láy âm- Bài học hôm nay cần ghi nhớ điều gì? - Qua bài học ta có thể dụng thành sơ đồ sau: - HS đọc - HS trả lời - HS lên bảng điền - HS trả lời - HS đọc ghi nhớ 1.Ví dụ: Từ /đấy /nớc/ ta/ chăm/ nghề/ trồng trọt/, chăn nuôi /và /có/ tục/ ngày/ tết/ làm /bánh chng/, bánh giầy/. * Điền vào bảng phân loại: - Cột từ đơn: từ đấy, nớc .ta - Cột từ ghép: chăn nuôi - Cột từ láy: trồng trọt. - Từ đơn là từ chỉ gồm có một tiếng. - Từ ghép: ghép các tiếng có quan hệ với nhau về mặt nghĩa. - Từ láy: Từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng. 2. Ghi nhớ: SGK - Tr13 Từ Từ đơn Từ phức Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 8 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng Từ ghép Từ láy Hoạt động 3: Hớng dẫn HS luyện tập III. Luyện tập: - Đọc và thực hiện yêu cầu bài tập 1 - Sắp xếp theo giới tính nam/ nữ - Sắp xếp theo bậc trên/ dới - HS trả lời cá nhân bài 1,2 - 4 HS lên bảng - HS trả lời cá nhân - Gọi đại diện tổ 1,2,3 lên thi tìm nhanh các từ trên bảng Bài 1: a. Từ nguồn gốc, con cháu thuộc kiểu từ ghép. b. Từ đồng nghĩa với từ nguồn gốc: Cội nguồn, gốc gác . c. Từ ghép chỉ qua hệ thân thuộc: cậu mợ, cô dì, chú cháu, anh em. Bài 2: Các khả năng sắp xếp: - Ông bà, cha mẹ, anh chị, cậu mợ . - Bác cháu, chị em, dì cháu, cha anh . Bài 3: - Nêu cách chế biến bánh: bánh rán, bánh nớng, bánh hấp, bánh nhúng . - Nêu tên chất liệu làm bánh: bánh nếp, bánh tẻ, bánh gai, bánh khoai, bánh ngô, bánh sắn, bánh đậu xanh . - Tính chất của bánh: bánh dẻo, bánh phồng, bánh xốp . - Hình dáng của bánh: bánh gối, bánh khúc, bánh quấn thừng . Bài 4: - Miêu tả tiếng khóc của ngời - Những từ có tác dụng miêu ta đó: nức nở, sụt súi, rng rức . Bài 5: - Tả tiếng cời: khúc khích, sằng sặc, hô hố, ha hả, hềnh hệch . - Tả tiếng nói: khàn khàn, lè nhè, thỏ thẻ, léo nhéo, lầu bầu, sang sảng . - Tả dáng điệu: Lừ đừ, lả lớt, nghênh ngang, ngông nghênh, thớt tha . 4. H ớng dẫn học tập: - Học bài, thuộc ghi nhớ. - Hoàn thiện bài tập. - Tìm số từ, số tiếng trong đoạn văn: lời của vua nhận xét về hai thứ bánh của Lang liêu - Sọan: Giao tiếp, văn bản và phơng thức biểu đạt. Tiết 4: Giao tiếp, văn bản và phơng thức biểu đạt A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Huy động kiến thức của HS về các loại văn bản mà HS đã đợc học. - Hình thành sơ bộ khái niệm văn bản, mục đích giao tiếp, phơng thức biểu đạt. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn. + Bảng phụ - Học sinh: + Soạn bài Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 9 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng C. Các b ớc lên lớp : 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới *. Giới thiệu bài Các em đã đợc tiếp xúc với một số văn bản ở tiết 1 và 2. Vậy văn bản là gì? Đợc sử dụng với mục đích giao tiếp nh thế nào? Tiết học này sẽ giúp các em giải đáp những thắc mắc đó. *. Bài mới Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hình thành khái niệm giao tiếp I. tìm hiểu chung về văn bản và ph ơng th c biểu đạt: - Thông qua các ý của câu hỏi a - Khi đi đờng, thấy một việc gì, muốn cho mẹ biết em làm thế nào? - Đôi lúc rất nhớ bạn thân ở xa mà không thể trò chuyện thì em làm thế nào? * GV: Các em nói và viết nh vậy là các em đã dùng phơng tiện ngôn từ để biểu đạt điều mình muốn nói. Nhờ phơng tiện ngôn từ mà mẹ hiểu đợc điều em muốn nói, bạn nhận đợc những tình cảm mà em gỉ gắm. Đó chính là giao tiếp. - Trên cơ sở những điều vừa tìm hiểu, em hiểu thế nào là giao tiếp? * GV chốt: đó là mối quan hệ hai chiều giữa ngời truyền đạt và ngời tiếp nhận. - Việc em đọc báo và xem truyền hình có phải là giao tiếp không? Vì sao? - HS trả lời: Kể hoặc nói. - HS: viết th - HS rút ra khái nịêm - HS: Có vì có ngời truyền đạt và ngời tiếp nhận. 1. Văn bản và mục đích giao tiếp: a. Giao tiếp: - Giao tiếp là một hoạt động truyền đạt, tiếp nhận t tởng, tình cảm bằng phơng tiện ngôn từ. Hoạt động 2: Hình thành khái niệm văn bản b. Văn bản: - Quan sát bài ca dao trong SGK (c) - Bài ca dao có nội dung gì? * GV: Đây là vấn đề chủ yếu mà cha ông chúng ta muốn gửi gắm qua bài ca dao này. Đó chính là chủ đề của bài ca dao. - Bài ca dao đợc làm theo thể thơ gì? Hai câu lục và bát liên kết với nhau nh thế nào? * GV chốt: Bài ca dao là một văn bản: nó có chủ đề thống nhất, có liên kết mạch lạc và diễn đạt trọn vẹn ý. - Quan sát câu hỏi d,đ,e - Cho biết lời phát biểu của thầy cô hiệu trởng trong buổi lễ khai giảng năm học có phải là là văn bản không? Vì sao? - HS trả lời * VD: - Bài ca dao: Khuyên chúng ta phải có lập trờng kiên định + Bài ca dao làm theo thể thơ lục bát, Có sự liên kết chặt chẽ: . Về hình thức: Vần ên . Về nội dung:, ý nghĩa: Câu sau giải thích rõ ý câu trớc. Bài ca dao là một văn bản: nó có chủ đề thống nhất, có liên kết mạch lạc và diễn đạt một ý trọn vẹn - Lời phát biểu của thầy cô hiệu tr- ởng : + Đây là một văn bản vì đó là chuỗi lời nói có chủ đề, có sự liên kết về nội dung: báo cáo thành tích năm học tr- Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 10 [...]