BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN MAI HƯƠNG KHẢO SÁT TÌNH HÌNH SỬ DỤNG METHOTREXAT TRÊN BỆNH NHÂN CHỬA NGOÀI TỬ CUNG CHƯA VỠ TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ HÀ NỘI - 2013 BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN MAI HƯƠNG KHẢO SÁT TÌNH HÌNH SỬ DỤNG METHOTREXAT TRÊN BỆNH NHÂN CHỬA NGOÀI TỬ CUNG CHƯA VỠ TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ Người hướng dẫn: ThS Nguyễn Thị Hiền TS Nguyễn Thành Khiêm Nơi thực hiện: Bộ môn Y học sở Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương HÀ NỘI - 2013 LỜI CẢM ƠN Khoá luận vừa hội để sinh viên trình bày nghiên cứu vấn đề quan tâm trình học tập đồng thời tài liệu quan trọng giúp giảng viên kiểm tra đánh giá trình học tập kết thực tập sinh viên Để hoàn thành khoá luận này, nỗ lực thân, trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến: - Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, Bộ môn Y học sở trường Đại học Dược Hà Nội tận tình giảng dạy suốt thời học tập vừa qua Ở không truyền thụ cho kiến thức tảng mà đạo đức dược sĩ tương lai - Ban Giám đốc phòng ban Bệnh viện Phụ sản Trung Ương tạo điều kiện giúp đỡ cho thực tập hoàn thành khoá luận - Đặc biệt cho phép gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thạc sĩ Nguyễn Thị Hiền Trưởng môn Y học sở Trường Đại học Dược Hà Nội, Tiến sĩ Nguyễn Thành Khiêm giảng viên trường Đại học Y Hà Nội người dành nhiều công sức để bảo hướng dẫn hoàn thành khoá luận Với tất lòng thành kính xin chân thành cảm tạ biết ơn sâu sắc đến giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ thạc sĩ hội đồng thông qua đề cương hội đồng chấm khóa luận tốt nghiệp Một phần không nhỏ cho thành công khóa luận động viên khích lệ quan tâm người thân, gia đình, bạn bè Tôi xin ghi nhận tình cảm công lao Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội , ngày 19 tháng năm 2013 Sinh viên Nguyễn Mai Hương LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn công trình nghiên cứu khoa học, độc lập Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực có nguồn gốc rõ ràng TÁC GIẢ KHOÁ LUẬN Nguyễn Mai Hương DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BN : Bệnh nhân CLS : Cận lâm sàng CNTC : Chửa tử cung MTX : Methotrexat LS : Lâm sàng PSTW : Phụ sản Trung ương PSHN : Phụ sản Hà Nội PS : Phụ sản VTC : Vòi tử cung 10 hCG : Human chorionic gonadotropin 11 ß-hCG : Beta-human chorionic gonadotropin 12 TDKMM : Tác dụng không mong muốn 13 KTKC : Kích thước khối chửa DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi 21 Bảng 3.2 Phân bố nơi cư trú 22 Bảng 3.3 Tình trạng sinh đẻ 22 Bảng 3.4 Các yếu tố nguy 23 Bảng 3.5 Nồng độ ß-hCG ban đầu phân theo khoảng giá trị 23 Bảng 3.6 Nồng độ ß-hCG ban đầu trung bình .24 Bảng 3.7 Kích thước khối chửa 24 Bảng 3.8 Sự biến đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ ngày .25 Bảng 3.9 Sự khác biệt tỷ lệ giảm nhanh không giảm nhanh 26 Bảng 3.10 Sự biến đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ hai sau ngày .27 Bảng 3.11 Sự biến đổi nồng độ ß-hCG liều thứ ba sau ngày 29 Bảng 3.12 Sự biến đổi kích thước khối chửa .29 Bảng 3.13 Tỷ lệ thành công, thất bại chung 30 Bảng 3.14 So sánh tỷ lệ thành công 31 Bảng 