LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới PGS.TS Nguyễn Văn Mã tận tình bảo, hướng dẫn tạo điều kiện giúp hoàn thành công trình nghiên cứu Tôi xin gửi lời cảm ơn tới cán Viện nghiên cứu Ngô – Viện Khoa Học Kỹ Thuật Nông nghiệp Việt Nam giúp đỡ hướng dẫn thực nhiều thí nghiệm luận văn Tôi xin gửi lời cảm ơn tới thầy, cô thuộc khoa Sinh – Kỹ thuật Nông nghiệp – Trường Đại học Sư phạm Hà Nội giúp đỡ suốt trình học tập trường Tôi xin gửi lời cảm ơn tới cán Viện nghiên cứu Ngô thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam giúp đỡ trình thực luận văn Nhân dịp này, xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, tập thể lớp Sinh học thực nghiệm K14 động viên giúp đỡ suốt thời gian vừa qua Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 12 tháng 12 năm 2012 Đào Quang Thắng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực không trùng lặp với đề tài khác Tôi xin cam đoan thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày 12 tháng 12 năm 2012 Đào Quang Thắng MỤC LỤC MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu Ý nghĩa lí luận ý nghĩa thực tiễn Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Giới thiệu ngô 1.1.1 Nguồn gốc phân loại ngô 1.1.2 Đặc điểm sinh học ngô 1.1.3 Tình hình sản xuất ngô giới Việt Nam 1.1.3.1 Tình hình sản xuất ngô giới 1.1.3.2 Tình hình sản xuất ngô Việt Nam 1.2 Đất mặn chế chống chịu mặn 1.2.1 Đất mặn 1.2.2 Tác hại mặn với thực vật 1.2.3 Ảnh hưởng áp suất thẩm thấu đến thực vật 13 1.2.4 Cơ sở sinh lý, sinh hóa tính chịu mặn thực vật 15 1.2.3.1 Cơ sở sinh lý tính chịu mặn 15 1.2.3.2 Cơ sở sinh hóa tính chịu mặn 15 1.3 Một số nghiên cứu ảnh hưởng mặn đến ngô số loại trồng 17 Chương VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Vật liệu nghiên cứu 19 2.2 Hóa chất, thiết bị, địa điểm nghiên cứu 19 2.2.1 Hóa chất 19 2.2.2 Thiết bị nghiên cứu 19 2.2.3 Địa điểm nghiên cứu 19 2.3 Phương pháp nghiên cứu 21 2.3.1 Phương pháp xác định tiêu hóa sinh 21 2.3.1.1 Xác định hoạt độ catalase phương pháp chuẩn độ 21 2.3.1.2 Xác định hàm lượng đường khử phương pháp vi phân tích 23 2.3.1.3 Xác định hoạt độ enzyme a - amylase theo phương pháp Heinkel 25 2.3.1.4 Xác định hàm lượng proline 26 2.3.2 Phương pháp đánh giá khả chịu mặn giống giai đoạn nảy mầm 27 2.3.2.1 Đánh giá khả chịu mặn hạt giai đoạn ngâm ủ nảy mầm 27 2.3.2.2 Đánh giá khả chịu mặn giai đoạn đến 28 2.2.3 Phương pháp xử lý số liệu 28 Chương KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1 Hàm lượng protein lipit giống ngô nghiên cứu 29 3.2 Khả chịu mặn giống V98-1 CP333 29 3.2.1 Khả chịu mặn giống V98-1 CP333 giai đoạn hạt nảy mầm 29 3.2.1.1 Ảnh hưởng mặn đến giai đoạn ngâm ủ nảy mầm 29 3.2.1.2 Ảnh hưởng mặn đến sinh trưởng rễ mầm 32 3.2.1.3 Ảnh hưởng mặn đến sinh trưởng thân mầm 35 3.2.1.4 Ảnh hưởng mặn đến khối lượng tươi mầm 38 3.1.2.4 Khối lượng khô mầm 41 3.2.2 Ảnh hưởng mặn đến số tiêu sinh hóa hạt nảy mầm 43 3.2.2.1 Ảnh hưởng mặn đến biến động hàm lượng đường tan giai đoạn nảy mầm 43 3.2.2.2 Ảnh hưởng mặn đến hoạt độ enzyme α - amylase giống ngô nghiên cứu giai đoạn hạt nảy mầm 47 3.2.2.3 Ảnh hưởng mặn đến