TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP HỒ CHÍ MINH KHOA ĐÀO TẠO ĐẶC BIỆT KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM - CHI NHÁNH QUẬN 10 TP.HCM SVTH: NGUYỄN NGỌC THÙY TRANG MSSV: 1254030445 NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG GVHD: ThS PHAN THỊ MINH HUỆ Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2016 LỜI CẢM ƠN  Trong suốt 03 năm học kiến thức lý thuyết ngành Tài – Ngân hàng trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh, đến sau tham gia thực tập Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam - Chi nhánh Quận 10 giúp em có hội thâm nhập thực tế với ngành nghề nhiều hơn, hội mở cho sinh viên chúng em tiếp tục bước đường mơ ước mình, đánh dấu trưởng thành người sinh viên nhận thức kỹ để chuẩn bị cho nghiệp tương lai Để hoàn thành chuyên đề báo cáo tốt nghiệp này, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý thầy cô thuộc khoa Đào Tạo Đặc Biệt, chuyên ngành Tài Chính, trường Đại học Mở TP.HCM, đặc biệt hướng dẫn tận tình ThS Phan Thị Minh Huệ Ngồi ra, em xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám Đốc ngân hàng TMCP Eximbank – Chi nhánh Quận 10 anh chị phịng Khách hàng doanh nghiệp ln giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho em tiếp xúc thực tế hoàn thành chuyên đề cách tốt Tuy vậy, thời gian có hạn, kinh nghiệm hạn chế sinh viên thực tập nên đề tài khóa luận khơng tránh khỏi thiếu sót, hạn chế định Vì vậy, em mong nhận bảo, đóng góp ý kiến từ thầy, để em có điều kiện bổ sung nâng cao kiến thức mình, phục vụ tốt cho công việc thực tế sau Em xin gửi lời cảm ơn chân thành lần TP.HCM, ngày…tháng…năm 2016 Nguyễn Ngọc Thùy Trang i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BO Bộ phận hỗ trợ tín dụng CN Chi nhánh CIEM Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương DNĐTNN Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi DNNN Doanh nghiệp Nhà nước DNTN Doanh nghiệp tư nhân DNVVN Doanh nghiệp vừa nhỏ EXIMBANK Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam FO Bộ phận quan hệ khách hàng HĐQT Hội đồng quản trị HO Hội sở KHDN Khách hàng doanh nghiệp NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng Thương mại PGD Phòng giao dịch TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần iii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Phân loại DNVVN theo khu vực kinh tế Việt Nam Bảng 2.2: Tình hình phát triển DNVVN địa bàn TP.HCM 14 Bảng 2.3: Số lượng doanh nghiệp đăng ký kinh doanh số vốn đăng ký kinh doanh địa bàn TP.HCM 16 Bảng 3.1: Tỷ lệ cho vay tối đa số tài sản đảm bảo thông dụng Eximbank chi nhánh Quận 10 28 Bảng 3.2: Cơ cấu tài sản đảm bảo Eximbank Quận 10 DNVVN từ năm 20122014 30 Bảng 3.3: Dư nợ cho vay DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 từ năm 2012-2014 31 Bảng 3.4: Dư nợ cho vay DNVVN phân theo thời hạn từ năm 2012 đến năm 2014 Eximbank chi nhánh Quận 10 32 Bảng 3.5: Dư nợ cho vay DNVVN phân theo cấu ngành nghề Eximbank chi nhánh Quận 10 33 Bảng 3.6: Doanh số cho vay DNVVN từ năm 2012 đến năm 2014 Eximbank chi nhánh Quận 10 35 Bảng 3.7: Doanh số cho DNVVN vay phân theo cấu ngành nghề Eximbank chi nhánh Quận 10 37 Bảng 3.8: Doanh số thu nợ DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 từ năm 20122014 39 Bảng 3.9: Nợ xấu DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 từ năm 2012-2014 41 Bảng 3.10: Kết khảo sát nhân viên tín dụng phịng KHDN chi nhánh Eximbank địa bàn TP.HCM nguyên nhân chủ yếu DNVVN không chấp thuận cho vay 44 Bảng 3.11: Nguồn vốn vốn chủ sở hữu Eximbank từ 2012-2014 47 iv DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Cơ cấu DNVVN TP.HCM theo ngành nghề kinh doanh năm 2014 15 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu DNVVN TP.HCM theo loại hình doanh nghiệp năm 2014 15 