3.15 Phân tích tìm yếu tố nguy thất bại điều trị .31 Bảng 3.16 Phân tích tìm yếu tố tiên lượng thất bại điều trị 31 Bảng 3.17 Mối liên quan nồng độ ß-hCG trước điều trị số liều MTX .32 sử dụng để thành công 32 DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1 Sự di chuyển trứng thụ tinh Hình 1.2 Các vị trí làm tổ phôi Hình 1.3 Công thức cấu tạo Methotrexat 13 MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 Chửa tử cung .3 1.1.1 Cấu tạo sinh lý vòi tử cung 1.1.2 Sự di chuyển làm tổ trứng thụ tinh 1.1.3 Định nghĩa chửa tử cung 1.1.4 Biến chứng chửa tử cung 1.1.5 Phân loại 1.1.6 Nguyên nhân yếu tố nguy gây CNTC 1.1.6.1 Nguyên nhân 1.1.6.2 Yếu tố nguy .6 1.1.7 Chẩn đoán thai tử cung chưa vỡ .7 1.1.7.1 Triệu chứng lâm sàng điển hình .7 1.1.7.2 Cận lâm sàng 1.2 Các phương pháp điều trị CNTC chưa vỡ .9 1.2.1 Phẫu thuật 1.2.2 Điều trị nội khoa .10 1.2.2.1 Phác đồ đơn liều 10 1.2.2.2 Phác đồ đa liều .11 1.2.3 Hút khối thai hướng dẫn siêu âm kết hợp sử dụng MTX 12 1.2.4 Phương pháp điều trị cần theo dõi (Expectant pregnancy) 12 1.3 Methotrexat 13 1.3.1 Công thức hóa học 13 1.3.2 Dược lý chế tác dụng 13 1.3.3 Dược động học 13 1.3.4 Chỉ định 14 1.3.5 Chống định 14 1.3.6 Thận trọng 15 1.3.7 Tác dụng không mong muốn 15 1.3.8 Liều dùng cách dùng 16 1.3.9 Tương tác thuốc 16 1.3.10 Quá liều xử trí 16 1.4 Sử dụng MTX điều trị CNTC .16 CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .18 2.1 Đối tượng nghiên cứu 18 2.2 Phương pháp nghiên cứu: 18 2.3 Các quy ước nghiên cứu .18 2.3.1 Phác đồ MTX bệnh nhân CNTC chưa vỡ bệnh viện PSTW.18 2.3.2 Quy ước thành công 19 2.3.3 Quy ước thất bại 19 2.3.4 Quy ước đánh giá biến đổi nồng độ ß-hCG 20 2.4 Cách thức tiến hành phương pháp thu thập thông tin 20 2.5 Xử lý số liệu 20 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN .21 3.1 Kết .21 3.1.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu 21 3.1.1.1 Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi .21 3.1.1.2 Nơi 21 3.1.1.3 Tình trạng sinh đẻ 22 3.1.1.4 Yếu tố nguy 22 3.1.1.5 Nồng độ ß-hCG trước điều trị .23 3.1.1.6 Kích thước khối chửa 24 3.1.2 Khảo sát hiệu sử dụng MTX bệnh nhân CNTC chưa vỡ 24 3.1.2.1 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ 25 3.1.2.2 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ hai 27 3.1.2.3 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ ba 28 3.1.2.4 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua biến đổi kích thước khối chửa 29 3.1.2.5 Tỷ lệ thành công, thất bại chung 29 3.1.2.6 Phân tích hồi quy tìm nguy thất bại yếu tố tiên lượng thất bại điều trị 31 3.1.2.7 Mối liên quan nồng độ ß-hCG số liều MTX sử dụng để thành công 32 3.1.2.8 Tác dụng không mong muốn 33 3.2 BÀN LUẬN 33 3.2.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu 33 3.2.1.1 Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi .33 3.2.1.2 Nơi 34 3.2.1.3 Tình trạng sinh đẻ 34 3.2.1.4 Yếu tố nguy 35 3.2.1.5 Nồng độ ß– hCG trước điều trị 35 3.2.2 Khảo sát hiệu sử dụng MTX bệnh nhân CNTC chưa vỡ 36 3.2.2.1 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ 36 3.2.2.2 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ hai 37 3.2.2.3 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi nồng