VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ KIM OANH CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG NỮ NHẬP CƢ TỪ THỰC TIỄN KHU CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM – SINGAPORE, TỈNH BÌNH DƢƠNG Chun ngành: Cơng tác xã hội Mã số: 60.90.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC GS TS VÕ KHÁNH VINH HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu ghi luận văn trung thực Những kết luận khoa học luận văn chƣa đƣợc cơng bố cơng trình khác TÁC GIẢ LUẬN VĂN NGUYỄN THỊ KIM OANH MỤC LỤC MỞ ĐẦU .1 Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG NỮ NHẬP CƢ 1.1 Khái niệm, đặc điểm nhu cầu lao động nữ nhập cƣ 1.2 Khái niệm, nhu cầu nguyên tắc công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ .11 1.3 Nội dung, phƣơng pháp, kỹ công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ 15 1.4 Các yếu tố tác động đến công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ 18 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG NỮ NHẬP CƢ TẠI KHU CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM - SINGAPORE, TỈNH BÌNH DƢƠNG 25 2.1 Thực trạng tác động yếu tố đến công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ Khu cơng nghiệp Việt Nam-Singapore, tỉnh Bình Dƣơng .25 2.2 Thực trạng tổ chức thực công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ Khu Cơng nghiệp Việt Nam-Singapore, tỉnh Bình Dƣơng .42 2.3 Đánh giá khái quát kết công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ Khu Công nghiệp Việt Nam – Singapore, tỉnh Bình Dƣơng vấn đề đặt 52 Chƣơng 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG NỮ NHẬP CƢ TỪ THỰC TIỄN KHU CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM-SINGAPORE, TỈNH BÌNH DƢƠNG 56 3.1 Định hƣớng tăng cƣờng công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ từ thực tiễn khu cơng nghiệp Việt Nam-Singapore, tỉnh Bình Dƣơng 56 3.2 Các giải pháp tăng cƣờng công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ khu cơng nghiệp Việt Nam-Singapore, tỉnh Bình Dƣơng 61 KẾT LUẬN .74 TÀI LIỆU THAM KHẢO 76 PHỤ LỤC DANH MỤC VIẾT TẮT ASXH : An sinh xã hội AT-VSLĐ : An toàn, vệ sinh lao động BLĐTBXH : Bộ Lao động - Thƣơng binh Xã hội BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CNLĐ : Công nhân lao động CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, đại hóa CTXH : Cơng tác xã hội HĐND : Hội đồng nhân dân KCN :Khu công nghiệp LĐNNC : Lao động nữ nhập cƣ LĐN : Lao động nữ LĐLĐ : Liên đoàn Lao động MTTQ : Mặt trận Tổ quốc NLĐ : Ngƣời lao động TP : Thành phố UBND : Ủy ban nhân dân DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Trình độ học vấn 32 Bảng 2.2: Nghề nghiệp trƣớc làm 33 Bảng 2.3: Tình trạng hôn nhân 34 Bảng 2.4: Phân bố độ tuổi nữ công nhân .36 Bảng 2.5: Mức lƣơng 37 Bảng 2.6: Tiền trọ ngƣời .38 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Bình Dƣơng đƣợc tách từ tỉnh Sơng Bé, tái lập từ ngày 01/01/1997 Từ tỉnh chủ yếu sản xuất nông nghiệp tiểu thủ công nghiệp, sau 20 năm tái lập, thành cơng mang tính đột phá tỉnh việc phát triển nhanh, có hiệu khu công nghiệp (KCN) khu đô thị tập trung Đến cuối năm 2015, tỉnh có 28 KCN đƣợc thành lập với diện tích gần 10.000ha 08 cụm cơng nghiệp với diện tích gần 600 ha; có 26 KCN vào hoạt động với diện tích gần 8.870ha; tỷ lệ lấp KCN, cụm cơng nghiệp đạt 65%, thu hút 23.480 doanh nghiệp đăng ký hoạt động, 23.480 doanh nghiệp ngồi nhà nƣớc (Doanh nghiệp có vốn nƣớc ngồi 2.567) Có 920.000 lao động làm việc doanh nghiệp, lao động doanh nghiệp ngồi khu vực nhà nƣớc chiếm 94,32%; tỷ lệ lao động tỉnh chiếm 85%, lao động nữ chiếm 54% tổng số lao động doanh nghiệp [9, tr.1] Hoạt động doanh nghiệp địa bàn tỉnh thời gian qua bị tác động khủng hoảng kinh tế giới khó khăn nội kinh tế, phận doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chƣa hiệu quả, thiếu quan tâm đầu tƣ, đổi công nghệ, sử dụng nhiều lao động phổ thông; nợ thuế, nợ bảo hiểm xã hội (BHXH), vi phạm qui định pháp luật bảo vệ môi trƣờng, hợp đồng lao động, tiền lƣơng, dẫn đến tranh chấp lao động tập thể; xảy nhiều đình cơng chƣa theo trình tự qui định pháp luật Đời sống ngƣời lao động, lao động nữ, đến Bình Dƣơng làm