THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT VÀ MỘT SỐ HỢP CHẤT HỮU CƠ KHÓ PHÂN HUỶ Mục tiêu Mô tả loại thuốc BVTV, số hợp chất hữu khó phân huỷ (POPs), thực trạng sử dụng & tồn lưu môi trường Trình bày đường phơi nhiễm số ảnh hưởng sức khoẻ phơi nhiễm với thuốc BVTV POPs Trình bày số nguyên tắc sử dụng an toàn thuốc BVTV I Thuốc BVTV & POPs Video: http://www.youtube.com/watch?v=MqrbFdJChzM (Pesticides and their ethical implications) phút Thuốc TVTV gì? Mục đích sử dụng? Nhận thức tác dụng thuốc BVTV thay đổi nào? Quốc gia sử dụng thuốc BVTV với lượng lớn giới? Thuốc BVTV vào môi trường theo cách nào? (Xem thêm video: What are pesticides? phút http://www.youtube.com/watch?v=BcKt2R-xv6I) I Thuốc BVTV & POPs  Thuốc BVTV: chất độc có nguồn gốc từ tự nhiên hay hóa chất tổng hợp dùng để bảo vệ trồng nông sản, chống lại phá hoại sinh vật gây hại  Những sinh vật gây hại? 1.1 Mục đích sử dụng thuốc BVTV  Diệt dịch hại nhanh, triệt để, đồng loạt diện rộng  kiểm soát thời gian ngắn  Bảo vệ suất trồng, cải thiện chất lượng nông sản, mang lại hiệu kinh tế  Tương đối dễ dùng, áp dụng nhiều vùng khác nhau, đem lại hiệu ổn định  Tác hại?  Tồn lưu gây ô nhiễm môi trường  Tiêu diệt sinh vật không chủ đích, côn trùng thụ phấn hoa  hệ sinh thái  Dịch hại kháng thuốc  Tồn lưu thực phẩm  ảnh hưởng sức khoẻ người… 1.2 Phân loại thuốc BVTV Theo anh/chị, thuốc BVTV phân loại nào? Đối tượng phòng chống: thuốc trừ sâu (insecticide), thuốc trừ cỏ (herbicide), thuốc trừ bệnh (fungicide: trừ nấm, vi khuẩn), trừ chuột (rodenticide), trừ nhện (acricide, miticide), trừ tuyến trùng (nematicide) Theo đường xâm nhập: tiếp xúc, vị độc, xông hơi, thấm sâu nội hấp Nguồn gốc hoá học: nguồn gốc thảo mộc, sinh học, vô cơ, hữu Cơ chế tác động: thuốc kìm hãm men cholinesterase, kìm hãm hô hấp… Phương thức tác động: thuốc điều khiển sinh trưởng côn trùng, thuốc triệt sản, chất dẫn dụ, chất xua đuổi hay chất gây ngán, Theo dạng thuốc: thuốc bột, thuốc nước…  Phương pháp sử dụng: thuốc dùng để phun lên cây, thuốc xử lý giống… Theo độ độc (WHO)  1.2 Phân loại thuốc BVTV Phân WHO loại theo LD50 chuột (mg/kg cân nặng thể) (Extremely Qua miệng Qua da 2000 >2000 U Hiếm gây độc cấp tính (Unlikely to present acute hazard) >=5000 >=5000 (Highly Thông tư số 10/2012/TT-BNNPTNT  Danh mục thuốc BVTV phép sử dụng Việt Nam  Thuốc sử dụng nông nghiệp:  1418 hoạt chất, 3520 tên thương phẩm  Thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh, thuốc trừ cỏ, thuốc trừ chuột, thuốc điều hoà sinh trưởng, chất dẫn dụ côn trùng, thuốc trừ ốc, chất hỗ trợ (chất trải)     Thuốc trừ mối: 12 hoạt chất với 16 tên thương phẩm Thuốc bảo quản lâm sản: hoạt chất với tên thương phẩm Thuốc khử trùng kho: hoạt chất với tên thương phẩm Thuốc sử dụng cho sân golf: trừ sâu, trừ bệnh, trừ cỏ điều hoà sinh trưởng  Hạn chế sử dụng: 15 hoạt chất, 25 tên thương phẩm  Cấm sử dụng: 29 hoạt chất 1.3 POPs 1.3 POPs (tiếp) Nguồn: Bonefeld-Jorgensen EC Biomonitoring in Greenland: human biomarkers of exposure and effects – a short review Rural and Remote Health 10: 1362 (Online) 2010 Available: http://www.rrh.org.au III Sự tồn lưu TBVTV môi trường Những đặc tính định ảnh hưởng ngắn hạn/dài hạn TBVTV với môi trường? Degradation: khả phân huỷ  VSV, phản ứng hoá học, ánh sáng mặt trời Persistence: bền vững/tồn lưu MT (vd Chlordane, DDT) Bio-accumulation: tích luỹ sinh học Volatility: khả bay Adsorption: hấp phụ Absorption: hấp thụ IV Đường phơi nhiễm