Biểu đồ 2.3: Tỷ trọng nợ phải trả vốn chủ sở hữu bình quân DNVVN từ năm 2012-2014 TP.HCM 17 Biểu đồ 3.1: Dư nợ cho vay DNVVN từ năm 2012 đến năm 2014 Eximbank chi nhánh Quận 10 33 Biểu đồ 3.2: Dư nợ cho vay DNVVN phân theo cấu ngành nghề Eximbank chi nhánh Quận 10 35 Biểu đồ 3.3: Doanh số cho vay phân theo cấu ngành nghề Eximbank chi nhánh Quận 10 39 Biểu đồ 3.4: Doanh số thu nợ DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 từ năm 20122014 41 Biểu đồ 3.5: Tình hình nợ xấu DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 từ 2012-2014 42 v MỤC LỤC CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1.1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.2 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.5 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.6 KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN 1.7 KẾT LUẬN CHƯƠNG CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ 2.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ 2.1.1 Khái niệm doanh nghiệp 2.1.2 Tiêu chuẩn số nước giới 2.1.3 Tiêu chuẩn Việt Nam 2.1.4 Đặc điểm doanh nghiệp vừa nhỏ 2.1.5 Vai trò doanh nghiệp vừa nhỏ 10 2.2 TỔNG QUAN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ 11 2.2.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng 11 2.2.2 Đặc điểm rủi ro tín dụng ngân hàng doanh nghiệp vừa nhỏ 12 2.3 THỰC TRẠNG NGUỒN VỐN VÀ CÁC KÊNH HUY ĐỘNG VỐN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ 13 2.3.1 Tình hình phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ Việt Nam nói chung TP.HCM nói riêng 13 vi 2.3.2 Thực trạng nhu cầu nguồn vốn doanh nghiệp vừa nhỏ TP.HCM 16 2.3.3 Các kênh huy động vốn doanh nghiệp vừa nhỏ 17 2.4 CÁC NGHIÊN CỨU ĐÃ THỰC HIỆN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 19 2.4.1 Kết luận chương 20 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẬN 10 TP.HCM 21 3.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NGÂN HÀNG XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM 21 3.1.1 Quá trình hình thành phát triển 21 3.1.2 Ngành nghề kinh doanh 21 3.1.3 Địa bàn hoạt động 22 3.2 GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẬN 10 22 3.2.1 Chức nhiệm vụ 23 3.2.2 Cơ cấu tổ chức 23 3.3 GIỚI THIỆU PHÒNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP 24 3.3.1 Cơ cấu tổ chức 24 3.4 KHÁI QUÁT HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẬN 10 25 3.4.1 Đặc thù hoạt động tín dụng doanh nghiệp vừa nhỏ 25 3.4.2 Các sản phẩm dành cho doanh nghiệp vừa nhỏ 25 3.4.3 Các hình thức đảm bảo nợ vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng Xuất Nhập Khẩu Việt Nam chi nhánh Quận 10 27 3.5 HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẬN 10 31 vii 3.5.1 Tình hình tăng trưởng dư nợ 31 3.5.2 Doanh số cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ 35 3.5.3 Về chất lượng tín dụng 39 3.5.4 Một số nguyên nhân 43 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẬN 10 49 4.1 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ 49 4.1.1 Đối với doanh nghiệp 49 4.1.2 Đối với ngân hàng 50 4.1.3 Về phía sách Nhà nước 51 4.2 KẾT LUẬN 51 TÀI LIỆU THAM KHẢO 53 PHỤ LỤC 54 PHỤ LỤC 56 viii CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1.1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) trung tâm kinh tế, tài lớn nước nên tập trung nhiều tổ chức tín dụng định chế tài trung gian, đặc biệt hệ thống ngân hàng thương mại Mà hầu hết nguồn vốn nhàn rỗi từ tổ chức cá nhân tập trung thông qua hệ thống này, nói hệ thống ngân hàng thương mại ln giữ vai trị chủ đạo việc huy động cung ứng vốn cho kinh tế Việt Nam nói chung TP.HCM nói riêng Bên cạnh đó, với vai trị quan trọng phát triển không ngừng số lượng DNVVN nay, DNVVN đóng vai trị xương sống nghiệp Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước, vươn