việc cịn gặp nhiều khó khăn Chiếm 54% lực lƣợng lao động doanh nghiệp tỉnh, LĐNNC đóng góp lớn cho kinh tế; nhiên, LĐNNC đối tƣợng dễ bị tổn thƣơng chịu nhiều thiệt thòi sống.Mặc dù địa phƣơng triển khai thực tốt sách Nhà nƣớc có giải pháp hỗ trợ nhóm đối tƣợng này, nhƣng phần đơng đời sống họ gia đình cịn gặp nhiều khó khăn Nhằm góp phần nâng cao lực cho nhóm đối tƣợng LĐNNC, cải thiện sống vật chất tinh thần họ, tạo điều kiện cho họ có hội hòa nhập cộng đồng địa phƣơng, đề tài nghiên cứu thực trạng nhóm đối tƣợng LĐNNC nhƣ hoạt động trợ giúp triển khai, từ đề xuất giải pháp thực CTXH phù hợp họ.Với ý nghĩa đó, tác giả lựa chọn vấn đề: “Công tác xã hội lao độngnữ nhập cư từ thực tiễn Khu Công nghiệp Việt Nam Singapore, tỉnh Bình Dương” làm đề tài viết luận văn thạc sĩ Tình hình nghiên cứu Khi phụ nữ ngày chứng tỏ mạnh việc tích cực gia nhập thị trƣờng lao động, xu hƣớng nữ hóa di cƣ trở thành xu hƣớng ngày đƣợc khẳng định Phụ nữ khơng cịn bị trói buộc vào ngơi nhà, mảnh đất làng quê, mà định hƣớng nghề nghiệp, mƣu sinh dần chuyển hƣớng sang khu công nghiệp đô thị đại Không thể phủ nhận đóng góp xu hƣớng tới đời sống kinh tế - xã hội nhƣ với cá nhân ngƣời phụ nữ (nhất khía cạnh bình đẳng giới), song nguy cơ, rủi ro dành cho họ chấp nhận sống di cƣ thƣờng nặng nề so với lao động di cƣ nam giới Cũng nên dễ hiểu có nhiều nghiên cứu tình hình phụ nữ di cƣ.Trong kể đến cơng trình nghiên cứu tiêu biểu sau: -Nguyễn Thị Chiến, “Nghiên cứu đời sống văn hóa cơng nhân khu cơng nghiệp vùng tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh” Nghiên cứu từ tháng 01/2009 đến tháng 12/2010, khảo sát đánh giá thực trạng đời sống văn hóa cơng nhân KCN, bao gồm: đời sống vật chất, đời sống văn hóa tinh thần công nhân.Trên sở nhận định nguyên nhân chủ quan khách quan tác động đến đời sống văn hóa cơng nhân, đề tài đề xuất giải pháp kiến nghị nâng cao đời sống văn hóa cho cơng nhân KCN -Hà Thị Phƣơng Tiến Hà Quang Ngọc, “Lao động nữ di cư tự nông thôn - thành thị”, NXB Phụ nữ, 2010 Cơng trình cung cấp thực trạng sống lao động nữ di cƣ tự từ nông thôn thành phố, vấn đề việc làm, thu nhập, điều kiện sống họ thành phố Những vấn đề khó khăn, trở ngại sống nhƣ bất cập quyền lợi nghĩa vụ, lực yêu cầu, đóng góp hƣởng thụ Theo tác giả cần giải vấn đề sách cụ thể giúp cho sống lao động nữ đƣợc cải thiện, đƣợc bình đẳng hƣởng quyền lợi công dân nhằm nâng cao khả đóng góp vị xã hội họ -Bùi Thị Thanh Hà, Viện Xã hội học, “Đời sống việc làm công nhân xuất thân từ nông thôn”, thực từ tháng 10/2008.Nghiên cứu đề cập khó khăn cơng việc nhƣ tìm kiếm bạn đời cơng nhân nhập cƣ Họ thích nghi đƣợc với sống nhƣng vấn đề tìm đƣợc bạn đời điều khó khăn, điều kiện kinh tế chƣa ổn định, tính chất cơng việc mối quan hệ giao lƣu hạn chế Vì vậy, nhiều công nhân chọn đƣờng trở quê để tìm việc khác lập gia đình.Nghiên cứu nêu kiến nghị nhƣ: Điều chỉnh tăng lƣơng, thiết kế khu nhà cho công nhân,… -Nguyễn Huyền Lê, Viện Khoa học Lao động Xã hội “Rủi ro lao động di cư số kiến nghị”, khó khăn rủi ro mà ngƣời lao động nhập cƣ phải đối mặt trình sống lao động Rủi ro an sinh thấp, nguy bị lừa gạt, khó khăn nhà ở, rủi ro suy giảm sức khỏe,…Thông qua tác giảđề xuất: Giảm dịng di cƣ tự cách phát triển đô thị vệ tinh vùng nông thôn, tăng cƣờng cung cấp thông tin cấp xã cho lao động di cƣ, quyền nên có biện pháp hữu hiệu để đáp ứng nhu cầu nhà ở,… -Nguyễn Tín Nhiệm, “Điều kiện lao động nữ công nhân: Thực trạng giải pháp” Nghiên cứu đƣợc tiến hành vòng 03 năm từ 2006 đến 2008, với việc khảo sát trực tiếp 1.294 doanh nghiệp nƣớc, vấn đề mơi trƣờng lao động.Nghiên cứu phản ánh tình hình chung điều kiện lao động nữ công nhân; từ nêu số giải pháp để khắc phục tình trạng - Phạm Thanh Thơi, Đại học Xã hội Nhân văn, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, “Đời sống xã hội niên nhập cư lao động phổ thông sở sản xuất nhỏ thành phố Hồ Chí Minh” Nghiên cứu chủ yếu tập trung khía cạnh đời sống xã hội niên nhập cƣ lao động phổ thông sở sản xuất nhỏ TP Hồ Chí Minh Các khía cạnh đời sống xã hội nhƣ mạng lƣới xã hội, quan hệ xã hội, điều kiện sống, làm việc, thu nhập tiếp cận dịch vụ xã hội đô thị đƣợc mơ tả phân tích nghiên cứu Đời sống xã hội niên nhập cƣ xét quan hệ với chủ sở, với đồng nghiệp nơi sống làm việc đƣợc xây dựng chủ yếu tảng quan hệ “tình cảm”, “dịng tộc”, “đồng hƣơng”… Bùi Thị Thanh Hà, “Cơng nhân công nghiệp doanh nghiệp liên doanh nước ta thời kỳ đổi mới”, NXB Khoa học Xã hội, 2003 Cuốn sách sâu nghiên cứu đội ngũ công nhân doanh nghiệp liên doanh, cụ thể ngành dệt may, giày da, thực phẩm thời kỳ đổi nƣớc ta Cuốn sách tập trung nghiên cứu vấn đề: cấu công nhân, điều kiện làm việc, mối quan hệ doanh nghiệp liên doanh.