hoạt độ enzyme catalase giống ngô nghiên cứu giai đoạn hạt nảy mầm 49 3.2.2.4 Ảnh hưởng mặn đến hoạt độ proline thân giai đoạn 52 3.2.2.5 Ảnh hưởng mặn đến hoạt độ proline rễ giai đoạn 54 KẾT LUẬN 58 KIẾN NGHỊ 60 TÀI LIỆU THAM KHẢO 62 DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1 Diện tích, suất, sản lượng ngô toàn giới năm 2005 -2010 Bảng 1.2 Các quốc gia có sản lượng ngô lớn giới năm 2010 Bảng 1.3 Diện tích, suất, sản lượng ngô Việt Nam năm 2005 2010 Bảng 2.1 Nồng độ glucoz giá trị OD585nm 20 Bảng 3.1 Hàm lượng protein, lipit giống ngô nghiên cứu 25 Bảng 3.2 Tỷ lệ nảy mầm hai giống ngô V98-1 vàCP333 sau ủ 6h ngưỡng mặn Bảng 3.3 Chiều dài rễ mầm 26 28 Bảng 3.4 Chiều dài thân mầm hai giống ngô V98-1 CP333 môi trường mặn khác 30 Bảng 3.5 Khối lượng tươi mầm ngô 33 Bảng 3.6 Khối lượng khô mầm ngôkhác 35 Bảng 3.7 Hàm lượng đường tan hạt nảy mầm nồng độ NaCl 37 Bảng 3.8 Hoạt độ α – amylase hạt nảy mầm ngưỡng mặn 39 Bảng 3.9 Hoạt độ enzym catalase mầm hai giống ngô V98-1 CP333 điều kiện áp suất thẩm thấu môi trường khác 41 Bảng 3.10 Hàm lượng proline thân ngô điều kiện mặn nhân tạo 43 Bảng 3.11 Hàm lượng proline rễ ngô điều kiện mặn nhân tạo 45 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Trang Hình 3.1 Biểu đồ tỷ lệ nảy mầm hai giống ngô V98-1, CP333 26 điều kiện mặn khác Hình 3.2 Sự sinh trưởng rễ mầm giống V98-1 28 Hình 3.3 Sự sinh trưởng rễ mầm giống CP333 29 Hình 3.4 Sự sinh trưởng thân mầm giống V98-1 điều kiện mặn 31 Hình 3.5 Sự sinh trưởng thân mầm giống CP333 điều kiện mặn 31 Hình 3.6 Khối lượng tươi mầm ngưỡng mặn giống V98-1 34 Hình 3.7 Khối lượng tươi mầm ngưỡng mặn giống CP333 34 Hình 3.8 Hàm lượng đường tan giống V98-1 37 Hình 3.9 Hàm lượng đường tan giống CP333 38 Hình 3.10 Hoạt độ α – amylase hạt nảy mầm giống V98-1 39 Hình 3.11 Hoạt độ α – amylase hạt nảy mầm giống cp333 40 Hình 3.121 Hoạt độ catalase mầm giống V98-1 điều kiện áp suất thẩm thấu môi trường khác 41 Hình 3.13 Hoạt độ catalase mầm giống CP 333 điều kiện áp suất thẩm thấu môi trường khác 42 Hình 3.14 Hàm lượng proline thân giống ngô V98-1 43 Hình 3.15 Hàm lượng proline thân giống ngô CP333 44 Hình 3.16 Hàm lượng proline rễ giống ngô V98-1 45 Hình 3.17 Hàm lượng proline rễ giống ngô CP333 46 MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Cây ngô (Zea mays L.) loại lương thực, có vai trò quan trọng vấn đề đảm bảo an ninh lương thực quốc gia Hạt ngô nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho người, nguồn cung cấp tinh bột cho trình sản xuất thức ăn chăn nuôi Tuy nhiên, vấn đề sản xuất ngô gặp nhiều khó khăn dẫn đến suy giảm sản lượng suất Và nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng đất canh tác bị biến đổi nhiễm mặn Theo thống kê tổ chức Nông lương Liên hợp quốc FAO hàng năm diện tích đất nông nghiệp giảm mạnh bị nhiễm mặn 3% toàn giới, 6% Việt Nam nước Đông Nam Á khác [46] Đất mặn có tác động làm ức chế đến sinh trưởng qua làm giảm suất trồng Trong giai đoạn sinh trưởng sinh trưởng giai đoạn hạt nảy mầm nhạy cảm với nồng độ mặn môi trường [37] Sự sinh trưởng điều kiện đất bị nhiễm mặn tác động tới thông số mặt sinh lí