BỘ CÔNG THƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM TP.HCM KHOA CNSH-KTMT - - BÀI TIỂU LUẬN MÔN HỌC: CÔNG NGHỆ SINH HỌC THỰC PHẨM ĐỀ TÀI: CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT PROTEIN (AXIT AMIN) TỪ VI SINH VẬT GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: Th.s TRẦN QUỐC HUY Nhóm: Tp.HCM 2015 BỘ CÔNG THƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM TP.HCM KHOA CNSH-KTMT - - BÀI TIỂU LUẬN MÔN HỌC: CÔNG NGHỆ SINH HỌC THỰC PHẨM ĐỀ TÀI: CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT PROTEIN (AXIT AMIN) TỪ VI SINH VẬT GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: Th.s TRẦN QUỐC HUY Thành viên nhóm: Nguyễn Thừa Ngọc Châu Tp.HCM 2015 2008120150 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Mục lục PHẦN TỔNG QUAN 1.1 Vai trò protein người: 1.2 Các khái niệm chung 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.3 Các nhóm vi sinh vật sử dụng để sản xuất protein đơn bào 1.3.1 1.3.2 1.4 Protein đơn bào _ Công nghệ sản xuất protein đơn bào Đặc điểm sản xuất Protein đơn bào: _ Lịch sử nghiên cứu sản xuất protein đơn bào _ Yêu cầu chủng vi sinh vật sử dụng sản xuất Các nhóm vi sinh vật sử dụng sản xuất protein đơn bào _ Các nguồn nguyên liệu dùng để sản xuất protein đơn bào _10 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.4 Các sản phẩm thải nông nghiệp 10 Các sản phẩm phụ trình lên men công nghiệp _ 11 Các sản phẩm, dịch chiết dịch thủy phân từ nguyên liệu thực vật _ 11 Các nguồn nhiên liệu có giá trị thương mại cao khí đốt, methan, methanol n-alkan 12 1.5 Quy trình sản xuất protein đơn bào _12 1.6 Chế biến protein đơn bào thành thực phẩm 13 1.6.1 1.6.2 1.7 Ưu nhược điểm protein đơn bào _14 1.7.1 1.7.2 PHẦN 2.1 Phá hủy thành tế bào: _ 13 Loại bỏ axit nucleic _ 14 Ưu điểm: _ 14 Nhược điểm: 15 MỘT SỐ QUY TRÌNH SẢN XUẤT PROTEIN ĐƠN BÀO 15 Sản xuất sinh khối nấm men từ nguồn nguyên liệu thông thường _15 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 Nguyên liệu xử lý nguyên liệu 15 Rỉ đường _ 15 Các nguyên liệu khác: _ 17 Chủng nấm men: _ 18 2.2 Sản xuất sinh khối nấm men từ rỉ đường _18 2.3 Sản xuất sinh khối vi sinh vật từ nguyên lịêu chứa tinh bột xenluloza: _20 2.4 Sản xuất protein vi sinh vật từ dầu mỏ khí đốt 20 2.4.1 Đặc điểm lịch sử: _ 20 2.4.2 Nguyên liệu _ 20 2.4.2.1 Dầu mỏ 20 2.4.2.2 Khí thiên nhiên 21 2.4.3 Các chủng vi sinh vật _ 22 2.4.3.1 Vi sinh vật phân giải cacbua hidro: 22 2.4.3.2 Vi sinh vật phân giải khí thiên nhiên: 22 2.4.4 Cơ chế chuyển hoá _ 22 2.5 Công nghệ sản xuất protein nguyên liệu polysacarit chưa thuỷ phân _23 2.5.1 Sơ đồ công nghệ sản xuất nấm men từ nguyên liệu thực vật thuỷ phân H2SO4 _ 23 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm 2.5.2 2.5.3 2.5.4 2.5.5 2.5.6 2.5.7 Sản xuất Protein đơn bào Xử lý nguyên liệu chuẩn bị môi trường _ 24 Nuôi cấy nhân giống 25 Các điều kiện kỹ thuật: 25 Thu hồi sinh khối: 25 Công nghệ sản xuất protein từ sắn không qua trình thuỷ phân ban đầu _ 27 Sản xuất protein từ chuối: _ 28 2.6 Công nghệ sản xuất protein dịch thuỷ phân gổ 28 2.7 Công nghệ sản xuất protein dịch thuỷ phân nguyên liệu thực vật _28 2.7.1 Sản xuất protein nguyên liệu chiết ngô nước chiết lúa mì 28 2.7.1.1 Nguyên liệu: nước chiết ngô nước chiết lúa mì 28 2.7.1.2 Chủng nấm men: _ 29 2.7.1.3 Nuôi cấy nấm men: _ 29 2.7.2 Sản xuất sinh khối nấm men nguyên liệu nước chiết từ bã khoai tây 30 2.7.2.1 Nguyên liệu: 30 2.7.2.2 Hiệu suất tổng thu hồi 30 2.7.2.3 Qui trình công nghệ: 30 2.8 Công nghệ sản xuất protein từ nguồn phê liệu xenluloza: 33 2.8.1 2.8.2 PHẦN Phân lập vi khuẩn: 33 Qui trình công nghệ sản xuất protein vi khuẩn từ bả thải xenluloza _ 33 SẢN XUẤT AXIT AMIN 35 3.1 LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN _35 3.2 CÁC AXIT AMIN SẢN XUẤT BẰNG PHƯƠNG PHÁP CÔNG NGHIỆP 35 3.3 VI SINH VẬT TỔNG HỢP AXIT AMIN _36 3.4 CƠ CHẾ CHUNG SINH TỔNG HỢP CÁC AXIT AMIN 37 3.5 CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT CÁC AXIT AMIN 38 3.5.1 Sản xuất axit glutamic bột 38 3.5.1.1 Giống vi sinh vật _ 38 3.5.1.2 Cơ chế tạo thành axit glutamic _ 39 3.5.1.3 Các vấn đề kỹ thuật _ 40 3.5.2 SẢN XUẤT L-LIZIN 41 3.5.2.1 Vi sinh vật dùng sản xuất _ 41 3.5.2.2 Cơ chế tổng hợp lizin _ 41 3.5.2.3 Các yếu tố kỹ thuật 42 PHẦN 4.1 KẾT LUẬN 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO: 43 Danh mục hình, bảng Bảng 1.1 Trung bình thành phần tế bào nhóm vi sinh vật (% khối lượng khô) theo Miller and Litsky (1976) Bảng 1.2 Một số loài vi sinh vật sử dụng sản xuất protein đơn bào nguồn carbon chúng theo Bhalla cộng (2007) Bảng 1.3 Một số loài vi sinh vật sử dụng sản xuất