riêng TP.HCM 1.2 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Doanh nghiệp vừa nhỏ (DNVVN) ln có vai trị quan trọng phát triển kinh tế, xã hội quốc gia nào, đặc biệt nước phát triển Việt Nam ta Ngày nay, với hội nhập kinh tế sâu rộng làm cho số lượng DNVVN tăng lên cách nhanh chóng dẫn đến nhu cầu vốn doanh nghiệp tăng theo Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn DNVVN lại gặp khơng khó khăn như: Kênh huy động vốn trực tiếp thơng qua thị trường chứng khốn bị đóng; việc tiếp cận vốn vay từ ngân hàng tồn số khó khăn định (chi phí giao dịch cao, tình trạng thơng tin bất cân xứng,…) khiến cho ngân hàng đưa điều kiện tín dụng khắt khe mà thân doanh nghiệp khó đáp ứng được, làm cho việc cấp vốn vay ln tình trạng khơng đáp ứng đủ kịp thời nhu cầu vốn doanh nghiệp ngân hàng lại ln thừa vốn Vì vậy, sau thời gian tìm hiểu thực tập phịng Khách hàng doanh nghiệp (KHDN), ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam - Chi nhánh Quận 10, em nhận thấy vấn đề cũ nhận nhiều ý trở lại lý em chọn đề tài “Phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam - Chi nhánh Quận 10 TP.HCM” để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp 1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu nghiên cứu đề tài nhằm nêu thực trạng nhu cầu vốn DNVVN ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam – Quận 10 đồng thời đưa giải pháp giúp DNVVN nâng cao khả tiếp cận nguồn vốn tín dụng mình, góp phần giải vấn đề khó khăn vốn hoạt động sản xuất kinh doanh, từ tiếp tục phát huy vai trị DNVVN phát triển kinh tế, xã hội địa bàn nước đưa giải pháp giúp nâng cao chất lượng hoạt động cho vay DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 Để đạt mục tiêu nghiên cứu nêu trên, đề tài nghiên cứu vấn đề cụ thể sau:  Nhân tố ảnh hưởng đến khả tiếp cận nhu cầu vốn DNVVN địa bàn TP.HCM ngân hàng Eximbank chi nhánh Quận 10  Xác định nguyên nhân dẫn đến khó khăn vấn đề tiếp cận nguồn vốn tín dụng DNVVN  Tìm kiếm số giải pháp giúp cho việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng DNVVN dễ dàng 1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Ngoài việc tiếp cận thực tế đơn vị thực tập, đề tài vận dụng thêm nhiều phương pháp q trình nghiên cứu phân tích như: Thu thập số liệu, bình luận, khảo sát, thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp dựa số liệu thu thập sở tảng kiến thức ngành Tài – Ngân hàng học trường để đánh giá khả tiếp cận nhu cầu vốn DNVVN ngân hàng Eximbank chi nhánh Quận 10, tập trung phân tích nguyên nhân từ phía ngân hàng quan quản lý Nhà nước 1.5 PHẠM VI NGHIÊN CỨU  Báo cáo chủ yếu tập trung vào hoạt động tín dụng phòng Khách hàng doanh nghiệp – Ngân hàng Eximbank chi nhánh Quận 10 TP.HCM  Các DNVVN địa bàn TP.HCM – Khu vực kinh tế động, nơi tập trung nhiều DNVVN nước  Sử dụng số liệu thống kê quan quản lý Nhà nước như: Tổng cục thống kê, Cục thống kê TP.HCM  Phạm vi thời gian nghiên cứu: Từ năm 2012 đến năm 2014 1.6 KẾT CẤU CỦA KHĨA LUẬN Ngồi phần mở đầu kết luận, nội dung đề tài chia làm 04 phần sau:  Chương 1: Giới thiệu đề tài Bao gồm lý chọn đề tài, tổng quan vấn đề nghiên cứu, mục tiêu phương pháp sử dụng nghiên cứu  Chương 2: Tổng quan tín dụng ngân hàng doanh nghiệp vừa nhỏ Nêu lên sở lý luận chung, lý thuyết sử dụng đề tài cách ngắn gọn, dễ hiểu Tóm lại, mà nhu cầu vay vốn DNVVN tăng mạnh năm gần (theo phân tích mục 2.3) doanh số cho vay dư nợ cho vay DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10 chưa phải số lớn, chứng tỏ chi nhánh chưa tiếp cận tối đa kịp thời nhu cầu vốn DNVVN 3.5.4 Một số ngun nhân Nhìn chung, sau phân tích thực trạng nhu cầu vốn DNVVN Eximbank chi nhánh Quận 10, tác giả nhận thấy nguyên nhân dẫn đến việc khó khăn tiếp cận nguồn vốn tín dụng DNVVN bao gồm nguyên nhân chủ yếu sau:  Về phía