Đồng thời, đề cập hội thăng tiến nghề nghiệp công nhân doanh nghiệp liên doanh so với doanh nghiệp khác Các tài liệu nêu đề cập thực trạng vấn đề công nhân, công nhân nhập cƣ nữ công nhân nhập cƣ sống sinh hoạt hàng ngày, điều kiện làm việc công ty, chế độ lao động, mức sống, văn hóa Nhƣng chƣa có cơng trình nghiên cứu tồn diện lý luận thực tiễn công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ, đặc biệt KCN Việt Nam- Singapore, tỉnh Bình Dƣơng Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài nhằm đánh giá thực trạng công tác xã hội LĐNNC Khu công nghiệp Việt Nam - Singapore (VSIP), tỉnh Bình Dƣơng; từ đề xuất giải pháp tổ chức thực CTXH LĐNNC cách phù hợp, đảm bảo phát huy nguồn nhân lực LĐNNC phát triển kinh tế-xã hội địa phƣơng 3.2.Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu, đề tài tập trung thực nhiệm vụ: - Hệ thống hóa vấn đề lý luận CTXH lao động nữ nhập cƣ - Nghiên cứu thực trạng công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ khu công nghiệp Việt Nam - Singapore, tỉnh Bình Dƣơng - Định hƣớng giải pháp tăng cƣờng công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ từ thực tiễn khu cơng nghiệp Việt Nam-Singapore, tỉnh Bình Dƣơng Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu 4.1.Đối tượng nghiên cứu: Công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ từ thực tiễn khu công nghiệp Việt Nam-Singapore, tỉnh Bình Dƣơng 4.2.Phạm vi nghiên cứu -Phạm vi đối tượng: Công tác xã hội lao động nữ nhập cƣ Khu cơng nghiệp Việt Nam- Singapore, tỉnh Bình Dƣơng - Phạm vi khách thể + Nữ lao động ngƣời Việt Nam từ tỉnh, thành nƣớc di chuyển đến (nhập cƣ) làm việc doanh nghiệp thuộc KCN Việt Nam - Singapore, tỉnh Bình Dƣơng giai đoạn 2010 – 2015 + Ban Quản lý KCN Việt Nam-Singapore, Ban Quản lý KCN; quan ban, ngành, đồn thể, quyền địa phƣơng địa bàn tỉnh Bình Dƣơng + Tài liệu (báo cáo, sách, báo, cơng trình nghiên cứu liên quan vấn đề lao động nữ, sách lao động nữ,…) - Phạm vi không gian, thời gian + Phạm vi nghiên cứu không gian: Nghiên cứu KCN Việt NamSingapore 1, tỉnh Bình Dƣơng + Phạm vi thời gian: Từ năm 2010 – 2015 Phƣơng pháp luận phƣơng pháp nghiên cứu 5.1 Phương pháp luận nghiên cứu: Trong trình học tập nghiên cứu luận văn áp dụng phƣơng pháp luận Triết học Mác-Lênin bao gồm phƣơng pháp vật biện chứng vật lịch sử; phƣơng pháp cụ thể khác nhƣ phƣơng pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê, điều tra, khảo sát - Phương pháp vật lịch sử: Quan điểm chủ nghĩa vật lịch sử nhìn nhận đánh giá tƣợng, việc xã hội phải xác định đƣợc hoàn cảnh lịch sử cụ thể nơi vấn đề tồn chịu ảnh hƣởng.Vận dụng quan điểm đề tài nghiên cứu mình, tơi muốn xem xét, phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác xã hội LĐNNC bối cảnh điều kiện kinh tế - xã hội nay.Để nắm bắt đƣợc yếu tố tác động đến vấn đề nghiên cứu nhƣ tìm đƣợc giải pháp giải vấn đề có hiệu phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội địa phƣơng nguyện vọng ngƣời lao động, ý kiến đề xuất tổ chức Cơng đồn, chủ doanh nghiệp để có hƣớng giải có hiệu vấn đề xúc Tăng cƣờng giáo dục tƣ tƣởng, đạo đức, lối sống, nếp sống văn hoá tác phong lao động cơng nghiệp, nâng cao trình độ học vấn, kỹ nghề nghiệp, hiểu biết pháp luật cho cơng nhân lao động; xây dựng hình ảnh ngƣời cơng nhân lao động thời kỳ CNH, HĐH Nâng cao chất lƣợng, đa dạng hố hình thức tổ chức hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao phù hợp với điều kiện làm việc công nhân KCN, tạo điều kiện cho công nhân lao động đƣợc thụ hƣởng Thƣờng xuyên trao đổi, đối thoại với công nhân lao động, kịp thời nắm bắt, dự báo tình hình tƣ tƣởng, định hƣớng dƣ luận xã hội công