protein đơn bào nguồn carbon chúng theo Bhalla cộng (2007) 10 Bảng 1.4 Một số loài vi sinh vật sử dụng sản xuất protein đơn bào nguồn carbon chúng theo Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Bhalla cộng (2007) 10 Bảng 1.5 Một số phương pháp thường sử dụng để phá hủy thành tế bào vi sinh vật 14 Bảng 2.1 Thành phần rỉ đường củ cải rỉ đường mía chứa 75% chất khô .16 Hình 2.2 Quá trình chuẩn bị môi trường nuôi cấy điều kiện vô trùng 26 Hình 2.3 Sơ đồ nuôi thu sinh khối nấm men 27 Bảng 2.4 Thành phần nước chiết từ lúa mì ngô 29 Hình 2.5 Sơ đồ kỹ thuật sản xuất nấm men chăn nuôi 31 Bảng 2.6 Quy trình nuôi cấy nấm men vô trùng 32 Hình 2.7 Sơ đồ trình sản xuất protein đơn bào từ bã thải xenluloza ( theo V.W.Han cộng 1971) 34 Bảng 3.1 Sản lượng, phương pháp sản xuất khả ứng dụng axit amin 36 Hình 3.2 Cơ chế sinh tổng hợp axit amin từ đường glucoza 38 Hình 3.3 Sự sản xuất thừa tiết axit glutamic Corynebacterium glutamicum 39 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào PHẦN TỔNG QUAN 1.1 Vai trò protein người: Cơ thể người động vật thường xuyên đòi hỏi cung cấp chất dinh dưỡng có thức ăn để tiến hành trao đổi chất, trước hết nhằm trì sống, tăng cường sinh trưởng phát triển Thức ăn, nước gồm nhóm chất: protein, chất béo, gluxit, vitamin, muối khoáng, chất gia vị, phần lớn protein Protein nguồn nitơ cho người động vật Trong trình tiêu hoá người động vật, protein phân giải thành khoảng 20 axit amin thành phần, có axit amin không thay (hoặc trẻ em, 10 lợn 11 gia cầm) cần phải có sẵn thức ăn Nếu không nhận axit amin thể bị bệnh chết Thiếu protein dẫn đến nhiều bệnh tật hiểm nghèo: - Bệnh thiếu protein lần phát Châu Phi, có tên gọi quốc tế Kwashiokor, bệnh phổ biến nhiều vùng giới Trẻ em mắc bệnh chậm lớn, còi cọc, phát triển trí tuệ Bệnh điều trị cách thêm vào phần bệnh nhân lượng thích đáng loại protein có phẩm chất tốt cazein Tuy nhiên nhiều tài liệu cho thấy phát triển trí tuệ bệnh không phục hồi ảnh hưởng đến toàn đời bệnh nhân - Về mặt sinh lý, thiếu protein dẫn đến giảm thể trọng Hàng ngày thể người trưởng thành có tới 100 tỉ tế bào chết cần thay Thiếu protein trước hết protein gan, máu chất nhày niêm mạc, ruột huy động để bù đắp Và dẫn đến suy gan, số lượng kháng thể máu giảm đi, sức đề kháng thể bệnh bị yếu Về nhu cầu protein người, nhiều nhà nghiên cứu cho biết dao động khoảng 80 – 120g/ngày 1.2 Các khái niệm chung 1.2.1 Protein đơn bào Protein đơn bào (Single-cell protein – SCP) thuật ngữ thường dùng để phần protein thu sinh khối khô tế bào tổng lượng protein tách chiết từ môi trường nuôi cấy vi sinh vật, sử dụng làm nguồn thức ăn cho người hay nguồn thức ăn chăn nuôi Thuật ngữ “protein đơn bào” GS C.L.Wilson đưa vào năm 1966, dùng thích hợp hầu hết vi sinh vật đơn bào cá thể dạng sợi Các protein đơn bào có thành phần protein cao (60-80% khối lượng khô tế bào), chất béo, carbohydrate, axit nucleic, vitamin chất khoáng Chúng chứa nhiều axit amin thiết yếu Lysin Methionine 1.2.2 Công nghệ sản xuất protein đơn bào Công nghệ sản xuất protein đơn bào công nghệ nuôi cấy thu sinh khối vi Page Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào sinh vật Nó đời coi phương pháp hứa hẹn giải vấn đề thiếu protein toàn giới Công nghệ sản xuất protein đơn bào bao gồm trình chuyển vị sinh học, biến đổi sản phẩm phụ giá trị chi phí thấp, thường chất thải, trở thành sản phẩm với giá trị dinh dưỡng giá trị thị trường cao Sản xuất protein đơn bào đòi hỏi phải vận dụng kiến thức lên men, công nghệ sản xuất sinh khối, nuôi cấy vi sinh vật Đầu kỉ 20, áp dụng rộng rãi chương trình phát triển nông nghiệp làm cho nguồn thức ăn thực vật, đậu nành, ngô, lúa mì gạo tình trạng sẵn có Ngoài ra, phát triển trị kinh tế thay đổi trật tự giới từ hệ thống khối nước trở nên toàn cầu hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở cửa giao dịch sản phẩm nông nghiệp Các sản phẩm nông nghiệp vượt trội so với protein đơn bào sở giá sản xuất thấp Tuy nhiên, kết hợp việc sản xuất phức tạp với công nghệ chế biến thực phẩm mang lại hệ sản phẩm protein đơn bào mới, sử dụng để thay loại thịt hay dùng làm chất tăng cường hương vị Các ứng dụng tương lai việc biểu protein dị hợp thể phát triển tiềm dạng thực phẩm này, tạo sản phẩm phù hợp với yêu cầu chế độ ăn uống hay tạo thành dòng sản phẩm có giá trị cao Sản xuất protein đơn bào quy mô công nghệp có số đặc điểm sau: - Sử dụng đa dạng phương pháp, loại nguyên liệu thô loại vi sinh vật khác - Có hiệu biến đổi chất ban đầu cao - Năng suất cao nhờ vào tốc độ tăng trưởng nhanh vi sinh vật - Không phụ thuộc vào yếu tố mùa hay thời tiết 1.2.3 Đặc điểm sản xuất Protein