độ ß-hCG sau liều thứ ba 38 3.2.2.4 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua thay đổi kích thước khối chửa 39 3.2.2.5 Khảo sát hiệu sử dụng thông qua tỷ lệ thành công, thất bại chung 39 3.2.2.6 Phân tích hồi quy tìm yếu tố nguy thất bại 40 3.2.2.7 Mối liên quan nồng độ ß-hCG số liều MTX sử dụng để thành công 40 3.2.2.8 Khảo sát tác dụng không mong muốn sau tiêm thuốc 41 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 42 TÀI LIỆU THAM KHẢO 32 Nhận xét: - Yếu tố nồng độ ß-hCG trước điều trị >=3000IU/l có liên quan có ý nghĩa thống kê với kết điều trị thất bại (p [...]... sát tình hình sử dụng MTC trên BN CNTC chưa vỡ tại bệnh viện PSTW” 6 tháng đầu năm 2012 với mục tiêu sau: - Khảo sát một số đặc điểm BN CNTC chưa vỡ có sử dụng MTX tại bệnh viện PSTW trong 6 tháng đầu năm 2012 - Khảo sát hiệu quả sử dụng MTX theo phác đồ đơn liều trên bệnh nhân CNTC chưa vỡ Từ đó đưa ra các đề xuất để góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng Methotrexat trên bệnh nhân CNTC chưa vỡ 3 CHƯƠNG... vào tử cung là nhờ dịch vòi trứng, hoạt động của tế bào lông rung ở vòi trứng, tác dụng giãn vòi trứng ở đoạn sát với tử cung của progesteron [7] Hình 1.1 Sự di chuyển của trứng đã thụ tinh 1.1.3 Định nghĩa chửa ngoài tử cung Chửa ngoài tử cung là trường hợp trứng được thụ tinh, làm tổ và phát triển ở ngoài buồng tử cung [2] Tần suất: chửa ngoài tử cung chiếm 1 - 2% thai nghén Đây là nguyên nhân gây tử. .. đánh giá hiệu quả sử dụng MTX [10] Chính vì thế, trong nghiên cứu quan sát này, ngoài khảo sát tỷ lệ thành công, thất bại chung, tôi còn khảo sát nhiều khía cạnh của nồng độ ß-hCG huyết thanh, kích thước khối chửa để đánh giá hiệu quả sử dụng MTX trên bệnh nhân CNTC chưa vỡ 1.2 Các phương pháp điều trị CNTC chưa vỡ 1.2.1 Phẫu thuật - Điều trị tận gốc: Cắt bỏ vòi tử cung đến sát góc tử cung và giữ lại... [2],[12],[6] Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương (PSTW) là bệnh viện tuyến cuối, với số lượng bệnh nhân hàng năm rất đông Bệnh viện đã bắt đầu sử dụng MTX điều trị nội khoa CNTC chưa vỡ từ năm 2003 và cho đó đến nay đã đạt nhiều kết quả khả quan Phác đồ điều trị CNTC chưa vỡ bằng MTX thống nhất, được công nhận tại đây là phác đồ đơn liều 2 Để nâng cao chất lượng điều trị CNTC chưa vỡ, chúng tôi tiến hành đề tài Khảo. .. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 Chửa ngoài tử cung 1.1.1 Cấu tạo và sinh lý vòi tử cung Vòi tử cung là ống dẫn trứng từ buồng trứng tới tử cung, một đầu mở vào ổ bụng, một đầu thông với buồng tử cung Có 2 vòi tử cung, mỗi bên dài khoảng 7cm đến 14cm [2],[23] Vòi tử cung gồm 4 đoạn: đoạn thành, eo, bóng và phễu vòi [7] Đoạn thành nằm trong thành tử cung và thông với buồng tử cung qua lỗ tử cung của vòi Eo vòi là... định sử dụng MTX như thiếu máu trung bình – nặng, rối loạn chức năng gan, [27] Thực tế tại bệnh viện PSTW, đã áp dụng phương pháp này đối với các bệnh nhân CNTC chưa vỡ đã có tim thai hoặc chửa tại ống cổ tử cung, vết mổ Các bác sĩ chỉ định hút khối thai và sau đó điều trị bằng MTX theo phác đồ đa liều 1.2.4 Phương pháp điều trị chỉ cần theo dõi (Expectant pregnancy) Phương pháp điều trị này không sử dụng. .. CNTC chưa vỡ với giới hạn nồng độ ß-hCG ban đầu là