doanh nghiệp Bảng 3.7 trình bày khảo sát ý kiến nhân viên tín dụng làm việc lâu năm (trên hai năm) phòng KHDN thuộc chi nhánh Eximbank địa bàn TP.HCM nguyên nhân dẫn đến việc DNVVN không ngân hàng chấp thuận cho vay Tổng số phiếu phát 55 phiếu, số phiếu khảo sát thu 40 phiếu Kết khảo sát trình bày chi tiết phần Phụ lục luận văn Từ kết khảo sát, tài sản đảm bảo chưa phù hợp, doanh nghiệp có lịch sử quan hệ tín dụng khơng tốt q khứ, báo cáo tài khơng đầy đủ, minh bạch doanh nghiệp không nộp đủ hồ sơ, thực thủ tục vay vốn nguyên nhân việc ngân hàng định cho DNVVN vay 43 Bảng 3.10: Kết khảo sát nhân viên tín dụng phòng KHDN chi nhánh Eximbank địa bàn TP.HCM nguyên nhân chủ yếu DNVVN không chấp thuận cho vay Thang đo STT Chỉ tiêu Giá trị trung bình Số phiếu trả lời Khơng phù hợp sách tín dụng ngân hàng 18 3,18 Không có tài sản bảo đảm tài sản bảo đảm không đáp ứng quy định 20 4,13 Phương án kinh doanh doanh nghiệp không khả thi 15 11 11 3,75 Doanh nghiệp có vốn tự có tham gia thấp 14 3,15 Năng lực tài lực quản trị không tốt 14 19 4,03 Báo cáo tài khơng đầy đủ, minh bạch 18 10 3,88 Lịch sử quan hệ tín dụng khơng tốt (có phát sinh nợ hạn/nợ xấu năm gần kề với thời điểm vay vốn) 19 12 4,05 Doanh nghiệp không nộp đủ hồ sơ thực thủ tục vay vốn 20 13 3,85 (Trong đó, 1: Rất quan trọng; 2: Ít quan trọng; 3: Quan trọng; 4: Khá quan trọng; 5: Rất quan trọng) Nguồn: Kết khảo sát nhân viên tín dụng phịng KHDN chi nhánh Eximbank địa bàn TP.HCM tác giả 44 Không đáp ứng điều kiện tài sản chấp Với giá trị khoản vay lớn, mức độ rủi ro cao ngân hàng thường yêu cầu doanh nghiệp phải cung cấp tài sản chấp có giá trị lớn Trong đó, hầu hết DNVVN thường có tài sản tài sản khơng đáp ứng theo quy định ngân hàng dẫn đến giá trị tài sản chấp thường thấp so với nhu cầu vay vốn doanh nghiệp, doanh nghiệp muốn vay vốn tiếp để bổ sung vốn sản xuất kinh doanh khơng cịn tài sản để chấp dùng để chấp trước Mức độ thông tin minh bạch chưa cao Hiện nay, yếu tố khách quan nguồn tài hạn chế nên nhiều DNVVN khơng thực kiểm tốn BCTC cơng ty Do đó, làm thủ tục vay vốn ngân hàng thường yêu cầu doanh nghiệp phải đính kèm thêm báo cáo thuế, nhiên tính xác báo cáo thuế không cao doanh nghiệp trốn thuế nên khai báo kết kinh doanh sai thật, chẳng hạn thực tế doanh nghiệp có lời kết kinh doanh lại lỗ hay doanh nghiệp cung cấp BCTC “đẹp” cho ngân hàng để vay vốn cung cấp BCTC thua lỗ thấp cho quan thuế Vì vậy, mức độ xác báo cáo khơng cao, gây khó khăn cho cán thẩm định tín dụng kết thẩm định, phân tích thiếu tính xác, ảnh hưởng không nhỏ đến định cho vay ngân hàng Năng lực tài hạn chế Như trình bày, DNVVN có đặc điểm khơng địi hỏi vốn thành lập cao nên dễ thành lập tổ chức hoạt động, nhiên lại dễ chịu ảnh hưởng kinh tế có biến động đặc biệt biến động mạnh (khủng hoảng, lạm phát,…) Bên cạnh đó, lực quản trị tài doanh nghiệp cịn nhiều hạn chế loại hình doanh nghiệp chủ yếu phát triển tảng kinh doanh theo hộ gia đình nhỏ lẻ, chủ doanh nghiệp đóng nhiều vai trị: Giám đốc điều hành, quản lý tài chính, marketing,… dẫn đến gặp thời điểm khó khăn, doanh nghiệp khơng cân đối nguồn trả nợ, cân đối tài doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tốt quản trị dịng tiền khơng tốt dễ khơng cân đối nguồn tiền trả nợ dẫn đến nguy phá sản tính khoản Do vậy, ngân hàng thường thận trọng cho vay loại hình doanh nghiệp  Về phía ngân hàng Lãi suất cho vay cao Hiện nay, Eximbank Quận 10 lãi suất vay ngắn hạn dành cho doanh nghiệp dao động khoảng 6,8-8,0%/năm, trung dài hạn dao động từ 8,0-9,0%/năm khơng có mức lãi suất áp dụng riêng dành cho DNVVN (Thông báo lãi suất cho vay KHDN, số 2419/2015/EIB/TB-TGĐ) Đây yếu tố khách quan việc ngân hàng chưa thu hút nhiều DNVVN hầu hết tham khảo ý kiến khách hàng, DNVVN trả lời với mức lãi suất vậy, doanh nghiệp kinh