nhân KCN Chủ động phối hợp với tổ chức trị - xã hộitrong doanh nghiệp, KCN địa bàn cƣ trú công nhân lao động, tổ chức vận động xây dựng đời sống văn hoá KCN thiết thực, hiệu Kịp thời phát hiện, biểu dƣơng, khen thƣởng tập thể, cá nhân có đóng góp tích cực cơng tác xây dựng, nâng cao đời sống văn hố tinh thần cho cơng nhân lao động; bình chọn, tơn vinh doanh nhân, doanh nghiệp đạt "Doanh nhân văn hố", "Doanh nghiệp văn hố" tồn quốc năm.Tiếp tục kiện tồn, thành lập cơng đồn KCN; trọng đào tạo, bồi dƣỡng, nâng cao chất lƣợng cán cơng đồn -Về phía thân lao động nữ nhập cư Điều tra cho thấy đa số LĐNNC trình độ học vấn chun mơn kỹ thuật nhiều hạn chế, chủ yếu lao động giản đơn, chƣa có tác phong làm việc cơng nghiệp, chƣa thấy đƣợc cần thiết việc phải nâng cao trình độ mặt để đáp ứng yêu cầu cơng việc địi hỏi ngƣời sử dụng lao động Do đó, cịn LĐNNC chƣa hiểu rõ quyền lợi ngƣời lao động, chƣa chấp hành nghiêm túc nội qui, qui định AT-VSLĐ, thực đúng, đầy đủ qui định việc sử dụng trang thiết bị bảo hộ lao động doanh nghiệp cấp phát Do đó, để đảm bảo chế độ sách, đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp đáng thân, tránh tình trạng thực chƣa đủ sách xã hội ngƣời sử dụng lao động, LĐNNC cần phải ý thức đƣợc trách nhiệm thân, gia đình, tồn phát triển doanh nghiệp Từ đó, ngƣời nữ 70 cơng nhân cần nâng cao nhận thức để hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến quyền lợi, lợi ích ngƣời lao động để tự bảo vệ Mỗi LĐNNC cần chủ động nâng cao tinh thần nỗ lực phấn đấu học tập nâng cao trình độ, rèn luyện lao động tốt Nếu ngƣời LĐNNC có trình độ chun mơn, tay nghề, có ý thức tổ chức kỷ luật tốt, có tác phong cơng nghiệp họ đảm bảo việc làm ổn định, có thu nhập cao cho thân gia đình Ngồi ra, có trình độ học vấn, chun mơn, tay nghề vững vàng họ có đủ lĩnh khiếu nại với với quan có thẩm quyền ngƣời sử dụng lao động cố tình khơng thực sách LĐNNC Trong bối cảnh chung đất nƣớc môi trƣờng làm việc ngƣời lao động chƣa đƣợc cải thiện nhiều nhƣ chống bụi, ẩm, tiếng ồn, chất độc hại ảnh hƣởng nhiều đến sức khoẻ ngƣời lao động Để bảo vệ chăm sóc sức khoẻ nữ CNLĐ, khơng phải phịng tránh loại trừ tác hại gây nên bệnh nghề nghiệp mà phải chủ động nâng cao kiến thức bảo vệ sức khoẻ nghề nghiệp, thay đổi hành vi chăm sóc sức khỏe cho thân Tại lớp huấn luyện truyền thơng kiến thức An tồn- Vệ sinh lao động cho nữ CNLĐ, đƣợc giáo dục ý thức, quyền trách nhiệm an toàn- vệ sinh lao động cho ngƣời lao động chắn ngƣời lao động có ý thức, trách nhiệm lao động Tuyên truyền cho LĐNNC pháp luật lao động, sách xã hội để họ hiểu biết, thực tốt tự bảo vệ Ngồi ra, thông qua hệ thống phát thanh, tin nội bộ, tờ rơi, áp phích, buổi sinh hoạt tập thể hay dịp sinh hoạt văn nghệ đƣợc tham gia ngƣời lao động đƣợc rèn luyện nâng cao sức khoẻ Bên cạnh đó, thơng qua sinh hoạt tập thể bảo đảm cho LĐNNC đƣợc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hố gia đình, kiến thức gia đình, xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng tình bạn, tình yêu quan hệ ứng xử gia đình, xã hội Tóm lại, LĐNNC cần chủ động tham gia sinh hoạt tập thể, phong trào thể thao, thể dục, rèn luyện sức khoẻ có điều kiện vật chất thời gian, điều 71 giúp phần cho ngƣời cơng nhân có sức khoẻ hơn, có trách nhiệm với thân, gia đình doanh nghiệp -Tăng cường đầu tư cho đội ngũ làm công tác xã hội Khu công nghiệp Chính phủ cần ban hành văn tạo hành lang pháp lý đầy đủ trình triển khai nghề CTXH, tạo điều kiện thuận lợi chế độ đãi ngộ phù hợp nhƣ quyền lợi cho nhân viên CTXH, có văn hƣớng dẫn địa phƣơng triển khai hệ thống nhân viên CTXH cấp xã theo Đề án 32 với mơ hình: Đào tạo cộng tác viên CTXH, ký hợp đồng với cộng tác viên, toán chế độ thù lao theo định mức khốn hồn thành hồ sơ cung cấp dịch vụ xã hội cho ngƣời dân Đồng thời, quan tâm, hỗ trợ để mở rộng nâng cao chất lƣợng dịch vụ CTXH, gắn hoạt động CTXH với việc thực Đề án, chƣơng trình hỗ trợ đối tƣợng có hồn cảnh đặc biệt khó khăn cần trợ giúp - Ngân sách Trung ƣơng hỗ trợ nguồn kinh phí cho địa phƣơng triển khai có hiệu hoạt động phát triển nghề CTXH - Bộ Lao động - Thƣơng binh Xã hội thƣờng xuyên tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao lực nghiệp vụ CTXH cho cán quản lý nhân viên CTXH tỉnh, thành phố Phối hợp tổ chức trị-xã hội để đào tạo, bồi dƣỡng nội dung, phƣơng pháp kỹ CTXH cho cán đoàn viên hội viên; bƣớc tăng cƣờng lực thực CTXH cho họ để phát huy khả đội ngũ thực tiễn nƣớc ta - Ngân sách Trung ƣơng đầu tƣ, hỗ trợ kinh phí sửa chữa nâng cấp trụ sở làm việc, sở vật chất, trang thiết bị để Trung tâm Công tác xã hội đảm bảo điều kiện triển khai thực hoạt động cung cấp dịch vụ xã hội - Trong điều kiện thực tiễn, trƣớc mắt cần có chƣơng trình huấn luyện, đào tạo, bồi dƣỡng, sử dụng đội ngũ cán chuyên trách đoàn thể trị-xã hội có kiến thức, kỹ phƣơng pháp CTXH; tạo điều kiện để đội ngũ thực nhiệm vụ nhân viên CTXH để hỗ trợ có hiệu LĐNNC Kết luận chƣơng Dựa sở định hƣớng sách cơng nhân lao động nói chung LĐNNC nói riêng, với sở lý luận thực tiễn ởChƣơng 72 Chƣơng 2, tác giả đề xuất nhóm giải pháp: Điều chỉnh, bổ sung hồn thiện thực sách xã hội nữ công nhân lao động; Tăng cƣờng vai trị phƣơng tiện truyền thơng nhằm nâng cao hiệu thực sách xã hội nữ CNLĐ; Nâng cao hiệu hoạt động Công đoàn sở doanh nghiệp tai KCN; Về phía thân lao động nữ nhập cƣ; Tăng cƣờng đầu tƣ cho đội ngũ làm CTXH KCN Tóm lại, để việc thực sách LĐNNC cần phải kết hợp nhiều giải pháp đồng bộ, có tham gia phối hợp chặt chẽ cấp, ngành, ý thức tự giác nữ công nhân cam kết gắn liền chủ sử dụng lao động 73 KẾT LUẬN Thực trạng đời sống vật chất, văn hoá tinh thần LĐNNC KCN đặt vấn đề cần thực tốt sách có LĐNNC, đồng thời cần sửa đổi, ban hành sách cho phù hợp Ngồi vấn đề đời sống vật chất cần quan tâm đến đời sống văn hoá tinh thần để LĐNNC có điều kiện tiếp thu, hƣởng thụ tiến mà phát triển xã hội đem lại Nhìn chung, từ tình hình thực tế vừa qua Khu cơng nghiệp VSIP cho thấy, nơi có tổ chức Đảng đồn thể trị-xã hội vững mạnh, chủ doanh nghiệp có trách nhiệm cao nơi đời sống vật chất tinh thần công nhân đƣợc đảm bảo ổn định, vai trò tự quản cơng nhân đƣợc phát huy, xảy vấn đề tiêu cực xã hội Vì vậy, trình đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa hội nhập quốc tế, vai trị vị trí đội ngũ công nhân cần phải đƣợc khẳng định nữa, đặc biệt việc nâng cao đời sống văn hóa vật chất tinh thần cho họ, tiêu chí để xây dựng Bình Dƣơng trở thành thành phố văn minh, đại, ngang tầm với thành phố khu vực giới Để phát huy tốt nguồn lực tham gia sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế, cần quan tâm có chiến lƣợc lao động nhập cƣ; lồng ghép sách an sinh xã hội chủ trƣơng, sách phát triển kinh tế-xã hội dài hạn, trung hạn hàng năm Trong trình lãnh đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội, đề cao kiên định nguyên tắc: “Phát triển kinh tế gắn liền với thực tiến công xã hội bước sách phát triển ”,khơng xem nhẹ hy sinh lợi ích ngƣời dân, lấy sống ấm no, hạnh phúc nhân dân mục tiêu cuối hƣớng đến phát triển; cần tạo điều kiện để phát huy nguồn nhân lực lao động nhập cƣ, LĐNNC KCN, họ chiếm tỷ lệ 50% lực lƣợng lao động; mặt khác họ có vai trị quan trọng việc chăm sóc gia đình, chăm sóc giáo dục ban đầu cho hệ tƣơng lai 74 Để thực tốt chủ trƣơng, sách lao động nhập cƣ vào KCN, lao động nữ, cấp quyền cần thƣờng xuyên quan tâm công tác xây dựng, đào tạo nguồn nhân lực; củng cố, kiện toàn nâng cao chấtlƣợng hệ thống trị cấp nhằm đồn kết, tập hợp, vận động nhƣ quan tâm giải quyếtnhững vấn đề xúc nhân dân, tạo đồng thuận để phát triển kinh tếxã hội, giữ vững an ninh trị, trật tự an tồn xã hội địa bàn Tỉnh Đối với LĐNNC, việc đảm bảo dịch vụ xã hội để hỗ trợ họ có sống ổn định, có điều kiện hịa nhập với nơi đến, yên tâm làm việc phát triển, có ý nghĩa quan trọng Để thực đƣợc điều đó, bên cạnh việc triển khai thực tốt Đề án nghề CTXH địa bàn, cần quan tâm phát huy vai trị cán đồn thể tổ chức xã hội hữu, phát triển kết nối dịch vụ hỗ trợ LĐNNC; đồng thời thực tốt, đồng sách ASXH cho đối tƣợng này, giúp cho LĐNNC phát huy đƣợc khả mình, đóng góp cho xã hội phát triển thân 75 TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội giai đoạn 2001-2010 Ban Quản lý KCN Việt Nam – Singapore (2010), Báo cáo tổng kết tình hình hoạt động năm 2010 phương hướng nhiệm vụ năm 2011 Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore Ban Quản lý KCN Việt Nam – Singapore (2011), Báo cáo tổng kết tình hình hoạt động năm 2011 phương hướng nhiệm vụ năm 2012 Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore Ban Quản lý KCN Việt Nam – Singapore (2012), Báo cáo tổng kết tình hình hoạt động năm 2012 phương hướng nhiệm vụ năm 2013 Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore Ban Quản lý KCN Việt Nam – Singapore (2013), Báo cáo tổng kết tình hình hoạt động năm 2013 phương hướng nhiệm vụ năm 2014 Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore Ban Quản lý KCN Việt Nam – Singapore (2014), Báo cáo tổng kết tình hình hoạt động năm 2014 phương hướng nhiệm vụ năm 2015 Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore Ban Quản lý KCN Việt Nam – Singapore (2015), Báo cáo tổng kết tình hình hoạt động năm 2015 phương hướng nhiệm vụ năm 2016 Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore Ban Thƣờng vụ Tỉnh ủy Bình Dƣơng (3/2014), Báo cáo Tổng kết 30 năm đổi “Giải vấn đề xã hội” tình hình địa bàn tỉnh Bình Dương Ban Thƣờng vụ Tỉnh ủy Bình Dƣơng (5/2016), Báo cáo tổng kết Chương trình số 13-CTr/TU Ban Thường vụ Tỉnh ủy xây dựng, phát triển tổ chức Đảng, đoàn thể doanh nghiệp khu vực Nhà nước giai đoạn 20112015 76 10 Bộ Lao động-Thƣơng Binh Xã hội (2013), Tạo việc làm bền vững cho lao động đối tượng yếu thế, NXB Lao động-Xã hội, Hà Nội 11 Bộ Y tế, Chương trình Tổng thể quốc gia Bảo vệ, Chăm sóc hỗ trợ Sức khỏe cho Thanh niên Vị thành niên giai đoạn 2006 - 2010 Định hướng chiến lược đến năm 2020 12 Chính phủ (2009), Nghị 18/NQ-CP số chế, sách nhằm đẩy mạnh phát triển nhà cho học sinh, sinh viên sở đào tạo nhà cho công nhân lao động KCN tập trung, người có thu nhập thấp khu vực thị 13 Chính phủ (2015), Báo cáo quốc gia Kết 15 năm thực mục tiêu phát triển thiên niên kỷ Việt Nam 14 Cơng đồn KCN Việt Nam-Singapore (2011),Báo cáo Ban Chấp hành cơng đồn KCN Việt Nam-Singapore Đại hội lần thứ hai (2012-2017) 15 Cơng đồn KCN Việt Nam-Singapore (2013), Báo cáo tình hình hoạt động cơng đồn năm 2014, Chương trình hoạt động cơng đồn năm 2015 16 Cơng đồn KCN Việt Nam-Singapore (2014), Báo cáo tình hình hoạt động cơng đồn năm 2015, Chương trình hoạt động cơng đồn năm 2016 17 Cơng ước xóa bỏ hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ (CEDAW) ngày 18 tháng 12 năm 1979, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 03 tháng năm 1981 Việt Nam tham gia ngày 17 tháng 12 năm 1982 18 Cục Thống kê tỉnh Bình Dƣơng (2010), Bình Dương năm xây dựng phát triển (2006-2010) 19 Cục Thống kê tỉnh Bình Dƣơng (2010), Tổng quan dân số nhà tỉnh Bình Dương năm 2009 20 Cục Thống kê tỉnh Bình Dƣơng (2010), Kết tổng điều tra sở kinh tế, hành chính, nghiệp năm 2012 21 Cục Thống kê tỉnh Bình Dƣơng (2015), Con số kiện tỉnh Bình Dương 2011-2015 22 Cục Việc làm-Bộ LĐ-TB&XH (2011), Báo cáo kết hội thảo “Nhu cầu lao động di cư kiến nghị” 77 23 Cục Việc làm - Bộ LĐ-TB&XH (2013),Hội thảo công bố kết dự án “Tình hình di chuyển lao động từ nơng thôn thành thị KCN bối cảnh Việt Nam gia nhập WTO, Hà Nội 24 Đảng tỉnh Bình Dƣơng (2010), Văn kiện Đại hội Tỉnh Đảng khóa IX, nhiệm kỳ 2010-2015; 25 Đảng tỉnh Bình Dƣơng (2015), Văn kiện Đại hội Tỉnh Đảng khóa X, nhiệm kỳ 2015-2020; 26 Đặng Nguyên Anh (2005), Di dân nước: Vận hội thách thức công đổi phát triển Việt Nam, Hà Nội 27 Đặng Quang Điều (2008), Việc làm đời sống người lao động khu cơng nghiệp, khu chế xuất, Tạp chí Lao động Cơng đồn, số 418 28 Hà Thị Phƣơng Tiến- Hà Quang Ngọc (2000), Lao động nữ di cư tự nông thôn-thành thị, NXB Phụ nữ, Hà Nội 29 Hội đồng Lý luận Trung ƣơng – Tỉnh ủy Bình Dƣơng (2015), Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Cơng nghiệp hóa, thị hóa qua thực tiễn Bình Dương 30 Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Bình Dƣơng (2011), Văn kiện Đại hội Phụ nữ tỉnh nhiệm kỳ 2011-2016 31 Lê Bạch Dƣơng, Đặng Nguyên Anh, Khuất Thu Hồng, Lê Hoài Trung, Robert Leroy Bach (2005), Bảo trợ xã hội cho nhóm thiệt thịi Việt Nam, Nxb Thế giới, Hà Nội 32 LĐLĐ Tỉnh (2008), Báo cáo Ban Chấp hành LĐLĐ khóa VIII Đại hội Cơng đồn tỉnh Bình Dương lần thứ IX 33 LĐLĐ Tỉnh (2015), Báo cáo hoạt động cơng đồn năm 2014, phương hướng