hóa sinh như: diện tích giảm, mật độ lỗ khí giảm, đóng mở lỗ khí bị ảnh hưởng, làm tăng hàm lượng axit amin prolin, protein tan, axit amin, giảm hàm lượng nước tương đối [44], làm tăng biểu gen (chẳng hạn gen mã hóa enzym tham gia sinh tổng hợp prolin, …) [42] Ở Việt Nam, có số công trình nghiên cứu ảnh hưởng NaCl đối tượng lúa, đậu xanh, đậu tương [8] gây áp suất thẩm thấu muối NaCl, nhiên công trình nghiên cứu ảnh hưởng NaCl ngô để qua làm đề biện pháp phát triển loại vùng đất ven biển nhiễm mặn nhiều hạn chế 54 Hình 3.15 Hàm lượng proline thân giống ngô CP333 Kết bảng 3.10 cho thấy hàm lượng proline thân điều kiện gây mặn nhân tạo có gia tăng tăng nồng độ kéo dài thời gian gây mặn, gia tăng khác giống Ở giống V98-1 có tích lũy hàm lượng proline cao giai đoạn gây mặn nồng độ khác Sự tăng cường tổng hợp proline thân sống môi trường mặn có ý nghĩa quan trọng việc trì khả giữ nước cây, giúp trì áp lực thẩm thấu cấu trúc thành tế bào, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động bình thường [3] 3.2.2.5 Ảnh hưởng mặn đến hoạt độ proline rễ giai đoạn Tiến hành phân tích hàm lượng proline rễ, giai đoạn non thời điểm trước gây mặn, sau ngày, ngày, ngày, ngày điều kiện gây mặn nhân tạo, thu kết bảng 3.11, hình 3.15 55 hình 3.16 56 Bảng 3.11 Hàm lượng proline rễ ngô điều kiện mặn nhân tạo (Đơn vị % khối lượng tươi) Hàm lượng proline Giống ngày ngày X σ X σ X σ X σ ĐC 0,08 0,02 0,13 0,02 0,18 0,03 0,23 0,01 0,3% 0,12 0,04 0,18 0,03 0,21 0,03 0,27 0,05 0,5% 0,13 0,03 0,21 0,02 0,25 0,03 0,32 0,01 0,7% 0,14 0,02 0,24 0,02 0,3 0,01 0,35 0,04 0,9% 0,16 0,04 1,26 0,04 0,35 0,05 0,4 0,02 ĐC 0,05 0,02 0,09 0,05 0,14 0,04 0,19 0,03 0,3% 0,07 0,03 0,1 0,02 0,18 0,03 0,21 0,03 0,5% 0,08 0,02 0,13 0,01 0,2 0,03 0,23 0,02 0,7% 0,08 0,05 0,16 0,02 0,23 0,02 0,27 0,03 0,9% 0,11 0,03 0,19 0,03 0,27 0,05 0,31 0,02 V98-1 CP333 Giá trị thể giá trị trung bình ± độ lệch chuẩn ( X   ), thống kê có ý nghĩa với α = 0,05 57 Hình 3.16 Hàm lượng proline rễ giống ngô V98-1 Hình 3.17 Hàm lượng proline rễ giống ngô CP333 Kết xác định hàm lượng proline rễ cho thấy hàm lượng proline có thay đổi nồng độ NaCl môi trường thay đổi Cụ thể: Hàm lượng proline tăng nồng độ NaCl tăng, hàm lượng proline giống V98-1 CP333 biến thiên khoảng 0,05 % đến 0,4% khối lượng tươi rễ 58 So sánh hàm lượng proline thân với hàm lượng proline rễ thời điểm trước hạn, sau hạn ngày, ngày, ngày thấy rằng, biến đổi hàm lượng proline thân, cao biến đổi hàm lượng proline rễ Kết nghiên cứu biến động hàm lượng proline phận thân rễ điều kiện hạn nhân tạo, phù hợp với nhận định số tác giả khả proline hòa tan mạnh nước tích lũy nhiều nhiều thực vật sống môi trường stress muối [5] Sự gia tăng hàm lượng proline giống ngô sau gây mặn chứng tỏ ngô có phản ứng tích cực trước thay đổi điều kiện môi trường Một số kết nghiên cứu tiến hành đối tượng khác cho thấy, hàm lượng proline lá, rễ sống điều kiện khô hạn tăng lên gấp nhiều lần so với sống điều kiện bình thường [7], [18], [29] KẾT LUẬN Từ kết nghiên cứu số tiêu sinh lý, hàm lượng đường tan, hoạt độ catalase hoạt độ số enzym giai đoạn nảy mầm hai giống ngô V98-1 