doanh khơng đủ hiệu để trả lãi 45 Chưa có biện pháp hiệu giải nợ xấu Với tình hình nợ xấu ngày gia tăng (biểu đồ 3.5) dẫn đến tình trạng nguồn vốn ngân hàng bị tồn đọng, nguồn vốn khả dụng vay bị thu hẹp Hiện nay, kênh bán nợ Công ty mua bán nợ VAMC Công ty mua bán nợ tài sản tồn đọng thuộc Bộ Tài Chính (DATC) Tuy nhiên, tổ chức mua lại khoản nợ giá trị mức khiêm tốn so với nợ xấu thực tế ngân hàng, điều dẫn đến ngân hàng thận trọng việc cấp khoản vay cho DNVVN ứ đọng nguồn vốn bị chiếm dụng, hậu khó khăn cho DNVVN tiếp cận nguồn vốn tín dụng Cơng tác tiếp thị, thẩm định, phê duyệt cho vay nhiều hạn chế, chưa có sách cụ thể dành riêng cho DNVVN Hiện nay, Eximbank có số chương trình, sách cho vay chung dành cho khối khách hàng doanh nghiệp như: Chương trình cho vay kết nối Ngân hàng – Doanh nghiệp địa bàn TP.HCM, cho vay doanh nghiệp bình ổn thị trường,… mà chưa xây dựng chương trình cho vay riêng cho đối tượng khách hàng DNVVN Bên cạnh đó, với việc cho vay tín chấp cịn khó khăn với việc xây dựng hệ thống xếp hạng tín nhiệm sử dụng phương pháp định lượng thẩm định tín dụng chưa áp dụng rộng rãi khai thác hiệu Do đó, nhân viên tín dụng thường có xu hướng thẩm định dựa kinh nghiệm chủ yếu, dẫn đến kết phụ thuộc phần lớn vào trình độ, kinh nghiệm, tính ngại rủi ro lãnh đạo chi nhánh Dẫn đến số doanh nghiệp tốt lại bị bỏ qua, từ chối cho vay ngược lại Năng lực tài giảm sút Năng lực tài Eximbank thể trước hết thông qua tiêu nguồn vốn Nguồn vốn sở cho hoạt động Eximbank nói riêng ngân hàng nói chung, có hoạt động tín dụng Nguồn vốn Eximbank bao gồm nguồn chủ yếu vốn tự có (vốn chủ sở hữu), vốn huy động vốn vay Nhìn chung, so với ngân hàng TMCP khác, Eximbank ngân hàng lớn, có tiềm lực tài mạnh, nguồn vốn vốn chủ sở hữu lại giảm dần qua năm biểu giảm sút quy mô vốn Cụ thể, năm 2012 nguồn vốn vốn chủ sở hữu 170.156 tỷ đồng; 15.812 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng 9,29% tổng nguồn vốn Nhưng đến năm 2013 nguồn vốn giảm cịn 169.835 tỷ đồng tỷ lệ Vốn chủ sở hữu/Tổng nguồn vốn giảm theo 8,64% (vốn chủ sở hữu 14.680 tỷ đồng) Năm 2014, tổng nguồn vốn giảm 8.142 tỷ đồng vốn chủ sở hữu giảm theo khoảng 612 tỷ đồng, tỷ lệ Vốn chủ sở hữu/Tổng nguồn vốn lúc giảm 8,7% 46 Bảng 3.11: Nguồn vốn vốn chủ sở hữu Eximbank từ 2012-2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Nguồn vốn Vốn chủ sở hữu 2012 170.156 15.812 2013 169.835 14.680 2014 161.693 14.068 Nguồn: Báo cáo tài hợp kiểm tốn Eximbank năm 2012 - 2014 Do đó, Eximbank nói chung Eximbank Quận 10 nói riêng khó khăn việc mở rộng tín dụng điều làm cho khả tiếp cận vốn ngân hàng DNVVN có xu hướng giảm  Về phía sách Nhà nước Một số quy định liên quan đến bảo đảm tiền vay chưa rõ ràng, dẫn tới số sách hỗ trợ Nhà nước sách bảo lãnh vay vốn Ngân hàng Phát triển Việt Nam Quỹ bảo lãnh tín dụng TP.HCM chưa thực phát huy hiệu quy định doanh nghiệp phải có tài sản chấp cho khoản vay bảo lãnh theo ơng Hồng Đình Thắng - Giám đốc Quỹ bảo lãnh tín dụng TP.HCM cho biết: “Nếu khơng có quy định này, quỹ bảo lãnh thêm 10 DN với số tiền 52 tỷ đồng” (theo vnexpress.vn, 2/2016) Thơng tin sách hỗ trợ DNVVN không áp dụng vào thực tiễn Các sách cịn rời rạc chưa có tính kết nối khiến doanh nghiệp khó tham gia vào chương trình, sách Chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp có đối tượng rộng, nội dung chưa phù hợp như: Chương trình sở hữu trí tuệ khơng nhằm đến đối tượng DNVVN; hay sách trợ giúp chịu điều chỉnh luật chun ngành khác Các sách chưa có tính đột phá Thiếu tiêu chí đánh giá chung thực sách cho DNVVN như: Sự bình đẳng, hiệu quả, tính tối ưu sách, lợi ích cơng cộng lợi ích đặc thù… (Phạm Thị Thu Hằng, 2015) 47  Một số nguyên nhân khác Trong điều kiện thị trường chứng khoán Việt Nam chưa phát triển, nhu cầu vay vốn ngắn, trung dài hạn trông