với thuốc BVTV, POPs ảnh hưởng sức khoẻ Các đường phơi nhiễm với thuốc BVTV POPs? video: http://www.youtube.com/watch?v=Vo_LoMNPy5Y (Long-term health effect of pesticide exposure) phút thứ 8.0 Tiếp xúc qua da, mắt Hô hấp Tiêu hoá Mẹ sang Video xem nhà: http://www.youtube.com/watch? v=ENeBYr5gaR8 (Health Hazards of pesticides 1958 CDC) 4.1 Đường phơi nhiễm với thuốc BVTV POPs 4.2 Những ảnh hưởng cấp tính 4.2 Những ảnh hưởng cấp tính Biểu chỗ, biểu toàn thân: Mệt mỏi, bơ phờ; da bị tấy, viêm, xạm, đổ mồ hôi; mắt có cảm giác ngứa, viêm, chảy nước, mờ, đồng tử bị co giãn; miệng họng nóng rát; ra nhiều nước giãi, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy, nhức đầu, chóng mặt, rối loạn, bồn chồn, bắp co giật, lảo đảo, nói nhịu, khó thở, xỉu Thuốc BVTV vào máu  ảnh hưởng đến não, hệ thần kinh, mắt, tim, phổi, dày, ruột, gan, thận 4.3 Những ảnh hưởng mãn tính  Ung thư: ~ 90% thuốc diệt nấm, 60% thuốc diệt cỏ, 30% thuốc trừ sâu chất có khả gây ung thư (EPA)  Ung thư não, vú, tuyến tiền liệt, máu, dày, bàng quang, thận, gan, phổi, miệng, hầu, thực quản, tuỵ, da …  Ảnh hưởng tới phát triển khả học trẻ: ảnh hưởng trình tổng hợp ADN, giảm IQ… 4.3 Những ảnh hưởng mãn tính (tiếp)      Dị tật thai nhi: gai sống chẻ đôi, thiếu tay/chân, hội chứng Down… Rối loạn nội tiết Ảnh hưởng tới hệ thần kinh: bệnh Alzheimer's & Parkinson’s Ảnh hưởng tới hệ hô hấp: asthma, ung thư phổi… Ảnh hưởng sinh sản: dậy sớm bé gái, muộn bé trai, giảm tinh trùng, vô sinh, sẩy thai, thai chết lưu…   video xem nhà: http://www.youtube.com/watch? v=Vo_LoMNPy5Y (Long-term health effect of pesticide exposure) 24 phút V Sử dụng an toàn thuốc BVTV Những yếu tố ảnh hưởng tới hiệu thuốc BVTV? Thuốc chất lượng thuốc Người sử dụng thuốc: cách sử dụng, pha, cách phun Thời gian sử dụng Dụng cụ phun thuốc Cây trồng Dịch hại HST đồng ruộng Thời tiết, khí hậu V Sử dụng an toàn thuốc BVTV:     Đúng thuốc: tác dụng chọn lọc, thời gian cách ly ngắn Đúng liều lượng Đúng lúc: diệt sâu non, thời tiết, thời gian thu hoạch Đúng cách/đúng phương pháp:        Phun nơi dịch hại cư trú  tăng tiếp xúc Sử dụng hương pháp  tăng tính chọn lọc Chọn công cụ phun rải cho mục đích Nên dùng luân phiên thuốc khác Sử dụng hỗn hợp thuốc BVTV cách Sử dụng bảo hộ an toàn cách Thực hành phun an toàn, đảm bảo vệ sinh cá nhân V Sử dụng an toàn thuốc BVTV: nguyên tắc vàng      Luôn cẩn thận sử dụng thuốc; Đọc kỹ hiểu nhãn thuốc; Vệ sinh cá nhân sau sử dụng thuốc; Bảo quản bình phun tốt; Sử dụng đồ bảo hộ lao động V Sử dụng an toàn thuốc BVTV  Integrated pest management: quản lý dịch hại tổng hợp  phút Video: IPM basics http://www.youtube.com/watch? v=GqjJg6KGOe4  bước IPM gì?      Build your knowledge: trang bị kiến thức trồng dịch hại Monitor plants: theo dõi trồng dịch hại Decision making: định cách thức, thời điểm diệt dịch hại Intervention: can thiệp: vật lý (cơ học: bắt, bẫy, bả…), sinh học, hoá học Keep record: sổ theo dõi dịch hại Video xem nhà: IPM in agriculture http://www.youtube.com/watch? v=WTsXozqyGQU Video tổng hợp: Sử dụng thuốc BVTV an toàn hiệu (30 phút) http://www.youtube.com/watch?v=E6m-H631-10 Mục tiêu Mô tả loại thuốc BVTV, số hợp chất hữu khó phân huỷ (POPs), thực trạng sử dụng tồn lưu môi trường Trình bày đường phơi nhiễm số ảnh hưởng sức khoẻ phơi nhiễm với thuốc BVTV POPs Trình bày số nguyên tắc sử dụng an toàn thuốc BVTV  Video: Môi trường thuốc BVTV http://www.youtube.com/watch?v=VKyG7dxBCXE (12 phút) Tài liệu tham khảo