CP333 điều kiện mặn khác nhau, rút số kết luận sau: Trong giai đoạn nảy mầm: Sinh trưởng mầm giảm dần độ mặn môi trường tăng lên, thời gian gây mặn ủ nảy mầm nồng độ mặn cao sinh trưởng mầm giảm Khối lượng chất tươi chịu tác động mạnh chịu tác động mạnh hàm lượng NaCl Khối lượng khô biến động chịu tác động mặn Nồng độ muối làm tăng cường tích lũy đường tan hoạt độ loại enzyme hạt nảy mầm Quá trình tăng hàm lượng đường tan 59 hoạt độ loại enzyme tăng với chiều tăng nồng độ NaCl môi trường mặn nhân tạo thời gian xử lý mặn Trong điều kiện độ mặn môi trường tăng, hoạt độ enzym αamilase tăng mạnh giai đoạn ngày tuổi, ngày tuổi, ngày tuổi giảm ngưỡng ngày tuổi Gây mặn nhân tạo giai đoạn non cho thấy, giống nghiên cứu có gia tăng hàm lượng proline thân, rễ qua thời gian gây hạn Hàm lượng proline thân lớn so với hàm lượng proline rễ Giống V98-1 có hàm lượng proline cao nhất, giống CP333 có hàm lượng proline thấp hơn, chứng tỏ khả chịu mặn giống CP333 thấp V98-1 So sánh khả chịu mặn giống V98-1 CP333: Thông qua so sánh tiêu giai đoạn nảy mầm thấy giống V98-1 có khả chịu mặn tốt giống CP333 60 KIẾN NGHỊ Nghiên cứu cấp độ phân tử để tìm gen quy định tính chịu mặn dòng ngô nghiên cứu Tiếp tục nghiên cứu khả chịu mặn giai đoạn hoa, trổ bắp để hoàn chỉnh quy trình nghiên cứu khả chịu mặn cho giống ngô 61 62 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng việt Bùi Chí Bửu, Nguyễn Thị Lang (2003), “ Cơ sở di truyền tính chống chịu thiệt hại từ môi trường”, NXB Nông Nghiệp Phạm Thị Trân Châu, Nguyễn Thị Hiền, Phùng Gia Tường (1997), Thực hành hóa sinh học, Nxb Giáo dục, Hà Nội Nguyễn Hữu Cường, Nguyễn Thị Kim Anh, Đinh Thị Phòng, Lê Thị Muội, Lê Trần Bình (2003), " Mối tương quan hàm lượng proline tính chống chịu lúa", Tạp chí Công nghệ sinh học (1), tr 85 - 95 Nguyễn Lân Dũng (1979), Một số phương pháp nghiên cứu vi sinh vật học, tập 3, Nxb Hà Nội, tr 116 - 120 Điêu Thị Mai Hoa, Trần Thị Thanh Huyền (2007), "Sự biến đổi hàm lượng amino acid proline rễ đậu xanh tác động tress muối NaCl", Báo cáo khoa học hội nghị toàn quốc, Nxb KH&KT, tr 482-485 La Việt Hồng (2008), Ảnh hưởng thiếu nước đến hàm lượng Prolin đậu tương , Báo cáo khoa học hội nghị NCKH sinh viên trường Đại học sư phạm toàn quốc lần thứ 4, tr 215 Trần Văn Lài (1991), Yếu tố sinh học hạn chế phát triển lạc đậu đỗ Việt Nam, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Trần Thị Phương Liên, Lê Thị Muội (2004), Nghiên cứu thành phần đường tan chọn giống đậu tương, Báo cáo khoa học - Những vấn đề nghiên cứu khoa học sống, Nxb Khoa học & Kỹ thuật, tr 473 -475 Nguyễn Đức Lương, Dương Văn Sơn, Lương Văn Hinh (2002), Giáo trình lương thực (dành cho cao học), Nxb Nông nghiệp, Hà Nội 10 Nguyễn Văn Mã, Kim Thị Duyên (2011), “Phản ứng hạt đậu tương DT 2008 nảy mầm điều kiện dung dịch NaCl có áp suất thẩm thấu 63 khác ”, Tạp chí khoa học trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, tr 109 11 Bùi Thị Thu Thủy, Nguyễn Thị Tâm, Nguyễn Mạnh Quỳnh (2006), "Ảnh hưởng hạn sinh lý đến số tiêu hóa sinh hạt nảy mầm số giống lúa", Tạp chí Nông nghiệp PTNT, 12(2), tr 29 – 33 Tài liệu tiếng anh 12 Aziz