cậy vào hệ thống ngân hàng Trong phần lớn nguồn vốn huy động dân cư ngân hàng nguồn vốn ngắn hạn Do vậy, thách thức khơng nhỏ cho ngành ngân hàng (Nguyễn Tiến Đông, 2015) Sự phối hợp ngành, trung ương địa phương, tổ chức tín dụng cịn yếu chưa thực hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn DNVVN Nhìn chung, từ vấn đề nội bật nêu dẫn tới DNVVN chưa không đáp ứng đủ điều kiện vay vốn theo quy định pháp luật quy trình quản trị rủi ro tổ chức tín dụng Eximbank Quận 10 48 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẬN 10 4.1 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ 4.1.1 Đối với doanh nghiệp  DNVVN cần minh bạch vấn đề tài hơn, góp phần sử dụng nguồn lực hiệu quả, giảm thiểu rủi ro, chi phí cho doanh nghiệp ngân hàng vay vốn  Các DNVVN cần tạo mối quan hệ tốt, hợp tác chặt chẽ đáp ứng yêu cầu ngân hàng về: Thơng tin doanh nghiệp, báo cáo tài chính, tờ khai thuế, phương án sản xuất kinh doanh doanh nghiệp,…  Tăng cường giao dịch toán qua ngân hàng nhằm tăng tính minh bạch hoạt động tài DNVVN, góp phần tạo tin tưởng ngân hàng doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn (như tốn cơng nợ mua bán hàng hóa, trả lương cho cơng nhân viên, tốn tiền dịch vụ,…), doanh nghiệp thực giao dịch qua hệ thống ngân hàng, ngân hàng đánh giá tính minh bạch lực tài chính, khả sản xuất kinh doanh doanh nghiệp thông qua luồng tiền vào tài khoản toán ngân hàng  Lập phương án sử dụng vốn vay cụ thể, rõ ràng nhằm nâng cao thuyết phục cho vay ngân hàng  Chủ động tham gia tổ chức, hiệp hội như: Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM, Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ vừa Việt Nam (VinaSME) hay hiệp hội theo ngành nghề khác (Hiệp hội lương thực thực phẩm TP.HCM, Hiệp hội cao su, thủy sản,…) tận dụng hỗ trợ tổ chức trung gian tài như: Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV TP.HCM, Ngân hàng Phát triển CN TP.HCM, Cơng ty tài TP.HCM Vì tham gia vào tổ chức, hiệp hội này, DNVVN tổ chức bảo vệ quyền lợi, cung cấp nhiều thơng tin dịch vụ có lợi như: Tư vấn, cung cấp thông tin dự báo, đào tạo,… cầu nối hội viên (là DNVVN) tổ chức quốc tế, giúp DNVVN mở rộng thương hiệu, dễ dàng cho DNVVN việc vay vốn ngân hàng  Tăng cường bổ sung vốn chủ sở hữu để tăng lực tài doanh nghiệp Bằng cách huy động thêm cổ đông, thành viên góp vốn, DNVVN chủ động 49 nguồn lực tài mình, góp phần tăng cường khả cạnh tranh, mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh 4.1.2 Đối với ngân hàng  Giải hiệu vấn đề nợ xấu Trước hết phải rà soát lại thẩm định khoản nợ cách cụ thể xác Trên sở tìm ngun nhân xác lý nợ hạn Tiếp theo đó, tùy đặc điểm khoản vay, ngân hàng xem xét lựa chọn phương án xử lý lộ trình thực cho phù hợp như: Thực tái cấu trúc tài chính; xem xét tiếp tục hỗ trợ vay vốn theo hướng giảm dần nợ hạn, nợ cấu; xử lý tài sản, khởi kiện, bán nợ,…  Kết hợp nhiều sản phẩm, dịch vụ cung cấp cho DNVVN để hạ lãi suất cho vay tạo điều kiện dễ dàng cho DNVVN tiếp cận nguồn vốn tín dụng  Tạo sản phẩm, chương trình ưu đãi riêng, thiết thực dành cho đối tượng khách hàng DNVVN  Có sách khuyến khích cá nhân, tập thể, xử lý cán yếu kém: Chú trọng công tác khen thưởng nghiêm túc xử lý yếu kém, qua tạo động lực thi đua, tích cực hăng hái hồn thành nhiệm vụ chuyên môn, đồng thời nâng cao trách nhiệm, tính chủ động cơng việc để hồn thành cơng tác gia có hiệu quả, đem lại chất lượng Đồng thời có kế hoạch đào tạo, nâng cao lực chuyên môn cán công nhân viên, đặc biệt cán thẩm định tín dụng  Cán tín dụng phải tích cực, thường xuyên liên lạc với doanh nghiệp để thu thập thơng tin tình hình sản xuất kinh doanh để phát sớm khoản vay có vấn đề có kế hoạch khắc phục nhanh chóng doanh nghiệp gặp khó khăn vấn đề trả nợ  Phát triển thương hiệu Eximbank Mặc dù Eximbank ngân hàng