... câu b - Trong hai câu sau đây, hai từ tập không Vì từ tập quán quán và thói quen có có thể thay thế có nghĩa rộng, thờng đợc cho nhau không? Tại sao? gắn với chú thể là số Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 26 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng a Ngời Việt có tập quán ăn trầu đông Từ thói quen có b Bạn Nam có thói quen ăn quàn... bảo vệ cuộc sống của mình B Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 22 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng - Học sinh: + Soạn bài C Các bớc lên lớp: 1 ổn định tổ chức 2 Kiểm tra bài cũ: 1 Nêu ý nghĩa của truyền thyết Thánh Gióng? Trong truyện đó, em thích hình... dụng từ mợn một cách lí trong nói và viết B Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn + Bảng phụ viết VD và bài tập - Học sinh: + Soạn bài C Các bớc lên lớp: 1 ổn định tổ chức Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 16 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng 2 Kiểm tra bài cũ: 1 Phân biệt từ đơn và từ phức?... dung ý nghĩa và một só nét nghệ thuật tiêu biểu của truyện Thánh Gióng Kể lại đ ợc truyện này - Hiểu đợc thế nào là từ mợn và bớc đầu biết cách sử dụng từ mợn - Nắm đợc những hiểu biết chung về văn bản tự sự Tiết 5: Văn bản: Thánh Gióng Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 12 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng (Truyền thuyết) A... với ngời anh hùng đánh giặc cứu nớc ND yêu mến, trân trọng muốn giữ mãi hình ảnh của ngời anh hùng nên đã để gióng về với cõi vô biên, bất tử Bay lên trời Gióng là non nớc, là đất trời, là biểu tợng của ngời dân Văn Lang - HS trao đổi nhóm * ý nghĩa của hình tợng Thánh Gióng: Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 14 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng... Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 33 Giáo án Ngữ văn 6 nhân dân ta trong cuộc kháng chiến Thanh gơm Lê Lợi nhận đợc là thanh gơm thống nhất và hội tụ t tởng, tình cảm, sức mạnh của toàn dân trên mọi miền đất nớc - Tìm những chi tiết cho thấy thanh gơm này thanh gơm thần kì? - Em có nhận xét gì về những chi tiết này? - Chi tiết thanh gơm phát sáng ở... Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 35 Giáo án Ngữ văn 6 Tiết 14: Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự A Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Nắm đợc chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự Mối qua hệ giữa sự việc và chủ đề - Tập viết mở bài cho bài văn tự sự B Chuẩn bị: - Giáo viên: + Soạn bài + Đọc sách giáo viên... nghiệp bảo vệ và XD đất nớc Hoạt động 3: 4 Hớng dẫn học tập: - Học bài, thuộc ghi nhớ - Hoàn thiện bài tập - Su tầm một số đoạn thơ, văn nói về Thánh Gióng Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 15 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng - Vẽ tranh Gióng theo tởng tợng của em - Chuẩn bị bài Từ mợn - T liệu: Cây xuân núi vẽ phủ mây ngàn... đổi cặp trong đánh giặc: Hãy phân tích ý nghĩa của chi tiết 1 phút - Tiếng nói đầu tiên của Thánh Gióng này? là tiếng nói đòi đánh giặc Đây là chi tiết thần kì có nhiều ý Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 13 Giáo án Ngữ văn 6 -Sau hôm gặp sứ giả, Gióng có điều gì khác thờng, điều đó có ý ngiã gì? - Chi tiết bà con ai cũng vui lòng góp gạo nuôi Gióng... thẳng đứng, sâu vào lòng đất để lấy nớc - Rung rinh: chuyển động qua lại, nhẹ nhàng, liên tiếp Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 27 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng - Hèn nhát: thiếu can đảm (đến mức - HS đọc bài tập sau đáng khinh bỉ) đó trả lời Bài 5: Mất theo cách giải nghĩa của nhân vật Nụ là không đúng "không biết ở đâu" . biến bánh: bánh rán, bánh nớng, bánh hấp, bánh nhúng . - Nêu tên chất liệu làm bánh: bánh nếp, bánh tẻ, bánh gai, bánh khoai, bánh ngô, bánh sắn, bánh đậu. văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ văn 6 - Ngữ 6 Giáo án Ngữ văn 6 Nguyễn Trung Thắng Trờng THCS Sơn Đồng bánh chng,