Firbank LG, et al., Assessing the impacts of agricultural intensification on biodiversity: a British perspective Philosophical Transactions B 2008 363 (1492 ): p 777-787 Crop Protection Association, Pesticides in Perspectives 2007, Crop Protection Association Trần Văn Hai, Giáo trình Hoá chất Bảo vệ thực vật 2009: Trường Đại học Cần Thơ Nguyễn Trần Oánh, Nguyễn Văn Viên Bùi Trọng Thuỷ, Giáo trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 2007: Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội Chowdhary S, Bhattacharyy R, and Banerjee D, Invited critical review: Acute organophosphorus poisoning Toxicology 2013 307: p 123–135 Carolyn Randall, National Pesticide Applicator Certification Core Manual 2013, Washington DC: National Association of State Departments of Agriculture Research Foundation World Health Organization, The WHO Recommended Classification of Pesticides by Hazard and Guidelines to Classification 2009, 2010, World Health Organization, Mrema EJ, et al., Persistent organochlorinated pesticides and mechanisms of their toxicity Toxicology 2013 307: p 74-88 Registry, A.f.T.S.a.D., Toxicological Profile: for DDT, DDE, and DDE , 2002, Agency for Toxic Substances and Disease Registry Tài liệu tham khảo Usman Ali, et al., Organochlorine pesticides (OCPs) in South Asian region: A review Science of the Total Environment 476–477 (2014) 705–717, 2014 476-477: p 705-717 10 Minh, N.H., et al., Pollution sources and occurrences of selected persistent organic pollutants (POPs) in sediments of the Mekong River delta, South Vietnam Chemosphere, 2007 67(9): p 1794-1801 11 Zhang G, et al., Passive atmospheric sampling of organochlorine pesticides, polychlorinated biphe- nyls, and polybrominated diphenyl ethers in urban, rural, and wetland sites along the coastal length of India Environ Sci Technol 2008 42: p 8218–8223 12 Sanpera C, et al., Persistent organic pollutants in little egret eggs from selected wetlands in Pakistan Arch Environ Contam Toxicol, 2003 44: p 360-368 13 Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants 2001 14 Nations, T.U., Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants 2001 - Amendment to Annex A 2013 15 Dasgupta S, et al., Pesticide poisoning of farm workers–implications of blood test results from Vietnam Int J Hyg Environ.-Health, 2007 210: p 121-132 16 Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn, Thông tư việc ban hành Danh mục thuốc bảo vệ thực vật phép sử dụng, hạn chế sử dụng, cấm sử dụng Việt Nam, 2012 17 Pham Van Hoi, Mol A, and Oosterveer P, State governance of pesticide use and trade in Vietnam NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 2013 67: p 19-26 [...]... http://www.youtube.com/watch?v=E6m-H631-10 Mục tiêu 1 Mô tả được các loại thuốc BVTV, một số hợp chất hữu cơ khó phân huỷ (POPs), thực trạng sử dụng và sự tồn lưu trong môi trường 2 Trình bày được các đường phơi nhiễm và một số ảnh hưởng sức khoẻ do phơi nhiễm với thuốc BVTV và POPs 3 Trình bày được một số nguyên tắc chính trong sử dụng an toàn thuốc BVTV  Video: Môi trường và thuốc BVTV http://www.youtube.com/watch?v=VKyG7dxBCXE... dùng luân phiên các thuốc khác nhau Sử dụng hỗn hợp thuốc BVTV đúng cách Sử dụng bảo hộ an toàn và đúng cách Thực hành phun an toàn, đảm bảo vệ sinh cá nhân V Sử dụng an toàn thuốc BVTV: 5 nguyên tắc vàng      Luôn cẩn thận khi sử dụng thuốc; Đọc kỹ và hiểu nhãn thuốc; Vệ sinh cá nhân sau khi sử dụng