lớn có thâm niên cao ngành nghề năm gần việc xây dựng thương hiệu chưa trọng để có chiến lược marketing hiệu Thơng qua đó, thương hiệu ngân hàng củng cố phát triển Làm cho doanh nghiệp phải nghĩ đến Eximbank muốn vay vốn, gửi tiền, có dự án cần vốn tài trợ Để thực điều cần phối hợp nhiều khâu từ hình thành chiến lược tiếp cận, phục vụ, cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng Tuy việc xây dụng chiến lược marketing lạ lĩnh vực kinh doanh tiền tệ ngân hàng hiệu đem lại lớn Vì vậy, ngân hàng nên xây dựng cho chiến lược marketing cụ thể, sách phát triển thương hiệu rõ ràng, phù hợp với điều kiện ngân hàng, điều kiện chung kinh tế  Hạn chế mở rộng thêm địa bàn hoạt động Khơng riêng Eximbank mà có nhiều ngân hàng chạy đua mở rộng chi nhánh, phịng giao dịch 50 để tăng diện mắt khách hàng Tuy chiến lược ngân hàng để đạt mục tiêu chung Eximbank cần xem xét tính đến hiệu việc hoạt động, xem lợi nhuận có đủ bù đắp chi phí cho việc mở rộng địa bàn hoạt động hay không Thay vào mở rộng địa bàn hoạt động, Eximbank nên trọng đầu tư vào nhân lực, vật lực, tài lực cơng nghệ cho chi nhánh, phịng giao dịch thành lập để nâng cao chất lượng hiệu hoạt động chung hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp 4.1.3 Về phía sách Nhà nước  Nhà nước, Chính phủ nên có sách, quy định hỗ trợ phát triển DNVVN, có biện pháp giúp DNVVN nâng cao lực mặt sản xuất, quản trị điều hành, mở rộng thị trường, nâng cao trình độ cơng nghệ  Có sách cụ thể vấn đề hỗ trợ vốn cho DNNVV như: Phát triển quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNVVN, mở rộng quỹ hỗ trợ doanh nghiệp quy định ưu đãi lãi suất, điều kiện vay vốn NHTM  Có sách khuyến khích NHTM có tỷ lệ dư nợ tín dụng cho DNVVN mức cao 4.2 KẾT LUẬN Cùng với lên đổi kinh tế, hoạt động tín dụng Eximbank chi nhánh Quận 10 nhìn chung đạt nhiều thành tựu to lớn góp phần thúc đẩy hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư thành phần kinh tế, đặc biệt phận DNVVN, vừa thực mục tiêu phát triển kinh tế đất nước Tuy nhiên, nợ xấu, nợ hạn làm ảnh hưởng to lớn đến khả cạnh tranh chi nhánh Vì vậy, nâng cao hiệu quả, chất lượng tín dụng khơng cịn nỗi lo tồn hệ thống ngân hàng TMCP Eximbank nói riêng hệ thống ngân hàng nói chung Tùy ngân hàng mà có cách xử lý cho hiệu nhất, đem đến động lực cạnh tranh ngân hàng Bản thân ngân hàng thật nỗ lực vượt qua khó khăn kinh tế, có bước phát triển cụ thể, mạnh mẽ, vượt bậc Bên cạnh kết đạt cụng có điểm cần khắc phục Ln tìm tòi, sáng tạo Xem xét nội lực bên bên ngồi để có hướng giải tốt cho Như biết, hai nghiệp vụ quan trọng ngân hàng cho vay huy động vốn, hai nghiệp vụ kèm bổ trợ cho Nghiệp vụ huy động vốn tạo nguồn lực hoạt động cho vay tạo lợi nhuận Xét khía cạnh cho vay, đặc biệt với DNVVN – đối tượng có vai trị quan trọng kinh tế chiếm số lượng lớn nước đặc biệt TP.HCM với số lượng DNNVV chiếm đến 32% tổng số DNNVV nước nói chung cịn gặp nhiều khó khăn hạn chế mà dư nợ cho vay dành cho đối tượng tăng qua 51 năm gia tăng tỷ lệ nợ xấu Cùng với bất cập nêu nguyên nhân dẫn đến doanh nghiệp thực cần vốn cho kinh doanh lại không tiếp cận vốn, ngân hàng thận trọng, giải ngân chậm Cịn phía ngân hàng cho rằng, để ngân hàng giải ngân nguồn vốn kích cầu thân doanh nghiệp phải có phương án, kế hoạch kinh doanh khả thi Khi kỳ vọng nhu cầu thị trường chưa sáng sủa ngân hàng cịn dè dặt vấn đề cho vay dẫn đến ngân hàng tình trạng dư vốn mà DNVVN lại khơng tiếp cận nguồn vốn vay Vì thế, thơng qua khóa luận này, em hy vọng đóng góp phần ý kiến để nâng cao chất lượng, hiệu hoạt động tiếp cận tín dụng DNVVN Eximbank 52 TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Thị Tuyết Hoa, Nguyễn Thị Nhung (2007), Tiền tệ Ngân hàng, Nhà xuất Thống kê Nguyễn Minh Kiều (2007), Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại, Nhà