hoạt động năm 2015 34 LĐLĐ Tỉnh (2015), Báo cáo hoạt động nữ công năm 2015 35 LĐLĐ Tỉnh (2016), Báo cáo hoạt động cơng đồn năm 2015, phương hướng hoạt động năm 2016 36 LĐLĐ Tỉnh (2016), Báo cáo kết thực Nghị Đại hội Công đồn tỉnh Bình Dương lần thứ IX nửa nhiệm kỳ (từ năm 2013 đến hết tháng 12 năm 2015) 78 37 Mai Đức Thiện, Phó Vụ trƣởng Vụ Pháp chế, Bộ LĐ-TB&XH (8/2015), Những vấn đề cần quan tâm Bộ luật Lao động 2012 khuyến nghị định hướng hoàn thiện pháp luật lao động thời gian tới, Chƣơng trình Hội thảo Ủy ban vấn đề xã hội Quốc hội “Thúc đẩy việc triển khai thi hành Luật BHXH hoàn thiện pháp luật lao động trình hội nhập quốc tế “tại TP.HCM 38 Ngân hàng Thế giới (2013), Báo cáo phát triển Việt Nam 2014 - Báo cáo tổng quan, Phát triển kỹ năng: xây dựng lực lượng lao động cho kinh tế thị trường đại Việt Nam 39 Nguyễn Văn Tiên, Nguyễn Hoàng Mai (2006), "Di dân đến thành phố lớn Việt Nam: Những vấn đề thực tiễn sách" Tạp chí Xã hội học, số (95) 40 PGS.TS Vũ Văn Phúc (chủ biên) (2012), An sinh xã hội Việt Nam hƣớng tới 2020, NXB Chính trị quốc gia-Sự thật, Hà Nội 41 Quốc hội, Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 2013 42 Quốc hội, Luật Nhà ở, 2005; 2014 43 Quốc hội, Luật Thanh niên, 2005 44 Quốc hội, Luật Dạy nghề, 2006; 45 Quốc hội, Luật Giáo dục nghề nghiệp, 2014 46 Quốc hội, Luật Cư trú, 2007 47 Quốc hội, Bộ luật Lao động, 2012 48 Thủ tƣớng Chính phủ, Quyết định số 106/2005/QĐ-TTg Thủ tướng phủ phê duyệt Chiến lược Xây dựng Gia đình Việt Nam giai đoạn 2005 2010 49 Thủ tƣớng Chính phủ, Quyết định 2127/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển nhà quốc gia đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030 50 Thủ tƣớng Chính phủ, Quyết định số 2013/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Dân số Sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011-2020 51 Tổng cục Thống kê (2016), V/v ước tính dân số, cử tri chia theo tỉnh, thành phố có đến 31/12/2015, Cơng văn số 35/TCTK-DSLĐ, ngày 19/01/2016 79 52 TS Nguyễn Hữu Chí (chủ biên) (2005), Hồn thiện, thực thi pháp luật lao động nữ doanh nghiệp Nhà nước, NXB Tƣ pháp, Hà Nội 53 Trần Thị Út (chủ biên, 2011), Báo cáo tổng kết thực đề tài khoa học cấp tỉnh, Các giải pháp nâng cao đời sống văn hóa người lao động khu cơng nghiệp tập trung Bình Dương, Sở Khoa học Cơng nghệ tỉnh Bình Dƣơng 54 UBND tỉnh Bình Dƣơng (2010), tình hình Kinh tế-Xã hội, Quốc phịng an ninh năm 2010, phương hướng nhiệm vụ năm 2011 55 UBND tỉnh Bình Dƣơng (2011), tình hình Kinh tế-Xã hội, Quốc phòng an ninh năm 2011, phương hướng nhiệm vụ năm 2012 56 UBND tỉnh Bình Dƣơng (2012), tình hình Kinh tế-Xã hội, Quốc phòng an ninh năm 2012, phương hướng nhiệm vụ năm 2013 57 UBND tỉnh Bình Dƣơng (2013), tình hình Kinh tế - Xã hội, Quốc phịng an ninh năm 2013, phương hướng nhiệm vụ năm 2014 58 UBND tỉnh Bình Dƣơng (2014), tình hình Kinh tế-Xã hội, Quốc phòng an ninh năm 2014, phương hướng nhiệm vụ năm 2015 59 UBND tỉnh Bình Dƣơng (2015), tình hình Kinh tế-Xã hội, Quốc phịng an ninh năm 2015, phương hướng nhiệm vụ năm 2016 60 UN Việt Nam, Di cư nước: Cơ hội thách thức phát triển kinh tế-xã hội Việt Nam 61 UN Việt Nam (2010), Di cư nước Phát triển Kinh tế xã hội Việt Nam: Kêu gọi hành động 62 UNFPA (2011),Ảnh hưởng yếu tố văn hóa-xã hội đến sức khỏe sinh sản lao động nữ di cư Việt Nam 80 PHỤ LỤC PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN Xin chào bạn! Hiện làm đề tài nghiên cứu về: “Công tác xã hội lao động nữ nhập cư từ thực tiễn Khu công nghiệp Việt Nam Singapore, tỉnh Bình Dương” Để có đƣợc thơng tin phục vụ cho nghiên cứu, mong muốn nhận đƣợc hợp tác từ phía bạn Đây phiếu trƣng cầu ý kiến sử dụng cho Luận văn thạc sĩ học viên cao học Học viện Khoa học xã hội thực hiện.Bảng câu hỏi mang tính khoa học, tơi xin giữ kín thơng tin cá nhân mà bạn cung cấp Những câu hỏi có đáp án sẵn xin bạn vui lòng khoanh tròn đáp án bạn chọn; Những câu hỏi có chỗ trống xin bạn vui lịng cho thông tin Chân thành cảm ơn hợp tác bạn, chúc bạn vui vẻ, mạnh khỏe, bình an may mắn Xin chị vui lòng trả lời số câu hỏi dƣới đây: Câu Xin chị cho biết năm chị tuổi 1.Dƣới 18 Từ 18 - 20 3.Từ 21 - 25 Từ 26 - 30 Từ 31 - 35 Từ 36 - 