đơn bào: Chi phí lao động nhiều so với sản xuất nông nghiệp Có thể sản xuất địa điểm trái đất, không chịu ảnh hưởng khí hậu thời tiết,các trình công nghiệp , dễ khí hoá tự động hoá Năng suất cao: vi sinh vật có tốc độ sinh sản mạnh, khả tăng trưởng nhanh Chỉ thời gian ngắn thu nhận khối lượng sinh khối lớn; thời gian tính giờ, động vật thực vật, tính tháng hàng chục năm Sử dụng nguồn nguyên liệu rẻ tiền hiệu suất chuyển hoá cao Các nguyên liệu thường phế phẩm, phụ phẩm ngành khác rỉ đường, dịch kiềm sufit, parafin dầu mỏ v v , chí nước thải trình sản xuất Hiệu suất chuyển hoá cao: hidrat cacbon chuyển hoá tới 50%, cacbuahidro tới 100% thành chất khô tế bào Hàm lượng protein tế bào cao: vi khuẩn 60 -70%, nấm men 40-50% chất khô v v… Hàm lượng phụ thuộc vào loài chịu nhiều ảnh hưởng điều kiện nuôi cấy Cần ý hàm lượng protein bao hàm protein không gồm thành phần nitơ phi protein xác định theo phương pháp nitơ tổng số Kjeldal, axit nucleic, peptit thành phần tế bào Page Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Chất lượng protein cao: Nhiều axit amin có vi sinh vật với hàm lượng cao, giống sản phẩm thịt, sữa hẳn protein thực vật Protein vi sinh vật đặc biệt giàu lizin, lợi lớn bổ sung thức ăn chăn nuôi, thức ăn thường thiếu axit amin Trái lại, hàm lượng axit amin chứa lưu huỳnh lại thấp Khả tiêu hoá protein: có phần hạn chế thành phần phi protein axit nucleic, peptit thành tế bào, nữa, thành vỏ tế bào vi sinh vật khó cho enzim tiêu hoá qua An toàn mặt độc tố: Trong sản xuất protien đơn bào không dùng vi sinh vật gây bệnh loài chứa thành phần độc nghi ngờ Vì đến SCP dùng dinh dưỡng động vật Những vấn đề kỹ thuật: Sinh khối vi sinh vật phải để tách xử lý Vấn đề phụ thuộc chủ yếu vào kích thước tế bào Sinh khối nấm men dễ tách li tâm vi khuẩn Ngoài ra, vi sinh vật có khả sinh trưởng mật độ cao cho suất cao, sinh trưởng tốt nhiệt độ cao (có tính chất ưa nhiệt chịu nhiệt) giảm chi phí làm nguội sản xuất, mẫn cảm với tạp nhiễm v v sử dụng nguồn cacbon rẻ tiền, chuyển hoá nhiều tốt dùng sản xuất Vì nấm men sử dụng chủ yếu sản xuất protein đơn bào Như ưu điểm sản xuất protein đơn bào phân lập lựa chọn chủng vi sinh vật có ích thích hợp cho qui trình công nghệ, cho nguyên liệu cách tương đối nhanh dễ dàng 1.2.4 Lịch sử nghiên cứu sản xuất protein đơn bào Người tiên phong nghiên cứu xây dựng công nghệ nhà khoa học người Đức Max Delbruck cộng ông cách gần kỉ Họ người ý đến giá trị nấm men rượu dư thừa việc tạo nguồn thức ăn cho vật nuôi Trong chiến tranh Thế giới thứ nhất, người Đức thay phần nửa nguồn protein quan trọng nấm men Vì nấm men rượu từ công nghiệp sản xuất bia không đủ số lượng để đáp ứng nhu cầu protein thức ăn, tỉ lệ lớn sinh khối nấm men sản xuất điều kiện hiếu khí môi trường bán tổng hợp chứa nguồn nitơ muối ammonium Phương pháp hiệu so với lên men, có tượng lên men số chất nguồn cacbon, đồng thời suất sinh khối thu không tối ưu Vào năm 1919, Sak (Đan Mạch) Hayduck (Đức) phát minh quy trình mới, đưa dung dịch đường vào dịch huyền phù chứa nấm men thay đưa thêm nấm men vào dung dịch đường pha loãng Công nghệ đến ngày sử dụng Sau Chiến tranh Thế giới thứ kết thúc, quan tâm người Đức đến nấm men giảm xuống, đến 1936, người ta tiếp tục sử dụng nấm men rượu Page Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào số loài nấm men khác, đặc biệt loài nuôi cấy với số lượng lớn để làm thức ăn bổ sung cho người động vật Kể từ đó, ưu điểm việc nuôi cấy nấm men môi trường giàu dinh dưỡng điều kiện hiếu khí nhận cách đầy đủ nhanh chóng trở thành phương tiện để sản xuất thức ăn quy mô công nghiệp Vào thời điểm bắt đầu Chiến tranh giới thứ II, nấm men sử dụng trước hết làm thức ăn quân đội, sau áp dụng cho tất công dân Người ta hi vọng sản xuất 100,000 năm, nhiên thực tế, sản lượng chưa vượt 15,000 tấn, việc sản xuất liên tục bị gián đoạn chiến tranh Việc sử dụng nấm men làm thức ăn giai đoạn Đức, sau áp dụng rộng rãi nhiều nơi giới Phòng thí nghiệm sản phầm rừng Sở nông nghiệp Hoa Kỳ tiến hành hàng loạt thí nghiệm nuôi cấy nấm men Candida utilis môi trường chứa sulfit chất thải trình sản xuất giấy Sau chiến tranh, vấn đề sản xuất protein đơn bào ngày trọng để giải vấn đề nhân loại quy mô toàn cầu Đầu năm 60, số công ti đa quốc gia định nghiên cứu sản xuất sinh khối vi sinh vật để làm nguồn protein thức ăn Các chế định tăng trưởng sinh vật nấm men nấm sợi lám sáng tỏ, nhiên nhiều khó khăn ứng dụng chế công nghiệp, người ta tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu Người ta tiếp tục tìm kiếm loại chất với giá thành thấp Các sản phẩm phụ công nghiệp sữa phomat, rỉ đường hay chất