xuất Thống kê Nguyễn Quốc Anh (2007), Quản trị Ngân hàng thương mại, Nhà xuất Lao động xã hội Trương Quang Thơng (2010), Tài trợ tín dụng ngân hàng cho doanh nghiệp nhỏ vừa: Một nghiên cứu thực nghiệm thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất Tài Cục thống kê TP.HCM (2015), Niên giám thống kê 2014, Nhà xuất Thống kê Báo cáo thường niên Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam năm 2012, 2013, 2014 Báo cáo tài Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam năm 2012, 2013, 2014 Nguyễn Đức Tâm (04/07/2014), “Tiếp cận nguồn vốn doanh nghiệp nhỏ vừa nhìn từ nước phát triển khu vực Đông Nam Á”, truy cập đường link: http://vietnamnay.com/xem-tin-tuc/tiep-can-nguon-von-cua-doanh-nghiepnho-va-vua-nhin-tu-cac-nuoc-phat-trien-trong-khu-vuc-dong-nam-a-default.html, ngày 28/01/2016 Đỗ Huyền (24/09/2015), “Chỉ có 30% doanh nghiệp vừa nhỏ tiếp cận vốn ngân hàng”, truy cập đường link: http://bnews.vn/chi-co-30-doanh-nghiepvua-va-nho-tiep-can-duoc-von-ngan-hang/1449.html vào ngày 24/09/2015, ngày 28/01/2016 10 http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1& mode=detail&document_id=88612 11 http://voer.edu.vn/ 12 http://cafef.vn/ 13 http://eximbank.com.vn/home/ 14 http://www.pso.hochiminhcity.gov.vn/ 53 PHỤ LỤC PHIẾU KHẢO SÁT NHÂN VIÊN TÍN DỤNG PHỊNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP CÁC CHI NHÁNH EXIMBANK TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM VỀ NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU DNVVN KHƠNG ĐƯỢC CHẤP THUẬN CHO VAY Nhân viên tín dụng: Chi nhánh: CÂU HỎI KHẢO SÁT: 1/ Nguyên nhân chủ yếu doanh nghiệp vừa nhỏ không ngân hàng anh/chị chấp thuận cho vay? Thang đo Chỉ tiêu Không phù hợp sách tín dụng ngân hàng Khơng có tài sản bảo đảm tài sản bảo đảm không đáp ứng quy định Phương án kinh doanh doanh nghiệp khơng khả thi Doanh nghiệp có vốn tự có tham gia thấp Năng lực tài khả quản trị không tốt Báo cáo tài khơng đầy đủ, minh bạch Lịch sử quan hệ tín dụng khơng tốt (có phát sinh nợ hạn/nợ xấu năm gần kề với thời điểm vay vốn) Doanh nghiệp không nộp đủ hồ sơ thực thủ tục vay vốn Ý kiến khác: …………………………………………… (1: Rất quan trọng; 2: Ít quan trọng; 3: Quan trọng; 4: Khá quan trọng; 5: Rất quan trọng) 54 2/ Anh/chị đánh khả tiếp cận nhu cầu vốn doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng anh/chị nay? (Khó khăn/Bình thường/Dễ dàng) 3/ Anh/Chị có đề xuất hay gợi ý sách ngân hàng để hoạt động tiếp cận nhu cầu vốn DNVVN dễ dàng hơn? Cảm ơn anh/chị tham gia khảo sát! 55 PHỤ LỤC TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT - Đối tượng khảo sát: Nhân viên tín dụng phịng Khách hàng doanh nghiệp, Phó/Trưởng phận Khách hàng doanh nghiệp chi nhánh Eximbank địa bàn TP.HCM - Tổng số phiếu phát ra: 55 phiếu - Tổng số phiếu thu về: 40 phiếu Kết khảo sát: 1/ Nguyên nhân chủ yếu doanh nghiệp vừa nhỏ không ngân hàng anh/chị chấp thuận cho vay? Thang đo STT Chỉ tiêu Giá trị trung bình 3,18 Số phiếu trả lời Khơng phù hợp sách tín dụng ngân hàng 20 4,13 Khơng có tài sản bảo đảm tài sản bảo đảm không đáp ứng quy định Phương án kinh doanh doanh nghiệp không khả thi 15 11 11 3,75 Doanh nghiệp có vốn tự có tham gia thấp 14 3,15 Năng lực tài lực quản trị không tốt 14 19 4,03 Báo cáo tài khơng đầy đủ, minh bạch 18 10 3,88 18 56 19 12 4,05 Lịch sử quan hệ tín dụng khơng tốt (có phát sinh nợ q hạn/nợ xấu năm gần kề với thời điểm vay vốn) 20 13 3,85 Doanh nghiệp không nộp đủ hồ sơ thực thủ tục vay vốn (Trong đó, 1: Rất quan trọng; 2: Ít quan trọng; 3: Quan trọng; 4: Khá quan trọng; 5: Rất quan trọng) 2/ Anh/chị đánh khả tiếp cận nhu cầu vốn doanh nghiệp vừa nhỏ ngân hàng anh/chị nay? (Khó khăn/Bình thường/Dễ dàng) Ý kiến trả lời Số lượng Tỷ lệ Khó khăn 18 45% Bình thường 22 55% 0% 40 100% Dễ dàng Tổng cộng 57