I.,Khan MA.,2001 Effect of seawater on the growth, ion content and water potential of Rhizophora mucronata Lam J Plant Res 114, 369-373 13 Al-Rawi I M T., Abdel C G, (2011), Seed germination in response to osmosic stress, Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES) ISSN: 2220-6663 (Print) 2222-3045 (Online), Vol 1, No 4, p.1-15 14 Anthraper A., Dubois JD (2003), the effect of nacl on growth, N2 fixation (acetylene reduction), and percentage total nitrogen in Leucaena Leucocephala (leguminosae) var k-81, American Journal of Botany, 90(5): 683–692 15 Ashraf M., 2001 Relationships between growth and gas exchange characteristics in some salt-tolerant amphidipoid Brassica species in relation to their diploid parents Environ Exp Bot 45, 155-163 .16 Aziz I.,Khan MA.,2001 Effect of seawater on the growth, ion content and water potential of Rhizophora mucronata Lam J Plant Res 114, 369373 17 Bayeulo-Jiménez JS., Graig R., Lynch JP., 2002 Salinity tolerance of Phaseolus species during germination and early seedling growth Crop Sci 42, 1584- 1594 18 Delauney A., Verma DPS., (1993), Proline biosynthesis and osmoregulation in plan, Plant J, 4, pp 215 – 223 64 19 Delfine S., Alvino A., Zacchini M., Loreto F., 1998 Consequences of salt stress on conductance to CO2diffusion, rubisco characteristics and anatomy of spinach leaves Aust J Plant Physiol 25, 395-402 20 Dubey, R.S., 1997 Photosynthesis in plants under stressful conditions In: M Pessarakli, (ed.), Handbook of Photosynthesis, Marcel Dekker, New York, pp 859-875 21 Farsiani A., Ghobadi M.E., (2009) Effects of PEG and NaCl Stress on Two Cultivars of Corn (Zea mays L.) at Germination and Early Seedling Stages, World Academy of Science, Engineering and Technology, 57, pp: 382-289 22 Faville MJ., Silvester WB., Alian Green TG., Jermyn WA., 1999 Photosynthetic characteristics of three asparagus cultivars differing in yield Crop Sci 39, 1070-1077 23 Fisarakis I., Chartzoulakis K., Stavrakas D., 2001 Response of sultana vines (V vinifera L.) on six rootstocks to NaCl salinity exposure and recovery Agric Water Manage 51, 13-27 24 Frova, C., Krajewski, P., Di Fonzo, N., Villa, M., Sari-Gorla, M (1999), “Genetic analysis of drought tolerance in maize by molecular marker I Yield components.” Theor Appl Genet 99: 280-288 25 Ghoulam C., Foursy A., Fares K., 2002 Effects of salt stress on growth, inorganic ions and proline accumulation in relation to osmotic adjustment in five sugar beet cultivars Environ Exp Bot 47, 39-50 26 Grattan SR., Grieve CM., 1999 Salinity-mineral nutrient relations in horticultural crops Sci Hort 78, 127-157 65 27 Grattan SR., Grieve CM., 1994 Mineral nutrient acquisition and response by plants grown in saline environments In: M Pessarakli (ed.), Handbook of Plant and Crop Stress Marcel Dekker, New York, pp 203-226 28 Gupta S., Chattopadhyay MK., Chatterjee P., Ghosh B., Sengupta DN., 1998 Expression of abscisic acid-responsive element-binding protein in salt tolerant indica rice (Oryza sativa L cv Pokkali) Plant Mol Biol 137, 629-637 29 Hu ACA., Delauney AJ., Verma DPS (1992), A