giá thành rẻ tinh bột, ethanol methanol, sulfit từ trình sản xuất giấy chọn để sử dụng trình sản xuất protein đơn bào Lợi ích việc sản xuất protein đơn bào không dừng lại việc cung cấp thêm nguồn thức ăn cho người mà hạn chế lãng phí sản phẩm phụ trình sản xuất khác bảo vệ môi trường Vào thập niên 60, người ta sản xuất hàng triệu nấm men thực phẩm vùng khác giới Liên bang Soviet lên kế hoạch sản xuất thường niên 900,000 kể từ năm 1970 để bù đắp lại thiếu hụt protein nông nghiệp Đến năm 1980, trình sản xuất protein đơn bào tiếp tục mở rộng nước phát triển dự kiến tiến hành quốc gia phát triển Từ đến nay, quy trình sản xuất protein đơn bào không ngừng nghiên cứu phát triển hoàn thiện, tìm kiếm chất loài vi sinh vật phong phú hơn, phục vụ nhu Page Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào cầu người khắp quốc gia giới 1.3 Các nhóm vi sinh vật sử dụng để sản xuất protein đơn bào 1.3.1 Yêu cầu chủng vi sinh vật sử dụng sản xuất  Thời gian sinh trưởng ngắn  Có khả tạo thành lượng protein lớn, từ 40-70% sinh khối khô tế bào  Có khả tận dụng tối đa chất dinh dưỡng môi trường nuôi cấy  Không có độc tố, khả gây bệnh  Có sức bền cao, bị nhiễm trình nuôi cấy, dễ tách khỏi dịch nuôi cấy Ngoài ra, phần trăm axit nucleic tế bào vi sinh vật yếu tố quan trọng cần xem xét Quá trình hấp thụ axit nucleic mức dẫn đến lắng đọng axit uric, gây số bệnh gout hay hình thành sỏi thận, nên người thành phần axit nucleic phải giảm xuống 2% Do đó, người ta áp dụng vài kĩ thuật để giảm thành phần axit nucleic tế bào vi sinh vật, bao gồm quy trình hóa học enzyme 1.3.2 Các nhóm vi sinh vật sử dụng sản xuất protein đơn bào Người ta sử dụng nhiều nhóm vi sinh vật khác để sản xuất protein đơn bào, bao gồm: - Các nhóm vi khuẩn: Cellulomonas, Alcaligenes,… - Nấm men: Candida, Saccharomyces,… - Nấm sợi: Trichoderma, Fusarium, Rhizopus,… - Các nhóm tảo: Spirulina, Chlorella,… Giá trị dinh dưỡng chúng trình bày Bảng [1]: Thành phần Nấm Tảo Nấm men Vi khuẩn Protein 30-45 40-60 45-55 50-65 Chất béo 2-8 7-20 2-6 1-3 Các chất vô 9-14 8-10 5-10 3-7 Axit nucleic 7-10 3-8 6-12 8-12 Bảng 1.1 Trung bình thành phần tế bào nhóm vi sinh vật (% khối lượng khô) theo Miller and Litsky (1976) Page Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào 2.7.2 Sản xuất sinh khối nấm men nguyên liệu nước chiết từ bã khoai tây 2.7.2.1 Nguyên liệu: Trong nhà máy sản xuất tinh bột từ khoai tây, nước dịch chiết nước ép trích ly từ bả khoai tây, từ bể lắng từ thiết bị li tâm Trong nước dịch chứa khoảng 96% dịch tế bào khoai tây, có gần 77,8% chất nitơ, 88% gluxit hoà tan, 87% lipit 63,3% chất khoáng (tính theo khối lượng chất có khoai tây Trong 1m3 nước dịch chứa khoảng 0,54g kali oxit ( K2O) 0,09 kg axit photphoric Chất khô cuối nước dịch nhà máy tinh bột có thành phần (%) sau: Bên cạnh nước dịch, nước sữa công nghiệp sản xuất tinh bột nước thu rửa tinh bột máy chứa 0,16% tinh bột khô tuyệt đối so với số lượng khoai tây đem chế biến Lượng nước rửa chiếm khoảng 170 - 270% so với khối lượng khoai tây Nước rửa chứa chủ yếu chất vô hữu hoà tan Thành phần hoá học nước rửa khác phụ thuộc nhiều yếu tố như: kĩ thuật sản xuất, chất lượng nguyên liệu, điều kiện bảo quản nguyên liệu, kích thước củ v v Hàm lượng tinh bột không vượt 1g/l Nước dịch nước rửa không tận dụng chế biến, xử lý trước thải ngoài, làm nhiễm bẩn nguồn nước, thải sông, hồ, ao làm chết nhiều cá Với hàm lượng protein lớn nước dịch, thải nước vào cánh đồng tưới để làm sinh học tự nhiên, hiệu Vì sử dụng nước dịch thải để sản xuất sinh khối nấm men có ý nghĩa kinh tế bảo vệ môi trường Các nghiên cứu chứng tỏ nước dịch tế bào khoai tây có chứa a.aspactic, biotin, D-alanin, chất cần cho nấm men sinh trưởng, phát triển sinh sản Nồng độ môi trường thíng hợp 1,5-4o Bx 2.7.2.2 Hiệu suất tổng thu hồi Theo kinh nghiệm sản xuất, khoai tây đem chế biến thu không 30kg nấm men bánh 7-8 kg nấm men gia súc khô Tính theo lượng protein thu 300kg khoai tây 2.7.2.3 Qui trình công nghệ: Sản xuất nấm men gia súc theo sơ đồ công nghiệp sau ( Hình 2.4) 30 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Hình 2.5 Sơ đồ kỹ thuật sản xuất nấm men chăn nuôi Việc nuôi nấm men theo qui trình trình bày bảng 2.5 31 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Bảng 2.6 Quy trình nuôi cấy nấm men vô trùng Thuyết minh qui trình sản xuất Nước dịch tách tinh bột nhờ phận lọc 1, chảy xuống bơm pitông qua thùng trùng gian vào thiết bị nuôi nấm men Amon sunfat sau hoà tan trongthùng 6, với axit octphotphoric máy bơm bơm vào thùng định lượng 8, vào thùng nuôi men Sự sinh sản nấm men theo qui trình liên tục từ thùng lên