40 Trên 40 Câu Trình độ học vấn Cấp I Cấp II 3.Cấp III Trung cấp Cao đẳng 6.Khác:……… Câu Tình trạng hôn nhân chị Độc thân Đã lập gia đình chƣa có Đã lập gia đình có Ly Câu 4.Nghề nghiệp trƣớc đến Khu công nghiệp VSIP làm việc? Làm nông Ở nhà làm nghề tự Từ công ty khác chuyển đến Chƣa có việc làm Câu Chị đến Khu công nghiệp VSIP đƣợc Dƣới năm Từ năm đến năm Từ năm đến năm Từ năm đến năm Từ năm đến năm Trên năm Câu 6.Chị đến với ai? Cha mẹ Anh chị em Chồng Bạn bè Ngƣời quen Ngƣời khác Câu 7.Tại chị đến làm việc Khu công nghiệpVSIP? Theo bạn bè Kiếm tiền Ở quê việc làm Muốn đổi đời Câu 8.Hiện chị với ai? Gia đình Bạn bè Ngƣời làm Ngƣời khác Câu 9.Một tháng tiền phòng bao nhiêu? Dƣới 400 nghìn Từ 400 đến 500 nghìn Trên 500 đến 700 nghìn Trên 700 nghìn Câu 10.Một tháng chị đƣợc cơng ty trả lƣơng bao nhiêu?(khơng tính tiền tăng ca) 1.Dƣới triệu 2.Từ triệu đến triệu 3.Trên triệu đến triệu Trên triệu đến triệu Trên triệu Câu 11.Một ngày chị làm việc tiếng? (không kể thời gian tăng ca) tiếng 12 tiếng 3.14 tiếng Trên 14 tiếng Câu 12 Chị có thƣờng xuyên phải tăng ca không? Thƣờng xuyên Thỉnh thoảng Không Câu 13.Chị nghĩ mức lƣơng tại? Hài lịng Khơng hài lịng Câu 14 Với chị công việc là: Rất ổn định Ổn định Không ổn định Không biết CÂU HỎI PHỎNG VẤN SÂU LAO ĐỘNG NỮ NHẬP CƢ KHU CƠNG NGHIỆP VIP, BÌNH DƢƠNG Lý chọn đến Bình Dƣơng? (Tại đến Bình Dƣơng khơng đến nơi khác)? Mục đích đến Bình Dƣơng đến đạt đến mức độ nào? Hãy kể lại trình xuất cƣ nơi anh/chị, gia đình anh/chị (đến đâu, làm cơng việc gì? Có gặp thuận lợi khó khăn nơi đến)? Những khó khăn thuận lợi Bình Dƣơng mặt: việc làm (nghề nghiệp), thu nhập, xác lập mối quan hệ, nhà ở? Việc làm anh chị có ổn định khơng? Có thất nghiệp? Lý thất nghiệp? Trong công việc (nơi làm) anh/chị có cảm thấy bị thua thiệt so với bạn đồng có hộ thƣờng trú Bình Dƣơng? (về mức lƣơng, hợp đồng lao động, tăng ca, an tồn lao động…)? Anh/chị có sẵn sàng làm việc hiệu không mức nhƣ nay? Anh/chị có cảm thấy cơng việc đƣợc tơn trọng khơng?Anh/chị có cảm thấy đƣợc tơn trọng với tƣ cách thành viên quan trọng nơi làm việc không? Lý nhƣ nào? Cảm nhận anh/chị khả thăng tiến (nghề nghiệp) nhƣ nào? (Gợi ý: kế hoạch tƣơng lai, cần tiếp tục học thêm để có tay nghề cao hơn, lƣơng cao công việc ý nghĩa hơn, đầu tƣ vào loại hình sản xuất hay doanh nghiệp để tự làm chủ)? Cơng việc anh/chị có ý nghĩa anh/chị khơng? Anh/chị có sẵn sàng làm việc làm lâu dài không? Hoặc làm thời gian ngắn? Tại lại làm lâu dài hay ngắn hạn? Xin vui lòng giải thích thêm chi tiết? 10 Vấn đề an tồn lao động: Anh/chị có cho nơi làm việc anh/chị an tồn khơng? Giải thích? 11 Ở nơi làm việc có tổ chức đào tạo luật quy định sức khoẻ an toàn lao động khơng? 12 Ở nơi làm việc, ngồi lƣơng, quyền lợi khác phúc lợi xã hội có đƣợc hƣởng không mức độ nhƣ (phụ cấp lƣơng, BHYT, BHXH, chế độ nghỉ mát, nghỉ lễ…) Mức độ hài lòng anh/chị chế độ phúc lợi nơi làm việc?Giải thích cụ thể? 13 Theo ý anh/ chị nơi làm việc mối quan hệ chủ ngƣời làm cơng có quan hệ tốt hay không? Cụ thể nhƣ hay nêu lên số trƣờng hợp cụ thể? 14 Các anh/chị có tham gia vào cơng đồn nơi làm việc khơng? Nếu có, Anh/chị đƣợc hƣởng ích lợi chƣa với tƣ cách cơng đồn viên?Vui lịng giải thích? 15 Ở nơi làm việc anh/chị, có khơng tham gia vào cơng đồn khơng? Vui lịng giải thích? 16 Ở nơi làm việc anh/chị, có sinh hoạt Đồn Thanh niên Hội Phụ nữ khơng? Đồn niên (hay Hội phụ nữ) có thƣờng xuyên đến thăm nơi làm việc khơng?Có hỗ trợ cho Anh/chị khơng? 17 Cƣ trú Bình Dƣơng anh/chị có bị gặp khó khăn nơi cƣ trú khơng (nhƣ Tổ trƣởng/Tổ phó Tổ dân phố nhắc nhở làm thủ tục tạm trú, bị cảnh cáo cƣ trứ bất hợp pháp, bị lập biên bị phạt tiền cƣ trú bất hợp pháp, hình thức khác liên quan đến việc cƣ trú Bình Dƣơng)? Giải thích lý sao? 18 Ở Bình Dƣơng, gặp khó khăn nói chung sống, anh chị/gia đình anh chị thƣờng cần đến giúp đỡ ai? (khó khăn nhƣ cần tiền, ốm đau, cần việc làm, tìm nhà trọ? Buồn bực…? họ hàng, đồng nghiệp, lối xóng… giúp đỡ sao? 19 Cịn có vấn đề/bức xúc khác anh/chị muốn chia sẻ với không? 20 Cuối cùng, anh chị/gia đình anh chị có dự định lâu dài Bình Dƣơng khơng? Giải thích lý có? Vì khơng? CHÂN THÀNH CẢM ƠN SỰ THAM GIA GIÚP ĐỠ CỦA CHỊ!