thuốc; Bảo quản bình phun tốt; Sử dụng đồ bảo hộ lao động V Sử dụng an toàn thuốc BVTV  Integrated... ohc_database_search.htm II Thực trạng sử dụng thuốc BVTV  Từ 1940 được sử dụng rộng rãi: diệt trừ dịch hại bảo vệ mùa màng, vật nuôi, kiểm soát một số bệnh truyền qua véc tơ, diệt cỏ và tảo ở ao hồ, diệt cỏ ở đường đi…  Nhóm phốt phát hữu cơ, carbamates, chlorinated hydrocarbons II Thực trạng sử dụng thuốc BVTV  Việt Nam: từ 1950s gia tăng  Thông tư 10/2012/TT-BNNPTNT: Danh mục thuốc BVTV được phép sử... effect of pesticide exposure) 24 phút V Sử dụng an toàn thuốc BVTV Những yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả thuốc BVTV? Thuốc và chất lượng thuốc Người sử dụng thuốc: cách sử dụng, các pha, cách phun Thời gian sử dụng Dụng cụ phun thuốc Cây trồng Dịch hại và HST đồng ruộng Thời tiết, khí hậu V Sử dụng an toàn thuốc BVTV: 4 đúng     Đúng thuốc: tác dụng chọn lọc, thời gian cách ly ngắn Đúng liều... 777-787 2 Crop Protection Association, Pesticides in Perspectives 2007, Crop Protection Association 3 Trần Văn Hai, Giáo trình Hoá chất Bảo vệ thực vật 2009: Trường Đại học Cần Thơ 4 Nguyễn Trần Oánh, Nguyễn Văn Viên và Bùi Trọng Thuỷ, Giáo trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 2007: Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 5 Chowdhary S, Bhattacharyy R, and Banerjee D, Invited critical review: Acute organophosphorus... nhịu, khó thở, xỉu Thuốc BVTV vào máu  ảnh hưởng đến não, hệ thần kinh, mắt, tim, phổi, dạ dày, ruột, gan, thận và các cơ 4.3 Những ảnh hưởng mãn tính  Ung thư: ~ 90% thuốc diệt nấm, 60% thuốc diệt cỏ, 30% thuốc trừ sâu là chất có khả năng gây ung thư (EPA)  Ung thư não, vú, tuyến tiền liệt, máu, dạ dày, bàng quang, thận, gan, phổi, miệng, hầu, thực quản, tuỵ, da …  Ảnh hưởng tới phát triển và khả... 90% thuốc BVTV nhập khẩu từ Trung Quốc  ~ 30-35% là thuốc nhập lậu, nhiều loại cực độc, thuộc danh mục thuốc BVTV cấm sử dụng tại VN (Pham Van Hoi 2013)  Sử dụng không đúng thuốc, không đúng liều lượng, không đúng lúc, không đúng cách  Video: Sử dụng thuốc BVTV sai quy định (3 phút 40) http://www.youtube.com/watch?v=WCfO3aVx_hE II Thực trạng sử dụng thuốc BVTV (tiếp)  ĐBSCL năm 2013: ~ 50% loại thuốc. .. (World Bank) III Sự tồn lưu của thuốc BVTV trong môi trường  Tồn lưu dư lượng TBVTV trong nông sản, thực phẩm, đất, nước, không khí  Mỹ: 95% số mẫu nước từ suối, ~ 50% mẫu nước giếng có ít nhất một loại TBVTV  Nhiều nghiên cứu dư lượng TBVTV ở các địa phương VN TBVTV vào MT qua: Adsorption Volatilization  Spray drift Runoff Leaching Absorption III Sự tồn lưu của thuốc BVTV trong môi trường Video:... Dasgupta S, et al., Pesticide poisoning of farm workers–implications of blood test results from Vietnam Int J Hyg Environ.-Health, 2007 210: p 121-132 16 Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Thông tư về việc ban hành Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng, hạn chế sử dụng, cấm sử dụng ở Việt Nam, 2012 17 Pham Van Hoi, Mol A, and Oosterveer P, State governance of pesticide use and trade in Vietnam... ĐBSCL năm 2013: ~ 50% loại thuốc BVTV sử dụng thuộc nhóm II &III theo WHO (Toan 2013)  Nhóm lân và clo hữu cơ (thường thuộc nhóm II) vẫn được sử dụng  ~ 70% nông hộ vứt bỏ vỏ thuốc sau khi sử dụng ngay tại nơi phun thuốc, 17% giữ lại các chai lọ thuốc có thể bán phế liệu (Toan 2013)  Sử dụng liều đậm đặc hơn và phun nhiều hơn hướng dẫn  Mất ~ 700 triệu USD/năm do các tổn thất sức khoẻ liên quan  Mất