men thùng chứa sinh khối Chất phá bọt từ thùng chứa bơm 10 đưa thùng nuôi men qua bình đo 11 Thùng nuôi men luôn sục khí nhờ quạt gió turbin 27 Việc nuôi men theo qui trình bảng 2.6 Sau 11 lên men, thùng chứa đầy môi trường, nghĩa 80m3 bắt đầu tháo liên tục nấm men xuống thùng với lượng 15m3 / Đồng thời đưa liên tục nước dịch vào với lượng chừng ( 15m3 / giờ) với amon sunfat axit octphotphoric Sinh khối lấy từ thùng 5, nhờ bơm 12, chảy liên tục vào máy phân ly 13, vào thùng chứa 14, sau tiết tục phân ly lần thiết bị 16 chứa 17 Ở thùng 17, nhờ máy bơm 18 vào máy sấy 20 Men khô băng chuyền 21 chuyển sang phễu 22, vào 32 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào phận đóng gói bàn 23 vàba cân cân 24 sau qua bang vận chuyển 25, 26 phân ly 2.8 Công nghệ sản xuất protein từ nguồn phê liệu xenluloza: Từ lâu nguồn xenluloza ứng dụng rộng rãi làm vật liệu hữu rắn nhiều lĩnh vực Nguồn phế liệu xenluloza từ nông nghiệp bã mía 36 triệu Riêng Mỹ 15 triệu Thành công Srinivaane Han (Louisiana State University) việc phân lập hai loài vi khuẩn có khả cộng sinh Cellulomonas Alcaligens mở hướng quan trọng việc sử dụng nguồn phế liệu xenluloza để sản xuất protein đơn bào Protein vi khuẩn lại cao, trung bình 6070% có loài lên đến 87% 2.8.1 Phân lập vi khuẩn: Hai ông Srinivaane Han phân lập VK có độ hoạt động xenluloza cao sau: Môi trường phân lập: NaCl 6,0 g/l (NH4)2 SO4 1.0g/l K2HPO4 0,5g/l KH2PO4 0,5g/l MgSO4 0,1g/l CaCl2 0,1g/l 0,1 % dịch chiết men mảnh giấy lọc Chừng 1g đường sacaroza để lên men trộn với môi trường ủ Sau – ngày ủ nhiệt độ 300 C máy trộn lắc, phần giấy lọc chuyển thành môi trường fresh Quá trình lặp lại nhiều lần để tăng cường hiếu khí mesophil chứa vi khuẩn sử dụng xenluloza Giấy lọc nuôi cấy vi sinh vật rửa ngâm nước vô trùng cấy thành đường môi trường thạch nuôi cấy: Thạch cacboxylmetyl xenluloza, thạch giấy lọc Sự xuất khuẩn lạc môi trường chuyển sang ống nghiệm có xenluloza muối dinh dưỡng Vi khuẩn cellumonas phát triển tốt nhiệt độ 25-35o C 2.8.2 Qui trình công nghệ sản xuất protein vi khuẩn từ bả thải xenluloza Một xưởng pilot sản xuất protein Vi sinh vật từ bã thải xenluloza (bã mía) gồm công đoạn sau: - Công đoạn gia công bã mía - Công đoạn chế biến bột bã mía - Công đoạn tiệt trùng - Lên men - Thu hồi tế bào vi sinh vật thành phẩm Qua nghiên cứu sản xuất thử, người ta xây dựng nên qui trình sản xuất protein vi khuẩn từ xenluloza sau (hình 2.7) Đầu tiên nguyên liệu xenluloza qua phận nghiền đặc biệt có cánh nghiền cố định Xenluloza nghiền thànhbột đưa qua thiết bị kiềm hoá dung dịch NaOH 2-4% o Sau hỗn hợp rắn lỏng qua khâu li tâm tách qua lò oxi hoá với chất xúc tác oxit hoá clorit coban Thanh trùng 260F – 320F qua hệ thống phun Làm nguội: Hệ thống đường ống Lên men; Sau làm nguội dịch lên men qua van kiểm tra vào thùng lên men Dịch men từ thùng chứa hay thùng nhủ tương hoá lại Điều chỉnh pH NH4OH 33 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Hình 2.7 Sơ đồ trình sản xuất protein đơn bào từ bã thải xenluloza ( theo V.W.Han cộng 1971) Thành phần môi trường sau: Nguồn xenluloza, nước muối vô cơ, số chất dinh dưỡng đặc biệt số chất chống bọt 34 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm PHẦN Sản xuất Protein đơn bào SẢN XUẤT AXIT AMIN 3.1 LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN Năm 1809 người nhật phát khả tạo vị thịt axit glutamic Sau người ta tìm biện pháp thủy phân bột mì để thu nhậ glutamat natri Năm 1957 Kinoshita phát giống vi khuẩn Corynebbacterium glutamicum có khả sinh tổng hợp axit glutamic Từ đến hàng loạt nhà máy sản xuất bột xây dựng Nhật, Đài Loan, Triều Tiên, Trung Quốc, Mỹ, Pháp Riêng năm 1981 toàn giới sản xuất 365.000 axit amin khác Trong có 350.000 bột ngọt, 40.000 lizin, doanh thu 1,7 tỷ USD 3.2 CÁC AXIT AMIN SẢN XUẤT BẰNG PHƯƠNG PHÁP CÔNG NGHIỆP Axit amin thường bổ sung vào thức ăn cho người gia súc Với mục đích người ta cần đến axit amin không thay Trong quan trọng loại axit amin như: L-lizin, L-triptophan, L-metionin, L-treonin Phần lớn loại protein khai thác từ thực vật thiếu axit amin này, thiếu axit amin khác Vì việc bổ sung axit amin vào thực phẩm giá trị protein nâng cao Ngoài axit amin có tính chất làm tăng mùi vị sản phẩm thực phẩm Ví dụ axit glutamic làm tăng vị thịt, glyxin tăng vị ngọt, Hiện có phương pháp sản xuất axit amin: - Phương pháp trích ly axit amin từ dịch thủy phân protein Phương pháp dùng để thu nhận L-cystein, L-cystin, L-leucine, L-asparagin, L-tyrosin - Phương pháp tổng hợp hóa học Phương pháp dùng để sản xuất glyxin, alanin, methionin, triptophan - Phương pháp sinh tổng hợp nhờ vi sinh vật