bifunctional enzyme (P5CS) catalyses the first two steps in proline biosynthesis in plants, Proc Natl Acad Sci USA, 83, pp 1203 – 1207 30 Iyengar ERR., Reddy MP., 1996 Photosynthesis in highly salt-tolerant plants In: M Pessarakli (ed.), Handbook of Photosynthesis, Marcel Dekker, New York, pp 897-909 31 KaoWY., Tsai HC., Tsai TT., 2001 Effect of NaCl and nitrogen availability on growth and photosyntheis of seedlings of a mangrove species, Kandelia candel (L.) Druce J Plant Physiol 158, 841-846 32 Katerji N., Van Hoorn JW., Hamdy A., Mastrorilli M., Moukarzel E., 1997 Osmotic adjustment of sugar beets in response to soil salinity and its influence on stomatal conductance, growth and yield Agricul Water Manage 34, 57-69 33 Kaya C., Kirnak H., Higgs D., 2001 Enhancement of growth and normal growth parameters by foliar application of potassium and phosphorus in tomato cultivars grown at high (NaCl) salinity J Plant Nutr 24, 357-367 34 Kulkarni M., Deshpande D, "In vitro screening of tomato genotypes for drought resistance using polyethylene glycol", Afr J Biotechnology, 2007, vol 6, no 6, pp 691-696 66 35 Longstreth DJ., Nobel PS., 1979 Salinity effects on leaf anatomy Plant Physiol 63, 700-703 36 Meloni DA., Oliva MA., Ruiz HA., Martinez CA 2001 Contribution of proline and inorganic solutes to osmotic adjustment in cotton under salt stress J Plant Nutr 24, 599-612 37 Misra N., Dwivedi UN., 2004 “Genotypic differences in salinity tolerance of green gram cultivars” Plant Sci, 2004, vol 166, pp 1135-1142 38 Pettigrew WT., Meredith WR., 1994 Leaf gas exchange parameters vary among cotton genotypes Crop Sci 34, 700-705 39 Romero-Aranda R., Soria T., Cuartero J., 2001 Tomato plant-water uptake and plant-water relationships under saline growth conditions Plant Sci 160, 265-272 40 Silveira JAG., Melo ARB., Viegas RA., Oliveira JTA., 2001 Salinityinduced effects on nitrogen assimilation related to growth in cowpea plants Environ Exp Bot 46, 171-179 41 Sohan D., Jasoni R., Zajicek J., 1999 Plant-water relations of NaCl and calcium-treated sunflower plants Envriron Exp Bot 42, 105-111 42 Stasolla CL, Zyl1 LV., Egertsdotter U., Craig D., Liu W., Sederoff RR, (2003), The Effects of Polyethylene Glycol on Gene Expression of Developing White Spruce Somatic Embryos, Plant Physiology, vol 131 no 1, pp: 49-60 43 Taiz L., Zeiger E., 1998 Plant Physiology nd edn, Sinauer Associates Publishers, Sunderland, Massachusetts 67 44 Tejavathi D.H., Devaraj V.R., Murthy S.M., Nijagunaiah R., Shobha, K (2010), effect of PEG induced osmotic stress on proline, protein and relative water content in in vitro plants of macrotyloma uniflorum (Lam.) verdc Acta Hort (ISHS) 865:87-93 45 Wahome PK., Jesch HH.,Grittner I., 2001 Mechanisms of salt stress tolerance in two rose rootstocks: Rosa chinensis ‘Major’ and R rubiginosa Sci Hort 87, 207-216 46 Yeo AR, TJ Flowers 1984 Mechanism of salinity resistance in rice and their role as physiological criteria in plant breeding In: Salinity tolerance in plants Wiley- Interscience, New York, pp 151-170 Tài liệu Internet 46 http://faostat.fao.org 68