Trong phương pháp trên, phương pháp hóa học thượng cho hỗn hợp dạng đồng phân L- D- axit amin Trong hai dạng có dạng L- thích hợp cho dinh dưỡng Do việc tách hai dạng trở nên tốn 35 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Phương pháp sinh tổng hợp giúp sản xuất axit amin dạng Lphương pháp sinh tổng hợp vi sinh vật phân làm hai cách khác - Cách thứ lên men trực tiếp Khi axit amin tạo thành từ nguyên liệu rẻ tiền glucoza hay parafin - Cách thứ hai chuyển hóa nhờ vi sinh vật mà tiềm chất trực tiếp axit amin biến đổi thành axit amin mong muốn nhờ enzym Sự lên men trực tiếp có ý nghĩa lơn Hiện hình thành công nghệ hoàn chỉnh để sản xuất hàng loạt loại axit amin Bảng số liệu sau cho biết sản lượng hàng năm, phương pháp cách sử dụng loại axit amin Sản lượng hàng Phương pháp sản Khả năm (tấn) xuất ứng dụng D.L.Alanin 10-50 3c Điều vị L-Alanin 150-200 Điều vị L-Asparagin 200-300 3a.1 Dịch truyền Điều trị L-Asparatic axit 500-1000 3c Điều trị; điều vị L-cystin Sản xuất bánh mì; 100-200 điều trị L.a.glutamic Điều trị L.glutamin 320.000 3a.2 Điều trị L-glyxin 300 3a Điều trị L-histidin 5.000-6.000 Điều trị L-lyzin 100-200 3a.1 Bổ sung cho gia 40.000 3a súc D.L methionin Điều trị gan L-Phenilalnin 70.000 Dịch truyền L-Prolin 50-100 2.3a Dịch truyền L-xerin 10-50 3a Mỹ phẩm L-threnin 10-50 3b Bổ sung thức ăn 50-100 3a.2 gia súc L-trytophan Dịch truyền 50-100 3c Dịch truyền 50-100 1.3c Dịch truyền 50-100 3a Bảng 3.1 Sản lượng, phương pháp sản xuất khả ứng dụng axit amin Loại axit amin Ghi chú: Phương pháp sản xuất - Trích ly từ dịch thủy phân protein - Tổng hợp hóa học 3a - Lên men trực tiếp 3b - Chuyển hóa sinh học từ chất tiền axit amin 3c - Sử dụng enzym tế bào cố định 3.3 VI SINH VẬT TỔNG HỢP AXIT AMIN Rất nhiều chủng vi sinh có khả tổng hợp lượng nhỏ axit amin Tuy nhiên 36 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào hiên chủng sử dụng công nghiệp chủng đột biến, chúng tạo cách xử lý tác nhân đột biến, sau tiến hành chọn lọc công phu tốn kém, nhằm thu biến chủng không chiu chi phối quy luật kiểm soát trình trao đổi chất ức chế (feedback) kiếm chế (represion) sinh tổng hợp enzym tham gia vào trình sinh tổng hợp axit amin, chúng dị dưỡng chất trao đổi, trước tiên axit amin, đột biến kháng chất analog axit amin, chất trao đổi chất 3.4 CƠ CHẾ CHUNG SINH TỔNG HỢP CÁC AXIT AMIN Như phần trước trình bày axit amin thu nhận nhiều đường khác Ở khái quát sơ đồ tổng hợp tạo thành axit amin tổng hợp nhờ vi sinh vật từ đường glucoza Sơ đồ quy trình: Nguyên liệu Xử lí Chuẩn bị môi trường Cấy vi sinh vật Vi sinh vật giống Nuôi Lên men Xử lí sản phẩm Sản phẩm 37 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Hình 3.2 Cơ chế sinh tổng hợp axit amin từ đường glucoza 3.5 CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT CÁC AXIT AMIN 3.5.1 Sản xuất axit glutamic bột 3.5.1.1 Giống vi sinh vật L-glutamic sản xuất chủ yếu vi sinh vật, dù sản xuất phương pháp hóa học, nhà nghiên cứu Nhật Bản bắt đầu phát triển công nghệ lên men trực tiếp phương pháp tổng hợp hóa học tạo DL-glutamic hỗn hợp racemic Trong lựa chọn khoảng 2.000 vi sinh vật môi trường khác thấy chủng sản xuất L-glutamic thuộc nhóm phân loại khác vi khuẩn Streptomyces, nấm men nấm mốc Chủng Corynebacterium glutamycum (đồng nghĩa với Micrococcus glutamicus) phân lập năm 1957 Chủng công ty Kyowa Hakko đưa vào sản xuất sau sinh lượng lớn axit glutamic Các chủng quan trọng khác công nghiệp cho 30g/l thuộc giống Corynebacterium, Brevibacterium, Microbacterium, Athrobacter Hình dạng đặc điểm sinh lý chủng sản xuất axit glutamic tương tự chủng sản xuất C.glutamicum Chúng 38 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào vi khuẩn gram dương, bào tử, không di động Ngoài ra, tất chủng sản xuất L-glutamic yêu cầu biotin,  -ketoglutarate dehydrogenaza hoạt tính thấp glutamate dehydrogenase hoạt tính cao Đồng thời số biến chủng Brevibacterium Corynebacterium có isocitrat lyase hoạt tính thấp 3.5.1.2 Cơ chế tạo thành axit glutamic Sinh tổng hợp axit glutamic xảy theo đường oxy hóa khử thông thường axit  -ketoglutamic Tuy nhiên trình tổng hợp thừa đòi hỏi nhiều đặc tính Tác dụng nhân tố sau dẫn tới tổng hợp thừa mạnh Hình 3.3 Sự sản xuất thừa tiết axit glutamic Corynebacterium glutamicum - Thiếu  -ketoglutarate dehydrogenaza Trong chủng sản xuất thường phát thấy hoạt tính thấp enzym Do  -Ketoglutarat không phân giải chu trình ATC - Amin hóa khử  -Ketoglutarat nhờ hàm lượng cao glutamat dehydrogenaza đặc hiệu với NADPH2 Enzym nhân NADPH2 từ phản ứng izoxitrat dehydrogenaza chuyển hóa với NADP Trong trình amin hóa khủ NADP cần thiết cho loại hydro izoxitrat tái tạo lại - Khép kín chu trình ATC nhờ phản ứng bổ sung phản ứng tạo thành oxalaxetat cần thiết cho tổng hợp xitrat Sự tổng hợp axit C4-dicaboxilic xảy nhờ trình cacboxyl hóa pyryvat hay photphoenolpyruvat Người ta tìm thấy photphoenol pyruvat - cacboxylaza enzym malat tế bào Corynebacterium Ngoài malat đươc tạo nhờ chu trình glyoxylat - Hư hại tính thấm thiếu biotin, tác dụng penicilin hay dẫn xuất axit béo Thiếu hư hại tính thấm diễn tổng hợp thứ yếu axit glutamicc 39 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào tiết axit Người ta chưa biết rõ chế ảnh hưởng đến tính thấm - Năng suất sản xuất axit glutamic phụ thuộc quan trọng vào tính thẩm thấu tế bào vi sinh vật Để tăng tính thẩm thấu chuẩn vi khuẩn sản xuất axit glutamic ta đạt cách sau đây: + Bằng cách tạo thiếu hụt biotin + Bằng cách để thiếu axit oleic chủng dị dưỡng axit olein + Bằng cách cho axit béo bão hòa axit béo tương ứng vào môi trường nuôi cấy vi khuẩn + Bằng cách cho penicillin + Bằng cách thiếu grycerol chủng dị dưỡng glycerol Tất chủng sản xuất axit glutamic có yêu cầu biotin để phát triển, coenzym cần thiết tổng hợp axit béo Khi có mặt biotin nồng độ > 5µg/l tăng tổng hợp axit olein đưa tới hàm lượng cao phospholipid khả tiết axit glutamic 3.5.1.3 Các vấn đề kỹ thuật Trong sản xuất axit glutamic người ta thường sử dụng đường 10%, urea với nồng độ 0,5 - 2% Theo chuyên gia môi trường tỷ lệ C/N thích hợp 100/11-21 Nếu urea thiếu ta sử dụng (NH4)2SO4 với urea theo tỷ lệ urea (NH4)2SO4 1,2/2 1,5/1,5 pH môi trường trì mức trung bình hay kiềm Để điều chỉnh pH ta làm phương pháp sau: - Bổ sung urea nhiều lần Mỗi lần 0,4 - 0,6% vào 12-16-18-20-26 28 Hoặc bổ sung theo biến thiên pH tiến hành lên men - Chuẩn bị môi trường có hàm lượng CaCO3 cao để có khả trung hòa lượng axit tạo môi trường Phương pháp dễ gây nhiễm - Trung hòa NH4OH Trong suốt trình lên men trì nhiệt độ lên men 30340C thông khí liên tục Sau kết thúc trình lên men tiến hành tách kết tinh axit glutamic Hiện có phương pháp thu nhận axit glutamic: - Phương pháp điểm đặng điện Sau lên men xong tiến hành cô đặc dịch lên men, điều chỉnh pH dịch lên men tới điểm đẳng điện axit glutamic Đợi cho axit glutamic kết tinh xong tiến hành ly tâm thu nhận kết tinh - Phương pháp tạo thành hydroclorit axit glutamic tách chúng Đầu tiên cho cô đặc dịch lên men lại 1/5 thể tích Thủy phân cô đặc lần Bổ sung HCL thể tích dịch cô lần Thủy phân áp suất bình thường áp suất 1atm Rồi tiếp tục cô đặc dịch 300 baume Sau cho qua phòng lạnh 4-5 ngày tách thể hydroclorit axit glutamic Lấy tinh thể hydroclorit hòa với lượng nước tương đương, khuấy trộn 40-500C cho tan Dùng NAOH 35% hay NA2CO3 để trung hòa pH=3,2 Khuấy nguội Đợi kết tinh tách kết tinh ly tâm - Phương pháp dùng dung môi hữu hòa tan axit glutamic tách chúng - Phương pháp hấp thụ Ta dùng oxit nhôm loại nhựa trao đổi ion để hấp thụ axit glutamic tách chúng - Phương pháp chuyển axit glutamic thành muối kim loại khó tan tách chúng -phương pháp điện phân thẩm tích Khi tiến hành điện phân, axit glutamic chậy cực dương 40 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Muốn tạo glutamat natri người ta phải hòa tan axit glutamic cho thêm Na2CO3 pH=7,0 Thêm than hoạt tính (1,5% so với axit glutamic) xử lý 800C 30 phút Sau tách than hoạt tính Tiến hành cô đặc chân không khoảng 30-40 3.5.2 SẢN XUẤT L-LIZIN Lizin axit amin sản xuất với khối lượng lớn theo qui mô công nghiệp nhằm làm nguôn axit amin bổ sung cho thực phẩm gia súc 3.5.2.1 Vi sinh vật dùng sản xuất Chủng sản xuất thể đột biến cần homoxerin Corynebacterium glutamicum Dưới điều kiện lên men thích hợp chủng sản xuất tới 50g lizin/lit Nguyên liệu thường dùng glucoza hay mật rỉ với nồng độ 150g/l Corynebacterium glutamicum 3.5.2.2 Cơ chế tổng hợp lizin Lizin axit amin thuộc họ aspactat tổng hợp qua đường trao đổi chất phân nhánh mà qua homoxerin, methionine, threonine, isoleucine tạo thành Hình: Sản xuất lizin nhờ thể đột biến Corynebacterium glutamicum trợ dưỡng homoxerin Những đường chấm chấm biểu thị ức chế sản phẩm cuối Ở chủng hoang dại lizin threonin gây ức chế phối hợp (E) aspactokinaza (1) Do khuyết homoxerin dehydrogenaza (2) mà tạo thành threonin Dihydropicolinat - Syntetaza (3) không mẫn cảm dị lập thể Hậu ức chế sản phẩm cuối (E) bi triệt tiêu có tổng hợp thừa lizin 41 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Ở hình 38 cho thấy điều hòa diễn theo kiểu ức chế đa trị Corynebacterium glutamicum lizin aspactokinaza bị ức chế dị lập thể lizin threonine Một axit amin riêng rẽ điều kiện điều hòa tác dụng ức chế Bằng cách sử dụng thể đột biến cầu homoxerin khuyết homoxerin dehydrogenaza mà threonine không tạo thành Nhờ ức chế sản phẩm cuối bị triệt tiêu, đường sinh tổng hợp dẫn tới việc sản xuất thừa lizin Một điều kiện tổng hợp lizin không bị ức chế có mặt dihydrodipicolinat - synteza không mẫn cảm với sản phẩm cuối Do không xuất ức chế sản phẩm cuối nhánh lizin xảy thể khác Ở Corynebacterium glutamicum đạt tổng hợp thừa nhờ bước đột biến Bên cạnh tối ưu hóa genotip cần phải tạo điều kiện nuôi cấy thích hợp nhằm phát huy khả di truyền Trong việc tối ưu hóa cần hai nhân tố - Liều lượng homoxerin Homoxerin(hay methionine + threonine) cần thiết cho sinh trưởng Song cần bổ sung nồng độ hạn chế sinh trưởng đẻ threonine tạo thành từ không gây ảnh hưởng sản phẩm cuối - Nồng độ biotin tối ưu Ở nộng độ biotin tối ưu glutamat tạo thành thay cho lizin 3.5.2.3 Các yếu tố kỹ thuật 42 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào Trong sản xuất lizin người ta thường dùng đường glucoza hay mật rỉ đường từ 5-10% Ngoài phải thêm số muối sau: (NH4)2SO4 - 1,5% K2HPO4 - 0,1% MgSO4+H2O - 0,03% Threonine 40mg/l Biotin 7,5µg/l Nhân giống thường 28-30 0C 24h có khuấy đảo liên tục Giống đưa vào thùng lên men tiến hành lên men 72 liên tục thổi khí khuấy đảo Nhiệt độ giữ 30-320C Lượng không khí cho vào thể tích dịch lên men phút Sau lên men dịch tách sinh khối vi sinh vật trung hòa Sau cho qua cột trao đổi ion với tốc độ 40 ml/ giờ/cm2 Tiếp tục xử lý dung dịch amôn 1N với tốc độ 20ml/giờ/cm2 Dịch tiếp tục cô đặc Loại amoniac trung hòa tới pH = 4.9 Chuyển lizin sang dạng clorit Tiến hành kết tinh tách tinh thể ly tâm làm sạch, sấy Ta thu lizin tinh thể Riêng lizin dùng bổ sung cho thực phẩm gia súc tiến hành đơn giản cách sau tách sinh khối dịch cô đặc sấy khô Ta lizin thô PHẦN KẾT LUẬN Protein đơn bào – loại protein sản xuất từ sinh khối vi sinh vật, từ lâu nghiên cứu sử dụng khắp giới Từ số công trình nghiên cứu nhắc đến phân tích đây, ta thấy rằng, công nghệ sản xuất protein đơn bào ngày phát triển hoàn thiện, để tạo lượng sinh khối cao hơn, thành phần chất dinh dưỡng có chất lượng cao hơn, chấp nhận rộng rãi tốt cho sức khỏe người Không dừng lại mục tiêu đáp ứng nguồn thức ăn protein bổ sung cho người loài động vật, protein đơn bào thu từ sinh khối loài vi sinh vật ngày có nhiều lợi ích khác phục vụ cho nhiều mặt sống người: chữa bệnh, làm đẹp,…, bên cạnh đó, công nghệ sản xuất protein đơn bào có nhiều ứng dụng bảo vệ môi trường, tiết kiệm nhiên liệu, nguyên liệu góp phần đảm bảo cho phát triển bền vững nhiều quốc gia giới 4.1 TÀI LIỆU THAM KHẢO: Single cell Protein: Production and Process – A.T Nasseri, S Rasoul-Amini, M.H Morowvat and Y.Ghasemi Single cell Proteins from Fungi and Yeasts – U.O.Ugalde and J.I Castrillo Use of a Cellulase – Derepressed Mutant of Cellulomonas in the Production of a Single-Cell Protein Product from Cellulose – E.V.Hitchner and 43 Tiểu luận môn Công Nghệ Sinh Học Thực Phẩm Sản xuất Protein đơn bào J.M.Leatherwood Production of Single Cell Protein from Yeast using Papaya Extract Medium – C Maragatham and A Panneerselvam Production of Single-Cell Protein from Ram Horn Hydrolysate – EsabÝ Baßaran KURBANOÚLU Batch Production of Protein from Ethane and Ethane-Methane Mixtures - B Volesky and J E Zajic Production of fungal single cell protein using Rhizopus oligosporus grown on fruit wastes - Mahnaaz Khan, Shaukat Saeed Khan, Zafar Ahmed and Arshiya Tanveer Mixed cultivation of Euglena gracilis and Chlorella sorokiniana: a production method of algae biomass on a large scale - Emmanuel T Friday, Ejoba Rapheal, Nwalo F.O, Ayodele S.M Utilization of anaerobically digested distillery effluent for the production of Spirulina platensis (ARM 730) - Rajeev Kaushik, Radha Prasanna and H C Joshi 10 A review on culture, production and use of Spirulina as food for humans and feeds for domestic animals and fish- M Ahsan B Habib, Mashuda Parvin 11 Production of biomass and nutraceutical compounds by Spirulina platensis under different temperature and nitrogen regimes- Luciane Maria Colla, Christian Oliveira Reinehr, Carolina Reichert, Jorge Alberto Vieira Costa 12 Micro-algae as a source of protein- E.W Becker 13 Studies on mass cultivation of Chlorella vulgaris and effective harvesting of bio- mass by low-cost methods- N Mohan, P Hanumantha Rao, R Ranjith Kumar, S Sivasankaran and V Sivasubramanian 14 http://www.eplantscience.com/index_files/biotechnology/Microbial%20biotech nol ogy/Single%20Cell%20Protein%20%28SCP%29%20and%20Mycoprotein/ biotec h_scp_production_of_algal_biomass.php#cc 15 http://en.wikipedia.org/wiki/Chlorella 44